|
2000
|
|
|
Ez litzateke ezinezkoa izango gauzak nola gertatu ziren zehatz mehatz adieraztea, kronologia deitzen den hori eskrupulosoki errespetatuz, saihesbideak ekidinez, oroimenak eskaintzen dizkizun hutsuneak eta babesak alde batera utziz; ez litzateke, ez, batere zaila izango, eta agian horrela jokatu litza  teke, erarik zuhurrenean ez ezik ortodoxoenean ere. Baina honako istorio
|
hau
ez da kronika poliziako bat edo biografia baten kontatze soil hotza, eta narrazio honek halako intentziorik ez duenez eta benetako intentzioaz ez dugu hemen ezer esango, irakurle zolia ez iraintzearren batik bat, barkatuko zaigu xehetasun kronologikoetan ezen ez oroimenak agintzen dizkigun pasarteetan nahiz gertakarietan, edota istorioaren garapenarekin (eta egiarekin, beraz) zerikusirik izan zez...
|
|
|
Oinak ere badauzkagu". Irribarre keinu bat azaldu zen haren ezpain aparrez inguratuetan osaba Gilitoren kontura, baina keinua hain txikia izan zen, eta apar geruza, berriz, hain ugaria, non neke izango baikenuke eta
|
hau
ez da kontalariaren estu ibiltze/ ez ibiltze kontura soil soilik mugatzen, ezta fisonomia irakurketa huts batera ere zehatz mehatz adierazten keinu hura alaitasun xumekoa izan zen edota etsipen maxkalekoa. Nolako edo halako, gure aldetiko ezin erabakitze honek ez luke, inolaz ere, narrazioaren gardentasuna lainaje umel batean murgildu behar, zeren zinez aurrera baitezakegu xehetasun honi buruz aitortu dugun jokaera zalantzatiak ezen ez ezjakintasunak, eta are gutxiago zabarkeriak ez dituela gradu erdi batean ere aldatzen gertaeraren koordenadak.
|
|
|
Irribarre keinu bat azaldu zen haren ezpain aparrez inguratuetan osaba Gilitoren kontura, baina keinua hain txikia izan zen, eta apar geruza, berriz, hain ugaria, non neke izango baikenuke eta hau ez da kontalariaren estu ibiltze/ ez ibiltze kontura soil soilik mugatzen, ezta fisonomia irakurketa huts batera ere zehatz mehatz adierazten keinu hura alaitasun xumekoa izan zen edota etsipen maxkalekoa. Nolako edo halako, gure aldetiko ezin erabakitze
|
honek
ez luke, inolaz ere, narrazioaren gardentasuna lainaje umel batean murgildu behar, zeren zinez aurrera baitezakegu xehetasun honi buruz aitortu dugun jokaera zalantzatiak ezen ez ezjakintasunak, eta are gutxiago zabarkeriak ez dituela gradu erdi batean ere aldatzen gertaeraren koordenadak.
|
|
|
Jasoak liburu bihurtu ditut, hitz egin dira nire esku tximeletatsuetan; eta hi  tzak, musu. Bizitza, ordea, eman duzuna da, ez jaso duzuna; eta
|
hau
ez dakite gizasemeek. Neuk, hori jakin nuen egunez geroztik, ez dut nire bizitza osoan besterik egin; nire biografia sekretua horixe besterik ez da:
|
|
|
Eta halako batean, anabasa dialektikoa aprobetxatuz, eta gehiago luzatu gabe, zutitu, eskuak burura eraman, eta behementziaz bota nuen: "
|
Hau
ez dago gehiago gamarruzkatzerik!". Lehenengoan ez bide zuten entzun, eta bigarrengoz esan nuen.
|
|
|
Nire azalpenak, noski, ez ziren entzunak izan; horretaz gain, bi aurkezleek gaitsetzi egin zuten nire jarrera, txanda ez zegokidalarik hitz egin nuelako. " Gainera esan zuen Otso  tzarmendik, puruaren keaz bost aro olinpikoak eginez, funtsezkoena ahaztu duzu, gonbidatu jauna; eta funtsezkoena da hemen dugun hiena nazkagarri
|
hau
ez dela hiena bat, hienaz mozorroturiko gizaseme bat baizik. Beraz, erretolika guztia soberakoa zen, guztiz lekuz kanpokoa".
|
|
|
Uste dut gaur niri komeni zaidala eguna bakarrik ematea. Baina geratzen zaigun azken egun
|
hau
ez nuke alferrikaldu nahi marmarikatu du, eskutik heltzen zidala.
