|
2000
|
|
|
Txiki eta Otaegiren ohoretan elizkizunak egin ziren euskal koloniak antolaturik. Hileta haien ondoren manifestaldiak egin ziren,
|
hauek
guk antolatuta. Venezuelan, erosketak egiterakoan paperezko poltsak ematen dituzte gauzak gordetzeko; bada, guk harriz beteta eramaten genituen erosketa poltsak manifestaldietara, ibai bazterretako harri koskor leunduak.
|
|
|
– Hemezortzi urte
|
hauetan
asko aldatu da kartzeletako egoera, bai jendearen izaera bai jende modua bera. Baina denboraren bereizketarik gabe ere, egoera oso ezberdinak aurkitzen dira espetxe batetik bestera.
|
|
|
Arabiarrak, Afrika beltzekoak, latinoamerikarrak, alemanak, frantsesak, espainiarrak, euskaldunak... Taiwan eta Asiako beste herrialderen batzuetakoak ere badaude, eta
|
hauek
ere aise bereizten dituzte espainiarrak eta euskaldunak.
|
|
|
Baina txakur hark ez zekien halakorik. Kontua da, txakur haren karate kolpeek zerbait ukitu edo mugitu izan behar zidatela, eta haren" tratamendu" berezia zela bide, egundo ez naiz gerritik hobeto ibili azken hemezortzi urte
|
hauetan
baino. Txakur hark gaiztoz emandako karate kolpeek zuzendu behar izan zidaten zerbait gerri aldean.
|
|
|
Urru eta biok zeharo jota geundelako, eta Txino eta Rafael gu zaintzera joan zirelako.
|
Hauek
ere greban zeuden, baina gu baino hobekixeago haatik. Egundoko sagu pila zegoen enfermeriako bazterretan.
|
|
|
Liburutxo batean kontatzeko baino historia txiki gehiago emango lituzke presondegiko edozein egonaldik, eta zer esanik ez egonaldi luze batek. Etxe modu
|
hauetan
urte batzuk daramatzagunok ere harritu egiten gara denbora gehiago daramatenen historiak entzunez. Kartzelaz ezer gutxi dakigula iruditzen zaigu batzuetan, zenbait garai eta egoeratako kontuak entzutean.
|
|
|
Francoren garaian kartzelero zirenak ezagutu ditugu gutxi edo gehiago, oraindik kartzelero direnak. Garai haietan preso egonak ere bai bakarren batzuk, oraindik labirinto
|
hauetatik
atera ezinik dabiltzanak, askatasunean irten arren, behin eta berriz zulo hauetara jausi direnak.
|
|
|
Francoren garaian kartzelero zirenak ezagutu ditugu gutxi edo gehiago, oraindik kartzelero direnak. Garai haietan preso egonak ere bai bakarren batzuk, oraindik labirinto hauetatik atera ezinik dabiltzanak, askatasunean irten arren, behin eta berriz zulo
|
hauetara
jausi direnak.
|
|
|
Baziren kartzelaz kartzela gurekin bateratsu aldatzen zirenak, Carabanchelen gurekin egonak, gurekin Puertora joanak, eta gero Puertotik Herrerara heldu zirenak.
|
Hauetakoa
zen La Gitana deitzen geniona.
|
|
|
Horien artean gogoratzen dut gose greba bat, nik gaizki pasa nuena lehen egunetan, botaka eta urik edan ezinik. Gogoratzen ditut bi txapeo luze samar, lauzpabost hilabetekoak;
|
hauetako
bat 87ko hasieran, Herreratik beste kartzela batzuetara lagunak sakabanatzen hasi zirenean. Protestan, atea jotzeko zerbait behar eta, txaboloko zokaloa, baldosa zatia harrotu nuen, eta harexekin jotzen.
|
|
|
– Hemezortzi urte
|
hauetan
lehen aldia da neuk ixten dudala.
|
|
|
Batzuk burusoildu egin gara, beste batzuei zimurrak ageri zaizkie aurpegian, edo ileak eta bizarrak urdindu zaizkie... Denoi utziko zigun arrastoren bat urte
|
hauen
joanak.
|
|
|
Sarraskiak errebindikatzeko potrorik ez zuten izan orduan, eta gaur ere ez dute duintasunik egiten dituzten txakurkeriak aitortzeko. Ez dakigu ba ondo zer pelajetakoak diren
|
hauek
.
|
|
|
Elkarri gabonak eman eta nor bere txabolora erretiratu gara. Ziegan, ateak itxi dizkigutenean, koadernoa hartu dut eta honainoko zirriborro
|
hauek
idatzi ditut. Baiezkorik ez dit agindu, baina hasierako lerro hauek prestatuta jaitsiko dut bihar koadernoa; amua prest.
