|
2000
|
|
|
Liburuaren arrakasta liburuaren kalitate maila onari egozten diote kritiko gehienek. Zenbaitzuk, ordea, berezko kalitateak arrakasta handi
|
hau
ez duela halere erabat justifikatzen eransten dute, beste zenbait literatur obra kalitatezko izanda ere ez baitira horregatik, beste gabe, arrakasta komertzialak bihurtu. Kritiko batek baino gehiagok esan izan du zerikusirik baduela autore honek duen arrakastan bere nortasun ez literarioak ere.
|
|
|
Gorago aipatu dugun bezala, atalak urtaroen arabera banatu ditu. Istorioaren garapena urtaroekin hertsiki loturik doanez, maitasun istorio
|
honetan
ez dugu ezustekorik aurkituko. Urtaroen garapenak baldintzatuko ditu gertaerak.
|
|
|
Eleberri
|
honetan
ez dira ekintza gehiegi kontatzen. Izan ere, giroa irudikatzeak du lehentasuna; hau da, lubakietako lekukotasunaren argazki bat aurkeztea.
|
|
|
Ibon Iribarrenen iritziz," hala ere, estilo apal eta erraz
|
honek
ez dio nobelari ikutu literarioago bat kentzen, batik bat bukaeran." (Egunkaria)
|
|
|
Gure aburuz, bestalde, Iturriagak azalkeria darabil eleberriko istorioaren berri emateko.
|
Honek
ez du esan nahi, azalkeria islatu nahi izan duenik, izan ere, azalkeria horren berri ematearekin, gizartearen baloreen kritika egitea izan baitzezakeen helburu.
|
|
|
. NARRATZAILE HETERODIEGETIKO: narratzaile
|
hau
ez da istorioan esku hartzen duen pertsonaia bat, izan ere, narratzaileak kanpokoa zaion istorio bat ezagutaraziko digu. Narratzaile mota honek oro har hirugarren pertsona badarabil ere, batzuetan lehenengo pertsonara igaro daiteke.
|
|
2001
|
|
|
Beste kasuetan, fokalizatzailea aldatzen denean
|
honi
ez darraikio fokalizatuaren aldaketa. Eta alderantziz ere bai, fokalizatzailea (edo fokalizazio gunea) aldatzen ez den zenbait kasutan, aldatzen dena fokalizatua da.
|
|
|
3) Errealitatearen eta kontagintzaren arteko banakuntza erabatekoa zen ikuspuntu linguistiko batetik. Belaunaldi
|
hau
ez zen euskaraz" bizi", euretako asko euskaldun berriak ziren eta euskara ez zen eguneroko bizitzaren zutabe(" soziologikoki" ez zirela euskaldunak zioen Ramonek)
|
|
|
Saizarbitoriaren ibilbide literarioan literatura ez baita zernahi mezu ideologiko defendatzeko gunea izan.
|
Honek
ez du esan nahi, noski, egilearentzat literaturak berehalako funtziorik ez duenik, eta halaxe azpimarratu nahi izan zuen Saizarbitoriak berak Ene Jesus (1976) nobelari egin zion epilogoan. Bere aburuz, literaturak ezer baino lehen, sentsibilitateak hezitzen ditu eta zentzu honetan, Novalis ek zioen bezala, mundua" erromantizatzen" duen heinean, bizitzari buruzko ikuspuntu berri bat da testuan azaleratzen zaiguna.
|
|
|
kontaketa bera, bai lehenengo mailako narratzailearena, bai bigarren mailakoarena (Samuelena), beti euskaraz azaltzen da, baina estazioan dagoen gozoki saltzaileak, Doña Klaudiak, gaztelaniaz egiten du bere produktuaren propaganda: " Hay chicles, caramelos, pastillas de café y leche" (12.or.,...)," Chicle americano" (12.or.,...). a) Historiako hizkuntza bikoiztasun
|
hau
ez da bigarren nobelaren kasukoa bezain bortitza. Aipatutako kasu horretaz gain, protagonistak berak asmatutako beste istorioetan (etxez etxe saltzaile gisara dabilen sekuentzia horretaz aparte), ez dago bi hizkuntzen erabilera sistematikorik.
