|
2005
|
|
|
21 Txori argi
|
hauek
50 urtetik gora bizi ohi dira, baina urte osoa behar dute txita bakarra hazteko. Gauza asko ikasi behar du.
|
|
|
22 Sastrakek sarritan ur asko hartzen dute; baina landare zail
|
hauek
ederto hazi dira lur lehor eta pobrea gorabehera... eta inbaditzaile nekagarriak gorabehera.
|
|
|
26 Itzaletan, ezkutuan, inurri zezenen habia dago. Australian mila inurri espezie baino gehiago dituzte, baina
|
hauek
orkatilaraino heltzen dira.
|
|
|
28 Zaintzaileak, zulo egileak, jateko biltzaileak... denen lan koordinatuarekin, kolonia
|
hauek
ia ia hilezkorrak dira.
|
|
|
38 Arrain
|
hauei
burugogorrak deitzen diete, eta ez da gutxiagorako: salda bero beroan egiten dute igerian.
|
|
|
39
|
Hauek
Dalhousie Iturriak dira. Hemengo uraren sorburua, inguru zabal eta miragarri batean dago.
|
|
|
27 Iluntzean begiratu behar da. Gauez irtengo dira ezkutuko hegazti
|
hauek
edatera, basamortuko aska hauetara datozen hegaztiekin batera. Baina seguruenik, ez du zorterik izango.
|
|
|
27 Iluntzean begiratu behar da. Gauez irtengo dira ezkutuko hegazti hauek edatera, basamortuko aska
|
hauetara
datozen hegaztiekin batera. Baina seguruenik, ez du zorterik izango.
|
|
|
30 Orain, animalia iheskor
|
hauek
aurkitu eta aztertzeko behar dituzten abileziak erakusten dizkiote batak besteari.
|
|
|
33 Zorionez, Australia milaka uhartez inguratua dago, handi zein txiki. Babesleku natural
|
hauengatik
ez balitz, beste bederatzi ugaztun espezie galduko lirateke, harraparien atzaparretan.
|
|
|
37 Animalia
|
hauek
hondar eta apurretara lotsarik gabe hurbiltzen ikusita, erraz ulertzekoa da harrapariek ahalegin handirik gabe ehizatuko zituztela. Baina hemen ez da horrelakorik gertatuko.
|
|
|
Katu itxurako animalia pikart bereziak, tigre kuolak.
|
Hauek
ere ez dira beste inon bizi.
|
|
|
44 Baina saguzar gehiegi dago zuhaitz bakoitzean. Hemengo landare gehienak bereziak eta hauskorrak dira, eta ezin dituzte inolaz ere animalia mardul
|
hauen
eguneroko joan etorriak jasan, batzuekkilo bat ere pisatzen dute eta.
|
|
|
02 Baina paisaia zaharrak nola egin die aurre aldaketa bizkor
|
hauei
–
|
|
|
09 Animalia
|
hauek
milioika urte izan dituzte lehorteetara moldatzeko. Eta bat batean, ura dago nonahi.
|
|
|
07 Horretaz gain, Stavanger etik joan etorri interesgarria egin daiteke hiria inguratzen duten Ryfylke uharteetara. Natura eta, batez ere, arrantza gustuko dutenentzat paradisua dira uharte
|
hauek
.
|
|
|
Zurezko eraikin txiki samarrak dira, portuan HANSAko merkatari germaniarrek egindakoak. Jatorrizkoak 1702ko sute batean galdu ziren, baina gaur eguneko
|
hauek
, UNESCOk gizateriaren ondare izendatutakoak, jatorrizko haien eredura eginda daude.
|
|
|
19 Zalantzarik gabe, kolorez pintatutako zurezko etxe
|
hauek
dira hiriko eraikinik esanguratsuenak. Bergen era datorrenak ez du hemendik alde egiten kale honetan argazkiren bat atera gabe.
|
|
|
05.53 Hegoaldean, neguan euria barik elurra egiten du.
|
Hauek
Australiako Alpeak dira; elurpean daude urteko hainbat hilabetetan. Toki batzuetan elurrak 30 metrorainoko lodiera hartzen du.
