|
2000
|
|
|
Kazetariek eta fotografoek eman lezakete errealitate objektiboaren berri idazle artisauak baino hobeto (85 orr.). Ez da
|
hori
idazlearen jomuga, idazleak" gauzen bihotzetara hurbildu" nahi du:
|
|
|
. IDAZLE INPLIZITO: idazle inplizitoaren irudia irakurleak berak eratzen du narrazioaren irakurketaren bidez. Idazle inplizitoak ez du ahotsik, irakurleak narrazio
|
horren
idazleaz duen irudia besterik ez da. Narratzaile (ik.) eta narratarioa (ik.) hautazkoak diren bitartean, idazle eta irakurle inplizitoa (ik.) beti egongo dira.
|
|
2001
|
|
|
Zenbaitek esan dezake eta zenbaitek esango du euskal idazle kaxkarra izan genuela andoaindarra, euskara ia isil gordean baizik erabili ez zuena, Â testu zaharrei Telletxeak gehitu dizkienak aintzakotzat hartzen baditugu ere. Erdaraz idatzi zuen gehienbat, guztiok dakigunez, eta ausarki bezain ederki, gaztelaniaz batez ere2 Alde
|
horretarik
idazle bezala zor zitzaion zorra, egia esan, ez zaio oraindik aitortu, baina hori beharbada  askok Barojari ukatu dionaren pareko arrazoiengatik gertatu da: erdara itsus  ki, tankera gaiztoan erabili omen zutelako.
|
|
2002
|
|
|
Esan beharra dago ezen, ikasturte editorial bakoitzean, Galeuscako bilerak eta kontaktuak direla hizkuntza horien arteko itzulpenetatik argitara ematen den ehuneko handi baten iturri. Emaitza
|
horri
idazleek egun horietan konpartitzen dituzten esperientzia bitalak eta sorkuntzazkoak erantsiz gero, esan dezakegu Galeuscak baduela etekina, baina hedabideen arreta eskasa (ez hain nabarmena Galizian eta Euskadin) eta inertzia administratiboa tarteko, nekez eman dezake gehiago.
|
|
|
Alegia, kazetariak irakurle jakin bati bideratzen dio lana. Literaturan ere bada irakurle bat buruan, baina irakurle
|
hori
idazleak aukeratzen du, askatasun osoz, libreago da. Idazleak, funtsean, bere buruarentzat idazten du, berak irakurri nahiko lukeena saiatzen da idazten.
|
|
|
Komunikabideek irudia saltzen dute. Beraz, komunikabideek irudi salgarria duten idazleak (onak edo txarrak, eta
|
hori
idazle direnean) maite dituzte." gintzan Durangoko Euskal Liburu eta Diskoen Azokak betetzen duen lekua. Azken urteotan azokaren helburu, antolaketa, funtzio edo egituraketa bera eztabaidagai izan badira ere (begiratu besterik ez dago komunikabideetan argitara eman diren artikulu,, edo iritzi artikuluak), dudarik ez dago Durangoko Azoka, ezer baino lehen, euskal liburugintzaren erakustoki garrantzizkoena dela oraindik.
|
|
|
Eta egarri horrek ekarri zuen behin baino gehiagotan modu akritiko batean onartzea dozena erdi lagun horiek egindako eredua bere azkeneko puntuetaraino. Jakina, eredu
|
hori
idazle sutsuenek (sutsuenak, gehien idazten zutelako garai hartan) erabiltzen bazuten, ez gaitezen orain harritu gertatutakoaz, ez baitakit gainera beste irtenbiderik ere bazen, hori ez egitea, praktikan, batasunaren kontra jartzea baitzen. Ez dut inolako dudarik idazle hoberenak ez direla horretan erori, eta hasieratik beren eredua segitu bazuten, horrek ez zien inolako kontraesanik sortu:
|
|
2003
|
|
|
Dinosaurioak, nolabait, ziklo bat osatzen du, simetria bat ezartzen du, koju zegoen mahaiko hanka berdintzen du, Tesia (Proust) Antitesia (Monterroso) Sintesia joku dialektikoak aurrera egin dezan egiten du posible. Eta
|
hori
idazle batek baizik ezin zuen egin. Prousten mailako idazlea, Prousten ifrentzua.
|
|
|
Utriusque Vasconiae argitaletxearen" Kritika Literarioa" deitu sailean Jon Kortazarek kaleratu duen" Diglosia eta euskal literatura" saioan, literaturarako hizkuntza bat aukeratzen denean hizkuntza
|
horrek
idazlearen lana baldintzatzen duen ala ez aztertzen da, Anton Figueroa ikerlari galiziarrak" Diglosia e texto" izenburuko saioan defendatzen dituen hipotesiak abiapuntu harturik. Anton Figueroak dioenez, egoera diglosiko batean bizi den hizkuntza txikian egiten den literaturak bederatzi ezaugarri ditu:
|
|
|
Izan ere, irakurle bakoitzak bere autore kuttunak ditu, bakoitzak literatura heziketa propio bat du, nork bere bideak egiten ditu, nik neureak egin ditudan bezala. Ibilbide
|
horretan
idazleak eta irakurleak topo egiten badute, bien arteko elkar hartze bat baldin badago, errazagoa da nobelak harrera on bat izatea. Baina, tira, nobela baten harrera baloratzea eta neurtzea zail samarra da.