|
|
|
nobela
|
honek
ez luke inongo berezitasunik izango baldin eta goian sailkatu ditugun istorio edo plano horiek inoiz ez direla burutzen esango ez bagenu. Alferrikakoa da hipotesiak planteiatzea, kontaketa behin eta berriro eten egiten baita:
|
|
|
Saizarbitoriaren ibilbide literarioan literatura ez baita zernahi mezu ideologiko defendatzeko gunea izan.
|
Honek
ez du esan nahi, noski, egilearentzat literaturak berehalako funtziorik ez duenik, eta halaxe azpimarratu nahi izan zuen Saizarbitoriak berak Ene Jesus (1976) nobelari egin zion epilogoan. Bere aburuz, literaturak ezer baino lehen, sentsibilitateak hezitzen ditu eta zentzu honetan, bizitzari buruzko ikuspuntu berria da testuan azaleratzen zaiguna.
|
|
|
Eugenia guztiz terrenala den moduan, Victoria guztiz da ideala: jatorriz donostiarra(
|
hau
ez dakigu" ideala" den), luzea, esku luzekoa (106), dotorea argia hotza (194), Pariseko arte galeria batzuentzat lan egiten duena (133), baina, batez ere, Juan Martinen begietara" goregi" dagoena. Protagonista maskulinoa txiki sentitzen da emakume honen aurrean eta txikitasun honen adibidea biek elkarri ematen dioten muxuan legoke:
|
|
|
Narrazio objektibo edo behaviorista delakoa. Narratzailea kasu
|
honetan
ez da pertsonaien sentimendu edo pentsamenduetan murgiltzen; kanpotik, hau da, zentzuek suma dezaketena bakarrik deskriba dezake.
|
|
|
Berriro errepikatu genuke, poesia
|
honetan
ez dugu hain planteamendu zehatzik aurkituko, poesia hau ez baita azken momenturaino mezua zehazten duena. Baina irakurleak ez du askorik kontestualizatu behar horrekin aurkitzeko poesiaren ideologiaren inguruan.
|
|
|
Berriro errepikatu genuke, poesia honetan ez dugu hain planteamendu zehatzik aurkituko, poesia
|
hau
ez baita azken momenturaino mezua zehazten duena. Baina irakurleak ez du askorik kontestualizatu behar horrekin aurkitzeko poesiaren ideologiaren inguruan.
|
|
|
Bukatu da ostera. Baina hasieratik bukatu arte, poetak bere nortasuna aldatu du, bidaia guztiak baitira iniziatikoak, eta
|
hau
ez da gutxiago, Behe Nafarroako kantan hasi eta Samuel Beckett-en zitan bukatu arte. Herritik deserrira, nortasunetik atzerrira, poetak bere nortasuna aurkitu nahi izan du bidaian.
|
|
|
Beste herrialdeetako hizkuntzen esaldien erabilpena beste lurraldeetan egon denaren ezaugarririk nagusiena dugu, eta kulturalismoaren ezaugarri
|
hau
ez da falta Sarrionandiaren liburuan:
|
|
|
Liburuan azaleko ipotxak ere geldi daudelarik, higiduran badirudite, geldirik mugitzen ari badira ere, Sarrionandia eta Eliot en arteko joeren artean lotura bat baino gehiago egin dezakegu, pentsatzen badugu nola ixten duen azken bertsoak liburua, zein neurritan den" atea hersteko hori" liburuaren itxieraren metafora, nola biltzen diren idazketa berean atea eta liburua, pertsonaiaren keinua atea hestekoan, eta irakurlearena liburuko azken orrialdeari buelta ematerakoan. Ekintza batasun
|
hau
ez da bakarra. Atea itxi, etxea utzi egiten duen neurrian, liburua bukatuz, liburuaren hasieran kokatzen da Sarrionandia, bidaiari hasiera emanez berriro.
|
|
|
Munduan baziren hainbat gauza eta elementu bananduak, kontrajarriak eta oposaketan direnak. Blake k bere Zeru eta infernuaren arteko ezkontza poeman agertu zuenez, mundua hautsia zegoen, Adanen bekatutik; bekatu honek Adan hautsi egin zuen, zatitan hautsi zen batasuna (bidenabar Blake ren aipamen
|
honek
ez luke Atxagaren Etiopiarentzat irakurketa berri, nahi bada metafisikoa, ekarriko?). Beraz, mundua aurkako eta oposatuen artean mugitzen da.
