|
2008
|
|
|
Halaber, ziurrenik Arana Goiriri ez zitzaion gustatuko Azkuek euskaldun eta espainolen arteko harreman historikoa «aliantza» gisa deskribatzea. Zentzu horretan, agian, esan liteke Azkuek foruzaleen interpretazio paktistari eusten ziola, euskal lurraldeen estatusa aliantza bidezkoa zela aipatzean; baina aliantza
|
horren
subjektuak nor ziren definitzeko orduan, foruzale tradizionalek ez zituzketen euskaldunak eta espainolak aipatuko baizik euskaldunak eta gaztelauak, biak ere esentzialki espainoltzat hartuz. Hortaz, Azkueren historiaren interpretazio orokorra, euskaldunak eta espainolak jatorri independentedun bi subjektu gisa aipatzean, oinarrian sabindarra zen.
|
|
2010
|
|
|
a) So: sinbolo
|
horrek
subjektua errepresentatzen du baina autonomo gisa agertzen denean; bestela esanda, bere balioa ez da beste subjektumutur batean oinarritzen. Esaterako guk horrelako zerbait esango bagenu:
|
|
2012
|
|
|
handia agertzen duen egitura da. Komunikazio ekintza
|
horretan
subjektu esatariaren presentzia benetan da nabarmena: –Ni?
|
|
2021
|
|
|
Aldea honetan datza: da motako aditzetan, argumentu
|
hori
subjektu gisa agertuko da sintaxian; du motako aditzetan, berriz, objektu gisa. Aldatu, amaitu, hasi, sartu... da motakoak izanik, ‘ikastaroa amaitu’, ‘demografia aldatu’, ‘gizartea aldatu’, ‘mendea hasi’, ‘nobizioa (k) sartu’.. irakurketa dute beheko izen elkartuek.
|
|
|
Badira esapide berezi batzuk adiera
|
horretan
subjektu espliziturik onartzen ez dutenak, hala nola ongi/ ondo da (go)(= ados) 11 Besteren bat ere bada sinonimiaz edo/ eta analogiaz eratua: ederki egoten da (bat) hemen(= pasatzen da [pasatzen du batek]).
|
|
|
Lotsatu da nahiz Jone lotsatu da perpausak gramatikalak dira. Inguruneak argituko du isildurik den lotsatu da
|
horren
subjektua zein den. Badakigu, hori bai, 3 pertsona dela, eta singularra dela.
|
|
|
Miren bizkorra da;* Betaurrekoak bizkorrak dira; Josune lerdena da;* Liburua lerdena da; Leire goibel dago;* Txirrindua goibel dago. Adibide hauetan atributuak (bizkorra, lerdena, goibel) erabakitzen du ezaugarri batzuk dituzten subjektuak onargarriak izango direla, eta beste ezaugarri batzuk dituztenak ezin direla perpaus
|
horren
subjektu izan. Atributuaren eskakizunen arabera izaten da subjektua era batekoa edo bestekoa, eta horregatik esan ohi da perpaus kopulatiboetan predikazioaren ardatza atributua dela, ez aditza.
|
|
|
Jomuga subjektuaren asmoarekin bat dator sarritan, agerikoa denez, baina jomuga da, ez helburua, perpausean berariaz seinalatzen dena. Erosketak egitera joan da perpausean, esate baterako, joanaren jomugan erosketak egitea dagoela da berariaz adierazten dena, jomuga
|
hori
subjektuaren borondatearekin bat datorrelarik20 Zenbaitetan, hala ere, zertara osagarria ez, baina helburuzko formako perpausa izan dezakete mugimendu aditzek inoiz konplementu, eta orduan esaldiak helburua seinalatzen du, ez jomuga: Joanek erakusten die[...] Kristoren aurrean etorria dela, Hari bidea apaintzeko, hura nor den erakusteko eta jendea harengana erakartzeko (Iraizoz); Senarra oraintxe etorriko da zuk egindako eskariaz mintzatzeko (Etxaide).
|
|
|
‘norbaitek zerbait egiteko eskatu/ galdatu norbaiti’). Lehen adibidean, ostera, ez dago kontrola ezarriko duen datiborik eta guztiz irekia geratzen da, beraz, irekitze
|
horren
subjektua. Inpertsonaltzat hartuko genuke.
|
|
|
Nor esan duzu [Mikel menditik etorri] eta [ zuei deika hasi zela]? Alegia, nor galdetzailea izan daiteke ‘zuei deika hasi zen’ perpausaren subjektuari buruzkoa —horregatik jarri dugu perpaus
|
horretan
subjektuaren lekuan ‘ ’ hutsunea— Baina ez da gramatikala ezkerreko perpauseko elementuei buruz galdetzea: * Nor esan duzu [ menditik etorri] eta [Mikel zuei deika hasi zela]?
|
|
|
nik badakit neure etxera joaten(= nik badakit [ni neure etxera joaten]). Perpaus horretan ere, perpaus txertatuan nor sintagmarik ageri ez bada ere, ni dela badakigu, perpaus nagusiko subjektua bera baita perpaus txertatu
|
horren
subjektu. Horregatik, hemen ere izenordain bihurkaria agertuko da.
|
|
|
7 Zalantzak sor daitezke badira hamar bat urte ez dugula ikusi eta horren gisako egiturekin. Itxuraz adberbiotik ez oso urrun bada, kasu
|
horretan
subjektua da, eta komunztadura egiten du: badira hamar bat urte ez dela etorri/ bada urte bat ez dugula ikusi.
|