|
|
|
Ziegan, ateak itxi dizkigutenean, koadernoa hartu dut eta honainoko zirriborro hauek idatzi ditut. Baiezkorik ez dit agindu, baina hasierako lerro
|
hauek
prestatuta jaitsiko dut bihar koadernoa; amua prest.
|
|
|
– Arreba Nieves etorri zaidak, bere alabarekin eta suhiarekin... eta
|
hauen
bi haurrak ere bai!
|
|
|
Paketearen bidaia kobratu diotela ageri da pekulio kontuan, baina paketearen arrastorik ez. Horrelakoxe misterioak gertatzen dira etxe
|
hauetan
sarritan. Aldatzeko arropak, oinetakoak, liburu eta gainerakoak, denak hor nonbait ibiliko dira, ganoragabekoren baten eskuetan.
|
|
|
– Piper nazkagarriok! Piper morroiak al dira ba
|
hauek
! Espainiakoak bai piperrak, Murciako piper morroiak!
|
|
|
Kalean desfileak egiten zituzten" geziek" eta" pelaioek". Falangearen gazteriak ziren
|
hauek
, alebinak edo. Eskoletako arduradunak derrigortuta zeuden ikasleok elizara eramatera; elizara, desfileetara eta parafernalia guztietara.
|
|
|
Horretara ezkero, egun bakoitzari aterako diozu bere ondorioa eta moraleja. Urte
|
hauetako
historiaren ondorio eta irakaspena bi mailatakoa aipatuko dizut: pertsonala bata, kolektiboa bestea.
|
|
|
– Oraindik Castellonera eramango naute
|
hauek
! –esaten du– Beste hainbeste eguneko kunda bat eginarazteko kapaz da sendagile madarikatu hori!
|
|
|
– Axola ez bazaizu,
|
hauek
gorde egingo ditut –esan nion neskari, baimena eskatuz bezala–, elkartean entregatzeko. Mendizale elkarte bateko kidea naiz eta...
|
|
|
Ez zakiat... Batzuetan gauza
|
hauek
ez dituk ematen duten bezalakoak izaten.
|
|
|
Eta nik ez zaukaat batere gogorik orain pikoletoei esplikazioak ematen hasteko. Nola azalduko diet ba zertan nabilen, paraje
|
hauetan
eta itxura honekin, hire ondoan, lana eta etxea utzita, bidez bide baina ibilbide jakinik gabe, oinez beti, Gorbeiapeko sagasti baterantz. Eta ni baino askoz ere okerrago hago hi inori ezer azaltzeko.
|
|
|
Ez al dituk gogoan fusilatu hindutenak? Haien oinordekoak dituk
|
hauek
azken batean!
|
|
|
– Ondo zagok, Sancho Panza jauna –etsi nuen beraz–, arrazoia duk. Ez dituk erraldoi zantarrak aurrean ditugun
|
hauek
, gizakiaren ongizateari eta Euskal Herriaren aberastasunari mesede egiten dioten haize errota politak baizik, bolutxo zuri maitagarriak. Ez ditzagun, beraz, hauei ausikika hortzak debaldetan kraska!
|
|
|
Ez dituk erraldoi zantarrak aurrean ditugun hauek, gizakiaren ongizateari eta Euskal Herriaren aberastasunari mesede egiten dioten haize errota politak baizik, bolutxo zuri maitagarriak. Ez ditzagun, beraz,
|
hauei
ausikika hortzak debaldetan kraska!
|
|
|
– Berriak dira liburu
|
hauek
, ezta? –galdetu nion mutilari, autoa jada errepidean aurrera Hernanirantz zihoala.
|
|
|
– Nik ez nekien liburu
|
hauen
berri.
|
|
|
– Paraje ederrak dituk
|
hauek
–komentatu nion Lauaxetari, mendiko bidean pixka bat gora egin eta tarte batez ezkutuan geratua zitzaigun itsasoa berriro ere begien bistan izan genuenean– Autoen eta motorren zaratarik gabe, bestondoa arintzeko eta hartu beharreko erabakiei buruz gogoeta egiteko primerakoak!
|
|
|
Bai Aizarnazabalen eta bai Tolosan oso normala da hori. Beste toki askotako euskaldunen artean askoz bakanagoak dira hikako jardunak, baina inguru
|
hauetan
ez da harritzekoa.
|
|
|
– Mungiarrak dituzu gazte
|
hauek
, Estepan. Zu hazi zinen herrikoak.
|
|
|
Geuk ikusi genuen: burua lehertuta, belarritik odola zeriola"; amatxi zaharrak mahukatik zapiño bat ateraz zenbait malko xukatu zituen;" egun
|
hauetan
", segitu zuen Mariak," oso triste egon da. Beldur izan naiz ez egitekoren bat egingo ote zuen".