|
|
|
Eszena sinplea da. Argazki bat nola egin zuten hirurak aspaldian, aspaldiak soilik duen goxotasunean, baina liburu
|
honek
ez du goxotasunerako joerarik eta kontraste bortitza erabiliz, lehen alditik orain aldira ekartzen du eszena idazleak:
|
|
|
Garbi dagoenez zuzenketa egin beharrean gaude, autobiografia
|
hau
ez baita prosaz, bertso lerroz egina baino. Egia da, hala ere, bertso narratiboak direla, historia baten inguruan moldatuak hemen agertzen direnak.
|
|
|
Lan hau burutzerakoan kontuan izan ditut Aizpea Azkorbebeitia ikerlariak egindako zenbait ohar, testuan aipatuko denez. Lan
|
honek
ez zuen aurrera egingo Asier Astigarragaren iradokizunak bidean izan ez baziren, berarekin egindako elkarrizketek biribiltasun berezia eman diote nire hainbat iritziri, bera barik liburu hau ez litzateke dena izango.
|
|
|
Lan hau burutzerakoan kontuan izan ditut Aizpea Azkorbebeitia ikerlariak egindako zenbait ohar, testuan aipatuko denez. Lan honek ez zuen aurrera egingo Asier Astigarragaren iradokizunak bidean izan ez baziren, berarekin egindako elkarrizketek biribiltasun berezia eman diote nire hainbat iritziri, bera barik liburu
|
hau
ez litzateke dena izango.
|
|
|
Objektibizazioa, edo, hobe, poetaren urrunketa poemaren gaiarekiko baita abangoardiako artearen ezaugarrietariko bat.
|
Honekin
ez diogu poetaren ikuskera agertzen ez denik testuan, bere ideologia, bere pentsamoldea islatzen ez denik. Ez.
|
|
2002
|
|
|
Denbora proustiarra nagusitzen da testuan, eta denbora horretan, errepikapen eta asoziazioen bidez, protagonistaren iraganaren berri jasotzen da. Horregatik dira garrantzitsuak oroimena abiarazteko balio duten elementuak (giltza, odola...), zeinek kasu
|
honetan
ez baitute zerikusirik usaimen edo dastamenarekin, objektuen formarekin baizik.
|
|
|
Finean, literatura oroimenez egina dagoela gogoraraziko digute idazleek, oroitzen dugun neurrian soilik bermatzen dugula gure izatea. Eta
|
honek
ez gintuzke gehiegi harritu behar, mendebaldeko testurik paradigmatikoenetakoa den Odisea bera oroimen baten narrazioak antolatzen baitu. Beste idazle batzuen antzera (ik.
|
|
|
Halarik ere, Agur, Euzkadiren irakurketa
|
hau
ez genuke osatuko baldin eleberrian ukitzen den gai nagusiari, euskal abertzaletasunaren gaiari, erreferentzia egingo ez bagenio. Julenek hasieratik onartzen duenez (26), euskara eta aberria izan dira betidanik bere kezka nagusiak, eta ezker abertzaletik gertu dagoela onartu arren, benetako gogoeta eta grinarik gabe bizi du euskal errealitate politikoa.
|
|
|
Kritika publikoaren arloan sartuko genituzke komunikabideetan eta aldizkarietan, dela dibulgaziokoetan, dela espezializatuagoetan, argitaratzen diren iruzkin, aipamen, elkarrizketa eta abarrak. Kritika publikoa deritzon
|
honek
ez du egitura eta metodologia jakin batzuen arabera antolatu beharrik bere jarduna.
|
|
|
Baina
|
hau
ez da beti horrela izan gurean eta atzera begiratuz erraz topatuko dugu literatur kritikak zeresan handiagoa eman zuen garairik. Orduan, poetika desberdinek, literaturaren helburuek edo kritikak berak gogoeta ugari eragiten zuten eta bizitasun handiko eztabaidak bultzatzen zituzten.
|
|
|
Euskal irakurleen literatur horizontearen aberasgarri, gaur egun, Lermontov, Woolf, Joyce, Stevenson edo Carlo Levi euskaraz irakurtzea gomendagarria ez ezik, plazerra ere bada. Edozein modutan, nabarmentzekoa da euskarara itzulitako ondare unibertsal
|
honek
ez duela, oraingoz, Manu Lopezek aurkeztu berri duen doktorego tesitik kanpo15, euskal kritikaren arretarik merezi izan. Even Zoharrek darabilen kontzeptuaz baliatuz, itzulpenek, haur eta gazte literaturak, edo emakumezkoek idatzitako literaturak, gune marjinala du oraindik periferikoa esango lukete teoria sistemikoen defendatzaileek euskal literatur sistema garaikidean.