|
|
|
10.01
|
Hauek
ere oihan zaharrak dira, Tasmaniakoak bezalaxe; Australia banandu baino lehenagotik diraute hemen. Gaur egun ez dira oso zabalak, kontinentearen milaren bat baino ez dute estaltzen.
|
|
|
22.18 Oihan idor
|
hauetan
irautea oso zaila da; eta askoz zailagoa familia sortu eta haztea. Baina, gainera, arriskutsuak dira.
|
|
|
26.13 Baina ibaien ohe lehorretan ura harrapatuta geratzen da billabong izeneko putzuetan. Australiako bazter idor
|
hauetan
bizi iturri dira, eta halakoetaraino datoz, eutsi ezin eta, inguru guztietako animaliak.
|
|
|
32.23
|
Hauetan
ezagunena Kakadu izenekoa dugu.
|
|
|
ur gezako krokodiloak.
|
Hauek
ere Australian bakarrik bizi dira.
|
|
|
38.03 Saihets ikaragarriak bailiran, duna paralelo
|
hauek
ehunka kilometro luze dira.
|
|
|
42.24 Arrautza
|
hauek
orain dela bederatzi hilabete inguru errun ziren, eta laster irtengo dira kumeak.
|
|
|
42.56 Termita mendiak babes ezin hobea eman die, baina orain kanpoko mundutik apartedaude. Eta kume
|
hauek
irten egin behar dute.
|
|
|
03.04
|
Hauek
Tasmaniako euri oihanak dira.
|
|
|
Eremu elkor
|
hauetan
tenperatura 40 gradutik gora igotzen da sarritan. Halere, narrastiak ez dira hemengo bizilagun bakarrak.
|
|
2006
|
|
|
Ezkutuan geratuz gero inurriek harrapatu egingo lukete.
|
Hauek
azkar antzematen diete inguruan dituzten jaki gozoei.
|
|
|
|
Hauek
ardura handia hartzen dute eroso egoteko.
|
|
|
Afrika mendebaldeko gainerako txinpantzeek ere asmatu dituzte fruitu lehorrak irekitzeko teknikak.
|
Hauek
ikertzen dabil Frédéric Joulian, Parisko Gizarte zientzietako unibertsitatean.
|
|
|
Lanabes
|
hauek
funtzio bat baino gehiago dute, erabiltzaile eta lekuaren arabera.
|
|
|
Tresna
|
hauek
australopitekoak edo homo habilis gizakiak egin zituen, oraindik ez dakiguâ? ¦ Baina zalantzarik gabe, gizakion arbasoek egin zituztenâ? ¦ Haien antza duen lanabes hau Afrika mendebaldeko txinpantzeen artean aurkitu nuen. 2000 urtean gidatu nuen ikerketa batean aurkitu nuen.
|
|
|
Analogia izugarria da. Tresna
|
hauek
berdin berdinak dira, nahiz bata orain bi milioi urtekoa eta bestea egungo txinpantzeena izanâ? ¦ Horrek esan nahi du, beti ehiztaritzat hartu ditugun gizakiek fruituak ere jaten zituztela.
|
|
|
Inurriek euren odol bereko tresna biziduna darabilte. Hosto erraldoi
|
hauek
josi eta egitura tinko mantentzeko, inurri larba zetagileez baliatzen dira.
|
|
|
sailkatu izan dute, antzandobiaren ehizatzeko moduaâ? ¦ Mugikorra ez denez, ezin dugu esan lanabesa denik, eta beraz psikologo batzuek â?, proto tresnaâ? kontzeptua sortu zuten, tresna
|
hauei
adiera lineal eta ebolutiboa emateko. â? ¦ Gaur egun, ideia horretatik urrundu egin garaâ? ¦ Ez dugu halakorik uste, badakigu, hainbat animalia espeziek, eta euron artean txoriek, mota ezberdinetako lanabesak erabiltzen dituztela, eta asko, oso konplikatuak direla.
|
|
|
Gai
|
hauek
gorpuaren urinak xurgatzen utzi, eta ospa egiten dute bertatik.
|
|
|
(01 07 05) Hartzek, otordu guztietan, elurrezko bainuak egiten dituzte. Erritualak txoro samarra ematen du, baina hartz
|
hauek
larrua garbitzen ari dira. Txukuntzea ia gauza konpultsiboa da hartz zurientzat.