|
|
|
" Orain ez?", galdetu zuen Xanek. " Ez dut uste", esan zuen Elik; ez zen, bistan da, bertakoa; enkas bertakoa izan balitz, dudagabe ezagutuko zuen;" hala ere", segitu zuen Elik," lagun
|
hauek
jakingo dute..."; Xani deus esateko betarik eman gabe, hiru gizasemeengana bueltatuz: " zuek", esan zien," Henri ezagutuko zenuten, ezta?".
|
|
2001
|
|
|
–Badakizu –aitortu nion–
|
hauek
baino nahiago dudala Jean Jacques Goldmanen abesti bat?
|
|
|
Tratulantak pasatzen ziren: lehen aldian, saltzaileei onomatopeiaka hitz eginez, bildots metatuei ez zieten behakorik ere botatzen,
|
hauek
otoi erosika hasi arte bederen. Bigarren inguruan, herrokan, beltzez jantzirik, txapela buruan makurturik eta erietan urrezko eraztunak eki sortu berriarekin jostetan dirdiran, ezpainez keinu aspertuak marraztuz, martxandiza eskuaz haztatzen zuten.
|
|
|
Bi gauza ziren azpimarratzekoak: lehenbizi, lekuan lekuko hautetsien auherreziaren gordetzeko erabiltzen zirela meza kantatu mediatiko
|
hauek
; eta bigarrenik, euskal kultura" laguntzeko" estakuruz, erabakietan kultura baztertua suertatzen zela, enpresa eta erakunde pribatu anitzek sos publikoa eskuratzen zutela ahalkerik gabe. Hondarrean, leize erraldoia irekitzen zen proiektuen sortzaile eramaileen eta delibero politikoen ondorioak erdiesten zituzten ekile ekonomikoen artean:
|
|
|
Bide osoan itxuratu treneko istorioaz hanpatua nintzen oraino: ez nuen ulertzen jendeen hitzez deskargatzeko premia,
|
hauen
bata bestearenganako irudizko konfiantza erraldoia, amodio beharra, ulertzen ez nuen bezalaxe karrikan nola ibil zitekeen, Nike pareen ordez, larruzko zapata normalekin. Ordena berdineko ez konprenitzea pairatzen nuela ohartzean, gasna xerra bat jan nuen laguntza eske.
|
|
|
Herria ko zutabeak, Joanesen trakako gizonen biografientzat, beti aski zabalak zirela gogoratzen nintzen eta enterramendu eguneko gertakariekin jarraituko zuen artikulua txukundu nuen:" Ehortzi genuen –arraiki ote? – eta zeremoniara Eskual Herriko sei kantoietarik jende saldo handia bildu zen. Dawson, Joanesen semeatxiak apezak hautatu Charles Peguyren olerki bat irakurri zuen, hunkigarria zinez eta dolorezko momentu
|
hauetan
esperantza ekarlea; bizkitartean, denek konprenitzeko gisan, apezak frantses ederrenean eskaini zuen predikuan hilaz laudorioak baizik ez zituen eman..." Tanpez isildu nintzen. Lekuz kanpoko zarata batek ildo sasi literariotik iradoki ninduen:
|
|
|
–Eta
|
hauek
maite tutxia. Entseazkitxu...
|
|
|
Asea nintzen eta jakin izan baldin banuen, nihaurek sabeleratuko nuen ardiki puska madarikatua oro, egin nuen xantaia zozo horretan galtzeko partez. Hargatik xantaia guztiak noizbait ordaintzen zirela argi neukan, andere saltzailea" eta
|
hauek
–"," eta hauek?" leloki ahoskatzen hautematen nuen artean. Hondarrean, emaztea bere zurubitik jaitsi zen erranez:
|
|
|
Asea nintzen eta jakin izan baldin banuen, nihaurek sabeleratuko nuen ardiki puska madarikatua oro, egin nuen xantaia zozo horretan galtzeko partez. Hargatik xantaia guztiak noizbait ordaintzen zirela argi neukan, andere saltzailea" eta hauek?"," eta
|
hauek
–" leloki ahoskatzen hautematen nuen artean. Hondarrean, emaztea bere zurubitik jaitsi zen erranez:
|
|
|
–Mairos? Zer ari haiz ordu
|
hauetan
herriko plazan bakarrik?
|
|
|
Oro har batzarrak, debate leku baino, plebiszitu tokiak ziren. Agian, horregatik, azken hogei urte
|
hauetan
, jasaten genuen biluzte kulturalaren eta kultura ondare onargarri bilakatzearen hobendun ginen erdizka, gu, auzapezak, kontseiluak, hautetsiak eta kanpoko botereak.
