|
2001
|
|
|
Ados nago Julenekin gizartea aldatzeko edo iraultzarako gogo hori berpiztu daitekeela, baldin eta ezkerrak gauza asko aldatzen baditu eta aldaketen aurrean irudimentsua izateko gai bada. Aldaketa
|
horretarako
subjektuak zeharo aldatu dira. Langileria hor dago, ez da desagertu subjektu politiko eta subjektu sozial bezala, baina garbi dago ez duela eta ez duela izango guk garai batean uste genuen zeregin bera.
|
|
|
Bal ek fokalizazioa pertzepzio prozesu psikologikoa dela baieztatzen du eta pertzepzio ekintza guztietan bi elementu bereiz daitezkeela zehazten: pertzepzio ekintza
|
horren
subjektua eta pertzepzio horren sortarazle den objektua. Hemendik abiatuz, Bal ek fokalizatzailea eta fokalizatua bereiziko ditu.
|
|
|
Esate baterako, barru fokalizazioaz ari garenean, zer adierazi nahi dugu zehazki?: fabula barruko pertsonaia bat dela fokalizazio ekintza
|
horren
subjektua edota fokalizatzen den hori psikeari (sentimenduak, pentsamenduak,...) dagokiola?, ala biak. Erantzuna, Genette ren lanari begiratuz gero, badirudi nahiko zaila gertatzen dela, eta berak ere barru fokalizazioa definitzeko Barthesek proposaturiko narrazioaren" modu pertsonalera" jo behar du, hau da, testua lehenengo pertsona gramatikalera pasa daitekeen neurrian bakarrik esan daiteke barru fokalizazioa duela.
|
|
|
Motibazioaren definiziora pasatuz, definizio
|
hori
subjektuen jarrera eta sinesmenetan oinarritzen den prozesu psikosozial modura uler daiteke, oinarri oinarriangizarteak konpartitutako sinesmenetan gauzatzen delarik.
|
|
|
Hauxe da modu labur batean ereduak planteatzen duena: batetik, subjektuarenezaugarri mikrosozialak (soziodemografiko eta soziolinguistikoak) eta interakzio sarea ditugu, eta
|
hori
subjektuaren jabekuntza prozesua gertatuko deneko eszenatoki moduko bat izango litzateke; eta, bestetik, subjektua eta objektua ditugu, eta bihorien interakzioa dela eta, hainbat azpiprozesu gertatuko dira (euskara eta euskalhiztunekiko eta gaztelania nahiz erdal hiztunekiko bizitasun etnolinguistiko subjektibo bat, identitate etnolinguistiko jakin bat, jarrera jakin batzuk eta orientaziomotibazi... Azpiprozesu horien guztien azken emaitza euskararen jabekuntza prozesuan lortutako gaitasun maila izango da, hori azken portaeramodura kontsideratuz.
|
|
|
Azkenik, laugarren aldagai latentea (F4) eta menpeko bezala funtzionatzenduena, portaerari dagokiona da.
|
Hori
subjektuek lortutako euskara maila edo urratsak (X19) eta subjektuek euskaran dituzten trebetasunek (X20) osatzen dute (zenbaterainoko trebetasuna duen euskaraz irakurtzen, ulertzen, idazten eta hitz egiten).
|
|
|
3 Hirugarren aldagai estaria eta menpeko bezala funtzionatzen duena, portaerari dagokiona da.
|
Hori
subjektuen euskararen erabilera da: bai sarean egiten dutena (sar) eta baita egoera soziolinguistiko ezberdinetan egitendutena (ego) ere.
|
|
|
Ez dago jarrera bereziak suntsituko dituen ikuspuntu absoluturik; baina ikuspuntu bereziek beste ikuspuntu berezien lekuan jartzeko duten ahalmenak, azken buruan, ikuspuntu orokor bateraturantz aurrera egitea ahalbidetzen du. Eta ikuspuntuaren higikortasun
|
hori
subjektu orok duen ezaugarria da; besteak pertsona gisa berrezagutzeko eta benetako komunikazioa, ez dominazioa, eratzeko baldintza da. Horregatik, Kantek gizarte mailan ere askatasunean eta berdintasunean oinarritutako errepublika bat bultzatuko du.
|
|
2003
|
|
|
Autodeterminazioaren alde daudenen artean ez dago zalantza handirik
|
horren
subjektu Euskal Herria dela. Eskubidea indarrean jartzeko unean datoz zalapartak:
|
|
|
ZB bezalako mugimenduak berragertzen ari dira indar handiz azkenotan etanahiko era naturalean kokatzen ari dira globalizazioaren aurkako mugimendu sistema berrituan.
|
Horrek
subjektu politiko berria, aldi berean erresistentzia subjektuaeta subjektu eratzailea, borroka egilea eta sortzailea, mundu berria diseinatzen aridena (Hardt eta Negri, 2002: 372) dagoela suposatzen duen ala ez, geroakesango du.
|
|
2004
|
|
|
Orobat gertatzen dateke izenekin. Kate foniko bat izen (giza hitz) izan ahal izateko, izen bezala ezagutu behar da, ezagutze
|
horrek
subjektu bat eta izendatze prozesu bat eskatzen dituela nahitaez eta halabeharrez. Gauzak honela, honako ondorioak atera ditzakegu:
|
|
2005
|
|
|
Zarauzko Oteitza Lizeoko Lehenengo Batxilergoko hamar ikaslere kinlehena, eta Donostiako Santo Tomas Lizeoko DBH 3ko hamar ikaslerekin bigarrena (bost neska mutil, talde bakoitzean). Taldeak zirikatzaile lana egiten du horrelakoetan, eta adin
|
horretako
subjektuekin aritzeko oso metodo egokia begitandu zaigu: nerabeak seguruago aurkituko du bere burua talde ezagun baten barruan, eta, gure ustez, erosoago sentituko da erantzunak arrazoitzeko.