|
|
|
Ez dut ukatuko: gaur oso gustura hitz egingo nuen Teresarekin; lehertuko ez banaiz, atzokoa, eguneroko
|
honi
ez ezik, hezur eta haragizko norbaiti ere kontatu behar diot; baina deitu diodan bi aldietan erantzungai  lua atera zait eta ni, halabeharrez, harria baino isilago geratu naiz.
|
|
|
Ba jakizu hanka sartu duzula:
|
hau
ez da nire giroa eta ni ez naiz behar honetarako aproposena. Futxo!
|
|
|
biok musu eta laztan premia handia genuen, nonbait, eta izerdi, listu, hazi eta bestelako isurkinetan igerika ibili gara denda zaku berez beroan, eta jostaketaren ondotik loak hartzen bagintuen ere, ni berriro ere esnatzen nintzen Rubenen hatz mamiak nire larruazalean sentitzean, eta berehala iraulka hasten ginen; baina gaua liluragarria izan da, eta hordigarria, hain hordigarria non orain ez bainaiz gai Rubenen sexua neure baitan sartu den ala ez ziurtatzeko (beharbada nire lotsagatik edo beraren ezjakintasunagatik). Gero, nik ez dakit zergatik, gogoa berriro ere Gasteizeraino joan zait, baina oraingo
|
honetan
ez Dabid, ez Teresa edo Patxirengana, Estibalizengana baizik. Nire lankide honek hiru haur aski gazterik izan arren, senarrarekin gehiago ez ekartzea erabakia izan arren, ez zuen tronpa ligadurarik egin nahi izan.
|
|
|
Beharbada hemendik aurrera Rakel ez ezik, Tom ere zelatatzen hasi dut: Bostonen elkartu zitzaigun gizon arraro
|
honek
ez ditu behin ere Ray Ban ak eranzten; beti inguruetara begira dabil, norbait atzetik ibiliko balitzaio bezala; Rakelen egunerokoan irakurri ahal izan dudanez, hari funeraria batean behar egiten duela esan zion eta niri, ostera, loradenda batean; batzuetan, ametsetan, Ray izena ateratzen zaio, eta maiz esnatzen da amesgaiztoek ikaraturik. Baina tira, ez kezkatu, zer edo zer jakin bezain laster kontatuko dizut.
|
|
2001
|
|
|
Garestitxo aterako zaizu, baina ongi gastatutako dirua izango duzu, horretan ez dudarik egin (Malko pare bati bidea utziz): Gainera, prezio
|
honetan
ez duzu behar bezala galtzeko arazorik izango: ehun metroz behin, udaltzain bat izango baituzu desbidea seinalatuz, eta hiru gurpilak ikusteko parada ere izango duzu...
|
|
|
egiten dut pipa bat eta gainean jartzen diot: "
|
Hau
ez da pipa bat". Jendea direna ez diren gauzak edukitzeko irrikaz dago.
|
|
|
Lagun handiak ziren, haurtzaroko adiskide min minak. (
|
Hau
ez da ezeren zuripena, baieztapen soila baizik). Sobera elkar ezagutzen genuen, sakonki.
|
|
|
Baina, hau guztia horrela izan arren, Â gogoratu gauza bat: fikziozko istorio
|
hau
ez da gure familiaren historia osoa.
|
|
|
Gainera, gai honetaz saiatua naiz eta ez arestian, duela hogei urte baizik2, eta bitarte
|
honetan
ez dut, dirudienez, argi berezirik jaso inondik, ez goitik eta ez behetik. Geroztik hona, bestalde, liburu mordo galanta agertu eta agertzen ari da gure literaturaz, argitasunetan blai datozen obra aberatsak.
|
|
|
Jakina, euskal literaturak aurrenik duen alde txarra hizkuntza bera da, hobeki esan, hizkuntzaren tamaina. Badakit
|
hau
ez dela oso esaera egokia, behar den bezala ez hartzeko arriskua duelako. Guztiok dakigu hizkuntzek ez dutela gorputzik; beraz, gorputzik ez dutenez gero, ezta neurririk ere.
|
|
|
Hitzen auzi
|
hau
ez da, nire ustez, ez auzia ez ezer: ez luke behinik behin izan behar, pixkaren bat zentzatuko bagina.
|
|
|
Liburu
|
hau
ez da Koldo Mitxelenak euskaraz argitaratutako lan guztien bilduma. Hautamena egin da, hainbat irizpide praktikoen arabera.
|
|
|
Gizona gizon denez gero, zer den galdezka ari da. Etengabeko galdegite
|
hau
ez da oraindik bukatu, ezta bukatuko ere gizona gizon deino. Erantzunak asko dira; gogo betekorik, ordea, ez.
