|
2023
|
|
|
Ekonomia ahalbidea gainerako printzipioen abiapuntu eta euskarri da; ikusiko dugun moduan, lotura estu estua dago printzipio horren eta berdintasun printzipioaren artean, edota printzipio horren eta justizia printzipioaren artean. Orokorrean, ekonomia ahalbidearen printzipiotik honako bi printzipio
|
hauek
ondorioztatzen dira: ahalbide hori duten guztiek ordaindu behar dituzte tributuak (orokortasun printzipioa) eta ekonomia ahalbide bera dutenek zati berbera ordaindu behar dute (berdintasun printzipioa).
|
|
|
Beste alde batetik, bada Lege dekretuaren bitartez arautu ezin daitekeen gairik. 86.1 artikuluak berak dionez, lege dekretuek dituzte honako arlo
|
hauek
ukitu: Estatuaren oinarrizko erakundeen antolamendua, herritarren eskubide, eginbehar nahiz askatasunak (EKren I. tituluan arauturikoak), autonomia erkidegoen araubidea, edota hauteskunde araubide orokorra.
|
|
|
Halaber, kontuan hartu behar da zerga aldizkakoa edo iraunkorra den. Hitz gutxitan esateko, konfiskatzaileak dira zerga
|
hauek
: ondarearen gaineko zerga iraunkorra, ondareak ematen dituen errentak baino gehiago ordaindu behar denean; errenta edo ekoizpenaren gaineko zergak, errenta erabilgarri oso txikia6 uzten dutenean; edota gastu edo kontsumoaren gaineko zergak, bizitzeko gutxienekoa baino eskuratze ahalbide txikiagoa uzten dutenean.
|
|
|
Antzekoak izan arren, tresna bi horiek ez dira ordezpen kasuak. Atxikitzaileak ere ordezkoaren hiru eginbehar
|
hauek
ditu: atxikitzea, aitortzea eta atxikipena Ogasunean sartzea.
|
|
|
Lehenengoen artean hurrengo
|
hauek
daude: a) Diru-laguntza nahiz laguntza publikoak lortzeko eskubidea kentzea, bai eta eskatu beharreko onurak edo pizgarriak aplikatzeko eskubidea kentzea ere. b) Zehapena ezarri duen Administrazio publikoarekin kontratuak egiteko debekua.
|
|
|
Gogoan eduki behar da arau hauste
|
hauen
kasuetan ez da zuzeneko edo zeharkako kalte ekonomikorik egiten eta, ondorioz, jokabide hauengatiko zehapenak bateraezinak direla 2.3.1 puntuan jorratu ditugun zehapenekin. Arean bere, gogoratu behar da jarraian aipatuko ditugun arau hauste batzuk zehapenak graduatzeko irizpideak ere izan daitezkeela, beraz, ezinezkoa da jokabide bera aldi berean zehatzea eta graduazio irizpidetzat erabiltzea.
|
|
|
Gogoan eduki behar da arau hauste hauen kasuetan ez da zuzeneko edo zeharkako kalte ekonomikorik egiten eta, ondorioz, jokabide
|
hauengatiko
zehapenak bateraezinak direla 2.3.1 puntuan jorratu ditugun zehapenekin. Arean bere, gogoratu behar da jarraian aipatuko ditugun arau hauste batzuk zehapenak graduatzeko irizpideak ere izan daitezkeela, beraz, ezinezkoa da jokabide bera aldi berean zehatzea eta graduazio irizpidetzat erabiltzea.
|
|
|
Preskripzio epea arrazoi
|
hauek
direla-eta geldiaraz daiteke: a) Tributu administrazioaren edozein jarduketagatik, baldin eta tributu betebeharpekoak modu formalean horren berri jaso badu, eta helburua hauetarikoa bada:
|
|
|
Preskripzio epea arrazoi hauek direla-eta geldiaraz daiteke: a) Tributu administrazioaren edozein jarduketagatik, baldin eta tributu betebeharpekoak modu formalean horren berri jaso badu, eta helburua
|
hauetarikoa
bada: tributu betebeharraren osagai guztiak edo batzuk likidatzea, egiaztatzea, segurtatzea, ikuskatzea, erregularizatzea edo aitortzea, nahiz eta jarduketa hasiera batean beste tributu betebehar baten gainekoa izan, tributu betebeharpekoaren autolikidazioa akastuna izan delako edota Administrazioaren jarduketa deuseza izan (2022ko martxoaren 21eko AGE).
|
|
|
Preskripzio epea arrazoi
|
hauek
direla-eta geldiaraz daiteke: a) Tributu administrazioaren edozein jarduketagatik, baldin eta tributu betebeharpekoak modu formalean horren berri jaso badu, eta helburua tributu zorra benetan biltzea bada.
|
|
|
Zor ez diren sarrerak itzultzea, tributu arauketaren ondoriozko itzulketak egitea eta bermeen kostua berreskuratzea eskatzeko, tributu betebeharpekoaren eskubidearen preskripzio epea arrazoi
|
hauek
direla-eta geldiaraz daiteke: a) Tributu betebeharpekoaren modu sinesgarrian egiten duen edozein jarduketagatik, baldin eta helburua dirua itzultzea, berreskuratzea edo autolikidazioa zuzentzea bada. b) Tributu administrazioaren edozein jarduketagatik, baldin eta helburua eskubidea aitortzea, dirua itzultzea edo berreskurapena itzultzea bada. c) Errekurtso edo erreklamazioen bat jartzeagatik, izapidetzeagatik edo ebazteagatik.