|
|
2006
|
|
|
Delitu
|
horren
subjektu aktiboak nolakotasun berezia izango du: merkataria edo ekoizlea izango da; beraz, berezko delitua izango da.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, horrek guztiak aldaketa nabarmena ere jasan du azken urteotan, Internetek eta baliabide telematikoek izan duten garapena eta zabalkuntza dela medio; enpresek gero eta gehiagotan erabiltzen baitituzte horrelako baliabideak beren produktuak merkaturatzeko.
|
Horrek
subjektuen legezko kontzeptu berri bat zehaztera bultzatu du Publizitate Zuzenbidea.
|
|
|
Euskararen normalizazioaren ikuspuntutik, helburua etorkin guztiak prozesu
|
horren
subjektu izatea izan litzateke.
|
|
2007
|
|
|
Horrexegatik, nahiz eta egoerak zehaztu subjektuak erabiliko duen autokategorizaziorako nortasuna (hots, identifikazioa; egoeraren arabera, gailenduko da nortasun bat edo beste: egoera honetan emakumea naiz, bestehartan sendagilea...), gerta daiteke nortasun batekiko atxikimendua ez izatea egoeraren araberakoa, gerta daiteke nortasun
|
hori
subjektuaren nor izanaren muina beraizatea.
|
|
|
Identitate bat ez segurutzat jotzen denean, bertan behera uzten ez bada, etengabe aktibatubehar da,
|
horrek
subjektuarengan identifikazio handia sortuko du. Zenbat eta objektibitate ahulagoa, orduan eta autoidentifikazio handiagoa.
|
|
|
Autodeterminazio kontzeptua arras zehaztugabea da eta haren aldekoak berak maiz ez dira ados jartzen hil edo biziko galdera erantzutean: zein da eskubide
|
horren
subjektua. Euskal Herriaz ari garela:
|
|
|
Euskal Herria nazio gisa aitortuz gero, subjektu politiko berri baten errekonozimendua letorke aitortza horretatik, eta
|
horrek
subjektu berri horren balizko eskubide politikoei buruzko hausnarketa eskatzen du (autodeterminazioaz, lurraldetasunaz, burujabetasunaz...), eta, baita ere, subjektu berri horren barnean dagoen gehiengo gutxiengoen erlazioei buruzko hausnarketak egitea, erabaki politikoen mapa berria zehaztea... Espazio politiko geografiko batean gehiengoa osatzen duen iritzi moldea beste batean gutxiengoa nola bihurtzen den ikusteak beldur apur bat ere ematen dio, agian, Arteta demokratari5 Ur horietan sartu baino nahiago du Artetak lanbropean utzi gai ontologikoa.
|
|
2008
|
|
|
Lehenik, ordezkoa tributuaren prestazio material zein formazkoak betetzera behartuta dago. Ezaugarri
|
hori
subjektu pasiboari ere badagokio eta, kasu horretan bezala, ez dago zuzeneko loturarik zerga egitatearen gauzatzailearen eta ordezkoaren artean.
|
|
|
TLOren 79 artikuluak dioenez, tributuaren ordainketarekin lotutako ondasunak kreditu horren berme dira, ondasunen titularra nor den edo ondasunak eskualdatu diren kontuan hartu gabe. Beraz, erreipertsekutorietate kasu bat da, baina ondasunaren eskuratzaileak ez du erantzun behar bere ondare dio erantzule subsidiarioari; une horretan bertan, erantzule
|
horrek
subjektu osoarekin, tributuaren erantzule izango balitz gertatuko litzatekeen bezala. Gainera, pertsona hori erantzukizunetik aske gera daiteke ondasuna eskualdatuz, bermea ondasuna bera delako, ez, ordea, jabetzaren gaineko titulartasuna.
|
|
|
Lehenago esan dugunez, zenbateko horiek kuota likidotik kendu behar dira eta horrela diferentziazko kuota lortzen da. Lehenengo bi kasuetan, sarrera
|
hori
subjektu pasiboa ez den pertsonak egin behar du; azkenengo bietan, aldiz, subjektu pasiboak berak egin behar du sarrera.
|
|
|
Tasen inguruan, egitezko kasuaren osagaien artean Administrazioaren jarduna ageri da, subjektu pasiboa ukituz; eskuarki, jardun horrek abantailak eta onurak ekarriko dizkio subjektuari, baina ondorio hori ezin daiteke Zuzenbidearen bidez eskatu. Bestela esateko, ez du garrantzirik zerbitzu zein jardun publikoa emateak subjektuari onurak ala kalteak dakarzkion; nahikoa da jardun
|
hori
subjektuari begira gauzatzea.
|
|
|
c) Eginkizun
|
horren
subjektuei dagokienez, Estatuak ez ezik, gainerako erakunde publikoek ere zerga biltze eskumenak izan ditzakete. Legeak Herri Administrazio ezberdinen zerga biltze eskumenak zehaztu ditu, lankidetza edota eskuordetze bideen erabilerari kalterik egin gabe.
|
|
|
Kasu horiez landara, sarrera egiteko epea ez betetzeak beti ekarriko du berandutza korrituen sorrera eta eskakortasuna, honako inguruabar hauek kontuan izan gabe: kasu
|
hori
subjektuaren jokabide legezkoaren zein ez zilegiaren ondorio den ala ez, Administrazioak parte hartu duen ala ez, edota arau hausterik gertatu denentz.
|
|
|
Herri erakundeak zorra jaulkitzean, alegia, mailegu kontratua egitean, bi bide erabil ditzake: lehenik, kontratu
|
hori
subjektu jakin batekin buru dezake (edo batzuekin, partzuergoan baldin badaude); bigarrenik, zorra ordezkatzen duten tituluak kapitalen merkatu anonimoan jar ditzake. Lehenengo kasuan, Herri zor bereziaz ari gara, eta bigarrenean, aldiz, zor orokorraz.