|
|
|
Ikerketek adierazten dutenez, urrats motel horiek gorputzeko tenperatura behar den neurrian edukitzen laguntzen diete. Lasterketa laburretan gai dira zaldien abiada berean galapan joateko, baina handikote
|
hauek
nahiago izaten dute izotzaren eta elurraren gainean lasai ibili, orduko bospasei kilometrora.HOST VO: (01 09 12) Ibilera motel hori ez da, nolanahi ere, alferkeriarekin nahasi behar.01 09 15 00TAKE 1101 09 16 00HOST VO:
|
|
|
(01 09 12) Ibilera motel hori ez da, nolanahi ere, alferkeriarekin nahasi behar.01 09 15 00TAKE 1101 09 16 00HOST VO:
|
Hauek
ez dira animalia alferrak. Ibiltariak dira..., HOST VO:
|
|
|
Behatzak ahateen antzera erdi lotuak izanda, igeri egitea munduko gauzarik errazena da hartzarentzat. Aurreko hankek arraunen eginkizuna betetzen dute, gorputz izugarri
|
hauek
uretan zehar bultzatzeko. Eta atzeko hankak lema moduan erabiltzen dituzte.
|
|
|
Benetako hibernatzaileen bihotz erritmoa bat batean moteltzen da, eta euren gorputzaren tenperatura ikaragarri jaisten da, 0 gradu ingurura. Baina hartz
|
hauei
ez zaie horrelakorik gertatzen. Beren isolatze sistema bikainari esker, edonon egin dezakete lo kuluxka bat, nahiz eta nahiago izaten duten haize babesean egon.
|
|
|
HOST VO: (01 15 25) Hartz zuriak hain daude ondo egokituak eremu latz
|
hauetara
, sonanbulismoa balioerantsia bihurtu baitute. Erdi ibilian, erdi lotan mugitzen direlarik, hibernazio ibiltari deitu izan zaio honi.
|
|
|
Baina otordu osoago bat egiteko, hortxe daude beti itsas txakur bizardunak. 350 kilotik gora izaten dituzte foka
|
hauek
, ordea, eta jakina, askoz ere zailagoak dira harrapatzen.
|
|
|
Hemen duzue bada Hartz zuriaren sekretuak agerian saioaren beste esklusiba bat. Animalia
|
hauek
, goseak daudenean, errazago aurkitzen dira uretan edo uretatik gertu, lehorrean baino. Eta itsasoan igerilari olinpiko bihurtzen dira, aldi berean lastertasun harrigarria eta iraupen indar ikaragarria erakusten dute ta.
|
|
|
Badiraitsasoan janari bila 100 kilometro ere egin dituzten hartzak. Baina inork ez daki itsasoko munstro
|
hauen
muga non dagoen.
|
|
|
HOST VO: Gauza bat da iraupena, baina lastertasuna da hartz
|
hauen
dohainnagusia. 100 metroko lasterketa batean, estilo libreko lastertasunaren errekor olinpikoa, 47 segundo eta 84 ehunen, hamar segundo gutxienez onduko lukete.
|
|
|
Munduko harrapari lehortarrik handiena da,/ munstro mitikoa,/ borrokalari basatia,/ eta Zirkulu Artikoko agintaria. // Dagoeneko ezagutuko dituzu, noski, piztia
|
hauek
. Baina itxaron,/ hartz bikain hauek badute ta alderdi bigun eta samur bat ere.
|
|
|
// Dagoeneko ezagutuko dituzu, noski, piztia hauek. Baina itxaron,/ hartz bikain
|
hauek
badute ta alderdi bigun eta samur bat ere. / Eta sorpresaz beterik daude.
|
|
|
esan nahi du. / Gaur egun, izotzetako errege
|
hauetatik
25.000 inguru baino ez dira geratzen. / Hona beren erresuma, Lurraren ipar hemisferioko eskualde polar urrutienekoa.
|
|
|
/ Hortzak sastakaiak bezalakoak dituzte. Horrelako tresnekin, ez da harritzekoa animalia izugarri
|
hauek
baleabati erasotzeko gai izatea, eta menderatzea gainera.// HOST VO: (01 02 38) Hartz zuriek, ordea, bizimodu bikoitza dute.Handitan ikaragarriak dira, bai.