|
|
|
Zor ez diren sarrerak lortzeko, tributu arauketaren ondoriozko itzulketak lortzeko eta bermeen kostua berreskuratzea lortzeko, tributu betebeharpekoaren eskubidearen preskripzio epea arrazoi
|
hauek
direla-eta geldiaraz daiteke: a) Tributu administrazioaren edozein jarduketagatik, baldin eta helburua itzulketa edo berreskurapena egitea bada. b) Tributu betebeharpekoaren modu sinesgarrian egiten duen edozein jarduketagatik, baldin eta helburua itzulketaren edo berreskurapenaren ordainketa eskatzea bada. c) Errekurtso edo erreklamazioen bat jartzeagatik, izapidetzeagatik edo ebazteagatik, edota Ekonomia Ituneko Arbitraje batzordean gatazka aurkezteagatik.
|
|
|
Hala ere, ez da hori legegilearen aukera izan; kontrara, administrazio ahalak zabaldu ditu preskribatutako zorrak (eta iraungitako zorrak, Bizkaian) ikertu eta egiaztatzeko. Kasu
|
hauetan
preskripziorik (eta iraungitzerik, Bizkaian) ez egoteak segurtasun juridikoaren urratze larria da, preskripzioa segurtasun juridikoan oinarritzen baita.
|
|
|
Iraungitze epea eteteko arrazoiak eta preskripzio epea geldiaraztekoak berdin berdinak dira. Tributu zorra zehazteko Administrazio ahalaren iraungitze epea arrazoi
|
hauek
direla-eta eten daiteke: a) Tributu betebeharpekoak zein Administrazioak administrazioarekiko auzi errekurtsoa jartzeagatik.
|
|
|
Kautelazko neurriak har daitezke tributuak kudeatu, ikuskatu edo biltzeko prozeduren edozein unetan; eta kautelazko neurriak hartzeko erabakien aurka errekurtsoak jar daitezke. Kautelazko neurriak hurrengo
|
hauek
izan daitezke: a) Tributuen itzulketak eta Tributu administrazioak egin behar dituen beste ordainketa batzuk atxikitzea. b) Ondasun eta eskubideen gaineko prebentziozko enbargoa, eta hala denean, prebentziozko idatzoharra egitea. c) Ondasunak eta eskubideak xedatu, kargatu edo besterentzeko debekua. d) Enpresaren jarduera ekonomiko nagusiaren zerbitzu ematea edo obraren exekuzioa inorekin kontratatu edo azpikontratatu dituenean, kontratugile edo azpikontratugileei ordaindu behar zaizkien kopuruen ehunekoa atxikitzea, jasanarazi edo atxiki beharreko tributuengatik. e) Foru arauak ezarritako beste edozein.
|
|
|
Kautelazko neurrien ondoreak sei hilabeteren buruan amaituko dira neurriak hartu zirenetik zenbatzen hasita, honako kasu
|
hauetan
izan ezik: a) Premiamendu prozeduran ere enbargo bihurtzea; delitu fiskalaren kasuan hartutako neurri bihurtzea, organo judizialak neurrien gainean erabakirik hartu arte; edo epaiketaren kautelazko neurri bihurtzea, halakoetan ondoreak izango dituztela kautelazko neurria hartu zenetik aurrera. b) Neurriak hartzeko inguruabarrak lehenago desagertzea. c) Interesdunak hala eskatuta, neurri horiek beste bermeekin ordezteko erabakitzea, berme horiek nahikoak badira.
|
|
|
Gure kasuan horien artean daude tributu kredituen beste %50, atxikipenengatik ez badatoz. Kreditu
|
hauek
ordaintzean ez da hurrenkerarik egiten, ezpada hainbana ordainduko dira kreditu arrunt guztien artean (pribilegiorik ez duten Gizarte Segurantzaren kredituak barne). Kreditu arruntak ordainduko dira lehenago aipatu ditugun kredituak ordaindu ondoren (masaren kontrako kredituak eta pribilegio berezia ala orokorra duten kredituak). d) Mendeko kredituak.
|
|
|
Nolanahi den ere, Bizkaian bi prozedurak batera izapidetuko dira ordaintzeko konpromisodun adostasun akten kasuan edota ordaintzeko konpromiso hori egiaztapen laburtuko prozedura batean ematen bada, bi bietan 196.etik 202.era arteko arau hausteak badira34 Araban eta Gipuzkoan tributu betebeharpekoak uko egin diezaioke zehapen prozedura lokabeari, horrela berariaz jaso bada, baita adostasun aktak sinatzen direnean ere ikuskapen prozeduretan. Kasu
|
hauetan
, zehapen prozedura tributuak aplikatzeko prozedurarekin batera izapidetuko da.
|
|
|
Zehapen prozedura ofizioz hasiko da beti, tributuak aplikatzeko organo eskudunaren erabakia jakinaraziz (Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 214 artikulua eta Bizkaiko TFAOren 216 artikulua). Zehapenen Erregelamenduaren arabera, jakinarazpen horrek honako betekizun
|
hauek
izan ditu: ustezko erantzulearen identifikazioa, prozeduraren hasiera eragin duen jokabidea, egitateen kalifikazioa eta izan litezkeen zehapenak, ebazpena emateko organo eskuduna eta instruktorearen identifikazioa, alegazioak egiteko eskubidearen adieraztea, baita alegazioak aurkezteko epea ere.
|
|
|
Behin jarduketa horiek gauzatu eta espedientea burutu eta gero, ebazpenaren proposamena emango da, gutxienez, hurrengo datuak dituela: a) Egitateak,
|
hauen
kalifikazio juridikoa, hautsi dezaketen arauak edo, hala badagokio, arau hausterik edo erantzukizunik ez egotearen gaineko adierazpena. Hori guztia behar bezala arrazoitua. b) Proposatutako zehapena, betiere, aplikatu beharreko graduazio irizpideak emanez eta horien egokitasuna behar den moduan arrazoituz.
|
|
|
Hilabeteko epe hori zenbatzen hasiko da prozeduraren hasiera eta aldi berean ebazpenaren proposamena komunikatu diren egunetik aurrera. Prozedura
|
hauetan
betebeharpekoaren eskubideak babestu nahian, hasierako komunikazioan hurrengoak adierazi behar dira: ebazpena jakinarazitzat eman den unea eta modua; ebazpenaren aurka egiteko bideak, epeak eta organo eskudunak; eta zehapena ordaintzeko epeak, modua eta lekua.