|
|
|
Halaber, ziurrenik Arana Goiriri ez zitzaion gustatuko Azkuek euskaldun eta espainolen arteko harreman historikoa «aliantza» gisa deskribatzea. Zentzu horretan, agian, esan liteke Azkuek foruzaleen interpretazio paktistari eusten ziola, euskal lurraldeen estatusa aliantza bidezkoa zela aipatzean; baina aliantza
|
horren
subjektuak nor ziren definitzeko orduan, foruzale tradizionalek ez zituzketen euskaldunak eta espainolak aipatuko baizik euskaldunak eta gaztelauak, biak ere esentzialki espainoltzat hartuz. Hortaz, Azkueren historiaren interpretazio orokorra, euskaldunak eta espainolak jatorri independentedun bi subjektu gisa aipatzean, oinarrian sabindarra zen.
|
|
|
Agerikoa da gaurko jendarte bizitzaren ikuskizun publikoan eta norberaren bizitzan jatorri ezberdineko estrategien arteko zeingehiagoka. Estrategia batzuk taktika anonimoetatik agertu eta haietara itzuliko dira, horien bidez jendeak bere buruaren gain hartzen du, ez osotasun unibertsal antzera agertzeko (ideologien eginkizuna da hori), baizik eta haren ekintza eremuari dagokion osotasuna bereganatzeko, alegia, ekintza eremu
|
horretan
subjektu gisa agertu da jendea eta eremuaren osotasunarekin identifikatzen da, hots, nagusitasun partzial hori lortuz subjektu eragile izan nahi du.
|
|
|
4 Hain zuzen, hipermnesia
|
hori
subjektu liriko modernoaren berezitasuna da, Jean Michel Maulpoixren arabera: «Cerné de toutes parts mais solitaire, possessif mais dépossédé, le sujet lyrique est un palimpseste de visages aimés.
|
|
|
Adigaia, bere burua bere bilakaera gisa aurkezten duen objektuaren norbera propioa den heinean, ez da subjektu lasaia, higigaitz akzidenteak jasotzen dituena, baizik eta bere burua higitzen duen eta bere determinazioak bere baitan jasotzen dituen adigaia. Higidura
|
horretan
subjektu lasai hura desagertzen da; bereizketetan eta edukian sartzen da eta determinatutasuna osatzen du, hau da, eduki bereizia eta horren higidura, horien aurrean geratu beharrean. Arrazoitzeak subjektu lasaian aurkitzen duen lur irmoak dar dar egiten du, eta higidura hori bera soilik bihurtzen da objektu.
|
|
2009
|
|
|
Emakumearen protagonismo ebokatzaile hori gerrako eta frankismoko biktimen bizipenen transmisioan ere ikusi ahal da. Sarritan errepresio
|
horren
subjektuak bainogehiago emakumeak izan dira etxekoen memoriaren jasotzaileak eta ondorengoeitransmititu izan dietenak. Memoria traumatikoaren gordailu izan ziren asko penazhil izana kontatzen dute hainbat lekukok, esate baterako hara zer dion bere izebazondoko emakumeak12:
|
|
|
Eraikin huts bat jabearen baimenik gabe okupatzen denean gertatzen denaren antzekoa da. Orduan, balizko irabazia arazo iturri bihurtzen da; izan ere, prekarietatarrei jartzeak, mota
|
horretako
subjektuei izena ematen dien lege terminoa, errenta ordainketarik ez egiteagatiko kaleratzeen antzeko prozesu judiziala eragiten du.
|
|
|
–Baina nire lehenengo zalantzak zutik dirau: egokia al da euskaldunon komunitatea hitzarmen berri
|
horren
subjektua izateko. Nire horretan jarraitzen dut:
|
|
2010
|
|
|
a) So: sinbolo
|
horrek
subjektua errepresentatzen du baina autonomo gisa agertzen denean; bestela esanda, bere balioa ez da beste subjektumutur batean oinarritzen. Esaterako guk horrelako zerbait esango bagenu:
|
|
|
Euskal Herrian bezala munduanzehar honako mugimenduak berragertzen ari dira indar handiz azkenotan etanahiko era naturalean kokatzen ari dira «globalizazioaren aurkako» mugimendusistema berrituan.
|
Horrek
subjektu politiko berria, aldi berean erresistentziasubjektua eta subjektu eratzailea, borroka egilea eta sortzailea, mundu berria diseinatzen ari dena (Hardt eta Negri, 2002: 372) dagoela suposatzen duen ala ez, geroak esango du.
|
|
|
Hau egin zen zituzten mito eta sinesmen faltsuak berrikusi eta zuzentzeko helburuekin, prebentzioeta sentsibilizazio neurri bezala. Modu horretan parte hartzaileak, ikerketaren objektua izan beharrean, ezagutza eraikitze prozesu
|
horren
subjektuak izatera pasatu dira, eta emaitzak, partaide guztien elkarrekintzaren ondorioz lortu dira.
|
|
|
Obesitate morbidoa duten 24 pertsonak (12 gizonek eta 12 emakumek) parte hartu dute, intsulinarekiko erresistentzia maila desberdinarekin, eta gizenak ez diren 12 pazientek (sei gizonek eta sei emakumek) kontrol talde bat osatu dute, beren lipido maila eta glukosa metabolismoa aldatu gabe. Egiaztatu denez, “azterketa honetan parte hartu duten obesitate morbidoa duten subjektuen %20 inguruk adipa ehuna dute, eta
|
horrek
subjektu argalen antzera jokatzen du, eta, ondorioz, ez du uste gantz gehiago eta arazo gehiago dagoenik”, azaldu zuen Tinahonesek. “Gainera, horien ehuneko handi batek ez du gaixotasunik”, esan zuen zientzialariak.
|
|
2011
|
|
|
Objektu konkretu batekiko beldur irrazionala da fobia. Objektu
|
hori
subjektuarengandik kanpokoa da eta arriskutsutzat hartzen du pertsona fobikoak. Barne herstura ekiditeko objektua saihestu behar da.