|
|
|
Ezkutatu nahi
|
hori
idazle askoren nahia al da?
|
|
|
Hala ere, batasun bide
|
horretan
idazle multzo nagusiak, erdialdekoak, Mitxelena eta Villasante ageriko maisuak direla, lapurteraz gantzututako gipuzkera edota lapurteraren morfologia ikutuz jantzitako gipuzkeraren eredu baterantz joko du. Eredu hori da, luzarora, garaile irtengo dena.
|
|
|
Euskaltzaindiak bere Urgazle edo Laguntzaile hautatu eban. Haurgintza minetan nobela
|
horrek
idazle barri baten izena zabaldu ebalako. Askoren ustez, ordurako be Zaratek ondo erakutsita eukan bere maixutasuna euskal letren munduan:
|
|
|
|
Horretarako
idazleak aurkitzea ezinbestekoa izango da.
|
|
|
–Inoiz ez nuen pentsatu bi itzulpen
|
horien atzean
idazle gazte bat ezkuta zitekeenik. Gizaseme heldu baten etsipena, mundu asko ikusi duenaren nekea suma zitekeen liburu horietan, eta aldi berean, atsedengarri gisa, inoiz zapaldu ez zuen lur baten ederra irudikatzeko premia –esan nuen, iruzur hori zergatik abian jarri zuen oraindik erabat konprenitu gabe.
|
|
2004
|
|
|
Euskal gizartean ez omen dago inolako arazorik bi komunitateen arteko elkarbizitza bake santuan eratzeko.84 Arrazoi du
|
horretan
idazle azkoitiarrak. Halakoxea da egoera:
|
|
|
Urlia gaizki jolasten ari dela, alegia. Orobat," Neska
|
hori
idazle ona da" esaterakoan. Aipatu neskak ongi idazten duela adierazi nahi izan dugu, ez besterik.
|
|
2005
|
|
|
Labayruk bere gain hartu du bizkaieraz alfabetatzeko eginbeharra. Alfabetatze eginbide horretan literaturak berebiziko garrantzia izan du, izan ere biz13 Taldeaz, zentzu hertsian behintzat, berba egiterik ez badago ere, inguru
|
horretako
idazleek ezaugarri komunak gordetzen dituzte: Labayruren ikastaroetan ikasle eta irakasle izan dira, lehenengo lanak Idatz & Mintz aldizkarian idatzi izan dituzte, aldizkariaren beraren narrazio lehiaketan parte hartu dute eta bizkaiera estandarra dute eredu. kaierazko literatura jasoa oinarri hartu zen eredu gisa.
|
|
|
Lourdes Unzueta medikua da, euskal literaturaren barruan hain zabaldua den mediku idazlearen tradizioari jarraituz. Sail honetan bertan Jabier Gorostiza eta Edurne Urkiola ere tradizio
|
horretako
idazleak genituzke.
|
|
|
Arestiren prosa honen poetika, bere alderik errealistenetik hartuta, bat letorke Espainiako 50eko idazleen belaunaldiarekin6, Mende erdiko Belaunaldia izenez ere ezaguna. Belaunaldi
|
horretako
idazleek Espainiako diktadurak eragindako injustizia egoera salatzearren errealismo sozialaren ildotik eraman zituzten beren narrazioak, eleberriak nagusi. Horietan guztietan langile eta behe mailako jendearen arazoak eta klase aberatsen zikoizkeria agertzen zituzten.
|
|
|
Baina gizartean leku bat egin behar du?
|
Hori
idazlearen ardura da. Bai?
|
|
2006
|
|
|
Baina zein dira literatur eta kultur erdiguneak ideologiaren gainean, gatazkaren gainean ezarri izan dituen eta ezarri dituen tabuak, halakorik egitenbadu?
|
Horretan
idazle adina iritzi aurkituko du bilduma honen irakurleak.Muñozen arabera, gatazka politikoaren eta nortasunaren esparrukoak diraeuskaldunon tabuak: «Non daude, hitz batez esanda, gure tabuak?
|
|
|
Garretatik erauzitakoak osatuko zuten ipuinak idazten ari nintzen garaiberean, konparaziorako, komunismoaren azken urteak bizi zituzten Hungarian.Garai
|
horretako
idazle hungariarrek isuri nabarmena omen zuten iraganeankokatutako idazlanetarako. XVII. eta XVIII. mendean beren herria turkoenmenpean zegoen denborak maite omen zituzten bereziki.