|
|
|
Ebazpena emateko gehieneko epea sei hilekoa da prozedura hasi denetik zenbatuta. Ondore
|
hauetarako
, ebazpenaren jakinarazpena egiten den egunean edo berori jakinarazitzat jotzen denean amaituko da prozedura. Horretarako, nahikoa da ebazpenaren testu osoa jakinarazteko ahalegin bat egin dela frogatzea.
|
|
|
Artikulua irakurri eta gero, honako ondorio
|
hauek
atera ditzakegu: a) Delitua egitez aitorpena edo autolikidazio akastuna aurkezteagatikedo ez egitez aitorpenik ez aurkezteagatikgauzatu daiteke. b) Jokabide tipikoa ez da bakarra ezpada hiru jokabide dira:
|
|
|
TFAOek jokabide batzuk jaso dituzte Tributu administrazioaren jarduketei jarki, haiek oztopatu, aitzakiak jarri edo haiek egitea ukatzeko jokabidetzat hartuz, baina ez dute zerrenda itxirik eman. Besteak beste, honako jokabide
|
hauek
dira: a) Dokumentuen, txostenen, aurrekarien, liburuen, erregistroen, fitxategien, fakturen eta egiaztagirien azterketa ez erraztea, ez eta kontabilitate nagusi zein osagarriko idazpenen, programa eta artxibo informatikoen, sistema eragile zein kontroleko sistemen eta tributuetarako garrantzizkoa den beste edozein daturena ere. b) Behar bezala jakinarazitako errekerimenduren bati ez erantzutea. c) Zehaztutako leku eta epean ez agertzea, bidezko arrazoiren bat frogatzen ez bada. d) Tributu administrazioko funtzionarioei finka edo lokaletan sartzen edo bertan egoten bidegabe ez uztea, ez eta tributu betebeharrekin lotutako lokal, makina, instalazio eta ustiategiak ikuskatzen ere. e) Tributu administrazioko funtzionarioak derrigortzea. f) Zerga bilketako organoek egindako enbargo eginbideak ez betetzea edo oker betetzea.
|
|
|
Edozein kasutan, zehapen
|
hauek
ezartzea bateragarria da aitorpenak eta autolikidazioak epez kanpo aurkezteagatiko zehapenarekin.
|
|
|
Iraungitze epea sei urtekoa da; hortaz, preskripzio epea bigarren urtetik aurrera geldiaraziz gero, nahiz eta epea lau urte gehiagorako izan, preskripzio epe hori ezerezean geratuko da iraungitzea nahitaez lehenago gertatuko delako. BTFAOren 194.6 artikuluaren esanetan, zehapenak jartzeko ahala egikaritzeko Administrazioak duen iraungitze epea kasu
|
hauetan
etengo da: berraztertzeko errekurtsoa, erreklamazio ekonomiko administratiboa edo administrazioarekiko auzi errekurtsoa jartzeagatik, edota peritu tasazio kontrajarria eskatzeagatik; Ekonomia Itunaren Arbitraje batzordearen aurrean gatazka aurkezteagatik; zigor jurisdikzioari erruduntasun testigantza bidaltzeagatik edota Fiskaltzari salaketa aurkezteagatik; eta organo judizialak tributu prozedura gelditzea agintzeko komunikazioa jasotzeagatik.
|
|
|
Tributu zehapenak kasu
|
hauetan
azkenduko dira: ordaintzen direnean; Administrazioak ordainketa eskatzeko duen ahala preskribitzen denean; konpentsatzen direnean; barkatzen direnean; zehapena ordaindu behar duten guztiak hil direnean (Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 194 artikulua eta Bizkaiko TFAOren 195 artikulua).
|
|
|
Urratzailearen kalifikazioari begira iradokizun bat egin genuke. Jakin badakigu zehapena ez dela tributu zorraren osagaia; hala ere, soilik ondorio
|
hauetarako
subjektu urratzailea zordun nagusi bezala kalifikatuko da. Beste hitzetan esateko, tributu zorraren ordainketa betetzeko zordun nagusi bat egon daiteke eta beste zordun nagusi bat zehapena ordaintzeko.
|
|
|
TFAOetan jaso diren kudeaketa sistemak hiru modalitate
|
hauetan
oinarritzen dira: a) Autolikidazioaren sistema, ohikoena egun. Subjektu pasiboak berak, betebeharra zenbatzeko garrantzitsuak diren inguruabarren berri eta zerga egitatea gauzatu duelaren berri Ogasunari emateaz gain, datu aitortuak kalifikatzen ditu Zuzenbidearen arabera eta betebeharra zenbatzen du.
|
|
|
48 Araban ere, TFAOren 131.2 artikuluak dionez, egiaztapen mugatuko prozedura hasteagatik autolikidazioaren edo aitorpenaren bidez hasitako prozeduretan jarduketa guztiak geldituko dira, prozedura hura amaitu arte. egiaztapen mugatuko prozeduran egin baitira. Edozein kasutan, prozedura
|
hauetan
ezin daiteke merkataritzako kontabilitatearen kopia eskatu, ezta jarduera ekonomikoen etekinak zehazteko elementu guztien berrikuspen orokorra ere ez49.
|
|
|
Prozedura
|
hauen
barruan ematen diren behin behineko likidazioak beti arrazoituak izan behar dira. Behin behinekoak badira ere, likidazioak aldaezinak dira horietan erregularizatu diren elementuei begira; hala ere, Administrazioak beste likidazio batzuk eman ditzake horien ordez preskripzio epean zehar baldin eta aurreko lerrokadan proposamena ez jakinarazteko aipatutako inguruabarren bat gertatu dela frogatuz gero edota bestelako inguruabarrik gertatuz gero baldin eta ez baziren likidazioa emateko garaian aintzat hartu.