|
|
|
–eta jarraitzen nuen bezperako agerindearen ildotik, bat batean, nirekiko arranguraz hanpaturik: baina zer ari naiz ezer ulertu nahi ez duten
|
hauei
neure bizitza pribatu eta intimoaren azaltzen?
|
|
|
Hesteak kiribilkatzen zituen edaria manatzen genuen, harro, solasean oraino," gure ekinaz" korrontearen aurka gindoazela azpimarratuz. Hautetsiek eta
|
hauen
mutilek errepikatzen ziguten orduan, ahoak eman ahala, Euskal Herria ez zela nasaiki sustatu eta apurren moltsen onerako metodikoki planifikatu Turismorik Gabe Bizitzen Ahal. Kuia buru, tripa handi, bixar moxtun gizon ospetsuek gero, ezpainak irekitzen zituzten, gazia eta azukrea biltzen zuten petits fours eztien arraposki zintzurreratzeko, arrada bete ricard basoari fermuki zetxezkiola.
|
|
|
geurean geureena zen pentsamendu bakun horrek ere bere sareetan harrapatzen gintuen, lizunki. Eta noski, zehaztu turista inteligente horientzat, aitatxi amatxi ezinduak xoko batean ezarriz,
|
hauen
erretretaren sosarekin alabaina, etxaldeetan, gite ruralak irekitzen ziren, ferme auberge eta camping à la ferme anitz. Xaharrek gazteen sendiak zazpigarren belaunaldiraino madarika zitzaketen, baina dirua isurtzen zen, kontzientzia lasai eta produktu berriak ezagutaraziz.
|
|
|
Egoera horretan, hiria zeharkatu nuenean, karrikak jendez mukuru zeudela ohartu nintzen: ikusiz besten arrakasta, ostaleren eta
|
hauen
sustatzaile sutsu zebiltzan herriko kontseilariak behingoz kontent izaten ahal ziren, Sud Ouest en irakurriko zutela gero" Un succés remarquable!" beren urteko negar auhen sailak halatan isilaraziz. Autoko leihotik, pixa idor urrina zeriela karrikei, bide erdira pantzoila jori malguen irudira luzatu tabernako kontuarrari eta goitikin narras hatsa aldiz hiriko izkina ilun eta gordeei zeriela usnatu nuen disgustuz.
|
|
|
desiraren gaueko erakustaldiek, debaldeko bilkuren ondotiko bakardadearen izaria oparimintzen zidaten. Une psikologiko neketsu
|
hauen
jabalgarri, medikuek asmatzen zituzketen, eta agudo, papoan pausatzeko patx eratxikorrak, horrela mikro lo ugarien iturriak nornahiri zabalduz. Ez nieke alabaina besterik eskatuko!
|
|
|
haragiak gustu eta urrin berezia du, bortitza, pentoka malkarretako belar zekenarena, dalan dalan xenda lohizuetarik ibiltzen denarena, maitatua eta aldi berean gorrotatua. Jaten dugun oroz, haragi horri Rabelais ospetsuak, Bordeleko bere erietxeko gaixoei, gosearen zorrozteko eta
|
hauen
arimen baketzeko Panurgioren ardien ipuineko gurin malgua dario.
|
|
|
ikusi, entzun eta usnatu bezain laster amoros nintzen, ahoa irekitzen zuen oroz, buru zokoan Metropoliz erraldoietako errauts, jende, azantz eta mugimenduak txertatzen zizkidala. Jadanik jasangaitz bilakatzen ari zitzaizkidan gau hautsi eta melenga
|
hauetarik
ahalik urrutien eroan nintzan otoizten nuen gizon zardaiaren so kuraios, fermu eta umila.
|
|
|
Noiz etorriko dira estralurtarrak? Irakurle, idazleak berak lotarako astia berriz eskuratuko duenean edukiko duzu galdera
|
hauei
emaniko ihardespena.
|
|
|
Alta, ilunpeak mundua troxatzean, iratzarriaren pindarra nigan sustatzen nabaritzen nuen aldiro. Mediku eta espezialistei oinarrizko akiduraren atzealdean zer dagoen maiz eskatu diet,
|
hauek
erantzun egoki zein razionalik eskaini ez didaten arren. Ilunabarra hurbiltzearen sentimenduak, hunkitze beratuaren ateen haraindira eroaten nauela badakit hargatik.
|
|
|
Hemen ezin dut gehiago. Alhan debalde dabiltzan alegiazko ardi
|
hauen pare
bilakatua naiz.
