|
2000
|
|
|
Ibon Iribarrenen iritziz," hala ere, estilo apal eta erraz
|
honek
ez dio nobelari ikutu literarioago bat kentzen, batik bat bukaeran." (Egunkaria)
|
|
2001
|
|
|
nobela
|
honek
ez luke inongo berezitasunik izango baldin eta goian sailkatu ditugun istorio edo plano horiek inoiz ez direla burutzen esango ez bagenu. Alferrikakoa da hipotesiak planteiatzea, kontaketa behin eta berriro eten egiten baita:
|
|
|
Munduan baziren hainbat gauza eta elementu bananduak, kontrajarriak eta oposaketan direnak. Blake k bere Zeru eta infernuaren arteko ezkontza poeman agertu zuenez, mundua hautsia zegoen, Adanen bekatutik; bekatu honek Adan hautsi egin zuen, zatitan hautsi zen batasuna (bidenabar Blake ren aipamen
|
honek
ez luke Atxagaren Etiopiarentzat irakurketa berri, nahi bada metafisikoa, ekarriko?). Beraz, mundua aurkako eta oposatuen artean mugitzen da.
|
|
|
Eszena sinplea da. Argazki bat nola egin zuten hirurak aspaldian, aspaldiak soilik duen goxotasunean, baina liburu
|
honek
ez du goxotasunerako joerarik eta kontraste bortitza erabiliz, lehen alditik orain aldira ekartzen du eszena idazleak:
|
|
|
Lan hau burutzerakoan kontuan izan ditut Aizpea Azkorbebeitia ikerlariak egindako zenbait ohar, testuan aipatuko denez. Lan
|
honek
ez zuen aurrera egingo Asier Astigarragaren iradokizunak bidean izan ez baziren, berarekin egindako elkarrizketek biribiltasun berezia eman diote nire hainbat iritziri, bera barik liburu hau ez litzateke dena izango.
|
|
2002
|
|
|
Finean, literatura oroimenez egina dagoela gogoraraziko digute idazleek, oroitzen dugun neurrian soilik bermatzen dugula gure izatea. Eta
|
honek
ez gintuzke gehiegi harritu behar, mendebaldeko testurik paradigmatikoenetakoa den Odisea bera oroimen baten narrazioak antolatzen baitu. Beste idazle batzuen antzera (ik.
|
|
|
Kritika publikoaren arloan sartuko genituzke komunikabideetan eta aldizkarietan, dela dibulgaziokoetan, dela espezializatuagoetan, argitaratzen diren iruzkin, aipamen, elkarrizketa eta abarrak. Kritika publikoa deritzon
|
honek
ez du egitura eta metodologia jakin batzuen arabera antolatu beharrik bere jarduna.
|
|
|
Euskal irakurleen literatur horizontearen aberasgarri, gaur egun, Lermontov, Woolf, Joyce, Stevenson edo Carlo Levi euskaraz irakurtzea gomendagarria ez ezik, plazerra ere bada. Edozein modutan, nabarmentzekoa da euskarara itzulitako ondare unibertsal
|
honek
ez duela, oraingoz, Manu Lopezek aurkeztu berri duen doktorego tesitik kanpo15, euskal kritikaren arretarik merezi izan. Even Zoharrek darabilen kontzeptuaz baliatuz, itzulpenek, haur eta gazte literaturak, edo emakumezkoek idatzitako literaturak, gune marjinala du oraindik periferikoa esango lukete teoria sistemikoen defendatzaileek euskal literatur sistema garaikidean.
|
|
|
Autonomiak askatasuna ematen dio arteari; hau da, literaturaz kanpoko helburuetatik aske uzten du. Baina
|
honek
ez du" l" art pour l" art" lelopean estetizismoak bilatu zuen marfilezko dorrera kondenatzen jarduera artistikoa. Eguneroko praxian barneratu nahi du abangoardiak artea, Arte Instituzioaren inplikazio erabatekoa bilatuz artearen beraren buruaskitasuna lortzeko.
|
|
2003
|
|
|
37" Ihardespen bat Mitxelena jaunari", Egan, 1963, XXII, 162 orr. da, beherago ikusiko den bezala. Ikertzaile
|
honek
ez zuen nahi batasun kontua gipuztar eta ifartarren arteko arazoa bakarrik izan zedin; hau da, garaiko Zeruko Argia eta Herria aldizkarien ereduen txertakuntza, alboetakoak, berariz bizkaieradunak bertanbehera utzita. Eta besteak beste arrazoi soziolinguistikoetan oinarritzen zuen bere jokabidea.
|
|
|
Bai, izan behar dabe; eta, hori holan dalako, gure Egitarau
|
honek
ez ditu laikoak baztarrean ixten, erdi ahaztuta. Laikoen laguntasuna beharrezkoa dau beti Eleizeak, eta gaur batez be.