|
|
|
Autonomiak askatasuna ematen dio arteari; hau da, literaturaz kanpoko helburuetatik aske uzten du. Baina
|
honek
ez du" l" art pour l" art" lelopean estetizismoak bilatu zuen marfilezko dorrera kondenatzen jarduera artistikoa. Eguneroko praxian barneratu nahi du abangoardiak artea, Arte Instituzioaren inplikazio erabatekoa bilatuz artearen beraren buruaskitasuna lortzeko.
|
|
|
Potina ba dakizu zelakoa dan. Baina potin hau... potin
|
hau
ez da besteak lakoa izango. Ondo entzun.
|
|
|
Adinez egingarri daitekena izan arren, Euskalerri txiki
|
honetan
ez da beti aukerarik izaten euskal idazleok alkar ezagutzeko.
|
|
2003
|
|
|
Sarrera
|
honetan
ez dugu gauza handirik aurreratu nahi argitara dakargun nobela honezaz. Sarreratxo bi erantsi zizkion idazleak, orduko Bilboko Aurrezki Kutxak eratzen zuen Azkue Saria zeritzan lehiaketara aurkeztu zuenean (1983?)," Hitzaurrea" eta" Irakurleari" izenburupean.
|
|
|
37" Ihardespen bat Mitxelena jaunari", Egan, 1963, XXII, 162 orr. da, beherago ikusiko den bezala. Ikertzaile
|
honek
ez zuen nahi batasun kontua gipuztar eta ifartarren arteko arazoa bakarrik izan zedin; hau da, garaiko Zeruko Argia eta Herria aldizkarien ereduen txertakuntza, alboetakoak, berariz bizkaieradunak bertanbehera utzita. Eta besteak beste arrazoi soziolinguistikoetan oinarritzen zuen bere jokabidea.
|
|
|
39 Zerrenda
|
honetan
ez dira sartu kazeta eta aldizkarietan barreiaturiko idazlanak, gehienak eritzi lanak bestalde.
|
|
|
Dana galduta zegoan.
|
Honek
ez zeukan konpontzerik.
|
|
|
Antologia
|
honetan
ez dogu Testu Azterketarik jarri. Aurrekoan erakutsitako bideak betiko balio dabe; gainera, bosgarren mailara orduko, gure ikasleok badakie azterketa hori zer dan eta zelan egin behar dan.
|
|
|
Horrek, beste gauza askotan legez, zerikusi handia dau sinismenagaz, erlijinoagaz. Eleizeak oraintxe eta hementxe zabaldu behar dau Barri Ona; eta, edozeinek ikusi lei, gure mundu
|
hau
ez da gure asabena, gure gurasoena, gaur gaurkoa da, guztiz, eta bizkor aldakorra.
|
|
|
Bai, izan behar dabe; eta, hori holan dalako, gure Egitarau
|
honek
ez ditu laikoak baztarrean ixten, erdi ahaztuta. Laikoen laguntasuna beharrezkoa dau beti Eleizeak, eta gaur batez be.
|
|
|
Beste gauzatxu bat: Lorategi
|
honetan
ez dozu aurkituko hari zuzen bat. Izan be, orriok egiten hasi nintzanean, ez neukan Antolojia bat egiteko asmorik.
|
|
|
Lorategi
|
hau
ez ahaztu! idazleena da: Lorategi izena baino hobeto jatorko, harenbaten, bilduma izena, baina lehengoari ezarritako izen berbera erabili dot oraingoan be.
|
|
|
Lehendik be badoguz Antologia eder batzuk: P. Lafitten Eskualdunen Loretegia, Lehen Zathia(); L. Villasanteren Idazleen pusketa autatuak eta Euskera liburuari ezarri eutsana; S. Onaindiaren Milla Euskal Olerki Eder (bere Jolasketa be antologia antzekoa da), eta A. Irigarai jaunaren Esbozo crítico con textos de Literatura Euscara profana; nire barri
|
honek
ez deutse ezer kentzen aurreko horreei, ta eurokaz batera izango al da laguntasun barri bat gure euskal eskoletarako!