|
|
|
Bizkaiko TFAOk jaso duen berezitasuna aintzat hartuta, hots, betearazpen aldia zorra ordaintzeko borondatezko epea amaitu eta biharamunean zuzenean hasiko litzateke autolikidazioa epez kanpo aurkeztu den kasuetan, orduan, honako errekargu
|
hauek
ezin daitezke ezarri autolikdiazioak epez kanpo eta aurretiazko errekerimendurik gabe aurkeztu direnean. Halakoetan, behin betearazpen aldia hasi ondoren, betearazpen aldiko errekarguak ezarri lirateke eta ez ordea, epez kanpo aitortzeagatik ezarritakoak.
|
|
|
Betearazpen errekargua %5ekoa da eta honako kasu
|
hauetan
aplikatzen da: a) Autolikidazioa epez kanpo (betearazpen aldian) eta aurretiazko errekerimendurik gabe aurkeztu denean.
|
|
|
TFAOen 173 artikuluak ezarri duenez, zergapekoari gastu
|
hauek
estaltzeko beste ondasun eta eskubide enbargatuko zaizkio: a) Ordaindu gabeko zorraren edo zehapenaren zenbatekoa. b) Sarrera egin arte sortutako edo sortuko diren interesak. c) Betearazpen aldiko errekarguak. d) Premiamendu prozeduraren kostuak eta, halakorik badago, kautelazko neurrienak.
|
|
|
Hori dela-eta, tributuzko berrikuspen prozedurak TFAOetan (eta TLOn), horiek garatzeko arauetan eta gainerako tributu arauetan ezarritakoaren arabera arautu dira, eta modu ordeztailean, 39/ 2015 Legeak jasotakoaren arabera. Esangura horretan, TFAOek (eta TLOk) euren V. Tituluan xedatutakoa aintzat hartu behar dugu, baita honako erregelamendu
|
hauek
ere: maiatzaren 13ko 520/ 2005 Errege Dekretua, administrazio bidean berrikuspen arloan TLO garatzen duen Erregelamendu orokorra onetsi duena; eta Araban, uztailaren 1eko 65/ 2008 Foru Dekretua, bermeen kostua berreskuratzea, berraztertze errekurtsoa eta berrikuspen prozedura bereziak arautzeko Erregelamendua onetsi duena, eta urtarrilaren 30eko 2/ 2007 Foru Dekretua, bide ekonomiko administratiboan errekurtso eta erreklamazioen prozedurak arautzeko Erregelamendua onetsi duena; Bizkaian, abenduaren 27ko 228/ 2005 Foru Dekretua, administrazio bidean berrikuspen arloan Tributuen Foru Arau Orokorra garatzeko Erregelamendua onetsi duena; eta Gipuzkoan, irailaren 26ko 41/ 2006 Foru Dekretua, administrazio bidean berrikuspen arloan Gipuzkoako Lurralde Historikoaren Tributuen Foru Arau Orokorra garatzeko Erregelamendua onetsi duena (hemendik aurrera" erregelamendu" edota" erregelamenduak" deituko ditugunak).
|
|
|
Egiaztapen mugatuko prozedura modu
|
hauetako
batean amaituko da: a) Administrazioak berariazko ebazpena emanda; ebazpenean egiaztatu beharreko aldia eta norainokoa, egindako jarduketak, ebazpenaren arrazoi diren egitateak eta Zuzenbideko oinarriak eta behin behineko likidazioa edo, bestela, egiaztapenaren ondorioz tributu egoera erregularizatu beharrik ez dagoelako berariazko adierazpena jasoko direla; b) iraungitzearen ondorioz; hasteko erabakia jakinarazten den egunetik bederatzi hilabete igarota (Araban sei hilabete) gertatuko da, baina prozedura iraungitakoan Tributu administrazioak beste prozedura bati ekin ahal izango dio tributu zorra zehazteko ahala preskribitu (edo Bizkaian iraungi) baino lehen; c) egiaztapen mugatuaren objektua hartzen duen ikuskapen prozedura bat (Bizkaian, egiaztapeneta ikerketa prozedura) hasita.
|
|
|
a) Preskripzioa ez da etentzat joko. Kasu
|
hauetan
, preskripzio epea berriro zenbatzen hasiko da eten denetik jarduketei berriz ekiten zaienean interesdunari horren berri jakinarazi eta gero. b) Etetearen aldia edo gehieneko epea gainditu aurretik eta ondoren jarduketei berriz ekin arte, betebeharpekoak egiten dituen ordainketak borondatezkoak direla uste izango da (errekerimendurik gabekoak) eta ez da haiengatik zehapenik ezarriko, bai ordea, bi...
|
|
|
Adibidez, Bizkaian Ikuskaritzaren Zuzendariordea da (Erregelamenduaren 2.4 artikulua) eta Gipuzkoan Ikuskaritzaren Zuzendariorde Nagusia (Erregelamenduaren 55 eta 56 artikuluak). hausten dituztenean, bai kontabilitateko liburuak eta erregistroak edota horietan idatzitako eragiketen ziurtagiriak desagertu edo galdu direnean. Halakoetan, aktekin batera, ziodun txostena ere aurkeztu behar du honako
|
hauek
adieraziz: a) zeharkako zenbatespen araubidea aplikatzearen arrazoia; b) ikuskatu den subjektu pasiboak eraman behar dituen erregistro eta kontabilitatearen egoera; c) oinarriak eta etekinak zehazteko aukeratu diren bideen zergatia; eta d) aurreko datuak aintzat harturik, egin diren kalkulu eta zenbatespenak (TFAOen 153 artikulua).