|
|
2008
|
|
|
6. " Kalitatezkoa izateko literatur lanari eskatu behar zaio irakurleari ikusmira berria iradokitzea, sortu den gizartearen kosmogoniaren (ez gertaeren) erakusgarri izatea, mundu berezkoak sortzen jakitea eta lan
|
horren bidez
idazleak beraren egia (Joseph Conradek zioen zentzuan) bilatzeko anbizioari eustea".
|
|
|
4 Batzuek diozue promozio eta propagandak eragin izugarria duela idazleen hierarkietan, eta argitaletxeek desberdin (oso desberdin) jokatzen dutela idazle" kuttunekin" eta" gainontzekoekin".
|
Horrek
idazle" kuttunari" gizarteratzen eta salmentetan gora egiten dezente laguntzen dio. Beste batzuen iritziz, ordea, gurea bezalako merkatu txikietan ahoz ahoko gomendio eta iritziak dira, gehienetan, liburu bat edo bestea irakurtzeko motibazio nagusiak.
|
|
|
Argitaletxeei dagokienez, bi aldagai aipatu dira kanonizazioaren eragile gisa: liburua argitaratzen duen argitaletxea eta argitaletxe
|
horrek
idazleari egiten dion promozioa.
|
|
|
Hala, salmenten, promozioen, hedabideen eta sarien eragina oso nabarmena da, eta hierarkia kualitatiboak indar urria dauka. Irakurle arrunten kasuan gutxi dira erdigune
|
horretako
idazleak irakurtzen dituztenak; ikastetxeetan, eduki teorikoak lantzean horietako zenbait aipatzen badira ere, oro har, ez dira irakurgaien artean sartzen. Horren arrazoi nagusia zera dela pentsa daiteke:
|
|
|
Zure egunerokoa, liburutegia eta telefono deiak kontrolatzera iritsi ginen, baina ez genuen ezer susmagarririk aurkitu. Garai
|
horretan
idazlea izan nahi zenuen eta eleberri bat idazten ari zinen. Zati batzuk irakurri nituen eta oso onak iruditu zitzaizkidan.
|
|
|
Urte bereko artikulu berean, Arturo Campion-en Euskariana> aurkezten du. Denetarik bildu du liburu
|
hortan
idazle nafartarrak eta Lhande ek ez du espantu handirik bere oharretan. Badirudi, adiskide baten alde egindako aipa mena dela benetako kritika baino, eta ohar batzu ez dira neurri txarrekoak?
|
|
|
Batzuk kexu dira gehiegi argitaratzen dela.
|
Horretaz
idazle bat ezin da kexu egon. Salbu eta berak esan nahi badu bera dela onena, on bakarra.
|
|
|
«Ezin dut ulertu literatura bidaiarik gabe. Baina bidaia
|
horretan
idazleak beti ahalegindu behar du itzultzen, bestela erotuko da». Literatura eta bizitzaren arteko joan etorria izan da, bere esnaetan, bere «literatura unibertsoa» betetzea lortu duena.
|
|
|
" Aipatutako errealismo
|
hori
idazlearen asmoa da zeina irakurleak ondorio bezala partekatzen duen. Beraz, XIX.etik aurrera lortu nahi zen kontzeptu genetiko eta zientifikotik urrun, XX. mende bukaerako errealismoak irakurlearendako errealitate ezagun baten kamuflajea erabiltzen du.
|
|
|
Eta jakina da, halaber, nekez aurkituko dugula Teofilo edo Apolonia bezalako izenik gure seme alaben ikastolako lagunen artean. Garai bakoitzak bere izenak ditu eta nago
|
horretan
idazleak ezin duela hutsik egin. Harkaitz gaztea gure herriko futbol taldearen goleatzailea izan daiteke hala nahi izatera.
|
|
2009
|
|
|
–Familia katoliko sutsuan hazi zen O' Connor, inguruan protestantismoa gailentzen ari zela. Ezaugarri
|
horrek
idazle berezi bilakatu zuen, eta erlijioa oso agerian dago haren ipuin guztietan. Istorioetan azaleko esanahi erlijiosoa txertatzen zuen, baina oso zeharka, bestela jendeak ez baitzuen irakurriko?.
|
|
|
Ez, idazleok ez gara inor baino gehiago, ez gara herritartasunaren dohain elitista halako baten jabe. Ez da
|
hori
idazlea eta gainerako herritarrak bereizten dituena, idazleak hartu duen ezagutza modua baizik: denek bezala, giza izaera ezagutu nahi dut neuk ere, inoiz ulertuko ez dudan, baina ulertu egin nahi nukeen izaera hori?, eta literatura da nire ezagutza modua, sorkuntza da nire tresna eta makulu.
|
|
|
Hizkuntza agoniatsu batean ari naiz.
|
Horrek
idazle agoniatsu bihurtzen nau. Euskal idazle batzuk baino gutxiago, beste batzuk baino gehiago, norberak bere neurrira diseinatzen ditu-eta paranoia linguistikoen dibanetik libratzeko estrategiak.