|
|
|
Hemen beste gauza bat esan nahi nizueke eta
|
hau
ez da nik asmatua, liburu ezagun batean zabaldua dago, baina uste dut komeni dela horrelako gauzak aipatzen diren baino gehiagotan aipatzea. Aspaldi esan zuen aita Donostiak gure artean gure juntek (eta berriz ere foruetara nator) ez zutela liburu eta izkribu kontuan inolako eskurik, esku osoa korrejidoreak zuela.
|
|
|
Bera Iztuetaz ari zen eta Gipuzkoaz. Gero behin aita Villasantek argitara zuen Mogelen liburuxka bat14 eta horretan esplikatzen digu Confesio eta comunioco liburu
|
hau
ez zela argitaratzerik izan eta azkenik Urkixo jaunari esker. Urkixo markesari, alegia, berak lortu zuela baimen berezi bat liburua euskaraz argitaratzeko, baina hori oso gauza berezi bat bezala utzi zioten eta honela bukatzen du:
|
|
|
" Nere Aitaren etxean egoitza asko dira", Aita Iraizozek itzuliaren arabera. Guk ere, geure izan behar lukeen euskal etxe
|
honetan
ez ote diegu karlistei txokoren bat opa behar, goiko ganbaran bederen?
|
|
|
Aurrera baino lehen, aldizkari
|
hau
ez zen 1954an sortu, arestian irakurri dugunez, aho beteko deiadarrez horrela oihukatzen badute ere. Sortu, 1948an sortu zen; Euzko Gogoa baino lehenago, beraz.
|
|
|
" Hirugarrena, Barojarena,
|
honek
ez baitu bere bizian ideia susmorik izan. Ken ezazue edozein boutade kutsu, eta garbi ikusiko duzue.
|
|
|
Obra mardul baino mardulago
|
hau
ez da, guztiok dakigunez, sail honetan Altunak eskaini digun lehenbizikoa; ez da ere izango, Jauna lagun, azkena. Etsi etsia dago euskal filologia, beste edozein bezala, testuen gainean bakarrik landatu eta eraiki daitekeela, eta horrelako zerbait da mundu zabalean barrena nonahi hedatua dabilen ustea.
|
|
|
Hitz bi, azkenik, Larramendi eta besteen arteko harremanez. Maisua, aho batez aitortuko zuketen guztiok, andoaindarra zen, baina maisutza ezagun
|
honek
ez du esan nahi ikasle umil, eta batez ere beti isil, zirenik besteak.
|
|
|
Agian, Detxepareren garaian euskarak literatura ugari eta aberatsa izan balu, ez zukeen hark luma hartuko eta poesiarik egingo...". Azkeneko
|
honetan
ez nator bat, soil soilik. Euskaltzaletasunak eragin ziola, bai, argi dago; baina ez bertsotan jardutera, hori barrenak agintzen bide baitzion, euskal neurtitzak izkributan ipintzera baizik, eta inprentaren bidez munduan barrena zabaltzera," zeren ladin publika mundu guzietara berze lengoajiak bezala hain skribatzeko hon dela".
|
|
|
Poesia soila, poesia hutsa, berez ez baldin bada ere, bertsogintza hau da, alde eta aldi oro, poesiaren izenpean onartzen den poesia antzeko edo poesia ordeko hura. Egiteko
|
hau
ez zeukaten umekeriatzat Oihenarten aldikoek; gizon hazi bizartsuek, zama astunen azpian lanpeturik zebiltzan kargudunek ere, aintzakotzat hartzen zuten. Baina honetan ere handizkiak handizki, eta xumeak xume.
|
|
|
Batasuna eginik ere, gal daiteke; batasunik gabe galdua dago aldez aurretik. Eta
|
hau
ez da ene uste ustela, euskaldun anitzena baizik. Galda iezaiozu edozein hizkuntzalariri eta ikusiko duzu zer erantzungo dizun.
|
|
|
Zergatik gurasoak, alde batetik, eta irakasleak, bestetik? Har dezagun, eta
|
hau
ez da nik asmatua, apezpikuen mul  tzoa eta pipa hartzaileena. Ez daude, nabari da, Txinakoaren antzeko harresiz elkarrengandik bereziak, bai baitira, urri edo ugari, pipa hartzen duten apezpikuak ere.
|
|
|
Duela zenbait urte ez baitzen gure artean beste sendabiderik baraua eta odol ateratzea baizik. Hitz
|
hau
ez da garbia: bazter dezagun eta kito.
|
|
|
Tal vez [nik azpimarratzen dut] cuente en esta actitud el relativo alejamiento[!!] a que, respecto a su tierra de origen, le obliga la profesión militar". Eta etxean gelditua izan balitz, besterik ez ezagutzeak ematen zion ezjakintasunaren indarrak bultzaturik horrela min  tzatu zela esango zigukeen, eta uste
|
hau
ez litzateke bestea baino desarrazoizkoago. Nolanahi ere, nahiz batera nahiz bestera, galduan gu, eta  besteri uzten diot gu horiek nor diren aurkitzea.