|
|
|
Joanesen mintzaldiak ez genituen bistan dena erabat ulertzen; alabaina gure manifestaldi, negoziazio, burutazio, imana zio, isila zio bezalako hitzen sustraiak ez ziren benetako euskal jatorrikoak," bilakaera" mugatuegikoak aldiz Joanesen talentu zilarraren ez kolpatzeko. Euskaltzainak, bizkitartean ez zuela nehoiz salatzen euskara hilobira bidaltzeko estatuek eta
|
hauen
mutil ziren ikerlariek eraman zuten joera sistematikoa, egunkarian zeraman Hobets sailean, gazteon euskararen masakratzeko jaidura tzarra etengabe azpimarratzen zuen. Haren erranen arabera irudi zuen gu ginela mintzairaren suntsitzaileak.
|
|
|
Mintzaldien denboran eta
|
hauek
bukatzean, politikariak, kultura arduradunak eta estatuaren ordezkariak miretsiak izateko gisan kontuarrean berme zeuden: tripako gantzagatik atorra horailak leher zorian, besoak V moldean airean altxatuz, ezagunak txukunki agurtuz, suprefeta eta hedebeltzen buruak Joanesen omenaldian zirelako paradaz baliatuz, enklavatze edo desenklavatze solas serioagoetara bihurtzen ziren.
|
|
|
Ironiaren zortea ala zortearen ironia? Pentsa, udako hilabeteetan aita eta ama ezinduak zaharretxean sakatzen ditu,
|
hauen
gelak turistei alokatzearren.
|
|
|
Bertze norbait bilatu duk! Aisa harrapatuko duk nik biño hobekiago maiteko
|
hauen
norbait!". Luis desegina gelditu zen, ezin konprenitu.
|
|
|
Inork ez du sasoi
|
hauetan
oroitzapen txar bat
|
|
|
bizi garen garai
|
hauetan
ez dela gutxi
|
|
|
baina ezinezkoa zaigu hondamen
|
hauek
abandonatzea
|
|
|
Zuk badakizu hitz
|
hauek
|
|
|
Dagoena da milurte askotako zibilizazioa, asmatu den onena, izan litekeenen artean onena, eta inoiz bukatzen ez den gerra; eta bata zein bestearen kudeatzaileak. Ministro bat, esaterako, kudeatzaile
|
hauen
zerbitzuko funtzionario bat baizik ez da, azken finean. Funtzionarioak gauzek funtziona dezaten lortu behar du, hori bada bere beste eginkizunetako bat.
|
|
|
Hemen trabatu nintzen; izan ere,
|
hauek
ziren pentsatuta neuzkan hitzak: " Begira ezazu Bitoriano Gandiagarena izan zen estola hau; ikus ezazu Aita Villasantek bere eskuaz ukitu zuen Hamabi Apostoluen postala; uki ezazu aita Kandido Zubizarretak oparian eman zidan salakota; hauek ikusirik ez duzu zalantzarik ñimiñoenik ere izango zuregana bidali nautenen nortasunaz denaz bezainbatean; eta zuk zeuk baiezta dezakezunez beste inork baino hobeki, nire amuleto hauek egiazkoak dira, hots, autentikoak, benetakoak.
|
|
|
Hemen trabatu nintzen; izan ere, hauek ziren pentsatuta neuzkan hitzak: " Begira ezazu Bitoriano Gandiagarena izan zen estola hau; ikus ezazu Aita Villasantek bere eskuaz ukitu zuen Hamabi Apostoluen postala; uki ezazu aita Kandido Zubizarretak oparian eman zidan salakota;
|
hauek
ikusirik ez duzu zalantzarik ñimiñoenik ere izango zuregana bidali nautenen nortasunaz denaz bezainbatean; eta zuk zeuk baiezta dezakezunez beste inork baino hobeki, nire amuleto hauek egiazkoak dira, hots, autentikoak, benetakoak. Hortaz, horrenbestez badakizu nire asmoak onak direla eta nire gogoak bat egiten duela zure orain arteko bizitza oparo eta joria gidatu duten printzipioekin".
|
|
|
Hemen trabatu nintzen; izan ere, hauek ziren pentsatuta neuzkan hitzak: " Begira ezazu Bitoriano Gandiagarena izan zen estola hau; ikus ezazu Aita Villasantek bere eskuaz ukitu zuen Hamabi Apostoluen postala; uki ezazu aita Kandido Zubizarretak oparian eman zidan salakota; hauek ikusirik ez duzu zalantzarik ñimiñoenik ere izango zuregana bidali nautenen nortasunaz denaz bezainbatean; eta zuk zeuk baiezta dezakezunez beste inork baino hobeki, nire amuleto
|
hauek
egiazkoak dira, hots, autentikoak, benetakoak. Hortaz, horrenbestez badakizu nire asmoak onak direla eta nire gogoak bat egiten duela zure orain arteko bizitza oparo eta joria gidatu duten printzipioekin".
