|
2006
|
|
|
Jaso dugunaren araberako argazkia egiteko, unibertsitate mailako egitasmo bakoitzaren ezaugarri batzuk gogoratzen
|
hasiko
gara:
|
|
|
5 modulutan sartzen dira irakasgaiak: Soziolinguistikaren
|
hasi
masiak: Soziolinguistikaren funts teorikoak; Egoera soziolinguistikoaren diagnostikorako hurbilpena; Euskara:
|
|
|
Kataluniar testuinguruan soziolinguistika gehienbat Filologia titulazioarekin lotzen da, baina euskal testuinguruan baita, eta agian gehiago, Soziologia titulazioarekin ere. c) Erdi antzekoa eta erdi ezberdina da derrigorrezko bigarren hezkuntzan soziolinguistikaren irakasgaia sartzea: kataluniar te jadanik
|
hasita
daude, eta euskal te eztabaida behintzat jadanik irekia dago, dikatzen ari den euskal kurrikulumaren barruan sartuz. Gure testuinguruan beti zaigu interesgarria kataluniar testuinguruan gauzak nola ematen eta bilakatzen diren ikustea; baita zenbakiaren aztergai honekiko ere.
|
|
|
Aurreko hori guztia kontutan hartuz EUSTATek luzatutako datuen azterketan murgilduko gara.
|
Hasteko
, II. Taulan funtsezko hiru hiztun taldeek izandako bilakaera aurkezten dizuegu.
|
|
|
Aurreko ekuazioan, hain zuzen ere behin oinarriak ezarrita, orain hazkuntzaren osagaien azterketari lotuko gatzaizkio.
|
Has
gaitezen 1981 epealditik: (1.3) ekuazioa
|
|
|
Frantziak hizkuntza gutxituak garatzeko politika bati uko egin dio, frantsesa eta euskararen arteko harreman desorekatua garatzen utziz. Hala ere, 1990 hamarakadatik landa hizkuntza gutxituen aldeko neurriak hartzen
|
hasi
dira ohartu baitira antzeko egoera batean zegoela frantsesa ingelesarekiko.
|
|
|
Beraz, Frantziak hizkuntza gutxituak garatzeko politika bati uko egin dio, frantsesa eta euskararen arteko harreman desorekatua garatzen utziz. Hala ere, 1990 hamarakadatik landa hizkuntza gutxituen aldeko neurriak hartzen
|
hasi
dira ohartu baitira antzeko egoera batean zegoela frantsesa ingelesarekiko.
|
|
|
Batzuk Renon bizi dira baina beste batzuk Nevadako beste herriren batean edo Nevadatik kanpo ere bai. Ikaslea nahi duenean
|
hasten
da lanean eta urtebete dauka irakasgaiaren betebehar guztiak egiteko: 26 irakasgairi buruzko lan laburrak eta azterketa bi.
|
|
2007
|
|
|
|
Has
gaitezen, bada, gaiaren haritik tiratzen. Gure ustez, Helduen Euskalduntze Alfabetatzeak badu, dudarik gabe, karakter estrategikoa.
|
|
|
Tarteko belaunaldi hori da (batzuek, lotsagabeki nire ustez, galdutzat eman duten belaunaldi hori) euskararen transmisioaren giltzarria, euskara hizkuntza osoa badela eta izan daitekeela erakutsiko diguna: ez haur hizkuntza, ez eskolakoa, ez etxerako lanetan baino erabiltzen ez dena, baizik eta hizkuntza oso bat, geure artean normaltasunez erabiltzen duguna, familiatik
|
hasten
dena (seme alaba eta guraso) eta edozein esparru, une eta gaitan erabil daitekeena. Hortxe kokatzen dugu guk, beraz, arloaren estrategikotasuna, eta hortik abiatzen gara lan horri benetan heldu behar diogula esateko.
|
|
|
Aldiz, esan dezakegu, 2007ko udaberri honetan, arazo hauetako batzuk leuntzen
|
hasi
garela, eta gauzak hobeto doazela.
|
|
|
Euskalduntzen metodo hura, Jalgi Hadi, AEKren horma irudiak... Nork uka diezaieke urteetan edukitako arrakasta eta balioa? Baina, lelo zaharrari atxikita," ahal denik eta euskaldun gehien, ahal denik eta denbora laburrenean", helduak euskalduntzeko metodologian egin ditugun aurrerapenak amestu ere ez genituen egiten neu
|
hasi
nintzeneko urteetan. Gaur, komunikazioa da ardatza eta hori da garrantzitsuena, baina gainera, hizkuntza osotasunean hartuta, ikasleak badu bere interesguneen arabera, beharren arabera eta norberaren ahalmenen arabera jokatzeko eta erabiltzeko aukera.
