|
2000
|
|
|
Euskal Herrian baditu berezitasun batzuk, eta herri bakoitzekoak ere baditu bere ezaugarriak. Hizkeren modukoa da, euskara bat da Euskal Herri osoan, baina
|
herri
bakoitzak bere hizkera du.
|
|
|
Gaiok berak esaten zuenez,. Zuzenbidea, legez eta usadioz hornituriko herri guztietan, alde batetik berena delarik, aldiz gizaki ororena da. Horregatik,
|
herri
bakoitzean beretzat emana, propioa da, eta zuzenbide zibila deritza, hiriaren zuzenbidea balitz bezala. Alabaina, arrazoi naturalak gizaki ororen artean sorturikoa, herri guztiek berdin betetzen dutena, jendeen zuzenbidea da, hots, nazio guztientzako zuzenbidea?.
|
|
|
Bi hitzaldi eman zituen 1918 urtean, La liga de naciones y el problema vasco izenburupean eta Eibarren bertan V. Fernández tipografian inprimatuak izan ziren. Han agertu zuen
|
herri
bakoitza bere etorkizunaren jabe izan beharra. Aldi berean federakuntzaren premia, foruen galerak utzitako lekua betearazteko.
|
|
2001
|
|
|
Garai hartan ordea, heldutasun eta gaitasun eza gailendu zen eta ez zen deus mamitzerik izan. Eta, gaurdaino,
|
herri
bakoitzak bere bideari ekin dio.
|
|
|
Azken hamaika hilabeteetan bailarako biztanleek «Goienkaria» jaso dute astero, baita
|
herri
bakoitzean bertako aldizkaria ere (maiztasun ezberdineko aldizkariak egon dira oraino: astekariak, hamabostekariak...).
|
|
|
Nazioarteko ordainketen ordena berriak ahalbidetu egin dio herrialde bakoitzari, gainerako munduari bere etxeko baliabideen kopuru positibo gehiegizkoak eman beharra geldieraztea. Hemen proposatuko den planak irabazi netoa ekarriko luke, eta hori
|
herri
bakoitzak bere zorra behin soilik zerbitzatzeko posibletasunetik etorriko litzateke (hau da, bere kanpo zorra efektiboki gutxitzeko posibletasunetik, bera zerbitzatzen duenean).
|
|
2002
|
|
|
Ez zen zigorzalea. Herrizherri bertoko plazagizonek asanbladak antolatu behar zituztelazioen,
|
herri
bakoitzak bere pobreei laguntza emateko.
|
|
|
Beraz, era guztietako herrietara heltzen da, 100 biztanle eskas dituzten herrietara eta ia 20.000 biztanle dituztenetara. Herri handiek nahiz txikiek irratia berena dela senti dezaten, ahalegin berezia egiten dute eguneroko programazioan,
|
herri
bakoitzari bere tartea eskainiz. Horretarako aukera desberdinak jorratzen dira:
|
|
|
Horretarako aukera desberdinak jorratzen dira: hala nola,
|
herri
bakoitzean bertako pertsona bat izatea berriemale gisa, herri bakoitzeko taldeek eta elkarteek arratsaldeko programazioan parte hartzea, langileen lekukoa hartuta.
|
|
2003
|
|
|
Vatikanoko II. Kontzilioak handik urte gitxira emon eban mezea
|
herri
bakotxari bere hizkuntzan esateko baimena. Baina Kontzilio horren aurretik, Euskal Herrian, ez dakit beste inon emon zanik euskeraz mezea, Arrazolan baino lehenago.
|
|
|
Eta ez gizona aurrez aurre izatearen beldur nintzelako, bulego haietara agertzea berez zelako samina baino. Gureek ebakuaturiko
|
herri
bakoitzak bere bulegoa zuen, eta zenbat bulego, ebakuaturiko beste hainbeste herri.
|
|
2004
|
|
|
Ildo honetatik, eta egungo kulturan, argi dago herri txiki askotan zinemagintzak duen behar bezalako garrantzirik ez zaiola eman gurean. Eremu honetan, deskolonizazioaren bidetik jorratutakoak gehiago jo du erabilera politiko ideologikohutsaren aldetik tokian tokiko berezko kulturen adierazpideak eguneratzera baino18 Izan ere,
|
herri
bakoitzak bere garapen kulturalari ekin behar badio ere, kanpotik hartutako moderniaren ekarpenak aipatutako berezko garapen horren arabera eskuratu lituzke era askean, kultura gutxituei hitza ebatsi dieten bezala, irudia ere lapurtu baitiote. Menperatze prozedurak, gailendutako herrien mintzoa eta irudikapena birmoldatu ostean, faltseaturiko hitza eta irudia kontsumiarazten du beste alternatibarik eman gabe.
|
|
2005
|
|
|
Garrantzitsua da
|
herri
bakoitzak bere historiaren memoria izatea. Eta gu bezala, munduko artzain asko saiatzen dira euren aspaldiko tradizioei eusten.
|
|
2006
|
|
|
Sinadura bilketari dagokionez, berriz,
|
herri
bakoitzak bere dinamika izanen du.baina nagusiki martxoaren bigarren hamabortzaldian eginen da, herrietako euskara batzordeetako kideen bitartez.