|
|
|
Azken hau, alabaina, hegan ari direnean baizik ez da ikusten. Espezie
|
hauetako
larbek eta are arrautzek ere argia ematen dute, halako moldez non, emeek, arrautzez zamaturik direlarik, nolabaiteko argitasun lausoa jaulkitzen baitute abdomenak betetzen duen espaziotik. Jaulkitzen duten argiaren uhin luzera 486 mmkoa izaten da.
|
|
|
Horietatik ez gutxi –beharrezkoa da hau nabarmentzea–, hirurogeita hamar urte lehenago aurkitu zen kontinente berritik –hots, Ameriketatik– pasatuak izango ziren. Ez da zaila imajinatzea Ameriketatik ibilitako beterano
|
hauek
Arabako Errioxako ardo pitxer baten inguruan txirikordatuko ziren solasen eta berriketen protagonista nagusiak izango zirela, kontinente berriko azturak deskribatzean, edo han jokatutako gatazkak berritzean, bizimoduak eta xehetasun geografikoak kontatzean, jende guztia euren berbeta entzuteko zain egongo zelarik. Eta, bestalde, denon ezaguna da itsasoko jendearen mihi arina eta berriketa lotsagaberako joera, alberdanian aritzeko jaidura.
|
|
|
Nekatu nintzen beren panparroikeriez eta arrandiez, ez nuen beren gustu txarreko umore matxista aintzat hartu, eta gizarte zibilaren nagusitasun morala erakutsi beharrez, solemneki aldarrikatu nuen Kolko Mitxoletarengana iristeko delibero irmoa hartua nuela, kosta ahala kosta, hitz
|
hauek
erabiliz nire asmoen berri emateko: Bereziki pozten naiz zuen umore ona ikustean, jaun txit agurgarri horiek, zuei begiratzea baizik ez dagoelako ikusteko hizkuntzaren senak ukituta zaudetela, ez delarik hori Jainkoak –halakorik bada– Leninek –halakorik nahiago baduzue– edo dena delakoak zuen saihetsetik behera barreiatu duen dohain bakarra, sinpatiak ere gainez egiten baitizue, eta grazia apartaren txinpartak, eta esan gabe doa ez dudala zalantza txikienik ere egiten zuen ausardiari, kalipuari, adoreari, kemenari eta bizkortasunari dagokienez; alabaina, eta bere jokabide horretatik inolako ezbeharrik eta deserosotasunik sortuko ez zaizuelako uste osoan, apo nazkagarri honek, zuen zapaten zola garbitzeko ere duin ez den zomorroide, perguta, afrusa, hankabiko arrunt honek erabaki du, orain arte esandakoaren kalterik gabe, Euskalgintza Orokorraren Batzar Nagusiak (EOBN) era orokorrez, eta Arantzazuko fraideek partikularzki emandako agindua betetzea, zeina baita Marlon, barkatu, Kolko Mitxoletaren altzora bildu eta bere jakinduria agortezinetik eskuratu orain gure salbamendurako ezinbestekoa eta guztiz beharrezkoa omen den kanon delakoa.
|
|
|
Bera kilonbo hartako burua zela sinbolizatzen zuen arrautza zen Guebokinderren ikur bereizgarria. Pipadun
|
hauetaz
aparte, Aita Katxinetak –horrela deituak bufanda erabiltzeko baimena zeukatelako–, Aita Argazkikoak –hauen bereizgarria zen egoera edozein izanik ere, edo ia, burua bermatzen zutela esku ahurrean–, Aita Kokospekoak eta Aita Gonbidatuak zeuden. Hauek mundutik zehar barreiatuta omen zeuden, eta, hortaz, ez ziren Gazteluan bizi.
|
|
|
Pipadun hauetaz aparte, Aita Katxinetak –horrela deituak bufanda erabiltzeko baimena zeukatelako–, Aita Argazkikoak –hauen bereizgarria zen egoera edozein izanik ere, edo ia, burua bermatzen zutela esku ahurrean–, Aita Kokospekoak eta Aita Gonbidatuak zeuden.
|
Hauek
mundutik zehar barreiatuta omen zeuden, eta, hortaz, ez ziren Gazteluan bizi.
|
|
|
Nahiko nahasita zegoela zirudien, honelako zerbait galdetu zuenean: " Orduan, Heraklitok esan bazuen gizon bat ezin dela bainatu bi aldiz ibai berean, baina, beste aldetik, hemen entzun dugun bezala, baldin eta egia bada, baita ere, edozein gizon bainatu dela Ganges ibaian, igerian ez badaki ere –igerian ez badaki ere azpimarratu zuen berriz, halako tonu enigmatikoarekin–, esan nahi al du honek, hau da, ulertu lirateke metafora
|
hauek
Arkimedesen printzipioaren aplikazio zuzena diren aldetik?".