|
|
|
Lehendik be badoguz Antologia eder batzuk: P. Lafitten Eskualdunen Loretegia, Lehen Zathia(); L. Villasanteren Idazleen pusketa autatuak eta Euskera liburuari ezarri eutsana; S. Onaindiaren Milla Euskal Olerki Eder (bere Jolasketa be antologia antzekoa da), eta A. Irigarai jaunaren Esbozo crítico con textos de Literatura Euscara profana; nire barri
|
honek
ez deutse ezer kentzen aurreko horreei, ta eurokaz batera izango al da laguntasun barri bat gure euskal eskoletarako!
|
|
|
1 Lan
|
honek
ez dino noizkoa dan, baina, beronen bibliografiak erakusten deuskunez, urteen artekoa da. Derioko Seminarioan bere ikasleei emondako gaien txostena dira hurrengo orrialdeok.
|
|
|
Jaiotzaz euskaldun garbia, herririk herri ibilte
|
honek
ez zinduzan gitxi aberastuko zeure euskera ederrean. Zenbat euskal liburu argitaratu dozuz?
|
|
|
Labayrukoak eskatu deusten artikuluari neurri estua emon gura deutsat Mikelen eleiz lanak, beste arlo asko jakinaren ganean alde batera itxita. Badakit alderdi
|
honek
ez deutsana Mikeli izen handirik emon, ez emongo; baina berak beti jorratu izan eban arloa da izan, eta horretan emondako orduak, egindako ahaleginak, ezin guk ahaztuta itxi.
|
|
|
edozein gizon eta emakumeren duintasuna ta handitasuna aintzat hartzen, edozein umetxu Jaungoikoaren antz eta iruditzat eta Jesusen anaiatzat hartzen. Jaungoikoa alde batera itxi dauan gure gaurko gizarte
|
honek
ez ete dau galdu, bide batez, umeak maitatzea, gaixoak eta zaharrak behar dan lez estimatzea?
|
|
|
Alde batetik, gaur gizonak, bere jakintzaren bidez, aurrerapide ikaragarriak egin ditu, eta mundu osoa bere menpean jarri dau. Jauntasun
|
honek
ez ei deutso lekurik ixten errukiari. Gaurko gizona errukarri?
|
|
|
Hasiera baten, euskal eleizbarruti bakotxak bere aldetik jokatu eban, bakotxak bere itzulpena egiten eta zabaltzen ebala. Zorionez, egoera
|
honek
ez eban luzaro iraun: Mezako Irakurgaiak prestatzeko alkarregaz lanean hasita gengozan, gure arteko muga estuegiak hausita.
|
|
|
Poema hori ona be ona zala eta, horixe inoen orduko kritikoak, ahalegin handiaz irakurten neban, geroago ta gehiago ulertzen nebala. Zoritxarrez, liburu handi
|
honek
ez ekarren erderazko itzulpenik alboan, Lizardirenak lez (zerbait lagundu eustan, horraitino, A.M. Labayenek erderaz argitalduriko laburpenak, itzulpen zehatza izan ez arren...). Orduko euskal hiztegiak be ez eusten laguntza handirik eskeintzen, nafar usaineko eta baserri giroko hainbat berba ezezagun ulertu ahal izateko.
|
|
|
Idazleen Pusketa autatuak eta Euskera liburuari ezarri eutsan Antologia ederra; S. Onaindiaren Milla Euskal Olerki Eder (idazle honen Jolasketa bera be, antologia antzekoa da), eta Aingeru Irigarai jaunaren Esbozo crítico con textos de Literatura Euscara profana. Nire barri
|
honek
ez deutse aurreko horreei ezer kentzen, eta eurokaz batera izango al da laguntasun barri bat gure euskal bihotzak asetuteko!
|
|
|
Ikasleek alde egin dute, baina
|
honek
ez ditu oporrak ekarri gainontzekoentzat. Izan ere, batzuen arabera hauexek dira ikasturteko egunik gogorrenak.
|
|
|
Ea hortik atzetik baretzen zarien, neskak Unaxek. Neskek begirada goxo eta errukiorra eskaini zioten eta, jakina,
|
honek
ez zien gehiago ezer esan, eta eskolarekin jarraitu zuen.
|
|
2005
|
|
|
Lan honetan zehar Bizkaiko idazleez jardun ostean, horietako askok euren lan literarioak bizkaieraz garatu arren bizkaierazko literatura
|
honek
ez duela enterik osatzen ikusi dugu. Labayruren Galburua sailak gaur egungo bizkaierazko literatura jaso arren, ia helduentzako bizkaierazko gaurko literatura zabaltzeko plataforma bakarra, hurbilago agertzen da hizkuntza asmoetatik literatura asmoetatik baino.