|
|
|
Irakurlea oraindik gomutatzen bada herri gogoaz:
|
herri
bakoitzak bere izpirituaren arabera hozitzen zituen legea, politika, artea; azpiratzen duen uholde ororen despit, intrahistorian, herri gogoak betibat zirauen, etc. Orain, alderantziz, herri gogoak bata bestean urtzen eta nahastekatzen dira, denak irabiatu eta azkenean Gizadi Gogo moduko bakar handi bat sortzeraino. Hau da Unamuno-k euskararen heriotza iragarriari bere argumentazioan ipini dion marku filosofikoa, hots, eskatologia kuakero spencertarraren markua – Paz en la guerra ko bera, eta beste gaietarako aspaldi abandonatua duena:
|
|
|
586 Ib., 497 Oroit Ortega-ren tesia,
|
herri
bakoitzak bere arimari dagokion lurraldea hautatzen ei duela: bisigodoen arima ja basamortu bat zen, haiek Espainiara heldu direnean.
|
|
|
Etxearen gelak gizakiaren gorputz aparatuen edo organoen parekoak zirela irudikatzeaz batera,
|
herri
bakoitzak bere gelak zituela pentsa litekeela ere bururatu zitzaidan behin. Damasok bere demagunak margotzeko aukeratu zuen txokoa herriko ganbara txikia zela imajinatu izan dut han aurkitu nuen aurreneko aldi haietariko batetik.
|
|
|
Ahal den bezainbatean,
|
herri
bakoitzak bere erakunde politikoak izan lituzke, herri horretako kideen kezka nagusiak denen artean erabaki ahal izateko.
|
|
2007
|
|
|
Hizkuntza berriro tresna bihurtzen da, eta are instintoarena orain. Herri bat ez da bere hizkuntzarekin bat, sortua ere harekin batera eta harekin batera hiltzekoa; Renan entzat lehenik arraza dago, arraza hori arraza/ herritan zatikatzen da, eta arraza/
|
herri
bakoitzak bere hizkuntza partikularra, hirugarren momentu batean, bere instintoaren (naturaren, ez izpirituaren) eta bizi inguruko historiaren arabera sortzen dizu.
|
|
|
Gizadia bere osoan, halaber, izaki izpiritualek bidatua beti, goraketako maila suzesiboetan Izpiriturantz doa. Baina ez gizadia dena masa bat, baizik
|
herri
bakoitza bere arimaren aiurri eta erritmoen, erlijio edo mitologiaren, arabera.
|
|
|
Askapen Gerren ostean, liberalismoaren gorakada, Konstituzioaren gatazka, batasun nazionalaren aspirazioa, estatu feudalak erreformatzeko mugimenduak nahinon, honek guztiak batetik razionalismo juridiko bat akuilatu du, Kode Zibil berri unibertsal baten asmoaz Frantziakoaren antzera (Thibaut) 647, eta frontalki joera horren aurka, bestetik, Eskola Historikoa, lege eta kode berririk asmatu ez, baina tradizionalak zientifikoki garbitu eta egokitzeko (leheneratzeko) asmoz, zentralismo eta uniformitate proiektu ororen antitesia beraz648 Zuzenbidearen filosofia razionalista edo positibistentzat, legea legegilearen nahiari baino ez dago atxikia, legegileak edozein unetan delibera eta promulga lezake, h. d., legegilearekin identifikatzen da legearen arrazoia, ez dauka zerikusirik historiarekin. Eskola Historikoarentzat zuzenbidearen edukia beti eta osoki herriarena (nazioarena) da, herriak ekoizten du bere baitatik inkontzienteki (estreina ohitura gisa, etc.), eta iragan nazionalaren osotasunak determinatua da. Volksgeistak?, h. d., ezin da nahierara diktatu, aldatu, zaharra kendu berria sortu, ez herri batetik bestera trukatu,
|
herri
bakoitzari bere bere zuzenbidea baitagokio, ez edozein lege edozein herriri. Hau dena berdin izan liteke balazta bat despota legegin zalearentzat eta haren aurka paladio bat herriarentzat; edota, errazago, Printze eta klase kontserbakoienen justifikaziorako teoria juridiko bat.
|
|
|
Horregatik Eskola Historikoaren Volksgeista, bera enpirikoki zuzenean atzemangarria izan gabe (bai zerbait aski lainotsua), haren zentzua beti planteamendu zeharo enpiriko baten barruan gelditzen da; Hegel-en Volksgeista, aldiz, ideala da azken finean, h. d., izpiritu unibertsalaren historia ideal, razionalki nahitaezkoaren momentu bat espazioan eta denboran. ...aren bere baitatik kanporatze bat da, bere barru barrutik razionalitateak egiten du historia (eta historian razionalki beharrezkoa denean/ delako, da razionalki beharrezkoa bere barrutik legea); Eskola Historikoarentzat razionalitatea historiak egiten du (eta historiak egin duenean/ duelako, legea razionala da), Volksgeista ez da zuzenbide enpirikoaren erreferentzia bat besterik azken subjektuari(
|
herri
bakoitza bere zuzenbidearentzat) 651 Volksgeist hori bere baitan zer den, ez da planteatzen. Enpiriko eta positibo soila izate horixe da, hots, fundamentu filosofikoaren eskasa, Hegel-ek egotziko diona:
|
|
|
Kulturak, aldiak, konparaezinak dira. Aldi bakoitzak,
|
herri
bakoitzak bere balioak dauzka, haien arabera bizi da, eta bizi behar du: zentzurik ez du, halaber, gaurkoek atenastarrak edo ertarotarrak izan gura izateak.
|
|
|
Kant-en askatasun razionalaren lekuan Herder-en askatasun naturala dago, moralari baino gehiago kreatibitateari eta poesiari lotua. Eta historia natural bat, non ere naturak berak jasotzen duen gizadia libertatera, kantura, gizatasunera, humanitatera?, geroz eta gorago gizakiaren gizatasunean(
|
herri
bakoitza bere gizatasun naturalean), historia bidez hain zuzen. Naturak gizadia gizatasunera geroz eta gorago jasotzeko obran, natura unibertsalaren (gero Hegel-en Izpiritu unibertsalaren) produktu naturalak eta tresnak dira herriak eta hizkuntzak, herrien izpirituak.