|
|
|
Izan zen gorabehera prosaikoagoetara jaitsi zena, esanez Ganges ibaia txikiegia zela denok batera bertan bainatzeko; beste batzuek Gangesen egon gabeak bildu nahi zituzten, bertara txango bat antolatzeko, sikiera behin bainatzeko. Ahots lodiko kankailu batek errotik moztu zuen eztabaida, hitz
|
hauekin
: " Gangeseraino joan gabe, inork esaten lidake, mesedez eta faborez, non arraio bainatu naizen, edo, besterik ez bada, dutxatu?".
|
|
|
batzuek ulertu bai, baina ez ziren ulertu zutena adierazteko gauza; beste batzuek ulertu bai, baina gogotik saiatu dira ulertu dutena ahalik eta ilunen transmititzen, beste inork uler ez zezan, beren jakinduriari ahalik eta etekin handiena ateratzeko, beren burua kasta baten moduan iraunarazteko; pare bat baizik ez dira ulertu bai, garbi adierazten jakin bai eta, gainera, garbi adierazi nahi izan dutenak. Esan beharrik ez dago
|
hauek
idatzi eta esan dutela, aspaldi, idaztea eta esatea merezi zuen guztia. Gainerakoa zaborra da.
|
|
|
Ugatzak, metraileta bizkar gainean eskegi, uhal batez, eta txalo batzuk eman zituen, bertan zeudenen arreta deitzeko. Denek segitu zutenez beheari musu emateko planta hartan, berriz hartu zuen metraileta eskuan eta rafaga bat bota zuen, hitz
|
hauek
esanez: Ea ba, ez dugu egun guztia, komunikatua irakurri behar dut.
|
|
|
Marmoek lurretik altxatzeko asmorik agertu ez zutenez, Prostatasek ostiko batzuk banatu zituen, han eta hemen, zoriz, oholtzatik gertuen zeudenen artean.
|
Hauen arteko
ausartenek jaiki eta Ugatzari begira jarri, beste erremediorik ez zuten izan. Ugatzak, nahiko quorum zeukala iritzirik, nonbait, komunikatua irakurtzeari ekin zion:
|
|
|
Eta, epe hau bukatutakoan ez bazaie gure exijentziei konplimendua ematen, hil egingo dugu Guebokinder Artximandrita delakoa. Gure exijentziak honako
|
hauek
dira:
|
|
|
Enfin, estres
|
hauetan
nengoela, Agentziak lan zail bat egiteko eskatu zidan; bagenuen KAOSeko agente garrantzizko bat harrapatzeko aukera, eta plan bat egiteko. Ez genekien gauza handirik agente garrantzizko horri buruz, baina bai bi gauza funtsezko:
|
|
|
Gondoleroa nire koinatua da! –gondoleroak hitz
|
hauek
berretsi zituen, ahaidetasunezko graduari garrantzia kendu nahi zion keinua eginez– Gustatzen zaizu Balzac?
|
|
|
Hitz
|
hauek
esanda nire heriotza epaia sinatu nuen; a, bai!. Orduan orain daukazu hori frogatzeko aukera ezin hobea!
|
|
|
Horietako denbora batean, zu zaude, baina ni ez; beste batean, ni bai, eta ez zu; beste batean biak, baina zu hilik zaude; beste batean, ordea, neu naiz hilik datzana; baina guzti guztietan, zerri hanka
|
hauek
izugarri goxo daude.
|
|
|
Gaur ez nago saiakera irakurtzeko umorez, are gutxiago entzuteko. Begira, kanon bat asmatzeko honako osagai
|
hauek
behar dituzu: lehenbizi, hizkuntza bat; bigarrenik, hizkuntza horretan idazten duten idazle batzuk; hirugarrenik, erakundeak:
|
|
|
Jules Tribuno. Garai nahasiak dira
|
hauek
, eta gertaera lazgarriak gertatzen dira. Jendeak, beti bezala, elkar hiltzen du; arrazoiak ere ez dira falta, eta euren osagaiak betikoak dira:
|
|
|
Hemen, ordea, lehen arazoarekin egin dut topo: pertsonaia
|
hauek
, hau da, Harrison eta Borges, antitetikoak dira. Eta hala, Borges heroia baldin bada behartsu, lurrean kondenatu eta pobreen begietara, Ministroarentzat erabateko etsaia da; eta alderantziz, Ministroa ordena bermatzen duen heroia baldin bada, Borgesentzat akabatu beharreko deabrua da.