|
|
|
1 Lan
|
honek
ez dino noizkoa dan, baina, beronen bibliografiak erakusten deuskunez, urteen artekoa da. Derioko Seminarioan bere ikasleei emondako gaien txostena dira hurrengo orrialdeok.
|
|
|
Ez,
|
hau
ez. Liburuak berak azalean dinoanez, Jon Kortazar eta Aitor Etxebarria be biok Ikastaroko irakasleak eta nire ikasle izandakoak badira egile.
|
|
|
Orduan liburu
|
hau
ez zan beste barik saltzeko...
|
|
|
Egia esan, taldearen itzulpenak nasai samar aldatzen zituan bizkaierara, honen berezitasunak eta gure herriak behar dabena kontuan harturik. Jokabide
|
hau
ez zan barria Linorentzat. Bardin antzera jokatu eban urte batzuk lehenago Iratzeder Lertxundiren Salmoak bizkaieratu zituanean.
|
|
|
Eskolan polito nenbilen, neke handiegirik ez neukan gauza barriak ikasteko. Zer janik be ez jakun falta, eta
|
hau
ez zan gitxi orduko denpora larrietarako. Nire esturarik handiena," konfesetan" joaten ginan bakotxean izaten zan.
|
|
|
Jaiotzaz euskaldun garbia, herririk herri ibilte
|
honek
ez zinduzan gitxi aberastuko zeure euskera ederrean. Zenbat euskal liburu argitaratu dozuz?
|
|
|
Labayrukoak eskatu deusten artikuluari neurri estua emon gura deutsat Mikelen eleiz lanak, beste arlo asko jakinaren ganean alde batera itxita. Badakit alderdi
|
honek
ez deutsana Mikeli izen handirik emon, ez emongo; baina berak beti jorratu izan eban arloa da izan, eta horretan emondako orduak, egindako ahaleginak, ezin guk ahaztuta itxi.
|
|
|
Hasierako Agurra, banan banan:
|
hau
ez ohi da sartu puntuazinorako.
|
|
|
Beronek eskatuta euskeratu genduan meza horren" Egunerokoa", eta behin baino sarriago erabili eban Ballester jaunak euskerazko itzulpen hau Bizkaiko herrietan.
|
Hau
ez ahaztu: orduko denporetan mezea latinez baino ez zala emoten.
|
|
|
edozein gizon eta emakumeren duintasuna ta handitasuna aintzat hartzen, edozein umetxu Jaungoikoaren antz eta iruditzat eta Jesusen anaiatzat hartzen. Jaungoikoa alde batera itxi dauan gure gaurko gizarte
|
honek
ez ete dau galdu, bide batez, umeak maitatzea, gaixoak eta zaharrak behar dan lez estimatzea?
|
|
|
Baina gaurko egun
|
hau
ez da antxinako Nekaldi bat gogora ekarteko bakarrik. Gu ez gara atzera begira bizi.
|
|
|
gaur bertan, geure ondoan, edozein preminatan, edozein neke minetan aurkitzen dan bere" txikiotako bategan", Jesus Berbera daukagu Nekaldia igaroten.
|
Hau
ez da geuk asmatua: argi ta garbi dago hau Maisuaren berbetan, eta, hain zuzen be, hauxe izango da, azken egunean, epai gaia edo juizioko hari nausia:
|
|
|
Alde batetik, gaur gizonak, bere jakintzaren bidez, aurrerapide ikaragarriak egin ditu, eta mundu osoa bere menpean jarri dau. Jauntasun
|
honek
ez ei deutso lekurik ixten errukiari. Gaurko gizona errukarri?
|
|
|
5.1 · Jaungoikoagandiko maitasuna: " Gure erlijino guztiz eder
|
hau
ez da gizonok asmautakoa, Jaungoikoak berberak erakutsia baino. Eta hara zein dan gure erlijinoaren mamina edo guna:
|
|
|
Hasiera baten, euskal eleizbarruti bakotxak bere aldetik jokatu eban, bakotxak bere itzulpena egiten eta zabaltzen ebala. Zorionez, egoera
|
honek
ez eban luzaro iraun: Mezako Irakurgaiak prestatzeko alkarregaz lanean hasita gengozan, gure arteko muga estuegiak hausita.