|
|
|
Tributuak aplikatzeari dagokionez, erreklamazioa honako egintza
|
hauen kontra
jar daiteke: a) behin behineko edo behin betiko likidazioak; b) autolikidazioa zuzentzeko eskaerarekin zerikusia duten berariazko zein ustezko ebazpenak; c) balioen egiaztapenak, baita balioak, etekinak eta oinarriak finkatzeko egintzak ere; d) salbuespen, onurak edo pizgarri fiskalak ukatu edo aitortzen dituzten egintzak; e) Amortizaziorako plan bereziak onartu edo ukatzen dituzten egintzak; f) Betebeharpeko bati aplikatu beharreko tributu araubidea zehazten duten egintzak, beraren etorkizuneko betebeharretarako garrantzizkoak direnean (nahiz eta formalak izan), Administrazioa aurretik lotesten duten prozedurak izan ezik; g) Zerga bilketako organoen egintzak; h) bidegabeko sarrerak itzultzeko eskaerak ebazten dituztenak; i) Tributuarauek ezartzen dituzten bestelako egintzak.
|
|
|
80 Bizkaiko Foru Auzitegi Ekonomiko Administratiboa ataletan antolatzen da. Auzitegiaren osoko bilkuretan Burua, Buruordea, Kide atalburuak eta Idazkaria egongo dira; Auzitegiko saletan, berriz,
|
hauek
egongo dira: Burua, Buruordea, Kide atalburua, Idazkaria eta atal horri atxikita dauden gainerako kideak (Erregelamenduaren 30 artikulua). bada; norbanakoen arteko jarduketen aurka jartzen diren erreklamazioak atxikipenak edo konturako sarrerakLurralde Historikoaren arauketa aplikagarria denean; edo, jasanarazpen egintzen kasuetan, eragiketa Lurralde horretan egin denean.
|
|
|
Etetea automatikoa lortzeko beharrezko berme bakarrak
|
hauek
izango dira: diruaren edo balore publikoen gordailua; kreditu erakunde edo elkarrekiko bermerako sozietate batek emandako abala nahiz fidantza solidarioa, edo kauzio aseguruaren ziurtagiria.
|
|
|
Akta mota
|
hauek
ondorio onuragarriak dituzte bai Administrazioarentzat egintzak eragingarritasuna errazten delako errekurtsorik ezean, eta zenbaitetan kobrantza segurtatzen duelakobai norbanakoarentzat; horregatik, ikuskapen jarduketak amaitzeko bide egokia izan daiteke.
|
|
|
TFAOen (eta TLOren) 26 artikuluak jaso duenez, berandutze interesak eskatzeko printzipio orokorra ezarri da; prestazio osagarria da tributu zorraren osagai dira, kuota eta errekarguekin batera, eta betebeharpekoei eta arau hausleei kasu
|
hauetan
eskatuko zaie: batetik, ordainketa bat ez dutenean egiten ezarritako epearen barruan, bestetik, itzulketa bidegabe kobratu denean, eta azkenik, tributu arauketan ezarritako gainerako kasuetako bat gertatzen denean.
|
|
|
Gure ustez, ikuskapen prozeduren artean egiaztapen mugatuko prozedura sartzeak ez du zentzu handirik, kudeaketa organoek bulegoetatik kanpo jarduketak ezin egiteko muga gainditzeko ez bada; emaitza bera lor daiteke, ordea, egiaztapeneta ikerketa prozeduran jarduketa partzialen bitartez. Lehenago aipatu dugun moduan, ikuskatzeko eginkizuna kontrolerako prozedurarik sakonena izanda, zalantzarik gabe, ahalmen horien artean garrantzi gutxiagoko
|
hauek
ere sar zitezkeen. Jaso ere, Erregelamenduaren 54 artikuluak jaso duenez, prozedura amaitzeko txostenaren aurkako alegazio aldian jarduketen norainokoa handitu (ala gutxitu) daiteke58, eta halakoetan Ikuskaritzako Zerbitzuak gauzatu ditu.
|
|
|
Ebazpena eman aurretik, ebazpen proposamena egingo da eta interesdunari bidaliko zaio hamabost egunetan eskubidez komeni zaiona alegatzeko. Dena den, izapide
|
hauek
bazter utz daitezke eta itzultzeko erabakia jakinarazi baldin eta eskatutako kopurua itzulketarekin bat badator.
|
|
|
Lehenengoarekin, jarduna antolamendu juridikoarekin bat datorren aztertzen da; bigarrenaren bidez, jardunaren helburuen eta helburuok lortzeko erabiltzen diren baliabideen arteko egokitasun kontrola egiten da; finantza kontrolari ekinez, ordea, fiskalizaziopeko erakundeen finantza egoera aztertzen da. Amaitzeko, kontrolaren hurrengo mota
|
hauek
ere bereiz daitezke: fiskalizazioa, kontabilitate kontrola, kontrol ekonomikoa eta auditoretza.
|
|
|
Arrazoi
|
hauek
direla-eta geldiaraziko da preskripzio epea: a) Estatu laguntzari lotuta Europako Batzordeak edo haren eskariz Tributu administrazioak eginiko edozein jarduketagatik. b) Tributu administrazioaren edozein jarduketagatik, baldin eta tributu betebeharpekoak modu formalean horren berri jaso badu, eta helburua hauetarikoa bada:
|
|
|
Arrazoi hauek direla-eta geldiaraziko da preskripzio epea: a) Estatu laguntzari lotuta Europako Batzordeak edo haren eskariz Tributu administrazioak eginiko edozein jarduketagatik. b) Tributu administrazioaren edozein jarduketagatik, baldin eta tributu betebeharpekoak modu formalean horren berri jaso badu, eta helburua
|
hauetarikoa
bada: berreskuratze erabakiak ukitutako elementuen ondoriozko tributu zorra aitortu, erregularizatu, egiaztatu, ikuskatu, segurtatu eta likidatzea, edo berau ordaintzea. c) Tributu zorra likidatu edo ordaintzeko, tributu betebeharpekoak modu sinesgarrian eginiko edozein jarduketagatik, edo errekurtso egokiak jartzeagatik.