|
|
|
Berlusgoñik eten zuen bere kontaketa, berriz ere. Harrapa itzazu beste bi izen
|
hauek
: P.P. Carbayo garrantzizkoa da pertsonaia bilakatuko zaigulako, eta Mendizalearen kasua, Pioletadun Hiltzailearen kasua beste izenez, garrantzizkoa da, baita ere, haria aurrera eramateko balioko digulako.
|
|
|
batetik" trama politikoa" edo daukagu, Borges eta Harry Harrison ministroarekin; bestetik," krimenezko trama", Pioletadun Hiltzailearekin eta Taigherrekin; bion erdian harrapatuta, Bazofias dago (eta bere jefea den Jules Tribuno ere noski); Azkenik, P.P. Carbayo dugu, egia esan oraindik ez dakiguna honetan guztian zertan ari den. Apunta itzazu
|
hauek
denak zure oharretan, agindu zidan Berlusgoñik.
|
|
|
Eta eman behar dizudan informazioa hau da: Borges Tokisgradon dago –isildu zen une batez, esaldiak zer eragiten zuen nigan ikusteko edo– Bai, hemen dago, Tokisgradoko Jardunaldi
|
hauetan
.
|
|
|
Hitz
|
hauek
entzunda, eta besoa ikusi eta gero, eskuak askatu nizkion, baina oinak lotuta utzi nuen, zer gerta ere, eta Balzacen obrak gordetzen zituen poltsa ikaragarria eskutik hurbil atxiki nuen.
|
|
|
Ein? erantzun zuten
|
hauek
.
|
|
|
Janzten zituen likrazko prakek bere izterretako gihar boteretsuen gorabeherak nabarmenagotzen zituzten. Bere mutilei kontu eske hasi zitzaien, hitz
|
hauekin
: Eta orain esaidazue zer den Kolko Mitxoleta bilatzen ari den morroi horren historia.
|
|
|
abisu emaileak abisu eman nahi izatea, ezin ematea eta heroia hiltzea, horixe Shakespearerengandik landu izan da, hori bide klasikoa da, ezagunena, ibiliena. Abisu emaileak abisu eman nahi izatea, ezin ematea eta heroia bizirik ateratzea, abisu emaileak abisu ematea eta heroia hala ere hiltzea, abisu emaileak abisu ematea eta heroia salbatzea –hau ere oso maiz ikusten dena–, abisu emaileak abisurik ez ematea eta hala ere heroia hiltzea, edo abisurik ez ematea eta heroia salbatzea… aukera
|
hauek
denak, eta gehiago ere bai, idatzita daude. Matematika edo xake problema baten antzekoa da, baina bariante guztiak aztertu dira.
|
|
|
Hitz
|
hauek
erabat nahastu ninduten.
|
|
|
Hitz
|
hauek
esan izanak edo, hobekiago esanda, botatzeko modu arinak ni neu harritu ninduen. Pablok irribarre enigmatikoa egin zuen, horren zain egon izan balitz bezalaxe.
|
|
|
Eta agian egunsentia eta harresia ere egon ziren, nahiz eta azkeneko
|
hauek
dudazkoak izan. Harresiaren gainean eserita geundela, Pablok botila pasatzen zidan lehenengo argi printzen arrimuan isil isilik.
|
|
|
Diskurtso polita bota zuen, film amerikarretan bezalaxe kasik. Hitz
|
hauek
judizio batean bota izanez gero, epai-mahaikoak honezkero malkoz urtzen egongo ziren.
|
|
|
Ziur aski ez dute ihes egiterik lortuko. Nire azken hitz
|
hauek
ere ez dakit inoiz iritsiko ote diren zure eskuetara. Dena dela, jakizu, onik irteten badira zuregana joango direla; hauxe izan zen nire azken erabakia, agian egokiena.
|
|
|
Lehenbailehen bukatu eta ospa, ez diat besterik gogoan. Bost axola zaizkidak dirua, partiketa eta lore malapartatu
|
hauen
balizko erabilpen terapeutikoa. Bakean bizi nahi diat, besterik ez.
|
|
|
Nik Julia asko... estimatzen diat eta bazekiat egundoko mina hartuko zuela. Nire ustez gauza mingarri
|
hauek
ez dituk telefonoz esatekoak. Aukera dudanean egia kontatuko zioat.
|
|
|
– Ez diat uste. Ebaki ugari
|
hauek
amorruak ez baina ezintasunak eragindakoak direla esango nikek nik.
|
|
|
– Azken egun
|
hauetan
gizontxo hori nire itzal bilakatu da. Bere presentzia ditxosozko formularekin lotu dut hasieratik.
|