|
|
|
Euskalki horretan, adibidez, honako Leizarragaren
|
honek
ez du itzul  pen zuzenik: " eta egin baikrauzkió Rege eta Sakrifikadore Iainko bere Aitari19" (guren ordez, beste batzuk izan balira, errege egin dizkio esan genezakeen legez).
|
|
|
Bakartasun genetiko
|
hau
ez da hain harrigarria hizkuntza ezagun guztiak, antzinako nahiz gaurko, gogoan hartuz gero; egungo Europan, ordea, ez du kiderik Kaukaso eta Uraletaraino, eta orobat Afrikako Iparraldean. Ez ginateke honetaz berriz ariko historian zehar izan dituen ondorioengatik ez balitz.
|
|
|
Gramscik" hegemoniari" buruz aurkeztu zuen teoriaren arabera, gizarte zibileko instituzioek (horien artekoak dira hedabideak) inposatzen dute hegemonia parlamentu erregimenaren barneko ohiko egoeretan.
|
Honek
ez digu estatuak hegemonia horretan duen presentzia ahanztarazi behar; izan ere, larderiaren eta baimenaren arteko konbinazioan gordetzen du hegemoniak bere funtsa (Grams  ci 1986: 33). Alabaina, guztiz bazterrarazten dizkigu instituzio zibil horiek Estatuaren aparatu ideologiko soiltzat hartzen dituztenen teoriak, ez baitira, hain zuzen ere, ideologia nagusia gizartean bere autonomiaren eta besteekiko harremanen bidez eraberritzen eta legeztatzen dela esateko gai izan.
|
|
|
Omen handia lortu zuen kazetaritzak borrokan eta bere burua antolatzen saiatzen ari zen gizarteak erakarritako aldaketetan eman zuen laguntzagatik; horren adibidea dugu irrati berriemailearen boom delako hura. Omen haren ondorioz, modu esanguratsuan duindu ziren hedabideetako profesionalen soldatak eta kontratuak, baina joera
|
honek
ez zuen segidarik izan Moncloako Itunak izan zirela medio, ezkerraren utzikeriagatik?, aldaketak egosten ari ziren guneetan, garai hartako enpresetan?, beste diziplina logika bat inposatu zelako.
|
|
|
Honako hau eransten du autoreak arrazoiz: "... baina faktore
|
honek
ez du egiarekin inolako loturarik".
|
|
|
9. Hedabide publikoek etsenplu paper berezia jokatu behar dute gainerako hedabideen aurrean.
|
Honek
ez ditu, jakina, gainerako hedabideak beren erantzukizunak betetzetik kanpo uzten.
|
|
2002
|
|
|
" Nora doaz, baina, hainbeste guardia zibil?
|
Hau
ez duk batere normala", hausnartu zuen espaloiaren alturatik. Furgoiak kuartel barrutik irten zirenean, eta guardiak atetzarra itxi baino lehen, une batez sarrera huts hutsik geratu zen haren aurrean, eta kuartelaren barruko partea ikusi ahal izan zuen.
|
|
|
hori, hori, zer egiten du ume honek hemen!
|
Hau
ez da beretzat, etxean behar luke.
|
|
|
"
|
Hau
ez da hasi besterik egin, segida izango du", esaten ari zitzaidan barrena, goiz hartan bigarren aldiz.
|
|
|
hegan egiteko beldur
|
honek
ez die jaiotzen uzten.
|
|
|
Gu gazteok gaur gabiltza mundu galdu honetan, gerra bat barruan dugula zer egin jakin gabe. Gurasoen mundu aldrebes
|
hau
ez dugu onartzen. Hau da orduko pasadizoa, denboraren iraganak urteak geroago argituko duena, zu bezalako gazteak ikasketak euskaraz egin eta jostetan erdaraz ikusten ditugunean, guri gertatzen zitzaigunaren alderantzizko egoeran, guk ikasi, erdaraz ikasten baikenuen eta jostatu, berriz, euskaraz jostatu.
|
|
|
bere inguruko umeekin erdaraz egingo du sarritan, eta irakasleekin anitzetan berak etxean erabiltzen ez duen bezalako euskara batean.
|
Honek
ez du konponbide erraza, geroago ikusiko dugun moduan, baina uste dut, hala ere, umeak euskararen erabiltzeko beste erregistro bat bereganatu nahi baldin badu, toki egokian dagoela eredu horretan.