|
|
|
Herder-ek gatibutasun horretatik askatu ditu artea zein herriak:
|
herri
bakoitzak bere zerua dauka; bakoitzak bere kreatibitatea eta bere zoriontasun berekia, bere baldintza, izpiritu, propioaren arabera.
|
|
|
Konklusioa liberatzailea da:
|
herri
bakoitzak bere dohatsutasuna dauka, bere sormena, eta aski du. Grekoa izan beharrik ez dago zoriontsu eta sortzaile izateko.
|
|
|
A. W. Schlegel-entzat,
|
herri
bakoitzak bere izpirituaren araberakoa bezalaxe dago izpiritu maskulinoaren eta izpiritu femininoaren poesia modua ere: poesia maskulinoaren karakterea ianbikoa da, femininoarena elegiakoa; lehenaren eredua Alzeo, bigarrenarena Safo.
|
|
|
–¡ Qué grandioso tema el de mostrar que para ser lo que se debe ser no se necesita ser ni judío ni árabe, ni salvaje ni mártir ni peregrino, sino sencillamente el hombre ilustrado, instruido, refinado, razonable, culto, virtuoso, gozador, como exige Dios del grado de nuestra cultura? 366 Alderantziz, beste aro batzuk ez dira juzgatu behar gaurko bizitzatik eta irizpideetatik; beste herrietako ohiturak gure ohituretatik. Aro bakoitzak eta
|
herri
bakoitzak bere bizia, premiak, bertuteak ditu. Ilustratu moderno askok antzinako kulturak gutxiesten ditu(, nosotros nos reímos de la mitología griega, pero es posible que cada uno de nosotros se cree la suya?) 367; edo, alderantziz, iragan denborak loriatzen ditu gaurko egunaren desfaboretan(, elogiamos tiempos que ya no existen ni han existido, cuando creamos, a partir de ellos, cuadros novelescos relativos a nuestra insatisfacción y nos rechazamos para no gustarnos a nosotros mismos?) 368 Bata bestea bezain zozoa da.
|
|
|
Hain zuzen historiaren helburua gizatasuna manifestatzea da, egin ere egiten ari dena, ez denboraren buruan erdiestekoa: beraz, historia helburuan dago, helburuaren errebelazioa da; eta herri oro beti historiaren helburuan dago,, herri guztiak Jainkoagandik berdin hurbil?, Ranke ren esamoldean (Jainkoarekin munduaren izpiritua bezalako zerbait ulertuz; Herder-en?
|
herri
bakoitzak bere baitan du bere zoriontasunaren zentroa?) 893 Historiaren ikusmolde unibertsalistagorik ez dago.
|
|
|
623 Ib., bol. I, 1327 Gero,
|
herri
bakoitza bere osoan izpiritu edo jeinu biribil bakarra bezala ulertzeak topikoak eta aurreiritziak errazten, are obligatzen ez ote dituen, bego bere horretan; Montesquieu-k hainbat karakterizazio du izpiritu frantses, ingeles, holandes, espainolena, etab., ik. haren Mes Pensées,. Caractères ethniques, atala (XVI), in:
|
|
|
Nazio identitatea ez da berezdatorkigun identitate historiko bat bakarrik, baizik eta eraiki behar dugun bizitzekomundu eta modu bat, giza eta gizarte balio batzuk aukerarazten dizkigun herri bidebat. Euskal Herrian euskalduna izatea da bizitzeko eta izateko modurik etikoena,
|
herri
bakoitzak bere identitatearen arabera bizitzeko eskubiderik eta duintasunik ezbaldin badu, herri hori ezin delako izan ez demokratikoa eta ez etikoa.
|
|
|
Seinale hau ematen dizuet:
|
herri
bakoitzak bere mintzaira hitz egiten du ongiaz eta gaizkiaz: hau ez du auzoak ulertzen.
|
|
|
Hala, jada ez zegoen herri bat maisua, Grezia, eta haren errepresentazio modernoa, Frantzia:
|
herri
bakoitzak bere jeinua du, bere literatura1325 Eta hala hasi da Lessing teatro klasizista frantsesari atakatzen, Shakespeare-ren teatro orduan erdeinatua (Voltaire) faboratzeko. Baina Lessing, erudito izateaz gain, idazle eztendun bat da, eta hala iraulketa horri jendaurreko garaipena eman dio.
|
|
|
Alderantziz, gutxietsi ere ez litzateke egin behar. Mundu ikuskerak esan gura du
|
herri
bakoitzak bere sentsibilitate berekia, bere esperientzia, fantasia, logika, naturaren aurrez aurre, forma intelektual plastiko batzuetan boztua, berbatua daukala, termino horietan jarduteko bere pentsaeran, eta termino horietan jardun ohi dela pentsaketan. Humboldt-ek mundu ikuskera, karakterea bezala, kolorearekin erkatu ohi du964 Koloreak, jakina
|
|
|
Nik, besteak beste, honako hauek nabarmendu nahi nituzke:
|
herri
bakoitzak bere nazio eraikuntzari ekiteko eskubidearen aitorpena, herritarrek bere herriaren etorkizunaz erabakitzeko eskubidea eta norberaren herritartasunaren legezko aitorpena, herri hori estatua izan zein ez.