|
|
2010
|
|
|
Nire iritziz, gizonezkoek gai horiek tratatu ez badituzte, horietara hurbiltzeko ahaleginik edo interesik izan ez dutelako da. Esperientzia bat fikziora bihurtzeko ez zait iruditzen bizipen
|
hori
idazlearena izatea beharrezko denik, baina bizipen eta esperientzia hori bizi izan dutenen ahotsak entzuteko eta irakurtzeko saioa egitea beharrezkoa da, fikzioa sinesgarri izango bada.
|
|
|
Edizio honetako herrialde gonbidatua Kurdistan izango da. Abenduaren 5ean herrialde
|
horretako
idazle eta musikariek parte hartuko dute azokan kurduen hizkuntza eta kultura gertutik ezagutzeko antolatuko diren jardunaldietan. , poesia errezitaldia, gaztetxoendako kantu labur eta dantza ikuskizunak, eta beste hainbat ekitaldi antolatuko dira.
|
|
|
1990ean Octavio Paz mexikarrak saria jaso zuenetik, Literaturaren Saria ez zaio idazle hispaniar bati egokitu; Guztira, hamaika alditan jaso dute sari
|
hori
idazle hispaniarren ordezkariek, azkena, esan bezala, Vargas Llosa.
|
|
|
(1999: 29), ahalegin
|
horrek
idazle klasikoen homologazioa suposatuko zukeen. Ohar aipatu ditugun euskal idazleak jesusen lagundikoak direla, edota, Mogel hala ez bazen ere, hezkuntza behintzat haiekin jaso zuela.
|
|
|
Jende askok pentsa lezakeenaren kontra, Saizarbitoria eta Aldekoarekin egindako afarietan ez genuen ia inoiz hitz egiten nire tesiaz. Gaia ateratzen zenean Saizarbitoriak desanimatu ohi ninduen eta beti esaten zidan bera baino askoz idazle hobeak zeudela munduan tesi bat egiteko, eta beste edozeinekin askoz gehiago ikasiko nuela literaturaz, eta nouveau romanaz egin nezakeela adibidez, edo mugimendu
|
horretako
idazleetako batez, edo Max Frischez.
|
|
|
Nolabait, XX. mendearen hasierako olerkariek zubi lana egin zuten 30eko hamarkadak ekarriko zituen idazle handientzako; hau da, Lauaxeta, Lizardi, Jokin Zaitegi eta Orixentzako. Sasoi
|
horretako
idazleen artean aipa genitzake, aurrekoez gain, Emeterio Arrese, Klaudio Sagarzazu" Satarka", Juan Arana" Loramendi" eta Koldobika Jauregi" Jaurtakol". Horrela labur ditzakegu, oro har, idazle horien olerkieran aurkitzen ditugun ezaugarriak [20]:
|
|
|
Lankide batek posible zela sutsuki defendatzen zuen; are gehiago," metodoa" ere bazuela esan zidan. " Eta zeure metodo
|
horrekin
idazlea ez da konturatuko ez duzula liburua irakurri?". Ezetz erantzun zidan.
|
|
|
1913an esan zuen
|
hori
idazle katoliko frantsesak. Oraindik ere errepikatzen dugun ideia da, gizaki modernoak denboraz eta etorkizunaz duen larritasunaren isla.388
|
|
2011
|
|
|
Neskak kristalak altxatu omen zituen, kanpotik inork begira ez zezan, eta, lurrundu zirela aprobetxatuz, gezi batez zauritutako bihotza marraztu zuen idazleak. Neska haurdun geratu zen, poema
|
hori
idazlearena zela pentsatu zuelako.
|
|
2012
|
|
|
Zer dela-eta dugu dena etiketatzeko beharra? Ez nengoen batere pozik cyberpunk etiketarekin; etiketa
|
horren peko
idazle gehienak ni baino askoz ere gazteagoak ziren, eta bazirudien neuk mugimenduaren burua izan behar nuela. Etiketaren beharrak segurtasunaren beharrarekin du zerikusia.
|
|
|
• Nor da testu
|
horren
idazlea. Noiz idatzia du?
|
|
2013
|
|
|
Aurrez ere argitaratuta zeuden liburuan bildutako olerki guztiak, baina «testuak irekitzea» izan da orain asmoa, Alberto Erraztik azaltzen duenez. Irizpide komunak ezarri, eta gaur egungo idaztankerara ekarri dituzte
|
horregatik
idazlearen testuak, metrikari kalterik egin gabe. Testuei argibideak ere gehitu dizkiete, eta hiztegi bat ere sartu dute amaieran.
|
|
|
Eta horren bila Obabara. Kritikariak argi du ez zela
|
hori
idazlearen helburua, eta hori baino askoz gehiago dela liburuak eskaintzen duena, baina horixe da, halere, irakurleek aurkitu nahi dutena. Exotismo hori.
|
|
|
Jules Moulier Oxobi euskal astekari
|
horretako
idazleetarik bat zen. Ezagutzen ziren datuen arabera, ez zen gerlara joan, eta garrantzi handia izan zuen astekarian, idazle gehienak gerlan zirelako, eta astekariaren erredakzioan jende gutxi gelditzen zelako.