|
|
|
Baina jaio berritan kumeen pisua nekez izaten da kilo batetik gorakoa. / Kumetxo babesgabe
|
hauek
bi urte luze egiten dituzte amaren ondoan.// HOST VO: (01 03 04) Eta halako basati ospea izanik ere, piztia serio serioak ere ez dira.
|
|
|
Baina hartzek animalia osoa jan dutenean, hondakin gutxi izaten da. Azeri txiki
|
hauek
hartzei traba egiten ibiltzen dira beti. Eta kontuz ez badabiltza, hartzaren bigarren platera izan daitezke.
|
|
|
HOST VO: Zer uste zenuten, hartz
|
hauek
haragijaleak direla huts hutsik. Horra bada, inor begira ez badago eta foka ehizari utzi diotenean, hartz zuriei itsas belarren entsalada arin bat jatea gustatzen zaie.
|
|
|
Kontu ezaguna, ezta? Baina aukeratzea ere gustatzen zaie eskale
|
hauei
, eta dagoenean, balearen gantzak hobeto asetzen du animalia honen apetitu artiko izugarria. Hala bada, nolaz dute erraldoi barazkijale hauek hiltzaile ospea?
|
|
|
Baina aukeratzea ere gustatzen zaie eskale hauei, eta dagoenean, balearen gantzak hobeto asetzen du animalia honen apetitu artiko izugarria. Hala bada, nolaz dute erraldoi barazkijale
|
hauek
hiltzaile ospea?
|
|
|
Normalean, Ipar poloko hartzek gizakiekin topo egiten dutenean, tundrarako bereziki diseinaturiko autotxo horietan ibiltzen diren turistekin adibidez, xelebreak gertatzen zaizkie. Bidaiari abenturazale
|
hauek
milaka dolar ordaintzen dituzte hartz zuri ahaltsuak gertutik ikusteko. Seguruenera, ikusle horietako asko Artikoko erregearekin topo egiteko beldur izango ziren.
|
|
|
HOST VO: Harrigarria ematen badu ere, etxeko zakurrak arriskutsuagoak dira harrapari dotore, larru leun
|
hauek
baino. Kasurako, hartz zuri asko eta asko dagoen Errusia Artikoan, 19 heriotzaren berri baino ez da izan 100 urtean.
|
|
|
HOST VO: Nomada
|
hauek
beste arrazoi batzuengatik ere ibiltzen dira hara hona. Gehiago da; ibilian dabiltza beti.
|
|
|
HOST VO: (01 38 17) Hartz
|
hauen
familia bizitzan, kumeak amaren ardurapean daude, eta arra bere buruaz baizik ez da arduratzen. Horra hartz ama bere bi kumeekin ehizan; ar bakarti bat dute atzetik segika.
|
|
|
Ar heldua, batez beste, emea baino bi hiru bider handiagoa izaten da. Kume
|
hauek
gai dira orain Artiko gogor honetan moldatzeko, baina hartz heldu bati aurre egitea beste kontu bat da, amaiera tragikoa izan dezakeena.
|
|
|
Bizirik jarraitu. Hauxe da izotzetako erregearen bizimodua, Agerian jarritako hartz zuri
|
hauena
.
|
|
|
[01.11.15]
|
Hauek
dira tantaiak! Ederrak bistak!
|
|
|
Haran
|
hauek
izan dira kolonizazioen bidea, historian zehar.
|
|
|
orain dela gutxi jakin dugu, kolonia
|
hauek
informazio
|
|
|
eskuinean Bering itsasoa daukagu, eta uharte
|
hauen
beste
|
|
|
[01.26.27] Alga laminar
|
hauek
â?, kelpâ, dute izena.
|
|
|
dute izena.
|
Hauei
|
|
|
|
hauek
April eta Tim, itsas biologiako ikasleak.
|
|
|
[01.47.56] Pentsatzea ere leku bakartu
|
hauetan
bizi izan
|
|
|
[01.26.06] Eme
|
hauen arteko
hierarkia lehenagoko topaketa
|
|
|
00:00:28: 18CLAUDE [01.12.05] Ongi etorri, Nicolas! Azken bi mila ta hirurehunurtean, zeu zara inskripzio
|
hauetara
iritsi den hirugarrengizona.NICOLASEz da izango! CLAUDE [ON] Benetan! Ni, bigarrena izan naiz.