|
|
2008
|
|
|
Baina ez da hala: hiri bakoitzak,
|
herri
bakoitzak bere nortasuna du, eta sentitu egiten dut. Dublinen, Temple Bar en bazaude, kaleak estuagoak direla ikusiko duzu, musikari asko ikusiko dituzu, bizitza handia… Hemen ere, arratsaldeko 18:00etan Alde Zaharrera joanez gero jendea ikusten duzu… Jendearen izateko erak ere markatzen du leku baten nortasuna.
|
|
|
Baina oro har, Konbentzio Gerrak udalean sortu zuen zorra izan zen krisialdiaren katalizatzailea. Espainia mailan zor hori estatuak onartu zuen baina Gipuzkoan, salbuetsitako gainerako herrialdeetan bezalaxe, zorra ez zen kontsolidatu, hau da,
|
herri
bakoitzak bere gain hartu behar izan zuen. Bistatik galdu behar ez den kontua dugu hori; izan ere, foruerregimenaren araberako antolakuntza militarrari buruz hitz egiten denean, soldadutzaren salbuespenea aipatzen baita sarri, eta oso gutxitan, padre por hijo?
|
|
|
Espainia mailan zor hau estatuak onartu zuen baina Gipuzkoko kasuan, Probintzia Exentoetan bezalaxe, Probintziak eskuratu behar izan zuen. Probintziak ez zeukan ahalmenik ordainarazteko(?) Espainian ez bezala, zerga ez zen kontsolidatu,
|
herri
bakoitzak bere gain hartu behar izan zuen» (Uriarte, 1998: 80).
|
|
|
Neilak adierazi zuenez, sedum (“Sedum praealtum”) edo aptenia (“Aptenia cordifolia”) bezalako landareek gehiago isolatzen dute “hosto lodi bat dutelako eta izozteak eta beroa ondo jasaten dituztelako”. Baina teilatu ekologikoa jartzen den
|
herri
bakoitzak bere landare katalogoa izango du, bertakoekin hasten dena “bere habitatean landareak gehiago dira eta”, esan zuen ikertzaileak. Gainjarritako geruzak Landare tapizaren azpian gainjarritako geruza batzuk daude.
|
|
2010
|
|
|
Eta, laburpen gisa, arestian aipatutakoa: ez dela behar adina sozializatu komunikazioaren ekarpena,
|
herri
bakoitzak bere identitatea edo nortasuna saltzen jakiteak dakarren onura, batez ere, ekonomiarako, eta hemen produktua badaukagula. Esanaz bezala, egiten jakin badakigula baina saltzen" ez hainbeste".
|
|
|
Goethek berak ere hiru zentzutan behintzat erabili zuen: 1) Munduko
|
herri
bakoitzak bere literatura egiten du, balio handikoak dira denak denontzat, eta guzion arteko hartu emanak zabaldu behar dira; 2) Gaiz eta asmoz obra unibertsalistak idazten dira, berarenak barru, eta obra horiek mundu guzira zabaldu behar dira; 3) Beste batzuetan ez da literaturaz ari zentzu hertsian, baizik ekonomia, politika eta enparauak mundu osora zabaltzen ari direla berresten....
|
|
|
euskalkien arteko aldeak txikiak zirela eta ez zegoela elkar ulertzeko batasun beharrik; euskara batuarekin euskalkien aberastasuna galdu egingo litzatekeela; euskara batuarekin jende letratuaren eta jende ezikasiaren arteko desberdintasunak nabarmendu egingo liratekeela; euskara batzeko orduan aukeraketa egokia egitea zaila litzatekeela. Gainera, Euzkadi konfederalak sei herrialde izango zituenez gero, hobe litzatekeela
|
herri
bakoitzak bere euskara izatea.
|
|
|
Hori da daukan ezaugarririk onena. Europa plurala da; denetarik dago,
|
herri
bakoitza bere barnean ere plurala da. Ameriketako Estatu Batuekin edo Australiarekin alderatzen badugu, Europak aniztasun handiagoa dauka, kultura eta hizkuntz dibertsitate eta aberastasun handiagoa.
|
|
2011
|
|
|
Baina programa horrek ez du inoiz ondo funtzionatu. Azkenean,
|
herri
bakoitza bere independentziaz gogoratzen da. Eta herrien independentziaren utopia, Gaztelatik askatzea bihurtu da azken mendeetan Penintsula Iberikoko herrien historiaren iparrorratz.
|
|
|
Fibra hori ukitzen duzunean, ulertu egiten da leku guztietan?, dio Telmok. Aldi berean, lankideak erantsi du
|
herri
bakoitzak bere idiosinkrasia eta berezitasunak dauzkala, eta inguruan daukazun hori kontatzera jotzen baduzu, errealitate hori ezaguna ez duen kanpotarrarentzat erakargarria eta aberasgarria dela. Hori da euren lan moldea:
|
|
|
Eta hala izan da betidanik. Gizarte bakoitzak,
|
herri
bakoitzak bere Moby Dick izan du. Nik neuk ere, aspaldidanik, Herman Melvilleren laguntzarekin, balea zuriaren arrastoa jarraitu izan dut eta, azkenik, topatu dudala esan dezaket.