|
|
|
Ez baitakit nik, bada, gauzak bai orduan eta bai orain hain zalantza gabeak diren. Ez dakit nik bada, baina badut uste hizkuntza
|
hau
ez den harrizkoa, eta lanabesak ere ez diren harri garaikoak, Mitxelenak eta beste batzuek aski argi erakutsi duten gisa. Harri Arokoak omen diren gure aizkorek, aitzurrek ez bezala, inguruko mendietako haitzekin baino gehiago latinarekin baitute zerikusia, latinarekin edo bereberrekin, hori esan nahi dizut, nahiz tematurik segitzen dugun klixe berbera behin eta berriz azpimarratzen, ustez, nonbait, zerbait gezurra izanik ere behin eta berriz baieztatzen baldin bada gezurraren egiatasuna, azkenean gezurra egia bihurtzen dela betiko erabilian.
|
|
|
Eta
|
hau
ez da harritzekoa, aski baita ikastola edo ereduko irakasle batzuekin mintzatzea. Begiak ixten ahal ditugu, baina horrek ez du ordea errealitatea batere hobetzen:
|
|
|
Hala izanik ere, esan daiteke aspaldi beretu izan dutela euskal idazleek erabide hau, euskalki guztietako testu idatzietan aurkitzen baita" (EGLU V, 219 or.). Baina ez da baztertze kontua, zeren batek esan dezake, ikerketa mailan, halakoak ageri direla gure klasikoen artean, baina gero benetan beste zerbaiten alde agertu edo kontrakoa gomendatzen dugula. Bada, liburu
|
honetan
ez da holakorik deus ageri, berak ikusten ahal duenez, nahi baldin badu behintzat, zeren erabilera hori nola izan den eta nola erabili litzatekeen zintzoki eta espresuki gomendatzen baita, eta ez du Villasantek idatzi. Bide batez, Rubiok ongi baieztatzen duen bezala," zein" galdetzailea murrizgarria edo ez murrizgarria izan daiteke, ez dadila estutu horregatik:
|
|
|
Ez dakit ongi zergatik den, eta kosta egiten zait hor bi izenen arteko desberdintasunik aurkitzea, baina oso argi dut gure kulturaren parte handi bat" Espainia" deitzen dugun hortik datorkigula, nola Baionan bizi den euskaldun eta euskaltzale bati bere kulturaren zati bat, txikia ez dena, Frantziatik heldu zaion.
|
Hau
ez da iritzi kontua bakarrik, zeren iritzi kontua balitz, eztabaidatzeko kontua izango bailitzateke aldi berean. Ez:
|
|
|
Harri Arokoa, zaharragoa ere izan baitaiteke, Harri Aroa baino zaharragorik baldin bada zerbait munduan. Eta Harri Arokoa izanik, hizkuntza
|
honek
ez zuen tokirik XX. mendeko hezkuntzan, isilpeka eta altxapeka ez bazen, ez zuen tokirik Punta Galeako golfean edo medikuen kontsultazioetan, ez zuen tokirik silizioaren gizartean. Ez zuen tokirik telebistako musika programetan, han" la playa estaba desierta"," mi carro me lo robaron" eta holakoak bakarrik kantatzen baitziren, nola gaur egun" asereje" edo" que la detengan!, es una mentirosa", kantatzen den.
|
|
|
Eta ingelesez irakurtzeko orduan, bai ikasleek bai irakasleek ere, aski lan! Kasu honetan, eta egoera
|
hau
ez dut uste salbuespena denik inola ere, irakasleak borrokan egon behar du bere jarduera akademikoarekin (doktoregoa, titularitatea, ikerketa,...), emeki bada emeki eta nekez bada nekez. Gainera, edukiz nahiko diferenteak diren eskolak prestatu behar izaten ditu.
|
|
|
Hortxe utziko ditut galdera horiek oraingoz zeren, kontu honekin aurrera segituz gero, menturaz zuk ez zenuke betarik izango hurrengo orrialdera pasatzeko. Halako galderak egitean ez dezala inork ere pentsa, eta
|
hau
ez diot zugatik, jakina, hizkuntza politika, esaterako, zalantzan jartzen ari naizenik. Ez da hori:
|
|
|
Hau horrela, gordin gordin jartzea hemen, arrazoi aski izan daiteke irakurtzen ari zaren lerro hauek biltzen dituen liburuaz, esaterako, aipamenik ere ez egiteko euskaraz argitaratzen den egunkari bakarrean. Isilarazte
|
hau
ez litzateke lehenbiziko aldia izango: kontua ulertzekoa da, hala ere, ohart gaitezen euskaraz milaka saiakera ateratzen direla urtean zehar, denak onak gainera, eta orduan ez da batere erraza izaten, borondaterik hoberena jartzen baldin bada ere, tokia egitea aukeran horrenbeste gauza ditugunean esku artean.