|
|
|
Ezin dugu oharkabean pasa oraintsu arte ipuin mota
|
honek
ez duela merezi izango zuen arreta guztia jaso. Behintzat azken urteetara arte euskal kritikak ez dio behar bezala heldu.
|
|
|
Mundu
|
honek
ez daukala estimu handirik Elizarentzat hona ezaupide bat: edozein artista, kantari, ministro hil dadiela, alde guzietan aipatuko dute; irrati, telebista, kazeta....
|
|
2008
|
|
|
Bigarren
|
honek
ez eban familiarik laga. etorten zan bere senarragaz, baina bestelan be askotan egoten zan gurean.
|
|
2009
|
|
|
Arin arin honegaz,
|
honek
ez deko zegaz.
|
|
|
Gure azeria, otsoa lurrean etxun zanean,
|
honek
ez ekiala, hurhurreko sasiarte baten ezkutau zan. Eta barreari eutsi ezinik egoan zitala halakoa, otso tontokiloari zer jazoko ete jakon begira.
|
|
2011
|
|
|
Baliteke, baina... zein lanetan ez? Edozelan ere, itzulpen
|
honek
ez die zorrik batere uzten bildumako beste obrei.
|
|
|
Batura ekartze
|
honek
ez dio, alabaina, zahar kutsurik kendu bertsio honi. Batura ekartzea ez baita grafia eta hitzen forma eguneratze soil bat.
|
|
|
bata Pagozarreta (Paixarreta) etxean batzen zan; eta, bestea, Artikako auzokoakaz batzan jokatzen ebana. Bigarren
|
honek
ez ei eban batzarrik egiten; hiru gizonek ei eukien jenteari jazotako gorabeheren kontua edo barri emoteko ardurea.
|
|
|
Atzerantz eragin eutsan harrituta eukan kapitanari, eta
|
honek
ez irakurteko agindu eutsen beste guardia zibilei, berari emoteko baino, eta erremiterik edo bidaltzailearen izenik azalean eukenak bertan behera ixteko.
|
|
2015
|
|
|
Literatura konparatuaren ikuspegi hori Pott 3n argi eta garbi formulatu zuen teorikoki Atxagak Itzulpena eta traizioaren praktika artikuluko laugarren puntuan: " Literatur giro baten behar
|
honek
ez ditu hizkuntz eta nazional mugak errespetatzen, noski, eta etxean ogirik ezpadago, hauzokoaren atea joko du". Eta aurretik ekarri dugun aipu esanguratsu bat berreskuratuz:
|
|
2017
|
|
|
Gaztelaniaz, cuco deitzen zaio bere egoera hobetu nahi duen pertsona maltzurrari; izan ere, hegazti
|
honek
ez du bere habia egiten, baizik eta beste hegazti batzuen habietako arrautzak lurrera bota (betiere, bera baino txikiagoak diren txorienak), eta bertan jartzen ditu arrautzak.
|
|
2019
|
|
|
Bikotekideen artean dagoen egoera, Marcel Martin abeslari aktorearen eta honen emaztearen arteko konfiantzaren gaiarekin parekatzen da. Marcel Martini Isabel Parmentier izeneko neska baten aitatasuna egozten zaio, eta
|
honek
ez du aitatasun frogak egiterik onartzen. Marcel Martin hil ostean, aitatasun hori egia ote den ala ez frogatzeko, epailearen aginduz honen gorpua lurpetik atera eta ADN frogak egin behar dizkiotela jakiten da.
|
|
2021
|
|
|
Jendea saiatzen dela uste dut, bakoitza bere arlotik, eta saiatze hori nahikoa da. [...] Prozesu
|
honek
ez duela bukaerarik. Prozesu hau bide bat da, Itakara itzultzeko bidea legez:
|
|
|
" euskara atzera doa eremu euskaldun askotan, eta aurrera doa eremu erdaldun batzuetan; Gasteizen, adibidez, geroz eta gehiago entzuten da". Hala ere, aldaketak ez dira funtsezkoak eta sistemikoak, eta
|
honek
ez dakar euskal literaturaren kontsumo eta zaletasun handiagoa euskarazko beste kultur adierazpide batzuetan, agian, bai, ez eta duen balioespena handitzea ere, nahiz eta horretarako beharrezko urratsa izan. GIR1 en arabera, Estatu espainiarrean kultura espainiarra, baldin badago, ez da asko sustatzen eta horrek irakurmenean edota, oro har, literaturan eragina duela uste du, eta hori horrela, euskararekin" arazo bikoitza" dagoela, beraz.
|