|
|
|
Irakasle gisa egin zuen lana baliagarri izan zitzaion astekaria zuzentzeko eta idazle berrien bilatzeko. Jon CasenavekJean Etxepare, Jean Saint Pierre, Jean Elizalde eta belaunaldi
|
horretako
idazleak aipatzean, hauxe idatzi zuen:
|
|
|
Eskualduna astekariaz eta astekari
|
horretako
idazleez gauza gehiago bazen argitaraturik, aldiz. Alde batetik, euskal prentsaren historiaren arloan, Javier Diaz Nocikeuskarazko aldizkarien bilketa lan bat egin zuen.
|
|
|
Gertatzen da, zerrenda
|
horretako
idazleetarik batzuek baizik ez zituztela beren artikuluak izenpetzen. Berriak beren lekutik igortzen zituzten, zerbait kontatzekozutenean; maiz artikulu laburrak ziren.
|
|
|
Testu zati
|
horretan
idazleak gertakari batzuk komentatu ondoren, birformulazioarekin gertakari horiei buruz berak duen ikuspegia ekartzen du testura, iruzkina egiten du eta zalantzan jartzen ditu gertakari horiek nola gauzatuko diren.
|
|
|
Euskara
|
hori
idazle izenik gabe aurkeztu bazen ere Artean, ezaguna da lehendik ere argitaratua zela poema hori bera eta Larramendi izan daitekeela beraren egilerik ziurrena (Goikoetxea, 1967), argitalpen berean ageri den sermoiaren egilea den bezala (Larramendi, 1973: 292).
|
|
|
Bisita horietako batean, ez dakit zehazki noizkoan, esan zidan Txillardegirekin Donostian hitzordua jarrita zeukala eta eserleku baten inguruan egin zutela elkarrengana, ez dakit non zehazki, eta bereziki nabarmenarazi zidan guztiz urduri atzeman zuela, alde guztietara begira, norbait atzetik balebilkio bezala. Garai hartan dena baitzen klandestinoa, kontu misteriotsu hori entzutearekin batera sumatu nuen Euskadi Ta Askatasuna erakunde sortu berriko kide izango zela, edo izan zitekeela, eta hori pentsatzeak beste zirrara mota bat eragin zidan, oraingoan estetikoa baino gehiago estetakoa, ez baitzen ohikoa maila
|
horretako
idazle bat bizitza pertsonala baldintzatzen zuen horrelako erabaki errotiko batekin konprometituta egotea. Zapalkuntzak erbesterako bidean jarri zuenean, erabat egiaztatu ziren nire orduko susmoak.
|
|
|
– Detaile
|
horrek
idazle egingo banindu, tira, baina... A!
|
|
2014
|
|
|
–
|
Hori
idazle alferren aitzakiak baino ez dira. Izan ere, erantzungo didazun hurrengoa. Nik ez nuke apusturik egingo, badaezpada?
|
|
|
Gertakari honek eman zion parada nazionalismo frantsesari naziotasunaz teoria original bat gauzatzeko. Ernest Renan dugu
|
horretaz
idazle ezagunena: borondate subjektiboarekin lotzen da naziotasunak duen indar nagusia; bat egiteko nahikunde politiko afektiboak indarrik nahikoa du desberdintasun kultural eta linguistiko guztien gainetik pasatzeko.
|
|
|
naziotasun berriaren kapital sinbolikoa sortzeari ekin zion Ga briel Arestik,
|
horretarako
idazle, hizlari, euskaltzain, editore eta polemista rolak bereganatuz.
|
|
|
ren egiazko hedadura urrunago heltzen dela konturatzen da, eta orduan, auzo dialektoen eta jende urrunduagoen ezaugarriak ere hartu eta bere idazkeran integratzen saiatzen da, pixkanaka bere hizkuntza ahalik eta erabiltzaile gehienengana iristeko gogoare kin. Bide
|
horretan
idazleak hizkera aberastu egiten du, dialekto ezberdinetako hitzak eta sinonimoak tartekatzen ditu, hango eta hemengo esaerak onartzen, eta sintaxia bera ere zaluagoa erakusten du, ahalik eta hiztun gehienak besarka ditzan.
|
|
|
Hendaiak eskaintzen du PierreLoti saria, izen
|
hortako
idazle famatua gogoan, Hendaian egon zena bainan munduan gaindi ainitz kurritua zena itsasturi bezala. Aldi huntan saristatua izan da Jean Christophe Rufin idazle ezagutua, frantses akademian ere barne dena.
|
|
2015
|
|
|
Horregatik, hiru euro horietatik bi egilearentzat dira, batez beste paperezko bertsioa salduz gero kobratuko lukeena, alegia». Ez dio
|
horrek
idazleari bizitzeko beste ematen, baina, Elortzak dioenez, beren lana zabaltzea da egile gehienen nahia. «Gure munduan egongo dira dozena erdi bat idazle beren literatur lanetik bizi direnak, eta horiek izan dezakete oso planteamendu ezberdina.