|
|
|
18 urtetik aurrera diagnostikatu daitekeen nahastea da, nahiz eta adin
|
horren aurretik
subjektuarengan NNSrako joera hauteman behar den.
|
|
|
18 urtetik aurrera diagnostikatu daitekeen nahastea da, nahiz eta adin
|
horren aurretik
subjektuarengan NOKNrako joera hauteman behar den.
|
|
|
Alde horretatik, filosofiak ere, zientziak bezala, zehatza eta objektiboa behar zuen izan. Tradizio
|
horrek
subjektu erreala albora uztera eta entitate logiko huts moduan tratatzera eraman zuen filosofia. Schopenhauer-ek filosofiaren tradizio arrazionalista horri aurre egin zion, subjektu errealaren grinak eta interesak jarri zituen lehen planoan, eta desiraz betetako animalia moduan aurkeztu zuen gizakia.
|
|
|
Giza baloreak alegia, dimentsio subjektiboa, gu geu. Ez baita poshazkunderako trantsizio egokirik izango eratzen ez bada
|
horren aldeko
subjektu kolektiborik, kultura postmaterialistan oin hartuko duen jendarterik, norbanako postmaterialistaz osaturiko komunitaterik.
|
|
2012
|
|
|
Beren seme alabekin zein hizkuntzatan eginen duten hautatzen dutelarik erabaki hori ezin azal daiteke transmisioaren ideia mekaniko batetik. egun ez zaigu baliagarria erizek (1997) emandako azalpena, habitus kontzeptu soziologikoari lotua, ez eta Sánchez Carrionek (1981) proposatu zuen eredu dikotomiko eta —Galek (1978) jorratutako moldera— sexoglosikoa ere. Nire irudikoz, erabaki
|
horretan
subjektuek hizkuntzarekin eratu dituzten harremanek eta bereganatutako identitateak jokatzen dute.
|
|
|
handia agertzen duen egitura da. Komunikazio ekintza
|
horretan
subjektu esatariaren presentzia benetan da nabarmena: –Ni?
|
|
|
Euskal Herrian bezala munduanzehar ukazioaren mugimenduak berragertzen ari dira indar handiz azkenotan etanahiko era naturalean kokatzen ari dira «globalizazioaren aurkako» mugimendusistema berrituan.
|
Horrek
subjektu politiko berria, aldi berean erresistentziasubjektua eta subjektu eratzailea, borroka egilea eta sortzailea, mundu berriadiseinatzen ari dena dagoela esan nahi duen ala ez, geroak esango du. Argi dago, ostera, hurrengo urteotan «aurrerabidea» eta «garapena» kontzeptuak kolokanjarriko direla mugimendu horien eraginez.
|
|
|
Hots, Tubalen eta godoen etorreren artean desfase historiko bateraezin batsortuko da Jimenez de Radaren historian eta, ondorioz, euskaldunak bihurtuko dira, bateraezintasun historiografiko
|
horren
subjektu traumatiko. Euskaldunak Gaztelakohistoria inperialistaren erro erroko trauma fundazional bihurtuko dira Jimenez deRadaren lanean.
|
|
|
Baina hain zuzen teleologia horri bere zilegitasun politikoa emateko, Jimenezde Radak lehenaldi edota genealogia kristau eta unibertsalista bat sortuko duGaztelarentzat eta godoak hautetsiko genealogia
|
horren
subjektutzat. Izan ere, godoak Hispania bertakoak ez badira ere, historia unibertsal bat era dezakete, Erromako inperioaren konkistaren subjektu direlako.
|
|
|
Hau da, Euskal Herriakez duela historia propiorik agerian utzi zuen inoiz baino gehiago. Eta aldi berean, gabezia
|
horrek
subjektu euskaldun espainiar hegemonikoak Espainiako estatunazioarenganako duen mendeko morrontza erakusten digu bai eta egitura hori guztiaIparraldeko euskalduna Beste gisa subordinatzeak ahalbidetzen duela.
|
|
|
Desira da errealitategenero/ sexuduna (gizonak/ emakumeak), kultura hegemonikoaren arabera, ikusi, irakurri, interpretatu eta gozatzeko joera soziala. Izan ere, desirak bermatzen du guere gizarte hegemoniko
|
horretako
subjektu garen jakintza eta gozamena, gizon edoemakume heterosexuala izatearen bermea?.
|
|
|
Hau da, Euskal Herriakez duela historia propiorik agerian utzi zuen inoiz baino gehiago. Eta aldi berean, gabezia
|
horrek
subjektu euskaldun espainiar hegemonikoak Espainiako estatunazioarenganako duen mendeko morrontza erakusten digu bai eta egitura hori guztiaIparraldeko euskalduna Beste gisa subordinatzeak ahalbidetzen duela.
|
|
|
Portaera ekonomikoa zehazteko, aintzat hartuko da kontsumitzaile ertaina, ez zorrotzena ezta arinena ere. Merkataritzako jokaera xede talde jakin batera zuzenduta badago, kontsumitzailea talde
|
horretako
subjektu ertaina izango da».
|
|
|
Portaera ekonomikoa zehazteko, aintzat hartuko da batez besteko kontsumitzailea, ez zorrotzena ezta arinena ere. Era berean, merkataritzako jokaera xede talde jakin batera zuzenduta baldin badago, kontsumitzailea talde
|
horretako
subjektu ertaina izango da.
|
|
|
Delitu
|
horren
subjektu aktiboak nolakotasun berezia izango du: merkataria edo ekoizlea izango da; beraz, berezko delitua izango da.
|
|
|
Faltsutasun hori ezartzeari dagokionez, zenbait suposamendu onartzen dira: informazioaren edo argudioen faltsutasuna edo zehaztasunik eza frogatzen denean, edota
|
horren
subjektu erantzuleak ez duenean aurkeztu bere zehaztasunaren froga nahikorik, iragarleak izan behar du bere argudioen egiazkotasuna frogatu duena.