|
|
|
Baina euskaraz diodanez ez dut harridura aurpegi hori ikusteko ere aukerarik izango. Eta
|
hau
ez da aztalak jatea, baizik gauzei bere izena ematea. Zalantzarik gabe, euskal mundua ez da existitzen, ez dugu lekurik gizarte ofizialean, martziano hutsak gara erdarazko Euskal Herri honetan.
|
|
|
Zuazok zuzen dioenez, familietan huts egin dugu, hoben, gure mintzaira pasarazteko orduan belaunaldi batetik bestera. Eta
|
hau
ez zen gertatzen lehenago, gurasoek ohitura baitzuten beti gaizki esandako esaldiak zuzentzeko. Adibide asko jartzen ditu Zuazok.
|
|
|
Gure semeen gelan ere leku batekoak eta bestekoak daude. Eta uste dut egoera
|
hau
ez dela salbuespena batere, baizik normala. Gaur egun, jendea mugitzen delako, eta bestela ere beharrezkoa den batasunaren eraginagatik, zail da aurkitzen hizkuntza komunitate homogeneorik, Euskal Herriko leku askotan behintzat.
|
|
|
Zeren hala ez bada, zuk ez duzu hizkuntza komunitate naturalik. Eta komunitate
|
hau
ez baduzu nekez egin daiteke Zuazok dioena.
|
|
|
Hartara, garabidean jarri behar dugu euskara, eta hauek dira Rubioren gomendioak: lokailu erlatiboak erabiltzen hasi behar dugu beldurrik gabe, eta hauekin batera liburuan berean berak erabiltzen dituen" ezi (ez)"," zeren (eta)"," ezen", etab. bezalako lotura hitzak Beraz, ikusten denez,
|
hau
ez litzateke proposamen berria izango, gure idazle guztiek erabili izan dituztelako holako egiturak. Antzeko zerbait gertatzen da" baizik (eta)" edo" salbu (eta)" aurrean jartzea proposatzen dituelarik.
|
|
|
Euskal karmak, pasarte benetan jostagarriak dituen arren, ez du gainditzen gai berberetsuak darabiltzan Agur, Darwin, molde  klasikoagoko saiakera liburua... hibridazioa ez da beti pagotxa). Joera
|
hau
ez da berria literaturan, eta burura datozkit, esaterako, Claudio Magrisen Danubioa edo Milan Kunderaren zenbait lan (Hilezkortasuna kasu). Alonsok berak esan duen bezala:
|
|
|
Bestetik, benetakotasuna bilatzeko modu bat da, testuak errealitateaz bustitzeko," egiaren" gose den irakurle batengana heltzeko helburuarekin.
|
Hau
ez da soilik literaturan gertatzen: mugimendu orokorragoa da, beste diziplina eta medio batzuetan ere eragina izan duena; gogoan hartu, besteak beste, telebistaren munduan azken urte hauetan gertatutako aldaketak (reality show delakoen hazkundea, Anaia Nagusia eta antzeko fenomenoak), edo zineman gauzaturikoak (Dogma mugimendua, The Blair Witch Project bezalako filmak...).
|
|
|
Bide batez:
|
hau
ez da literatur teoriako lan bat, ezta unibertsitate mailako kritikakoa ere. Halako zerbaiten bila orrialde hauetara bildutakoei kale egingo die liburu honek.
|
|
|
Horixe ba. Dena dela, azpimarra daiteke fenomeno
|
hau
ez dela gure literaturaren ondare bereizgarria; kontrakoa dirudien arren, Ian McEwan idazle britainiarra ez zen euskal literaturaz ari, honako hau esan zuenean: " Idazle on batek bere tradizioa barneratu egin behar du, berarekin eten ahal izateko.
|
|
|
|
Honek
ez du esan nahi nobela eta ipuina parekagarriak direnik: arau ezberdinak dituzten generoak dira.
|
|
|
Horren normala ez dena, ordea, Euskal Herrian kritikatzat hartzen  direnen azalkeria eta, azken batean, eskaintzen duten unanimitate irudi orokorra da.
|
Honekin
ez dut esan nahi Korapikoak liburuari buruz argitaratutako kritika guztiek  bereziki zorrotzak edo negatiboak izan behar zutenik: denetarik egon behar du.
|
|
2003
|
|
|
Eta nik apenas izan nuen erreakzionatzeko astirik. Denak elkarri begira hasi ziren, seguruenik beren baitan"
|
Hau
ez, hau ez, hau ere ez..."; seguruenik beren baitan" Hauxe, hauxe duk!!!" esanez. Denak elkarri begira.