|
|
|
Idazle al da idazletzan dabilen oro? Eta idazletzan aritzea, nahikoa al da
|
hori
idazle izateko. Hezur horri beste zakur batek heldu dio, eta maldizio bat omen denez esatera noan hau,, idatz dezala liburu hori nire etsaiak?.
|
|
|
–Bai, agridulcea? Eta gero, jakina, hustasun
|
hori
idazleok sentitzen omen duzuena, erditze osteko depresioaren antzekoa?
|
|
|
Idazleek, beraz, bere nobelak laburtu behar izan zituzten. Presio sozial
|
horrek
idazleek aukeratutako forman eragina izan zuen. Gaur egun, zergatik dira teatro obra gehienak aktore batek edo bik antzezteko? Gehiagorako dirurik ez dagoelako.
|
|
|
Horko
|
hori
idazlea da.
|
|
|
Zer behar da gehiago? Merezimenduak hartze dituztela denek eta ez bakarrik" frantses euskal" pastoral
|
horren
idazleak eta itzultzaileak.
|
|
2016
|
|
|
–Zaharra begitandu jat, bai. Nafarroako erregina
|
hori
idazlea be izan zala esan dozu?
|
|
|
Pilatu egin dira liburuari buruzko ikerketa eta hipotesi filosofikoak, eta horregatik sentitu zuen Simon Leys literatur kritikariak On Kixote entretenimendu liburu bat ere bazela gogoratzeko beharra The Hall of Uselesness liburuan.
|
Horregatik
idazlearen azken helburua nabarmendu behar hori: diru kopuru handi bat lortzearena.
|
|
|
Eta hain zuzen ere, fikzioan ere heriotza sahiestezin irudikatu izana da Cervantesen liburuaren lorpen handienetariko bat. Hor du indarra pasarteak, eta nork bere hildakoak topatzen ditu
|
horri esker
idazleak zaldunarentzat sortutako gela horretan.
|
|
|
Baina tentazioa handia izanda ere, ez nintzen besterik gabe testu zahar hura hartu eta errepikatzeko gai sentitzen: ez naiz
|
horren
idazle ona. Ondorioz, material zahar hura birziklatuz bertsio berri bat egingo nuela erabaki nuen.
|
|
|
Dudarik ez, joera horren erantzuleetako bat, besteak beste, prentsa da, elkarrizketak egiteko horrenbeste biderkatu den usadio tamalgarria, eta, oro har, idazlearen, bereziki idazle batzuen? etengabeko esposizioa masa komunikabideetan, ekidinezina dirudiena, nahiz eta
|
horren aurrean
idazleak beti hauta dezakeen ez erantzutea, itzulinguruka ibiltzea edo, zuzenean, gezurretan aritzea, gutxienez dibertigarriagoa izan daitekeena??.
|
|
|
Eta kritiko zoriontsuenak, aldiz, idazlearekin pribilegiozko harremana ezarri eta beste kritikoak baino informazio gehiago atera ahal izango diotenak, haien lanak osatzeko erabili dituzten lehengaiak lortzen dituztenak, adibidez, eleberria idazteko prozesuan erabili dituzten eskemak, aipu eta erreferentzia askoren edo guztien jatorria, etab.?: alde
|
horretatik
idazle batzuei nolabaiteko oheburuko kritikoak elkartu zaizkiela ematen du. Azken aldi honetan nabarmenak dira, lehen aipatu dugun kasura itzuliz,, idazle propiorik gabe geratu omen den?
|
|
|
Erromantikoek bezala, oraindik ere abertzaletasuna presente zuten garai
|
horretako
idazleek, baita euskararen
|
|
|
Baina funtsa bera nabari da, publikoarekin komunikatzeko nahikeria, publiko mugatu batekin gogoetatzeko urratsak.
|
Horrek
idazlearen gaitasuna trabatzen du, idazlearen handitasuna estaltzen du, ez baitu komertzializazio batean kokatzen, hil behar baldin badu sortzaile gisa bere publikoarekin hilko da, bizi behar badu, handitu behar badu publikoarekin handituko da, biziari aurre eginen dio, gizarte berriaren hautua egin baitu, euskal gizartea arriskutan dagoelarik hizkuntzak bizi duen egoera dela eta, euskal antzerki... Antzerkiak euskal espazioa izaten jarraitzen du, komunikazio, gogoeta eremua, sortzaile horiek ez dira kanpoan egiten eta kanpoko aberastasunak ere ekartzen dituzte.
|
|
|
Baina lan
|
hori
idazle garaikideekin egin dugu, gaurko sorkuntza garaikoarekin lotura egin nahian, eskema beretan ari direnez neurtzeko helburuarekin. Autore horien baitan ez dugu haatik memoriarekiko horrelako kezkarik aurkitu ez eta entzun ere.