|
|
|
Portaera ekonomikoa zehazteko, aintzat hartuko da batez besteko kontsumitzailea, ez zorrotzena ezta arinena ere. Era berean, merkataritzako jokaera xede talde jakin batera zuzenduta baldin badago, kontsumitzailea talde
|
horretako
subjektu ertaina izango da.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, horrek guztiak aldaketa nabarmena ere jasan du azken urteotan, Internetek eta baliabide telematikoek izan duten garapena eta zabalkuntza dela medio (Gizarte Informazio Zerbitzuen eta Merkataritza Elektronikoaren34/ 2002 Legea, uztailaren 11koa); enpresek gero eta gehiagotan erabiltzen baitituzte horrelako baliabideak beren produktuak merkaturatzeko.
|
Horrek
subjektuen legezko kontzeptu berri bat zehaztera bultzatu du Publizitate Zuzenbidea.
|
|
|
Enpresetako erabilera planetan askotan gertatu ohi da langileek euskararen aldeko jarrera duten arren, emaitzak ez datozela bat azaldutako jarrerarekin, alegia, jarrera positiboa ez da islatzen euskararen erabileran (Irastortza, 2010). Horregatik, ikerketa honetan azaltzen da euskararekiko jarreraren eta erabileraren artean egon ohi den sendotasunik eza, eta ahultasun
|
horrek
subjektuarengan sor dezakeen disonantzia edo gatazka kognitiboa (Festinger, 1957) gutxitzeko saiakera bat lan eremuan.
|
|
|
Aldaketa politiko eta soziala gauzatzeko garaia. Emakumeak aldaketa
|
horren
subjektuak izan daitezen politika feminista garatzea ezinbesteko konpromisoa da.
|
|
|
Frantziako Alderdi Komunista, 68ko iraultzaren printzipioak traizionatzea leporatuz. Maoismoak beti izan du masekiko konfiantza, beti sinetsi izan du alderdien borrokan; masa iraultzailea ekintzaile historiko erabakigarria da, matxinatutako masen eta alderdiaren (azken
|
hori
subjektu politiko gisa ulertuta) arteko harremana ezartzea zen garrantzitsua. Horrek, gehiengoarentzat komunismoaren bukaera suposatzen bazuen ere, Badiourentzat ezkerreko estrategia eta kontzientzia sakontzeko aukera ematen zuen.
|
|
|
Egia, Badiourentzat, bereizezinak diren hiru elementu aldi berean elkartzen diren egoera partikularretan soilik eman daiteke: hurrenez hurren, gertaera bat, gertaera zehatz
|
horretako
subjektu bat eta subjektuaren (edo subjektuen) gertaera horrekiko leialtasun onarpena. Egia gertaera batekiko leialtasuna erakusten duen subjektuari esker azaleratzen da, eta norbanakoak egite horri esker soilik bilakatzen dira subjektu.
|
|
|
Multzoen teoriak lehen konpondu ezin ziren arazoak konpondu ahal izateko adinako indarra duten tresna teorikoak eraiki ditu. Hau da, multzoen teoriak soilik ahalbidetzen digu Badiouk" gertaera" izenez aurkezten duen bere filosofiako kontzeptu nagusiaren benetako izaera konprenitzea, eta kontzeptu
|
horrek
subjektu, egia edo Izate bezalako kontzeptuak ulertzeko duen garrantziaren zergatia zein den jakitea.
|
|
|
Zioenez, jendeak badu berenez bizitzari asmoz eta jakitez eragiteko ahalmena.
|
Horri
subjektu deitu zioten filosofoek. Beste aldean, objektuak, pasibo eta intentzio gabeak, subjektu aktibo eta intentziodunen mende geratu ziren.
|
|
|
Teoria sozial hauen arabera, emakumeak ez du, berez, gizonezkoak baino desira sexual txikiagoa, desira ere erakitzen eta ikasten den sentipena denez gero: gizonak txikitatik daki hala irakasten eta errepikatzen zaiolako— emakumeak desiratu behar dituela, bera dela desira
|
horren
subjektu eta onuraduna, eta bere plazer hori lortzen laguntzeko daudela emakumeak: direla legezkoak (ezkontzaren bidez), direla ezkutukoak (prostitutak).
|
|
2014
|
|
|
Egoera
|
horren aurrean
subjektu diskriminatu eta zapalduek boterea irauli behardute botereari esanahi berriak eman eta botere modu berriak sortzeko. Erantzunpolitikoaren bidez egin dezakete eta horren ondorioz agentzia hartuko dute beregain, eragile bihurtuko dira, mendeko kokalekua atzean utziz eta haien behar etainteresen arabera aukeratzeko eta erabakitzeko gaitasuna eskuratuz.
|
|
|
303) eta gogorarazten digu kulturalki harrapatutakosubjektuak bere buruaren eraikuntzak negoziatzen dituela (Butler, 2001: 17). Hausnarketa
|
horrekin
subjektu menderatuak agentzia lortzea ahalbidetzen du, erahorretan bestelako errealitateak sortu eta genero identitateari buruzko esanahiberriak berridatzi ahal izango ditu. Jarraian, genero eta performatibitateari buruzkoharen baieztapen batzuk jaso ditugu:
|
|
|
Espainiako herritarrek beraien sistema politikoa erabakitzeko erreferendum a egitearen alde gaude. Baina Euskal Herria ez da eztabaida
|
horren
subjektua. Euskal Herritarrok gure erabakiak geuk hartzeko dugun eskubidearen errespetua aldarrikatzen dugu, etorkizunean libreki gure egitura politikoa eraiki ahal izateko.
|
|
|
Ongi zehaztu behar genuke, nolanahi ere, egileak" Kezkatzekoa litzateke, beraz, errealitate soziolinguistikoaren azaleko gabeziak bakarrik aintzat hartuz jokatzen hasiak bagina. Ikuspegi politikoetatik ihesean doazen diskurtso eta baliabide aseptikoak garatuz jokatzen hasiak bagina" dioenean, nor den bagina
|
horren
subjektua. Soziolinguistika Klusterra bera duen gogoan lanak saritu dituena, alegia, beraren soiltasunean, edo euskalgintzaz oro har ari den.