|
|
|
Eta nik apenas izan nuen erreakzionatzeko astirik. Denak elkarri begira hasi ziren, seguruenik beren baitan" Hau ez,
|
hau
ez, hau ere ez..."; seguruenik beren baitan" Hauxe, hauxe duk!!!" esanez. Denak elkarri begira.
|
|
|
–Bart ez nauk garitara etorri. Gau
|
hau
ez duk existitu.
|
|
|
–esan dio Manuk, barrezka?.
|
Hau
ez duk Che Guevara. Hau Kote duk.
|
|
|
–Ez, ez dun hori. Elurte
|
honekin
ez dun kristorik ere mugituko. Lenin dun, erantzun dio, buru keinu batez txakurra seinalatuz.
|
|
|
" Geroz eta gazteagoak bidaltzen zizkigutek, ostia!", errepikatu zion enegarrenez Mikelek gordelekura iritsi zirenean. Ihesaldi guztia horixe esaten eman zuen-eta, hori eta"
|
hau
ez duk zibilei harrika egitea bezala!". Ekintza  haren ondorioz bost bat astez lokartu behar izan zuten leize zulo ospel zikin hartan, saguzarrak eta arratoiak lagun.
|
|
|
Halako batean, ubide bat pasatu beharra egokitu zitzaien. Jonek orduan eskua luzatu zion Idoiari, laguntze aldera, baina
|
honek
ez zion heldu. Aurrera egin zuen burua jaso gabe, itolarrietan.
|
|
|
Beharbada gauean zerbait xuxurlatuko dio belarrian, lo zakuan sartzen direnean. " Oraingo
|
honetan
ez diagu hutsik egingo", adibidez, edo" no problem, Jon; egun hartakoa ahaztuta zeukaat". Ziurrenera, ordea, etsi dute, beti bezala, elkarren beroa bilatze hutsarekin.
|
|
|
Klaro,
|
honek
ez du txerrikeriarik; bildu, egosi, eta barrura.
|
|
|
5 Neurritasunaren argudioa. Lanbide
|
honek
ez du aberasten, ez du bizimodu erraza eskaintzen, baina ematen du, ordea, gogor lan eginez gero, etxea eta etxekoak mantentzeko adina. Aberastasunak ez du harrokeria, diru gosea eta alferkeria besterik eragiten; muturreko gabeziak, berriz, lapurretara edo eskera eramaten du.
|
|
|
Infra ekoizpena, alegia herriak zurgatuko lukeena baino gutxiago ekoiztea Abailarriri ateak zabaltzea da. Herri
|
hau
ez ezagutzea, etorkizunari beldurrez begiratzea, edo begiratu nahi ez izatea salatzen du mailaz behera ekoizteak. Infra ekoizpenak diglosia betirako izatea dakar.
|
|
2005
|
|
|
–gerturatu zen Joxe Mari, teilatutik jaitsi berria?.
|
Hau
ez duk ba honela geratuko! Zerri hauei ez utzi hemendik joaten ni itzuli bitartean!
|
|
|
–Ez dakit, baina ez hau.
|
Hau
ez behintzat. Ez gizartean, ez neuregan.
|
|
|
–Garaituen Arkua, Joantxo; hain zuzen, leku hau iraultzailez beterik egoten zen duela urte batzuk. Gure utopiak azpiratu egin dituzte, eta oraingo
|
honetan
ez odolez eta suz, baizik eta boto paper ziztrin batzuen bidez. Zein erraza izan den hainbeste iraultzaileren ahalegina eta odola hutsaren hurrengo uztea. Hauts bihurtu gaituzte.
|
|
|
–Komunista naiz, aita bezala, jarraitu zuen Adelak? orain nabilen alderdi
|
hau
ez da gerra garaikoa bera, nahiz eta agintari batzuk ordukoak izan eta akats larrien ardura eduki. Oraingo PC klandestinitatean ari da borrokan, faxismoaren kontra eta demokraziaren alde, eta badu indarrik, bai hemen, bai nazioartean, erregimena kolokan jartzeko.
|
|
|
–Ez, Joantxo; oraingo
|
honetan
ez dut horren beharrik; ez noa gainbehera. Ez kezkatu; laster sendatuko naiz.
|
|
|
Hilabete batzuk aurrera egin, urte batzuk atzera... zer axola denbora zehatza,
|
hau
ez baita kronika historikoa, arimaren denborak beste data batzuk baititu, beste neurri batzuk, itsas uhinen antzekoak, baina haien tarte berdintasunik eta norabide beti berdinik gabe.
|
|
|
" Amodioaren metaforak XX. mendeko poesian". Garai
|
honetan
ez nabil Idoiarekin; utzi egin dugu; gertaera gorabeheratsu samarra izan da, eta oraindik ere ez zait txundidura pasatu.