|
|
2012
|
|
|
Homeroren Odisearen hitzaurrea ere
|
herri
bakoitzak bere kultura jasotzeko egiten dituen ahaleginak aipatuz hasten du, Euskal Herria Greziarekin alderatuz:
|
|
|
teoria sozialista (marxista) gizartearen eta historiaren azalpen bat da; gainazaleko itxurak utzita, zeinden azpi azpian gertakarien eta bilakaera historikoaren egiazko arrazoia, zertandiharduen jendeak eta zergatik; eta esplikazio sozialista, labur esateko, ekonomikoedo materialista da. Unamuno «sozialistari» beti lar axalgainekoa iruditu zaiononbait argibide arrazional hori, berak historiaren egiazko funtsa herrien esentziaespiritualean, barne historian, sumatzen du (eta horren espresio sakonena erlijioanatzematen da;
|
herri
bakoitzak bere erlijioa du). Lehenago ere arakatuak zituenzatikako ikerketetan, Costaren maneran, euskal tradizioak, folklorea, zuzenbidea, historia, eta batez ere burutua zizun tesi doktoral kritikoa.
|
|
|
Bailarako herrietako taldeen elkarlan eta koordinaziorako sortu dute Debagoiena Zero Zabor taldea, baina argi utzi dute
|
herri
bakoitzak bere izaera izango duela. Gaineratu dute apirilean Debagoienako Zero Zabor Astea ospatuko dutela.
|
|
|
Bailaran dagoeneko lau herritan daude Zero Zabor taldeak, Oñatin, Arrasaten, Aretxabaletan eta Bergaran, eta horien elkarlanerako eta koordinaziorako sortu dute Debagoiena Zero Zabor. Hala ere, argi utzi dute
|
herri
bakoitzak bere izaera izango duela.
|
|
2013
|
|
|
Komunitate bakoitzak bere eskola kudeatu behar du,
|
herri
bakoitzak berea. Komunitateak zehaztu behar du bere hezkuntza curriculuma.
|
|
|
Joan dan mendeko gerra zibilaren aurreko ohitura asko, gerraostean galdu egin ziran. Baina diktadura amaitu orduan
|
herri
bakotxak bere nortasuna bilatzeko ahalegin handiak egin dira. Holan errekuperau dira tradizino batzuk, gaur egun ondo errotuta dagozanak.
|
|
|
Europak" Nire ametsetako auzoa" egitasmoa jarri du martxan. Egitasmoaren helburua
|
herri
bakoitzean bertako gazteak herriko diseinuan inplikatzea da.
|
|
|
Europak" Nire ametsetako auzoa" egitasmoa jarri du martxan, egitasmoaren helburua da
|
herri
bakoitzean bertako gazteak herriko diseinuan inplikatzea.
|
|
2014
|
|
|
Inguruko herrietan" lan handia" egiten ari direlakoan, herritarrak martxan jarri nahi dituzte egitasmo honen bidez. Era berean, atxikimentu pertsonalak pilatuz, gehiengo sozial, sindikal, politiko eta insituzionalak eragin nahi dituzte, erabakitzeko eskubidearen aldeko aldarria agenda politikoan eta sozialean egon dadin. Horretarako,
|
herri
bakoitzak bere lanketa eta antolatzeko modu propioa izango ditu, eta Zestoan eta Azkoitian prest dute dinamika.
|
|
|
bat herriarena (nazioarena) bere baitan, edonoiz eta edozein herrirentzat baliozkoa:
|
herri
bakoitzak bere definizioa egiten duelako, eta baldintza historiko diferenteen arabera diferentea egiten duelako1500 Ezin da, hortaz,, baldintza objektiboen azterketatik herriaren [nazioaren] definizio bat objektu finko bati egoki dagokion kontzeptu objektibo finko baten maneran eman; aitzitik, egin behar duguna da herriek isilean (inplizituki) emanda hor dauden euren buruen definizio subjektiboak... Edozein norbanakoren kasuan bezalaxe da:
|
|
|
Espainiarrak iritsi arte
|
herri
bakoitzak bere hizkuntza, erlijioa eta ohiturak zituen.
|
|
|
Herri eta hiri elkargoko ordezkariak aukeratzeko bozak ere izan dira Ipar Euskal Herrian. Azkaine, Sara eta Senpere Hego Lapurdiko Hiri Elkargoan sartuak daude, bertze bederatzi herrirekin batera eta
|
herri
bakoitzak bere ordezkariak izanen ditu elkargoan. Saran Sara Zain taldeko Jean Baptiste Laborde, Marie Hélène Oronoz eta Henri Dutournier hautetsiak izanen dira Sararen Hiri Elkargoko ordezkariak. Senperek lau ordezkari izanen ditu: Agir Autrement zentro eskuineko Pierre Marie Nousbaum, Sandra Lissardy eta Benoît Estaynou eta Elgarrekin taldeko Dominique Idiart. Azkainek hiru ordezkari izanen ditu, Denen Geroa taldeko Jean Louis Fournier, Bénédicte Luberriaga eta Pascal Peyreblanque.
|
|
|
Bergara, Aretxabaleta, Eskoriatza eta Oñatiko arduradunak sarri batzartzen dira, ekintzak koordinatzeko eta ideiak elkartrukatzeko; dena dela, Aitziber Plazaolak dioenez,"
|
herri
bakoitzak bere ezaugarriak" ditu. Adibidez, Aretxabaletan, beste herrietan ez bezala, emakumeak dira auzokide gehienak, eta emakumeek bakarrik osatzen dute taldea.
|
|
2015
|
|
|
Hori bai, benetan garrantzitsua da erakundeka koordinatuta aritzea (udalak, ikastetxeak, Euskara Elkarteak edota bestelako erakunde batzuk) eta eragileen inguruko sarea osatzen ahalegintzea. Hau ere, noski,
|
herri
bakoitzak bere ezaugarri eta aukeren arabera egin du, baina bidea argi izatea garrantzitsua da.