|
|
2015
|
|
|
Esan dut sexu heziketaren funtsezko erreferentzia subjektuen identitatea dela eta horri buruzko baieztapen batzuk nabarmendu nahi ditut. Lehenik, identitate
|
hori
subjektua maskulinotzat edo femeninotzat biografikoki eta ez soilik biologikoki egituratzen duten sentsazioen, emozioen, sentimenduen, afektuen bidez hau da, bizipenen bidez taxutzen da. Horrek esan nahi du identitatea, halabeharrez, sexuduna dela.
|
|
|
«Benetakoa dena» esan ohi zaio ere filosofian, mendebaldeko pentsamenduan hainbeste forma eta izen desberdin hartu dituen hori. Descartesek «ni» bihurtu zuen, modernoek «zientzia objektiboaren» forma eman zioten, eta gure zibilizazio neo teknologikoan Heideggerrek gizakion subjektibismoa gune goren arrotz eta eztitu batean kokatuta dagoela esan zuen.95 Tontor
|
horretan
subjektuaren bereizgarria uniformetasuna eta otzantasuna da, menderaketa teknikoaren tresna handia Lurraren gainean. Garai hauetan. Santamaria eta Heideggerren arabera, berriro diot?, giza subjektibotasuna objektibotasun teknikoan urtu da.
|
|
|
Hori horrela da, sistema didaktikoaren barruan, euskarri materiala ingurune antagonistaren parte garrantzitsua delako. Aktibitatearen bidez, ingurune antagonista
|
horrek
subjektuari ematen dizkio behar dituen atzeraelikadura ulergarriak (feedbacka). Horrela, erabilitako euskarria ingurune materiala bihurtzen da.
|
|
|
Ondorioz, subjektu politikoaren hazkundea, euskaraz pentsatzen (gogorra) edo euskararen aldeko jarrera aktiboa dutenenganaino (biguna) iritsi daiteke soilik. Ardatz
|
horrek
subjektuaren desagertzeari galga jarriko dio, baina ondoegi babesten duen murru horrek hazten ere ez dio uzten. Haurrekin gertatzen den moduan, gehiegizko babesak haztea ekiditen du.
|
|
|
Inpresio hori izan zuten soziologo klasikoek, Weberek, Simmelek edo Marxek, hurrenez hurren, liluragabetzeaz, kultura objektiboaren hipertrofiaz eta alienazioaz ari zirenean. Hori bai, halakoetan, molde instituzionalak norberaren hautu omen dira, nahiz eta erakundeak totalitarioak izan,
|
horregatik
subjektu modernoak bere gain sentitzen du sistemaren zapalkuntza itogarria.
|
|
2016
|
|
|
lehenik, arazoaren jatorri biologikoa seinalatzen da; ondoren, subjektu esperientzia osoa alboratzen da eta matrize mediko psikologiko finko batera murrizten dira subjektuaren arazoa eta leporatzen zaion akatsa; ondoren, subjektua, zientzia horren objektu bihurtzen da eta kategoria diagnostikoa ezartzen zaio. Hemendik aurrera, kategoria
|
horrek
subjektu osoaren izaera ordezkatzeko balioko du. Hau da estigmak hartuko duen berbazko forma:
|
|
|
Kontraesana eta anbiguotasuna sistematik kanpo mantentzeko ekina izan da eredu zientifisten ezaugarri garaikide nabarmena. Izan ere, zientziaren begirada
|
hori
subjektua sistematik kanpo jartzeko nahiak elikatzen du. Subjektua, anbiguotasunaren iturri bezala ikusia izan denez, zientzia biomedikoek bazterrean utzitakoa bihurtzen da.
|
|
|
auzo honen izaera «instrumentala> >, betiere produktibismoari lotuta.Klase sozialen banaketa horretan ere, produkzioa eta ogibidea gizataldeak definitzeko eta kokatzeko irizpideak direla ikusi dugu: langile kualifikatu gabeetatik, enpresa gizonetara (betiere, emakumeak ikusezin, gizonezkoak izanik produktibismo
|
horren
subjektu bakarrak). Oso koiuntura espezifikoan sortutako auzoa da Zaramaga: industrializazio betean, Gasteizen finkatzen ari ziren enpresek eskulan freskoa behar zutenean.
|
|
|
Beraz, eta gaur egun, ez estatu espainiarrak ez frantsesak ez digutenez erabakitzeko eskubide formal bat aitortu, ez eta epe motz ertainean aitortuko ere, hemendik aurrera Euskal Herria eta herria terminoak erabiliko ditut hedatuen dagoen erabakitze eskubidearen adiera
|
horren
subjektu gisa, nahiz eta jakin subjektu horrek har dezakeen lurralde zatia txikiagoa edo handiagoa izango dela irakurlearen arabera.
|
|
2017
|
|
|
Protagonistak kritika garratz etengabea egiten du bere gizarteak irakurleon berbera baita dauzkan arazo ugariren inguruan, egoera gaitzesgarri horri ideal ustez eskuragarria kontrajartzen dion bitartean, askatasun sozial, politiko eta nazionalaren ideala, alegia. Telos horren bidean dagoen oztopo nagusia herriaren ezjakintasuna da, askatasun
|
horren
subjektu izan lukeenaren ergelkeria, Metxak darakusan jarrera oldarkorrari esatea hobeki dagokion bezala. Baina herriak eskura dauka egiaz jabetu, okerrak zuzendu eta bide egokiari heltzeko aukera, Utopia egingarria da, alegia.