|
|
|
Timothy Kendall.Berari bururatu zitzaion, hemen inskripzioak egon zitezkeela.Prismatikoekin begiratu eta hala zeudela iruditu zitzaion, baina ez zegoen ziur. Goraino igo beharra zegoen.NICOLASNola etorri ote ziren
|
hauek
zizelkatzera. Denbora dezentebehar da hauek egiteko.OUT:
|
|
|
Goraino igo beharra zegoen.NICOLASNola etorri ote ziren hauek zizelkatzera? Denbora dezentebehar da
|
hauek
egiteko.OUT: 01:12:33: 12 TAKE 17 Track 1IN:
|
|
|
harkaitzhonen beste aldearen eta mendiaren artean enborrak jarrita.Pendulu batekin jaitsiko zituzten enborrak. Baina zer etaberen bizitza arriskuan jarri, ikur
|
hauek
zizelkatzeagatik. NICOLAS [ON] Bat baino gehiago jausiko zen goitik behera! OUT: 01:12:55: 11 TAKE 18 Track 1IN:
|
|
|
[irribarretsu] Ez da gozoa izango
|
hauek
jantzita ibiltzea
|
|
|
[01.29.43] Zientzialarien ustez, erregeen irudi
|
hauek
nahita
|
|
|
Aurkikuntza
|
hauek
dira horren froga argia.
|
|
|
zertan jardun. Sarritan, ez dira altxor
|
hauekin
interesatu
|
|
|
[01.40.14] Hilobi
|
hauen gaineko
adobezko egituren oinarriak
|
|
|
izaten dituzte, baina hemen ez: hilobi
|
hauek
higaturik daude,
|
|
|
Ados! Eta esate baterako bitxi
|
hauek
...
|
|
|
Ba zera: bi
|
hauek
zerikusia dutela batak bestearekin...
|
|
|
zen, ezta? Eta gela
|
hauek
ere bai.
|
|
|
neurri
|
hauetara
etortzen dira. Oso metabolismo azkarra dute.
|
|
|
[OFF] Begira:
|
hauek
dira nire kutunak. Harrigarriak dira
|
|
|
Hostoak, landareentzat, eta
|
hauek
are gehiago, gizakiok
|
|
|
[OFF] Lasterketa
|
hauek
denbora pasa hutsa baino gehiago
|
|
|
[01.02.34] Hego Amerikako gora ta behera
|
hauek
eragin
|
|
|
|
hauek
ezin diote aurre egin gure kontsumitu behar aseezinari.
|
|
|
Eta zer dira inguruko
|
hauek
–
|
|
|
berdin berdina adar handi guztietan. Izan ere, zuhaitz
|
hauek
|
|
|
01:30:04: 06 DURATION: 00:01:05: 16KONTALARI [01.30.05] Mendikatetik jaisten diren ibai
|
hauei
zuriak esatendiete, apar kolorea dutelako.KONTALARI [01.30.14] Hala ere ilunduz doaz pixkanaka, ibaiertzakmarruskatu ahala.KONTALARI [01.30.27] Amazonasko ordekan daude â?, ibai beltzakâ?: oihanean eginiko euritik sortu dira. Materia organikoa duteurazpian:
|
|
|
|
hauekin
komunikatzen dira elkarren artean, orientatzen
|
|
|
ditu azpitik mendi
|
hauek
. Baita Galapagoak ere:
|
|
|
Galapagoetara etortzeak: uharte
|
hauek
eta hemengo
|
|
|
01:23:22: 19 DURATION: 00:00:15: 17FRANCIS [ON] Izan ere, sekulakoa da leku
|
hauen
balio erantsia: basoaren balio erantsia. Industria handi horiek geure aldejarriko balira, agudo ibili genuke, baina balegokeitxaropen izpi bat.
|
|
|
monumentu
|
hauek
Himalaiako erresuma zahar guztietan
|
|
|
zahar
|
hauek
zerutik zintzilik daude. Luzaroan egon dira
|