|
|
|
Ordura arte biran denetik egon zen, beste antzezlan batzuekin gertatu izan zaigun bezala. Euskarazko antzezlanekin
|
herri
bakoitzak bere erantzuna izaten baitu».Euren kasara Bilboko Kafe Antzokian hasi zuten ibilbidea, 2013ko irailaren 18an, eta orduz geroztik beste bederatzi alditan taularatu dute Zertarako hegoak. «Antzezlanak oso ondo funtzionatu du.
|
|
|
Baina ez naiz orain hasiko hemengoei edo haruntzagokoei arrazoia ematen. Nik gustuko dut ikustea nola
|
herri
bakoitzak bere egiten duen kanta, haiek izan ala ez izan benetan ekarri zutenak aireplanoa.
|
|
|
XIX. menderako behinik behin, Gipuzkoan hasitako euskararen susperraldian murgilduta zegoen alderdi hori, eta susperraldiaren babesean zabaldutako hizkuntza modak iritsi ziren bertara. Hori dela eta,
|
herri
bakoitzean bertako hizkera erabiltzea eta idatzizko zereginetan tokiko batua egokitzea izan liteke alderdi horretarako irtenbidea, eta horixe da, azken batean, orain arte ere gutxi gorabehera egin dena.
|
|
|
Agian
|
herri
bakoitzak bere irakurketa luke, baina egia da Gipuzkoan EH Bildu higatu egin dela, eta Bilduren aurkako botoa EAJk kapitalizatu duela, boto abertzalea eta espainiarra ere bai. Bilduk egingo du bere autokritika eta ondorioak aterako ditu baina lau urteotan Gipuzkoan nagusi diren hedabideek Bilduren aurka eginiko gerrak bere emaitzak eman dituela ere nabaria da.
|
|
|
Orioko eta Zarauzko alkateak gustura dira Joko Atlantikoak egiteko beren herriak aukeratu dituztelako. ...Antolaketa bilera batean Atlantic Games erakundeko arduradun batek aitortu zidan 21 urtetan izan duten tokirik egokiena dela Orio eta Zarautz ingurua, inguru paregabea izateaz gain kirol azpiegiturak eta kirolarien ostatua oso gertu daudelako" zehaztu du Zalduak aurkezpenean. Bestalde, Txurrukak nabarmendu du" Orio eta arrauna bat diren bezala, Zarautz eta surfa ere bat direla.Ziur nago
|
herri
bakoitzak bere onena emango duela eta txapelketa bikaina izango dela". Ildo horretan, Eusko Jaurlaritzako Kirol Zuzendari Jon Redondok zehaztu du helburua" ahalik eta joku onenak antolatzea eta Euskadiko selekzioko kirolariek maila txukuna" ematea dela.
|
|
|
60ko hamarkadaren amaieran eta 70ekoaren hasieran, body artearen leherketaren ildotik mundu zibilizatuan nagusitu ziren performance gisako haiek berandu heldu ziren gurera, baina berandu heldu izanak egiten zituen zentzugabe? Kritikari esnobenek Jota Balerdiren ekintzak pasatako kontutzat jotzen zituztenean, ez ziren erabat justuak, ahaztu egiten zutelako
|
herri
bakoitzak bere erritmoak dituela lekuetara eta ideietara iristeko, eta bertatik igaro ezean zailak zirela beste zenbait bilakaera artistiko eta estilistiko. Ez zegoen Andy Warhol Getxon jaio izan balitz bezala euskal artea epaitzerik.
|
|
|
Beste arrangura bat: hemendik zonbait denboraren buruan herri elkargo batean, ez du
|
herri
bakoitxak bere lur antolaketa ukanen, batto izanen da, eta bakarrik batto, elkargoan partzuer sartuak izanen diren herri guzientzat. Ziburun ez direa beraz alferretan ari lurantolaketa bat berentzat finkatu beharrez?
|
|
2016
|
|
|
Horrek, garai zaharretako herrien arteko lehia baretu egiten du. Lehen bazirudien
|
herri
bakoitzak bere sekretuak zituela, eta ondoko herrian ezin zirela kontatu. Gaur egun arraunlariok talde desberdinetan arraunean egin dugu, eta nik uste dut arraunlarien artean kiroltasuna handiagoa dela.
|
|
|
Horiek hasi baitziren gure gaurko bidaiaren gaiaren lehenbiziko ildoak marrazten. Sinesteek ere bere lekua kausitu zuten, eta mitologia leku guzietara hedatu zen,
|
herri
bakoitzak bere sineste zaharrekin batera?. Eta kontatutako guzia begi aitzinean kurritzen ari zitzaien, denborari jauzi ikaragarri bat emanez.
|
|
|
Eztabaida egon zen bere garaian, modu bateratuan eta marka berarekin egin behar genuen ala talde autonomotan. Ikusten genuen herri batetik bestera ezberdintasunak zeudela, eta errazagoa izango zela
|
herri
bakoitzak bere taldea izatea funtzionamendurako, nahiz eta garbi izan galdera eta data bera izango dela, baita galdeketa egunerako logoa ere. Eta hurrengo pausoak zeintzuk izango dira. G.A.:
|
|
|
Erabakitzeko eskubidearen kontzeptuak bi oinarrizko ideia biltzen ditu bere baitan: herrien askatasun nahia gauzatzea autodeterminazio eskubideak aitortzen duenaeta Demokrazia (letra larriz idatzita), hau da,
|
herri
bakoitzak bere bidea egiteko borondate hori bide demokratikoetatik gauzatzea. Nolabait esateko, erabakitzeko eskubideak autodeterminazio printzipioa demokratizatzen du.
|
|
|
Horixe da autodeterminazio eskubidea". XIX. mendean nazionalitateen printzipioa onartu zen Europan, eta horren arabera
|
herri
bakoitzak bere estatua izateko eskubidea du eta autodeterminazio eskubidea du tresna herriak xede hori lortzeko.