|
|
|
Poema hori ona be ona zala eta, horixe inoen orduko kritikoak, ahalegin handiaz irakurten neban, geroago ta gehiago ulertzen nebala. Zoritxarrez, liburu handi
|
honek
ez ekarren erderazko itzulpenik alboan, Lizardirenak lez (zerbait lagundu eustan, horraitino, A.M. Labayenek erderaz argitalduriko laburpenak, itzulpen zehatza izan ez arren...). Orduko euskal hiztegiak be ez eusten laguntza handirik eskeintzen, nafar usaineko eta baserri giroko hainbat berba ezezagun ulertu ahal izateko.
|
|
|
Ba, bai. Hurrengo
|
hau
ez neuke esan barik itxi gura. Eskoletan euskerarik ez aitatu ez irakatsi ez baeuskuen be, gure buruak eta gogoak gizonaren eta herrien eskubideetara zabaltzen asko lagundu euskuen.
|
|
|
Hori holan egin baneban, honexegaitik izan zan: Egarteren liburutxu
|
hau
ez zalako inongo euskal bibliografiatan agertzen (eta kontutan izan daigun urte horretan euskeraz 23 liburu argitaratu zirala, eta euron artean 3 baino ez Bizkaiko euskeran!). Hau holan dala, euskal liburuen zerrendetan zergaitik ez dau bere lekutxua merezidu izan Egarteren liburu apal honek?
|
|
|
Idazleen Pusketa autatuak eta Euskera liburuari ezarri eutsan Antologia ederra; S. Onaindiaren Milla Euskal Olerki Eder (idazle honen Jolasketa bera be, antologia antzekoa da), eta Aingeru Irigarai jaunaren Esbozo crítico con textos de Literatura Euscara profana. Nire barri
|
honek
ez deutse aurreko horreei ezer kentzen, eta eurokaz batera izango al da laguntasun barri bat gure euskal bihotzak asetuteko!
|
|
|
Zeuk gura dozun moduan, niri bost ardura. Eta ezkonduaren kontua... txantxetan izan da, txo;
|
hau
ez da nirea eta eraztuna kenduta poltsikoan sartu zuen. Baten batek galdu dau, gero bilatuko dot jabea; hemen topau dodanez, DBHko irakaslea izango da.
|
|
|
Itxi joaten, ea liburuak kontrako zulotik sartzen jakezan Patxiren arreta ere ez zihoan Karmele neska lagunagana bakarrik. Urko eta Ainara bikote banaezina ziren, bestalde, eta jakina, neska
|
hau
ez zen liburutegira joan, kafetegira baino.
|
|
|
Antzerki zaleak gaituk... Orain irten hemendik,
|
hau
ez duk txantxetarako eta ez diat inor zauritzerik nahi gizajoak ez zuen tutik ere ulertu, baina badaezpada alde egin zuen arineketan.
|
|
|
Ikasleek alde egin dute, baina
|
honek
ez ditu oporrak ekarri gainontzekoentzat. Izan ere, batzuen arabera hauexek dira ikasturteko egunik gogorrenak.
|
|
|
Ea hortik atzetik baretzen zarien, neskak Unaxek. Neskek begirada goxo eta errukiorra eskaini zioten eta, jakina,
|
honek
ez zien gehiago ezer esan, eta eskolarekin jarraitu zuen.
|
|
|
Buff,
|
hau
ez eban Panoramixek asmatu ba?
|
|
|
Badakin
|
hau
ez dela arazo bakarra. Ezin jasan zezakenat inor hil beharra.
|
|
|
Bueno, gitxienez berba egin dogu eta orain hobeto ezagutzen dogu ze urde putakume mota dan. Neuk be badaukat zeozer zuri kontetako, eta gogoa daukat gainera behingoz botateko... baina
|
hau
ez da momentu aproposa. Bihar Alde Zaharretik urtengo dogu, barruan daroadana atarako dot eta biok mozkortuko gara, bale?
|
|
2004
|
|
|
Bai, baina
|
honetan
ez. Honetan andrazkoak izan dira beti nagusi.
|
|
|
Ez dakit nork jantzi nauen honelan. Mozorro
|
hau
ez da nirea. Ezin dut kendu burutik.
|
|
|
Bai, begitan hartu nauzue, bai. Baina, dena dela,
|
hau
ez da honela geldituko, ez. Hondatu nauzuenez gero, neuk ere hondatu egingo zaituet.