|
|
|
|
Hau
ez da, ordea, beti horrela izan. Alde batetik, giza eskubideen aldeko ekintzaileen artean halako erabaki falta edo zalantza sor bat izan da tradizionalki, justizia ekologikoari dagokion guztian; zalantza horren sorburua bilatzeko, mugimenduaren beraren barnean gertatutako zatiketa historikora jo dugu.
|
|
2006
|
|
|
–Ez, ez.
|
Hau
ez da ezer. Ez dakizu nola agoantatzen dudan alkohola.
|
|
|
–Zatozte, gazteok. Bero lama
|
honekin
ez dago beste zereginik papaia jan eta anana koktela edan baino.
|
|
|
Istorio guztia kontatzen zidan, goiko istorio guztia;" XIX. mendea ez zuan guk uste genuen bezalakoa", gehitzen zuen. Baita beste kontu ugari ere, baina
|
hau
ez da horietaz mintzatzeko lekurik egokiena. " Aurtengo abuztuaren 8an Gargantuatik aterako naizela espero diat.
|
|
|
Ni, hemen.
|
Hau
ez da faroa, baina bere laguntasunean nago, bera nire ondoan dago. Sei.
|
|
|
Eseri egingo nintzateke halako aulki batean. Xabier
|
honek
ez dit begiratu ere egiten. Olatuak xuabe dabiltza.
|
|
|
Begira. Momentu honetan desiratzen dudan gauza bakarra da etxe hau hartuko bagenu sukalde
|
hau
ez dadila, zuk esaten duzun bezala, Hellâs kitchen bilakatu. Sukalde hau ez bagenu infernuaren sukalde, horrek esan nahiko luke etxe hau ez genukeela infernu izango.
|
|
|
Momentu honetan desiratzen dudan gauza bakarra da etxe hau hartuko bagenu sukalde hau ez dadila, zuk esaten duzun bezala, Hellâs kitchen bilakatu. Sukalde
|
hau
ez bagenu infernuaren sukalde, horrek esan nahiko luke etxe hau ez genukeela infernu izango. Tautologikoa da.
|
|
|
Momentu honetan desiratzen dudan gauza bakarra da etxe hau hartuko bagenu sukalde hau ez dadila, zuk esaten duzun bezala, Hellâs kitchen bilakatu. Sukalde hau ez bagenu infernuaren sukalde, horrek esan nahiko luke etxe
|
hau
ez genukeela infernu izango. Tautologikoa da.
|
|
|
Oraingo
|
honetan
ez da kexatuko Xabier hau, etxeari buruz aipatu ditudan gauza guztiak onak izan direla uste dut, akatsik ez dut bat bera ere ohartarazi, behintzat.
|
|
|
–Egongelara atondotik joaten da. Etxe
|
honek
ez du pasillorik, esateko. Tokia baliatzeko modu bat da.
|
|
|
Margo
|
hau
ez nuen ezagutzen. Trena ikusita, Ignaciorekin oroitzen naiz.
|
|
|
Beti maite izan zaitut. Bueno, azken bolada
|
honetan
ez dakit maitasuna zer den dakidan ere. Uzten didazu landareen adibide bat jartzen?
|
|
|
Argazki hau ekarri zuenean etxean jartzeko, Afrikan bizi  tzen ez geratzeko erabaki hura hartu izana gogorarazi nahi zidala egunero uste izan nuen. Etxez aldatuko bagenu, horitzen hasita dagoen argazki
|
hau
ez jartzeko aitzakia aurki nezake. Abantaila bat da, zalantzarik gabe.
|
|
|
Zure aitak agindu ez zuen ba ezer gertatu ezkero Ingoren kargu egingo zela? Beste zure aita
|
honek
ez zuen zu adoptatu arteko onik izan, eta zure kargu egin ginen. Hori da guztia, seme.
|
|
|
Ulertzen diat Triestetik alde egin nahi izatea, hiri
|
hau
ez duk sekula toki segurua izan, horixe bera esan nian hona agertu hintzen arratsalde hartan, gogoratzen haiz?, baina laster, hiri hau inoiz baino arriskutsuagoa bihurtuko duk gu bezalakoentzat, esan zidan Umbertok nahiko modu enigmazkoan.
|
|
|
|
Hau
ez dakit non ateratakoa izango den. Ez du ezer jartzen hor azpian, ezta?
|
|
|
Egunero lagundu diogu alabari etxeko lanetan, guraso eskola guztietara joan gara, gure arteko komunikazioa erraza eta sakona izan da... Noiz deskuidatu gara, gainera zetorkigun zoritxar
|
honetaz
ez ohartzeko. Zergatik ez du gure alabak bere ikaskideek bezalako lanbide duin eta gizartean erakusteko modukoa aukeratu?
|