|
|
|
Mixel Oçafrain Bankako auzapezak ez zion bertzerik: " Lurralde hau biziarazi behar dugu ibarren arteko dinamika bati esker,
|
herri
bakoitzak bere proiektu berezia eraikiz, mugaz bestaldean den auzo herriari edo ibarrari eskua emanez, gure kasuan Esteribar ibarrari". " Helburua da lurralde hunek mugaren gainetik bat egin dezan, estrategia
|
|
|
Emeki emeki, otoitz leku hortako eraikidurak lurreratu ziren. Iraultza garaia iraganik, 1804an, Mendekoste astean, proosinoa antolatu zen gain hartara otoitz egiteko eta hola segitu da 137 urtez,
|
herri
bakotxak bere kurutzearekin airea benedikatzen zuela. 1941ean J. Olhagaray Baigorriko erretorak galdatu zuen barreiatuak ziren narriekin kapera ttipi bat berriz eraikitzea leku berean.
|
|
|
ALE (Europako Aliantza Librea) hau da Euskal Herria bezala Europako estadu gabeko nazioneek beren artean duten elkarte politiko zabal bat, europar populuentzat autodeterminazioa eskatzen duena, erran nahi baita
|
herri
bakotxak bere hautua demokratikoki egitea etorkizunari buruz. Azkenean bere gain izan edo ez.
|
|
2017
|
|
|
" Antzekotasunak izan ditzakete. Hala ere,
|
herri
bakoitzak bere iragana eta lan egiteko era propioak dauzka. Oso korapilatsua da".
|
|
|
Euskal Hirigune Elkargoak (EHE) hartu duen hizkuntza eskumena parteka tua dela eta,
|
herri
bakoitzak bere eskumenetatik hizkuntza estrategia eta politika berezkoak gara ditzake.
|
|
|
‘Ez dok hiru, euskal musikaren benetako istorioa’ emanaldia, Patxo Telleria eta Mikel Martinezen eskutik. Horrez gain,
|
herri
bakoitzak bere ekitaldiak antolatuko ditu. Oraindik zehazteke daude asko, baina Zizurkilen esaterako, pintxopotea eta jolasa uztartuko dituzte apirilaren 1ean.
|
|
2018
|
|
|
Gazteriari dagokion gisa, liburua tresna bihurtzeko sortu da, eta azaroan aurkeztearekin batera, herriz herri arituko dira lantzen. Gainera, auzo eta herri bakoitzerako izen bereko liburu zuri bat banatu dute"
|
herri
bakoitzak bere memoria idatzi dezan", Aitor Orobio bozeramailearen hitzetan.
|
|
|
Ez dut esaten
|
herri
bakoitzak bere mitoak dauzkala eta denak antzekoak direla. Esaten dudana da Europa guztiak funtsean mito bat bera daukala, eta berdina dela guztiontzat:
|
|
|
Patinak eta skate taulak, oinezkoak ala ibilgailuak dira? «Hauek sustatu eta zabaltzea jarraibideak «funtsezkoa da erabiltzaileek «patinete elektrikoak nola erabili behar dituzten jakin dezaten», nahiz eta
|
herri
bakoitzak bere udal araudia izan, Zinta Romero eta Julián Sastre Mugikortasun Institutuko aholkulariek diote. Haren iritziz, patinetea erabili nahi duten pertsonek eragozpenak aurkitzen badituzte hirian, «erabiltzeari utziko diote», orain arte bezala, eta oraindik ere leku askotan gertatzen da bizikletarekin.
|
|
|
Azaroaren amaiera eta abenduaren hasiera bitartean egingo da Euskaraldia, 11 egun euskaraz egitasmoa Euskal Herri osoan, eta, bitartean,
|
herri
bakoitzean bere egoerara egokitutako ekitaldiak egingo dira. Egun
|
|
2019
|
|
|
Errealitatea, deszifratu beharreko seinale konstelazioa omen da, baina pertsona eta
|
herri
bakoitzak bere kode propioak izaki, sarritan interpretazio kontrajarriak sortzen dira, Dario eta Gobriasenak bezalakoak, edo gaizki ulertuak pizten. Hori ezin argiago utzi zuen Roland Barthes semiologo baionesak.
|
|
2020
|
|
|
Izate honetan badira unibertso paralelo aunitz,
|
herri
bakoitzak bere unibertsoa garatzen baitu. Haatik, unibertso horiek ez daude isolaturik, beraien artean lotura ugari baitira.
|
|
|
Ruandatik nentorren, eta zera aipatu nion Dansoni: mugaren Kongoko aldean swahiliz eta Ruanda osoan kinyaruandaz egiten zuten artean, Ugandan sartu eta Ruhenzori mendietatik Victoria lakuraino zegoen
|
herri
bakoitzak bere hizkuntza zeukala ematen zuela. Lagunak erantzun zidan:
|
|
|
Hain zuzen ere, sare sozialetan herritarren feedback ak eta erantzunak jaso nahi ditugu. Euskaraldian bezala,
|
herri
bakoitzak bere errealitatera ekarriko du egitasmoa. Hala, herritarrak gonbidatu nahi ditugu beraien herrietako batzordeen sare sozialak jarraitzera, tokikotasun horretatik bestelako giro bat sortzeko aukera ere badagoelako.Era berean, parte hartzaileak balkoietan bereizgarri bat jartzera animatuarazi dituzue.Euskaraldiaren lehen edizioan ikasi genuen txapa jartzeak jendearen artean halako konplizitate bat sortu zuela.