|
|
|
Dena dela, hala ere, ijitoek badituzte eta badakizkite mundu
|
honetakoek
ez dituzten eta zer diren ez dakizkiten ondasun batzuk. Zeintzuk?
|
|
2005
|
|
|
Lan honetan zehar Bizkaiko idazleez jardun ostean, horietako askok euren lan literarioak bizkaieraz garatu arren bizkaierazko literatura
|
honek
ez duela enterik osatzen ikusi dugu. Labayruren Galburua sailak gaur egungo bizkaierazko literatura jaso arren, ia helduentzako bizkaierazko gaurko literatura zabaltzeko plataforma bakarra, hurbilago agertzen da hizkuntza asmoetatik literatura asmoetatik baino.
|
|
|
|
Hau
ez da Texas ezta California ere, Sam Sheparden bariazio bat izan daiteke, ze ostia.
|
|
|
Batuak sortu duen literaturatik asko batuari berari bidea emateko sortua dela dugu.
|
Hau
ez da berria, dugun egoera soziolinguistikoa dugu, euskararen diglosiak eta bilakaerak baldintzatzen du14 Bizkaian egoera benetan berezi egiten duena da euskara batuaz egindako literaturaren ondoan badugula euskalkian garatutako literatura, horixe. Sistema horretan batuaz egindako literatura, oro har, erdigunean kokatuko litzateke eta euskalkian egindakoa, berriz, horren ingurumarian edo periferian.
|
|
|
Ipuingintzari dagokionez, agerian uzten ari garen moduan, nagusi dira bilduma bakarra duten idazleak, eta idazle horiek bestelako genero narratiboak garatu arren, eleberria nagusiki, nekez zehatz daiteke ibilbide osorako poetika bakar bat eta, gainera, garatua. Bizkaiko idazleen artean, jakina,
|
hau
ez da salbuespena, ezta hamarkada honetan ere. Bizkai idazleen artean nekeza da traiektoriarik zehaztea, bi aipatzearren, eta gainera euren artean ezberdinak, Edorta Jimenezek eta Jon Arretxek egindako ibilbide literarioak genituzke.
|
|
|
Egileak" on" eta" txarraren" arteko borroka moduan aurkezten dizkigu, egitura manikeo orokor batean. Manikeismoa ez da bakarrik agertuko alde bietako aurkarien borroka dialektikoan, etika eta moral alorrean, baizik eta ageriko borroka
|
hau
ez dagoenean ipuinen egitura simetrikoak ere emango du ikuspegi hau. Alegiok giza jarrerek dituzten ondorioen irakaspena izan nahi duten neurrian esan dezakegu liburu honek asmo didaktikoa duela.
|
|
|
Horixe izango da gure xedea. Lan
|
honetan
ez dugu herri ipuina jorratuko, ezta ahozko eta idatzizko ipuingintzen arteko aldeez eztabaidatuko ere, are gutxiago, aipatuko dugun arren, ezta izan litekeen euskal ipuin literario osoaren azterketa egingo ere. Ipuin modernora mugatuko gara, erabat jakitun izanda aurreko bestelako gertaera narratiboetan iragan eta sorrera duena, horratx zaharberrituarena.
|
|
|
Ezin dugu oharkabean pasa oraintsu arte ipuin mota
|
honek
ez duela merezi izango zuen arreta guztia jaso. Behintzat azken urteetara arte euskal kritikak ez dio behar bezala heldu.
|
|
|
Karmelo Etxenagusia geroztik Bilboko apezpiku laguntzale izendatuak idazten zuen 1975ekotzat" Eleizeak oraintxe eta hementxe zabaldu behar dau Barri Ona eta edozeinek ikusi lei, gure mundu
|
hau
ez da gure asabena, gure gurasoena, gaur gaurkoa da, guztiz, eta bizkor aldakorra.2" (berak du azpimarratu)
|
|
|
Joan XXIII.a eta Joan Paulo II.a XX. mendeko bigarren partean, edo frantsesei errepublika onartzea eskatzeko," Au milieu des sollicitudes" entziklika idatzi zuen Leon XIII.a, Pio X.a bere syllabus edo Estadoa eta Eliza bereiztearen kondenatzeko" Vehementer nos" entziklikarekin, Ebanjelio beretik ari zirela hain garbi ote liteke? Nork lepora liezaioke gaur egun Estado bati Elizaren oinarrizko lege
|
hau
ez errespetatzea: Elizan ez da berdintasunik, bi jende kategoria badira, artzainak eta artaldea3?