|
|
|
Pertsona fisikoen errentaren gaineko zergak (PFEZ) izan lukeharmonizatu litzatekeen hirugarren zerga. Zerga
|
horren
subjektuak sarreraapal eta erdi mailakoak dituzten pertsona fisikoak dira, eta haien aitorpena atxikitadago jarduera gauzatzen duten herrialdeetan; azken finean, haiek ordaindutakoPFEZaren bidez lortuko da sarrera publikoen zati handi bat, garrantzitsuena ezbada. Bien bitartean, sarrera handienak dituzten pertsona fisikoak, aberatsak alegia, beren errentak desbideratzeko lanabes ugari dituzte, ezagunenak SICAVak direlarik.Finantza lanabes horien bidez, berorien jabeek saihesten dute ogasun publikoaridagokien zerga kopurua ordaintzea.
|
|
|
Beste bat egotea nik ahalbidetzen dudalarik, nire burua hartzen dut Besteak nitaz duen ezagutzaren sorburu asketzat, eta Bestea ageri zait nire izateaz duen ezagutza hori bere izatean atxikita duela, hain zuzen, nik berari bestetasuna atxiki diodan neurrian. Ezagutza horrek izaera subjektiboa hartzen du orduan, baina zentzu berri batean ulertuta, zentzu ‘erlatiboan’, hau da, ezagutza
|
hori
subjektu objektuan gelditzen da neronek aitortu diodan bestetasunaren ezaugarri erlatibo bezala. Jada ez nau ukitzen:
|
|
|
Alabaina, esango nuke feminista askok jarraitzen dugula pentsatzen gure ahaleginik handiena harreman pertsonal, politiko eta ekonomikoen eraldaketan inbertitu behar dugula, eta
|
horretarako
subjektu printzipala herri mugimenduek izan behar dutela.
|
|
2018
|
|
|
Horra hor nola subjektu feministaren emantzipazioa bideratu lukeen sistema politikoak berak ezartzen duen diskurtsiboki subjektu feminista hori. Hori politikoki arazotsu bihurtzen da erakuts daitekeenean sistema
|
horrek
subjektu generodunak ekoizten dituela menderakuntza ardatz diferentzial batean zehar, edo maskulino suposatzen diren subjektuak ekoizten dituela. Hori hala bada, «emakumeen» emantzipazioa lortzeko halako sistema batera modu akritikoan jotzea okerrerako izango da zalantza barik.
|
|
|
Identitate feministaren teoriek kolore, sexualitate, etnizitate, klase eta gorputz gaitasunaren gaineko predikatuak egiten dituztenean beti amaitzen dute zerrenda «eta abar» lotsatu batekin. Adjektiboen segida horizontal
|
hori
subjektu kokatuaren posizio guztiak besarkatzeko ahalegina da, baina inoiz ez da nahikoa. Ezintasun horretatik, hala ere, zerbait ikas daiteke:
|
|
|
Sistema material hori Europako Banku Zentralari lotua da, kapitalaren menpekoa, monarkikoa, zentralista eta aseezina. Estatu bat eratu duen bezala, erregimen
|
horrek
subjektuak ere sortzen eta moldatzen ditu. Erregimenean ekoiztutako kontraesanak (eta kontraesan asko eta asko daude) liberalismoak garbitzen edota estaltzen ditu.
|
|
|
Isabel II.aren erregealdiak boterearen inguruko diskurtso berria ekarri zuen, eta 1839ko eta 1841eko konstituzioetatik aurrera, erregeak nazioari zor zion bere boterearen parte garrantzitsu bat. Subiranotasun nazionala martxan zegoen, Cadizen 1812an bezala, baina nazioaren definizio konkretu baten arabera, eta nazio
|
horren
subjektu aktiboak, XIX. mendeko legeen arabera, gizonezko aberatsak baino ez ziren.
|
|
|
Komunikazio sareei esker, errealitate politiko berri bat ari da gauzatzen. Pertsona asko dagoenez informatuta eta konektatuta, jende
|
hori
subjektu aktiboa bihur daiteke, parte hartze molde berriekin, politikaren birtualitateak betetzeko. Dena da politikoa eta, globalizazioarekin, politika mundu osora zabaldu da.
|
|
|
Haren antzera, Antzinako Erregimeneko Euskal Herri penintsularreko literaturaz hausnartzeko, eta batez ere periodizaziorako irizpide epistemologiko bezala, burdin aroaren kronotopoa proposatu dut (Bijuesca, 2013). Halaber, gogoan izan beharrekoa da formazio diskurtsibo inperial hispaniarrak subjektu euskalduna diskurtso literarioaren objektu posiziora zokoratzen duela, diskurtso jaso eta dotore
|
horren
subjektu izateko gai ez delakoan (Bijuesca,). adibide aipagarri utzi ditu. Hau da, une horretan hasita subjektu euskalduna gero eta prestuago agertuko da formazio diskurtsibo inperial hispaniarrak eraiki dion irudia bereganatzeko, aldi berean subjektu eta objektu posizioak betetzen dituela euskaldunek sorturiko diskurtsoan bertan ere.
|
|
|
Euskaraz idatzita ez balego, Romance bazqvenze horri dagokion subjektua ez litzateke ezertan bereiziko formazio diskurtsibo inperialaren subjektuarengandik. Edo agian zuzenagoa litzateke pentsatzea poema
|
horren
subjektua diskurtso inperialarena bera dela baina oraingoan euskaldun plantak eginez, euskaldun gisa jarduteko mugak(" burriña minçua") agerian uzteko arriskupean bada ere. Beraz, zuzenagoa litzateke onartzea kontzientzia bakoitzeko subjektua dugula diskurtso poetiko honi dagokiona, hain zuzen ere, euskaldun itxurak egiten dituen subjektu hispaniar aristokratikoa.
|
|
2019
|
|
|
Eta hala sentitu behar gara, berdin emakumeen greba bat antolatzen, gai zehatz batekin batzar bat egiten, ikastaro bat egiten edo otordu batean.Bizi izan ditudan espazio mistoetan, gizonek izan dute beti presentzia gehiago, hitza gehiagotan hartu dute eta beren hitzak pisu gehiago izan du. Patriarkatuan bizi gara, ez naiz deus deskubritzen ari.Normalki zapalketa baten kontra egin behar duzularik, zapalketa
|
horren
subjektuak direnekin elkartu behar zara. Ez du zentzurik ni beltzen askapenerako batzar batean izateak, edo bai?