|
|
|
Goethe ere hizkuntza literario bat sortu beharraz kezkatu da hasieratik:
|
herri
bakoitzak bere baitatik eta bere gisara sortu behar du literatura propioa (Azurmendi 2007d: 29).
|
|
|
Herderrengandik ikasi du Goethek
|
herri
bakoitzak bere hizkuntza, bere aiurria duela, historiaren esperientziatik sortzen duela bere artea: beraz, Alemaniak bere espirituari dagokion obra sortu du, kreazio balizkorik izango badu, ez bada izango besteen imitazio margula (ibid.).
|
|
2021
|
|
|
Zein legeria aplikatzen da? Ez dago berariazko araudirik, eta
|
herri
bakoitzak berea du. Gainera, «hasieran jolas zentro gisa ireki zitezkeen», dio Morenok, baina jolas hau eta gutxi egokitutako aretoak ugaritzearen ondorioz, orain udal gehienek rooms ihesa adibidez, dantzalekuak eta barietateak. «Diskoteka edo ikuskizunetarako lokal baten antza dute, eta, haiek bezala, suteen aurkako araudira, larrialdiko irteeretara eta abarretara egokitu behar dute.
|
|
|
solaskideek euskara dakiten kasuetan euskaraz egitea; lehen hitzak euskaraz egitea beti (baita ezezagunekin ere), eta euskaraz hitz egin ez baina ulertzeko gai direnekin euskarari eustea, elkarrizketa elebidunak sustatzeko xedez. Helburu orokor horiek lortzeko, baina, bide ezberdinak daude, eta
|
herri
bakoitzak bereari heldu dio, Haurren aurrean helduok heldu ariketa tokian tokiko errealitatera egokitzeko.
|
|
|
Horrek mahai gainean jartzen du afera bat:
|
herri
bakoitzak bere dinamika autozentratua lehenetsi behar du, baina zer egin hori aski ez denean».
|
|
|
Ordutik hona, irteerek izan dute protagonismoa urtero, Gazte konkis ekimenak ere arrakasta izan du azken edizioetan, baina aurten hainbat aldaketa izan dituzte. Esaterako, ez dituzte Eskoriatzako eta Aretxabaletako gaztelekuek elkarlanean antolatu;
|
herri
bakoitzak bere eskaintza antolatu du, plazak mugatu egin dituzte, Gazte konkis ere ez da izango…
|
|
|
Garai batean, lekuan lekuko joerak, oihalak eta josteko erak ezagutu genituen. Bidaiatzen zenuen eta
|
herri
bakoitzean bertako arropa ikus zenezakeen. Gaur egun, bidaiatzen duzu eta leku guztietan arropa bera daukazu.
|
|
|
Herriaren ondarea da, hortaz, izaera eta aiurria. Inondik inora iraganak determinaturiko zer edo zer aldagaitz eta betiereko,
|
herri
bakoitzak bere sormena baitauka —ez baitago, Azurmendik dioen bezala, grekoa izan beharrik zoriontsu eta sortzaile izateko. Zentzu horretan, esan genezake Euskal Herriak ere baduela sortzaile izateko gaitasuna, herria den heinean, folklorea eta aiurria duen neurrian.
|
|
2022
|
|
|
Esnal izan da hitza hartzen aurrena. Nabarmendu du
|
herri
bakoitzak bere era duela komunitatea egiteko eta kultur ondarea zaintzeko, eta Vilafrancakoentzat castells ak liratekeena oriotarrentzat errioa dela. " Hori da batzen gaituen, kultur ondarea bizirik berritu nahia; hori da batzen gaituena, komunitatea modu osasuntsuan berritzea".
|
|
|
" Duela 10 urte hitzarmen bat sinatzeko bildu ginen bailarako udaletako kirol zinegotziak eta garai hartan zeuden pilota taldeetako arduradunak. Hitzarmen horrek jasotzen zuen
|
herri
bakoitzak bere pilota eskola eduki behar zuela eta pilotariek beraien herrian entrenatu behar zutela. Arrazoia da ezin ditugula herriak hustu.
|
|
|
" Erabat sinesten dugu bide honetan. Fruituak emango ditu hurrengo urteetan,
|
herri
bakoitzak bere zailtasunak izan arren", dio Alvarezek.
|
|
|
Dena den, Juarros eta Okako epaile nagusia, Juarroseko alkaide eta alkate orokorraren funtzioak betetzen zituen eta gainera Burebako agintari militarra eta erresumako enbaxadore zen. Hala eta guztiz ere,
|
herri
bakoitzean bertako alkateak izaten ziren. Haietako bat, Arlanzonekoa, Martin zen.
|
|
|
Alemaniar poeta handiena, ikuspegi aski frantses batetik abiatu zen, nahiz eta eskatzen zuen literatura iraultza Frantziako Iraultzak baino dezente lehenago proposatu. Herderengandik ikasi zuen ez zegoela eredu unibertsalik,
|
herri
bakoitzak bere hizkuntza duela; idazleak esperientzia eta bizipenak bere herri kulturari egokitzen dizkiola.
|
|
|
Eredu berria da jaiaren kalitatea eta esperientzia hobetzen saiatzea, horrek memorian eta emozioetan arrasto handiagoa uzten duelako. Kilometroak jaiaren antolaketa prozesu bezala ere bizitzea bada, ez eskema itxi bezala, baizik eta
|
herri
bakoitzak bere eredua sortzea, herriaren arabera moldakorra dena. Herritik herriarentzat egiten den festa da, eragile, ikasle, gurasoek... herritarrek orokorrean parte hartuz.
|