|
|
|
Iparraldeko Otoitzlari aldizkarian agertu zen zatika urte bitartean, Hordagokoek 1978.ean atera zuten edizio faksimilea, eta azkenik," Klasikoak" sailari hasiera emateko, Euskal Editoreen Elkartekoek atera zuten 1986.ean Josu Pikabeak atonduta. Aunitz izan dira liburu horren kalitatea nabarmendu dutenak, tartean Mitxelena edota Villasante; Mendiguren Izagirre tandemak institutuetarako eginiko eskola antologian, damu agertzen zitzaizkigun
|
horren
idazle trebeak euskaraz gehiago idatzi ez izanaz. Aurreko denboretan hain erabilia izan den erlijio gaia, hagiografikoa hain zuzen ere, beste behin ere Laphitzek errepikatu zuen arren, beste estilo batekin egin zigun, kazetari edo biografo moderno baten antzera, deskribapen arinak, narrazio bortitza eta elkarrizketa biziak eginez:
|
|
|
Herritarrek beren uzten hamarretarik bata apezari eman behar zioten. Idazkeratik,
|
horren
idazlea Baigorriko Donostei (San Esteban) elizako Pedro Beltza apeza liteke. Nehork ez baitu hori aztertu orain arte, ez dakigu zergatik Espainiako hizkuntza baliatzen zuen apezak bere erregistroetan, gaztelerazko izenak emanez bataioetan:
|
|
|
Bai, izan gara gu ere Armendariztarren antzerki lorios horren ikusten Aiherrara. Obra
|
horren
idazleak, Pantzo Irigaraik, aldi bat gehiago erakutsi dauku bere trebetasuna eta gizartean bere behako xorrotxa. Dena arin airean bezala.
|
|
2017
|
|
|
Erromantikoek bezala, oraindik ere abertzaletasuna presente zuten garai
|
horretako
idazleek, baita euskararen
|
|
|
Erromantikoek bezala, oraindik ere abertzaletasuna presente zuten garai
|
horretako
idazleek, baita euskararen aldeko kezka ere.
|
|
2018
|
|
|
Hori horrela, bere aurretikoen ildo berekoa dugu testu hau, zeren haiek ere, ez Durasek bezain argi, baina pasabide bera ezartzen baitzuten biziaren eta obra autobiografikoaren artean. Liburu
|
horretan
idazleak hamabost urte zituenean merkatari txinatar gazte aberats batekin izandako amodiozko harremana kontatzen da; Vietnamen, 30eko hamarkadako kolonialismo frantziarraren menpe zegoen herrialde hartan gertatzen da (garai hartan Indotxina zuen izena). Berehala sumatzen da bertan, esana dugunez, beste kontakizun batzuen, film batzuen oihartzuna.
|
|
|
Nik borroka hori bizi izan dut, neure burua idazletzat hartu, ez hartu.
|
Horretan
idazleok gizajo hutsak gara. Badira zenbait kritikari, idazle askok baino ipuin hobeak idatziak dituztenak.
|
|
|
bat baldin badut, horixe dut goiburu bizit Geure hizkuntzak, geure kulturak eta geure bizitzan besteengandik jasotzen ditugun begi radek eta hitzek osatzen dute geure ibilbidearen norantza.
|
Horretan
idazleak ere beste guz tiak bezalakoak gara. Izatekotan, hizkuntzan eta kulturan dugu itxaropen gehixeago
|
|
|
oasi bat, erdal komunikabideek eta bestelako fikzio makinek inguratua, edo, hobeto esanda, setiatua. Halaxe, muin gotor
|
horretan
idazle asko ditugu, baina konformidadean irakurle gutxi; sortzaile asko, baina konformidadean sorkari anonimo gutxi; esamolde berri gutxi, euskaratik beretik ernaturik, ezeren kopia izan gabe. Anonimoki ezer gutxi asmatzen dugu, erdararen aldakia ez denik.
|
|
|
Zerrenda
|
horretako
idazle guztiek dagoeneko ibilbide bat egin duten arren, baita ibilbide literarioa ere, orain arte ez dute poema libururik argitaratu. Prentsan, bertsolaritzan, itzulpengintzan aritu dira, besteak beste, eta beraietako gutxi batzuek beste libururen bat ere argitaratu dute.
|
|
|
" [Idazleak] darabilen helburua ez da egunen batean norbaitek idazki hori aurkitzean, bera baliaturik dialektologiako azterketa bat egiteko aukera izan dezan bermatzea, helburua ez da izkribu
|
horretan
idazlearen herrian erabiltzen ez den hizkuntza aldaera bat bera ere ez agertzea, idazlea gehienetan ez da horretaz sobera kezkatzen; idazlea mezu bat argi eta xuxen transmititzeaz eta era errazean ulertarazteaz arduratzen da nagusiki" (Camino, 2009, 313).
|
|
|
Horregatik, intelektuala baino, pentsalaria izango litzateke legokiokeen hitza. Agian,
|
horregatik
idazle guztiak ez dira intelektualak, ezta intelektual oro idazleak ere.