|
|
|
Berreskuratze prozeduran, Tributu administrazioak soilik egiaztatuko ditu Batzordeko erabakiaren mende dauden betebeharraren elementuak. Helburu horretarako, Administrazioak hurrengo
|
hauek
azter ditzake: tributu betebeharpekoek aitortutako datuak; Tributu administrazioaren esku dauden datu eta aurrekariak; tributu arauketak ezarritako erregistroak, kontabilitatea eta fakturak edo agiriak; eta hirugarrenei informazioa eskatzeko errekerimenduak egitea.
|
|
|
Esandako guztiaren ildotik, baiezta dezakegu honako
|
hauek
direla Estatuko aurrekontu orokorren ezaugarriak: a) Estatuaren finantza jardueraren inguruko araua da. b) Arau horrek eragingarritasun eta balio juridikoa ematen dizkie aurreikusitako sarrera eta gastuei.
|
|
|
Gastuari helduta, beraz, hiru sailkapen
|
hauek
egin daitezke:
|
|
|
Irizpide funtzionalaren arabera, foru gastuak honako talde
|
hauetan
sailkatzen dira, Administrazio batetik bestera ezberdin izan daitezkeen arren: 0 taldea:
|
|
|
Orobat, talde bakoitzaren barruan funtzioak, azpifuntzioak eta programak bereiz daitezke. Funtzioak funtsek bete beharreko helburuen araberako azpizatiak dira (horrela, 4 taldean, esaterako, honako funtzio
|
hauek
daude: Nekazaritza, Abelzaintza eta Arrantza; Industria, Energia eta Teknologi berriak; Etxebizitza eta Hirigintza; Garraio publikoa; Azpiegiturak; Ikerketa, Garapena eta Berrikuntza; eta Bestelako Jarduketak).
|
|
|
Zuzeneko zergen artean honako
|
hauek
daude:
|
|
|
Zeharkako zergen artean honako
|
hauek
daude:
|
|
|
Hori dela bide, segurtasun juridikoa eta subjektu pasiboaren defentsarako aukerak babesteko, prozedura berme batzuk ezarri dira. TFAOen 153 artikuluaren arabera (eta TLOren 158.1 artikuluaren arabera), zerga oinarriak zehazteko zeharkako zenbatespena aplika daitekeenetan, tributuen Ikuskaritzak, subjektu pasiboaren tributu egoera erregularizatzeko ireki diren aktak ez ezik, ziodun txostena ere aurkeztu behar du honako
|
hauek
adieraziz: a) zeharkako zenbatespen araubidea aplikatzearen arrazoia; b) ikuskatu den subjektu pasiboak eraman behar dituen erregistro eta kontabilitatearen egoera; c) oinarriak eta etekinak zehazteko aukeratu diren bideen zergatia; eta d) aurreko datuak aintzat harturik, egin diren kalkulu eta zenbatespenak.
|
|
|
Gainerako betebeharren kasuan ber, tributu zorraren ordainketak honako baldintza
|
hauek
bete behar ditu: identitatea, osotasuna eta zatiezintasuna.
|
|
|
Erantzukizuna batzuen zein besteen tributu zorren eta zehapenen gainekoa izango da. Horretarako, egiaztatu behar da pertsona edo erakunde horiek abusuz edo iruzurrez sortu edo erabili direla, Ogasun publikoaren aurreko ondare erantzukizun unibertsala saihesteko. g) Erantzule solidario dira zordunaren ondarea exekutatzea oztopatzen dituzten jarduketengatik hurrengo
|
hauek
: zordunaren ondasunen gordailuzainak, ondasunen gaineko enbargoa kentzen laguntzen badute; eta zordunaren ondasunak edo eskubideak ezkutatzen edo eskualdatzen dituztenak edo horretan laguntzen dutenak, enbargoa ala kautelazko neurriak eragozteko edo oztopatzeko.
|
|
|
Lotura puntuak erabilita, zerga ordainaraztea eta ikuskatzea foru aldundiari dagokio honako kasu
|
hauetan
: a) Ondasun higiezinak kostu bidez eskualdatzen direnean eta haien errentamenduetan, eta ondasun horien eskubide errealak baita bermekoak erekostu bidez eratzerakoan eta lagatzerakoan, ondasunok Euskadin kokatuta badaude. b) Ondasun higigarriak, eta kredituak kostu bidez eskualdatzerakoan, eta horien gaineko eskubideak kostu bidez eratzerakoan eta lagatzerakoan, baldin eta horien eskuratzailea pertsona fisikoa bada eta Euskadiko ohiko egoiliarra bada; edo, pertsona juridikoa izanik, Euskadin badauka egoitza fiskala.
|
|
|
Estatuaren eta Aldundien arteko gatazkak edo autonomia erkidegoen eta Aldundien arteko gatazkak konpontzeko, Ekonomia Itunak ezarri eta arautu du organo berezi baten jarduna Arbitraje Batzordea. Honako eginkizun
|
hauek
ditu: a) Tributu itunduen lotura puntuak aplikatzea. b) Administrazio bakoitzari zenbateko zatia dagokion zehaztea, Sozietateen gaineko Zerga edota Balio Erantsiaren gaineko Zerga administrazio bati baino gehiagori ordaindu behar zaionean. c) Banakako tributu harremanetako arazo zehatzetan Ekonomia Ituna interpretatzea eta aplikatzea, eta Administrazio interesdunen artean sor litezkeen gatazkak erabakitzea. d) Zergadunen egoitza dela-eta sor litezkeen desadostasunak ebaztea. e) Araugintza Koordinatu eta Ebaluatzeko Batzordearen barruan gerta daitezkeen desadostasunak ebaztea, ikuskapen eskumenak koordinatzearen gainean edo lotura puntuei buruzko kontsulten gainean.
|
|
|
Estatuaren eta Euskadiren arteko finantza harremanak printzipio
|
hauen arabera
arautuko dira:
|
|
|
Tributuekin alderatuta, sarrera
|
hauek
Zuzenbide Publikoko kontratuko izaera izan dezakete, esaterako, Herri zorraren jaulkipenaren kasuan; baina, beste batzuetan, Zuzenbide Pribatuko kontratuko izaera ere izan dezakete, adibidez, mailegu eragiketak burutzen direnean.