|
|
|
Mundu
|
honek
ez daukala estimu handirik Elizarentzat hona ezaupide bat: edozein artista, kantari, ministro hil dadiela, alde guzietan aipatuko dute; irrati, telebista, kazeta....
|
|
|
Jospinek airez aire irabazi, gehiengoa Chirac-i kenduz eta Madelin nehork ez aipatu. Horrelako aholkulari argiekin, ez da harritzeko mundu
|
hau
ez badoa hobeki!
|
|
|
Hau edo beste egin dutela, honi edo besteari gaitz egin diotela.
|
Hau
ez da pekatu. Dakigu sorginak aurkitu litezkiala, edo gizon ta emakuma galdu ta itsu asko demoniarekin paktua eginik, sorgin egin direla.
|
|
|
Euskaldun guziek ezagutzen dute Xabier Lete. Gara egunkariari, (eta dakizuen bezala,
|
hau
ez da apezpikutegiko aldizkari ofiziala!) erraten zion bera ere Elizatik urrundu zela gero itzultzeko. Otoitz egiten duela.
|
|
|
Euskaldun guziak ez dira Euskaldun Fededun.
|
Honek
ez zion zorrik edozein fededuni. Nazio Batuek onartu Gizonaren eskubideak Cassin ek idatziak dira.
|
|
|
Batere ez zelarik aterabide horren alde, Paulo VI.a burulehenak berak ez du baztertzen apez behar gorrian, apezpikuekin mintzatu eta222 Oraiko
|
hau
ez bada behar gorria zertaratu behar dugu behar gorrian garela onartzeko?
|
|
2006
|
|
|
Euria da eten barik, goiz osoan ez dau atertu, giroa hotza da. Maiatz
|
hau
ez da beste urteetakoa langoa, negua lar luzatu dau, gure gogoak nabaritzen dau. Hemendik ez dot ondo bereizten begietan, betaurrekoen kristalaz bestaldean, dozuzan ur arrastoak malkoak ala euri tantak diran.
|
|
|
Atzo oraindino itsasoak bihurtuko eutsulako itxaropena gordeta zeunkan, horregaitik beti begiratzen zenduan uretara, noiz agertuko zain, ur horreetan betiko bat egiteko, baina maiatz iluntze
|
hau
ez da beste urte batzuetakoa langoa, Jon. Itxaroten nekatu zara.
|
|
|
Igon autora, mesedez, igon!
|
Hau
ez dogu holan itxiko, non edo non salatuko dogu.
|
|
2007
|
|
|
Gutxi bada ere ondo eitia beti gustatu izan zat, orrengatikan zar parte
|
ontan
ezen faltarik ez daukat.
|
|
|
155 Bertso honetako ezkerreko hitzak CUko bertsioarekin osatu dira,
|
honetan
ez baitira argi ikusten.
|
|
|
Espainiari eta Frantziari egiten dien aipamen
|
hau
ez da, alabaina, kasualitatea. Ignazio gerra garaian tertzio karlistetan boluntario sartu zen, eta alderdi karlistarekiko izan zuen atxikimendu ideologikoa neurtzen zaila bazaigu ere idazkietan ez du argitzen, eta batzuetan ematen du Ejerzitoan beste destino gogorragoetara bidal ez zezaten eman zuela izena karlisten alderdian, argi dagoena da arin egin zela euskalduna eta euskaltzalea, eta baita Migel anaia ere.
|
|
|
Isilik egon
|
ontan
ez dezaten jakin gauz onik ez da jazoko bada andriakin.
|
|
|
Onekin dizut bukatzen, lan
|
ontan
ez naiz aspertzen. Zuk badirazu barkatzen ondo jarriak ez daude baña a [r] i naiz alegiña egiten.
|
|
|
Puntu
|
honetan
ez gara luzatuko, azterketa sakonagoak eskatuko lituzkeelako. Bestalde, gaur egun ere indarrean eta bizi bizi dagoen eragin prozesua da, iparraldean frantsesaren aldetik, hegoaldean gaztelaniarenetik, eta bietan ingelesaren aldetik.
|
|
|
hizkuntza bion arteko kidetasun seguruak gutxi baino ez dira guztiz. Teoria
|
hau
ez dago gaur oro har aintzat hartua.
|