|
|
|
Pellizari erredaktore buru, Aranzadi, Gaztelu, Iturralde, Landa eta Oloriz erredaktore, taldearen kide esanguratsuenak Perez Goyenaren ustetan" garai
|
horretako
idazle nafarren noblezia" ahalegindu ziren kultur ekimen berri bat abiatzen, baina 1888an hasi eta hurrengo urtean amaitu zen abentura (Perez Goyena,, IX, 529).
|
|
|
" Aztitasunak" alimaleko eragina izan zuen ez bakarrik Xahoren baitan, XIX. mende hasierako Frantziako literatura osoan baizik eta garai hartako egile guztiak ukitu zituen. Mugimendu
|
horretako
idazle batek, Edgar Quinet borgoniarrak(), iragarria zuenez, erlijio gnostiko berria gauzatuko zuen herria Pirinioetatik abiatzekoa zen. Ez da zaila pentsatzen Xahok Quinet i ikasi ziola Euskal Herria izanen zela hurbiltzen ari zen Urrezko Aro berriko populu hautatua.
|
|
|
Kritikaren kritika esaten dioten
|
horren
idazleei.
|
|
2019
|
|
|
860). Akademiak euskara estandarra ezartzearen aurka agertu zen J. Urquijo, zeregin
|
hori
idazleen eta diputazioen esku utzita, eta ikerketa filologikoan jarraitu zuen (Villasante 1971). Ohartzeko da, era berean, garaiko testuetan F. Krutwigek ez zuela inoiz J. Urquijo aipatu bere irizpidea indartzeko.
|
|
|
Hain zuzen, F. Yzurdiaga apaizaren bidez, Falange ren probintziako prentsa arduradun izatera iritsi zen 1936an eta talde
|
horretako
idazleekin harremana izan zuen. Are Iruñean unibertsitate bat sortzeko egitasmo betegabean ere parte hartu zuen beste eskuindar nabarmen batzuekin batera.
|
|
|
Adibidez, Stephen Kingen Misery irakurtzen baldin baduzu, izan daiteke terrorezko nobela gotiko bat, edo izan daiteke idazlearen mendekotasuna alkoholarekiko. Literatura ona baldin bada, egia bati buruz ari da, eta egia
|
hori
idazleari oso lotuta dago. Editorea da askotan material hori irakurtzen duen lehen pertsona eta material horrekin lan egin behar duena.
|
|
|
Horrek, batzuetan, ilustratzailearen lanari ez dizkio gauzak oso erraz jartzen. Testua nolakoa den, zenbat arnas uzten duen… Modu
|
horretan
idazlea izaten da gaia erabakitzen duena, eta tarteka gaia erabaki ahal izateko gogoa sentitzen hasi nintzen, horregatik hasi nintzen nire testuak idazten.
|
|
|
Desira eta nartzisismoa ez omen dira lotzen, gizonak desio du nahiz eta ez dagoen bere onenean. Sexualitate sanoa omen du emakume honek," nostalgikoa" agian (7:00: 15), baina nostalgia
|
horrek
idazlearen atzetik ibiltzera darama etengabe. Ama papera hartu du Anak Faustinorenganako, beti aholkuak ematen ari zaio (37) eta" egia da ez duela beren arteko harremanaren amaiera sekula onartu eta, batzuetan, tematu ere egin dela deus gertatu ez bailitzan,[...] Funtsean, konbentzituta dirudi erabakia gaixotasunaren lehen sintomak azaldu ziren garaian hartu zuela" (39).
|
|
|
Hori gutxi balitz, Saizarbitoriaren inguruan oinarritutako hainbat artikuluez gain, honen literaturan adituek aipatu berri ditugun saio eta azterketa sakon ugari egin dituzte bere idazketaren inguruan, eta bibliografia zabal
|
horrek
idazle honengan dagoen interes akademikoaren lekukotza ematen dute.
|
|
|
Eta jakina da, halaber, nekez aurkituko dugula Teofilo edo Apolonia bezalako izenik gure seme alaben ikastolako lagunen artean. Garai bakoitzak bere izenak ditu eta nago
|
horretan
idazleak ezin duela hutsik egin. Harkaitz gaztea gure herriko futbol taldearen goleatzailea izan daiteke hala nahi izatera.
|
|
|
Batetik, batasuna idazleentzat baino ez zela ohartarazi zuen,, idazleen artean, idazleentzat egin bear dala?; eta, idaztietan, ez izketan (itz, orain arte bezala, bakoitzak bere eran)?; eta idazleek ere ez zutela zertan beti euskara batua erabili behar: , beren idatzi errikoietan, ez goi idaztietan (ez olerkietan, eta Nobelistikan, adibidez;
|
ortan
idazleak azke gelditzen dirala, bakoitza bere erara)?. Batasuna, Lekuonaren iritziz, aldizkarietako zein ikastoletako testuetarako eta liturgiako zenbait zatitarako baino ez zen.
|