|
|
|
|
Hauek
dira Estatuaren eskumen esklusiboak (Itunaren 5 artikulua):
|
|
|
Inor gutxik: hala ere, holakoa bazara, irakurle ezezagun zaitudan hori, jakin ezazu gutxiengo aukeratu baten partaidea zarela, alegia, aldi batez lerro
|
hauek
begi aurrean jartzeko aukera egin dutenen multzo txiki horren kidea.
|
|
|
Kontratua egiteko kontuan hartu behar dira honako erregela
|
hauek
:
|
|
|
Kontratua egiteko kontuan hartu behar dira honako erregela
|
hauek
:
|
|
|
Orobat, ondoko kasu
|
hauetan
ere kaleratzea deuseza izango da:
|
|
|
Halakoek eskubide
|
hauek
dituzte:
|
|
|
Halakoek, gutxienez, eskubide
|
hauek
izango dituzte (eskubide horiek gainerako sindikatu atalek ere egikari ditzakete):
|
|
|
Enpresaburuak, lanaldia murrizteko edo lan kontratuak eteteko hartutako erabakia zein izan eta, kasuan kasuan bidezkoa dena aintzat hartuta, horren inguruan lan agintaritzari egindako jakinarazpena, komunikazioa edo eskabidearekin batera, honako
|
hauek
komunikatuko ditu, ondore horietarako ezarriko diren prozedura automatizatuen bidez:
|
|
|
RED Mekanismoaren baitan bi ABEEE modalitate daude, eta enpresaburuek horiek eskatu ahal izango dituzte Ministroen Kontseiluak RED Mekanismoa aktibatu ondoren. Zehatzago, honako
|
hauek
dira bi ABEEE modalitateak:
|
|
|
Ukitutako sektore eta langileen artean honako
|
hauek
daude:
|
|
|
Lan arriskuen aurkako borrokan eragingarritasunez aritzeko hurrenkera ezartzen dute. Honako
|
hauek
dira printzipio horiek:
|
|
|
Prebentzio ekintzaren printzipioen hurrenkera errespetatuta, enpresaburuak hurrengo betebeharrak ditu bere langileei begira prebentzio arloan, betiere, kronologikoki antolatutako prebentzio fase
|
hauei
jarraituz (ikusi LAPLren III, IV eta V. kapituluak eta urtarrilaren 17ko 39/ 1997 Errege Dekretua, Prebentzio Zerbitzuen Erregelamendua onestekoa):
|
|
|
Era berean, gogoratu behar da Gizarte Segurantzarekin lankidetzan diharduten Mutuek enpresaz kanpoko prebentzio zerbitzuen eginkizuna gauza dezaketela euren baitara elkartu diren enpresei begira, enpresaz kanpoko prebentzio zerbitzuei aplikatzen zaizkien baldintza berberetan. Enpresaburuak enpresaz kanpoko prebentzio zerbitzu batera edo batzuetara (koordinatuta jardun dutenak) jo du honako kasu
|
hauetan
:
|
|
|
10 Erantzun test motako galdera
|
hauei
:
|
|
|
Errege dekretu horretan arautu gabeko aldeetan, aintzat hartu behar dira LELTB eta gainerako lege arau orokorrak, baldin eta horiek bat badatoz lan harreman berezi
|
hauen
izaerarekin.
|
|
|
Printzipioz, kontratua azkentzeko araubidea LELTBren 49 artikuluan eta hurrengoetan ezarritakoaren araberakoa izango da, kontuan hartuz ez direla aplikatuko ezinbesteko kasuaren, kaleratze kolektiboaren eta kaleratze objektiboaren arrazoiak; izan ere, arrazoi horiek ez dira bateragarriak lan harreman berezi
|
hauen
izaerarekin. Zernahi gisaz, hurrengo berezitasunak kontuan hartu behar dira:
|
|
|
Horregatik, jarraian, LELTBren 4 eta 5 artikuluetan jasotako eskubide eta eginbehar batzuk aipatuko dira. Halaber, bertan jasotakoak ez ezik, beste batzuk ere aztertuko dira, eta honako
|
hauek
bazterrean utziko dira, hain zuzen ere, lan harreman kolektiboei buruzkoak eta lan gatazkei buruzkoak izateagatik: askatasunez sindikatuko kide egiteko eskubidea; negoziazio kolektiborako eskubidea; gatazka kolektiboko neurriak hartzeko eskubidea; greba eskubidea; bilerak egiteko eskubidea; enpresan informazioa izateko, kontsultak egiteko eta parte hartzeko eskubidea.
|
|
|
Hartara, alokairuz gain hartzekoak lanaren ondorioz sortzen dira, baina beraien arrazoia ez da lan egin izana edo ondore horietarako lan egindako denborarekin berdinetsitako atsedenaldia baliatzea. Aitzitik, bestelako arrazoi batzuk aztertu behar dira, hots, honako
|
hauek
:
|
|
|
Uste izango da, ez dagoela enpresa erakunde autonomorik, merkataritzako eragiketak sustatu edo ituntzen dituztenek enpresaburuaren jarraibideak bete dituztenean, esate baterako, ondoko gai
|
hauei
begira: lan ordutegia, ibilbidea, banaketak egiteko irizpideak, prezioak edo eskaerak eta kontratuak egiteko formak.
|
|
|
LGA, urtero Gobernuak ezartzen duena, aplikatzen da lan harreman berezi
|
hauen
esparruan, lan arloko antolamendu juridiko arruntean ezarritako baldintzekin bat etorriz. Gutxieneko alokairu horrek bere baitan hartzen du lan harreman berezi horietarako zehaztutako lanaldi osoa.