|
|
|
Kapitalaren destituzioaz eta gure destituzioaz, proletariotzaren destituzioaz, Kapitala Lana erlazioaren produktua eta erlazio
|
horretan
subjektu bihurtua den heinean. Halaxe esan zuen Mario Trontik, Marx eta Lukacs interpretatuz:
|
|
2020
|
|
|
Batetik alokairuaren inguruko mugimendua berpizten ari dela.
|
Horrek
subjektu berri bat ekar dezake, orain arte etxebizitza esparruko borroka hipotekaren inguruan zentratu delako batik bat. Hori oso interesgarria da, alokairua arazo bezala mahaigaineratu delako berriz ere, eta aukera berriak zabaldu daitezkeelako.
|
|
|
Nire errealitate propiotik, nire ikuspuntutik. Baina badira egoera batzuk, poema batzuk, nire gorputzetik baino gorputz kolektibo batetik sentitzen ditudanak, eta
|
horrek
subjektuaren aldaera eragiten du. Hala ere, subjektu poetikoa ni a izan arren, bai sentitzen dudala poema horretan gurutzatzen diren ideiak ez direla bakarrik nire ni an erreproduzitzen.
|
|
|
Hori kontuan izanik, interdependentzia ez da subjektu presozialak gerora ehundutako erlazio sarea, baizik eta subjektu gisa eratzea ahalbidetzen (eta, bidenabar, beregainak izatea ezintzen) digun aurretiko nahiz etengabeko baldintza. Ondorioz, ataka ez da subjektu buruaski gisa besteengana elkartu edo besteekiko bereiztea, baizik eta hasieratik eta etengabe zeharkatzen gaituen amaraun erlazionala aitortu eta
|
horren baitan
subjektu gisa (partzialki) baieztatzeko gaitasuna lortzea. Esan bezala, ez dago interdependentziatik askatzerik:
|
|
|
Hori kontuan izanik, interdependentzia ez da subjektu presozialak gerora ehundutako erlazio sarea, baizik eta subjektu gisa eratzea ahalbidetzen (eta, bidenabar, beregainak izatea ezintzen) digun aurretiko nahiz etengabeko baldintza. Ondorioz, ataka ez da subjektu buruaski gisa besteengana elkartu edo besteekiko bereiztea, baizik eta hasieratik eta etengabe zeharkatzen gaituen amaraun erlazionala aitortu eta
|
horren baitan
subjektu gisa (partzialki) baieztatzeko gaitasuna lortzea. Esan bezala, ez dago interdependentziatik askatzerik:
|
|
2021
|
|
|
abertzaletasun horren jarrera antimodernoak herriaren eta honen tradizioen irudikapen idealizatuak zekartzan (id.: 40), eta Saidek azaltzen duen bezala irudikapen
|
horrek
subjektu idealizatuaren garapena trabatuko du (2008: 242).
|
|
|
Aldea honetan datza: da motako aditzetan, argumentu
|
hori
subjektu gisa agertuko da sintaxian; du motako aditzetan, berriz, objektu gisa. Aldatu, amaitu, hasi, sartu... da motakoak izanik, ‘ikastaroa amaitu’, ‘demografia aldatu’, ‘gizartea aldatu’, ‘mendea hasi’, ‘nobizioa (k) sartu’.. irakurketa dute beheko izen elkartuek.
|
|
|
Badira esapide berezi batzuk adiera
|
horretan
subjektu espliziturik onartzen ez dutenak, hala nola ongi/ ondo da (go)(= ados) 11 Besteren bat ere bada sinonimiaz edo/ eta analogiaz eratua: ederki egoten da (bat) hemen(= pasatzen da [pasatzen du batek]).
|
|
|
Lotsatu da nahiz Jone lotsatu da perpausak gramatikalak dira. Inguruneak argituko du isildurik den lotsatu da
|
horren
subjektua zein den. Badakigu, hori bai, 3 pertsona dela, eta singularra dela.
|
|
|
Miren bizkorra da;* Betaurrekoak bizkorrak dira; Josune lerdena da;* Liburua lerdena da; Leire goibel dago;* Txirrindua goibel dago. Adibide hauetan atributuak (bizkorra, lerdena, goibel) erabakitzen du ezaugarri batzuk dituzten subjektuak onargarriak izango direla, eta beste ezaugarri batzuk dituztenak ezin direla perpaus
|
horren
subjektu izan. Atributuaren eskakizunen arabera izaten da subjektua era batekoa edo bestekoa, eta horregatik esan ohi da perpaus kopulatiboetan predikazioaren ardatza atributua dela, ez aditza.
|
|
|
Jomuga subjektuaren asmoarekin bat dator sarritan, agerikoa denez, baina jomuga da, ez helburua, perpausean berariaz seinalatzen dena. Erosketak egitera joan da perpausean, esate baterako, joanaren jomugan erosketak egitea dagoela da berariaz adierazten dena, jomuga
|
hori
subjektuaren borondatearekin bat datorrelarik20 Zenbaitetan, hala ere, zertara osagarria ez, baina helburuzko formako perpausa izan dezakete mugimendu aditzek inoiz konplementu, eta orduan esaldiak helburua seinalatzen du, ez jomuga: Joanek erakusten die[...] Kristoren aurrean etorria dela, Hari bidea apaintzeko, hura nor den erakusteko eta jendea harengana erakartzeko (Iraizoz); Senarra oraintxe etorriko da zuk egindako eskariaz mintzatzeko (Etxaide).
|
|
|
‘norbaitek zerbait egiteko eskatu/ galdatu norbaiti’). Lehen adibidean, ostera, ez dago kontrola ezarriko duen datiborik eta guztiz irekia geratzen da, beraz, irekitze
|
horren
subjektua. Inpertsonaltzat hartuko genuke.
|