|
|
|
Zinez, jardute esparru horiek egikaritza horri begira benetako oinarri, interpretazio eredu eta muga bihurtzen dira. Zehatz mehatz, esparruok
|
hauek
dira:
|
|
|
★ Bigarrenik, alderdien eskubide eta betebeharrak aztertuko dira, baina horiek lau multzo nagusitan sailkatuz, eta betebeharren (aurkako alderdiarentzat, eskubideen) ikuspuntutik jorratuz. Bada, honako
|
hauek
dira multzoak:
|
|
|
Erregela orokor gisa, LELTBren arauketa hartu behar da kontuan (ikusi 49 artikulua eta hurrengoak). Baina honako berezitasun
|
hauek
ere badira:
|
|
|
Prestakuntzarako lan kontratuaren bi modalitateentzako arau erkide dira honako
|
hauek
:
|
|
|
Araurik garrantzitsuenen artean ondoko
|
hauek
aipatu behar dira:
|
|
|
Arau horien guztien artean honako
|
hauek
izan ziren garrantzitsuenak:
|
|
|
Hortaz, arau horrekin, Espainiako lege prozesalik garrantzitsuena sortu zen lan arloan. Geroago, eta urriaren 10eko 36/ 2011 Legea, Jurisdikzio Soziala Arautzekoa (JSAL), onartu arte, honako testu
|
hauek
izan ziren: 1963koa (bategina), 1966koa eta
|
|
|
Aldaketarik garrantzitsuenak honako
|
hauek
izan ziren: langilea pertsona juridikoa izatearen inguruko aipamena ezabatu zen; lan harreman bereziak arautu ziren; lanean onartua izateko gutxieneko adina hamasei urtera igo zen; lehenengo aldiz arautu zen praktikaldiko lan kontratua; iraupen mugagabeko kontratuei lehentasuna eman zitzaien aldi baterako kontratuen aldean, azken horiek egin ahal izateko arrazoi batzuk ezarri baitziren; asteko lanaldia berrogeita lau ordura murriztu zen; jarraikako atsedenaldia ezarri zen, larunbat arratsaldea eta igande osoa hartzen zituena; oporrak gutxienez hogeita bat egunekoak izan behar zirela ezarri zen; Alokairuak Bermatzeko Enpresaburuen Arteko Funtsa Nazionala sortu zen; eta epaiketa bidez bidegabekotzat jotako kaleratzeen kasuetan langilea berriro hartzeko betebeharra ezarri zen, esanbidez tipifikatutako kasuetan izan ezik.
|
|
|
Idatzizko forma nahitaezkoa izan eta forma hori betetzen ez denean, LELTBren 8.2 artikuluaren arabera honako ondore
|
hauek
sortzen dira: " uste izango da badela lanaldi osorako eta iraupen mugagabeko kontratua.
|
|
|
Modu horretara, enpresa kontrataria itxurazko enpresa bat edo lan eskua trafikatzeko enpresa bat dela frogatzeko, langileak epaiketan LELTBren 43.2 artikuluan jasotako zantzuetakoren bat frogatu du. Honako
|
hauek
dira zantzu horiek:
|
|
|
Horrela, lan legegintzari dagokionez, EKren 149.1.7 artikuluak xedatutakoa hartu behar da kontuan, Konstituzio Auzitegiak egindako ñabardura
|
hauekin
(ikusi KAren azaroaren 5eko 197/ 1981; maiatzaren 4ko 18/ 1982; ekainaren 14ko 35/ 1982; uztailaren 12ko 48/ 1982; urtarrilaren 25eko 7/ 1985; azaroaren 28ko 195/ 1996; azaroaren 26ko 227/ 1998; apirilaren 25eko 95/ 2000; otsailaren 16ko 51/ 2006; maiatzaren 24ko 22/ 2012 epaiak):
|
|
|
Honako
|
hauek
dira lan arloan Administrazioak dituen eskumen garrantzitsuenak:
|
|
|
Eta kontrol eginkizun hori gauzatzean, Lan Ikuskatzailetzak honako tresna
|
hauek
ditu lan arautegia betearazteko:
|
|
|
Bada, orotara lau gai multzo daudenez, estatu bakoitzak lau urterik behin aurkeztuko du gai multzo bakoitzari buruzko txostena. Zehatzago, honako
|
hauek
dira gai multzoak: I. gai multzoa:
|
|
|
Interpretazio berri
|
hauen artean
VELASCO CABALLEROk ahulezi batzuk aurkitzen ditu: " Printzipioaren forma juridikora igarotzeak, kontrolaren parametro konstituzional gisa, zenbait ahulezia ditu.
|
|
|
Hitzarmen horren eragina antolamendu juridikoan ikus daiteke. Horren emaitzarik esanguratsuenak honako
|
hauek
izan ziren: abenduaren 16ko 57/ 2003 Legea, toki erakundeen organo ebazleen berrantolaketa ekarri zuena, eta apirilaren 21eko 7/ 1999 Lege Organikoa, Toki Erakundeak Konstituzio Auzitegira jotzeko aukera zabaldu zuena, toki autonomiaren babeserako errekurtsoaren bitartez.
|
|
|
Horien arteko bereizketa egin dut elkarlana eta kooperazioa, koordinaziotik eta kontroletik aldenduz. Azken finean, azkenengo
|
hauen artean
kokatzen da finantza zaintza. Kontrol harremanetarako erabiltzen diren tresnak ere aztertu ditut, Toki Araubidearen Oinarriei buruzko apirilaren 2ko 7/ 1985 Legeak eta Toki ogasunen Legearen Testu Bategina martxoaren 5eko 2/ 2004 Errege Legegintzazko Dekretuak oinarri harturik.
|
|
|
Azkenean autoreak hurrengoa dio: " Funtsezko ekarpen doktrinal
|
hauek
oinarri harturik, autonomiaren kontzeptua subjektu baten, erakunde baten, ezaugarri bat dela esan daiteke, norbere buruari arautzeko gaitasuna (gaitasun eratorria eta mugatua)" 7.
|