|
|
|
Eginkizun honetan, Helduen Euskalduntze eta Alfabetatzeak berebiziko garrantzia izan du eta izango du euskararen biziraupenean. Euskaltegiok 1970eko hamarkadan
|
hasitako
bidean euskararen ezagutza nahiz erabilera, euskaldunon hizkuntz gaitasuna hobetzea, euskara ikasi eta erabiltzearen aldeko motibazioa izan ditugu jomuga. Honela aitortzen du Eusko Jaurlaritzak berak Euskara Biziberritzeko Plan Nagusian, lehentasunezko sektore estrategikoa garela berretsiz.2
|
|
|
Giza baliabideen joan etorriarekin amaitu behar da. Behin euskaltegi batean lanean
|
hasita
, ibilbide profesionala bertan garatzeko bideak jarri behar dira. Horretarako lan baldintzak hobetu behar direla oso argi dago, baina horrekin batera formazioan, irakaskuntzako materialetan, baliabide teknologikoetan eta beste arlo batzuetan asko inbertitu behar da.
|
|
|
Euskaltegietatik igaro diren ikasleak milaka dira, horietatik askok EGA atera arte ibili dira euskaltegian, beste asko, erdi bidean geratu dira baina euskaraz bizitzeko adina ikasi dute. Beste askok, ordea,
|
hasi
bai baina gero bertan behera utzi dute ikas prozesua. Honetaz guztiaz hausnartu beharra daukagu.
|
|
|
Euskaltegietatik igaro diren ikasleak milaka dira, horietatik askok EGA atera arte ibili dira euskaltegian, beste asko, erdi bidean geratu dira baina euskaraz bizitzeko adina ikasi dute. Beste askok, ordea,
|
hasi
bai baina gero bertan behera utzi dute ikas prozesua.
|
|
|
Helduen euskara eta alfabetatze irakaskuntzari dagokion historiaz idazten
|
hasten
garenean ezin dugu aipatu gabe utzi Alfabetatze Batzordea, izan ere hori izan baitzen lehen saio antolatua.
|
|
|
Eskola eskaintzak demanda berriari erantzun behar zion; irakasle eta ikasgela gehiago behar ziren.
|
Hasten
ari zen dimentsio honek, ordura arte zeregin horretan arituak ziren taldeen estrukturen ahalmena gainditu zuen, demanda berri horri nekez erantzungo zion era egokian ordura arteko helduen euskara irakaskuntza sakabanatuak. Batasun maila bat atxiki beharra zegoen, eta ikuspegi berriak ere beharrezkoak ziren; nazio ikuspegia, herri mugimendu izaera, koordinazio beharra...
|
|
|
Helduen alfabetatze euskalduntzearen egoera azaltzera emateko, amaitua den azken ikasturtea hartu da oinarri, sektorearen ezaugarrietako bat baita
|
hasi
edo bukatu ahal izateko aukera eskaintzen zaionez ikasleari, ikasturtea amaitu arte ezin delako behin betiko argazkia osatu.
|
|
|
Helduen euskalduntze eta alfabetatzea taldeirakaskuntzan soilik oinarrituta antolatu eta burutu da (euskaltegien jarduera esparruan) 2003ra bitartean. Urte horretan, autoikaskuntzarako zentroak homologatzeaz gain, zenbait euskaltegi ere, ikasle jakin batzuei, zerbitzu bera eskaintzen
|
hasten
dira. Ikasedo irakas sistema hau ugalduz doa, 2005 ikasturtean jarduera osoaren% 9 inguru izan delarik. hasten dira.
|
|
|
Urte horretan, autoikaskuntzarako zentroak homologatzeaz gain, zenbait euskaltegi ere, ikasle jakin batzuei, zerbitzu bera eskaintzen hasten dira. Ikasedo irakas sistema hau ugalduz doa, 2005 ikasturtean jarduera osoaren% 9 inguru izan delarik.
|
hasten
dira. Ikasedo irakas sistema hau ugalduz doa, 2005 ikasturtean jarduera osoaren% 9 inguru izan delarik.
|
|
|
Ohiko eskaintzaz ari garela, ohiko ikastaldean emandako eskolez osatutako taldeez mintzo gara. Batere euskararik ez dakienetik
|
hasi
eta ikas prozesuan EGA agiria lortuz edo gaitasun komunikatibo osoak eskuratzeko eskaintzaz.
|
|
|
Dena dela normalizazio proiektuak garatzen ere
|
hasi
gara eta zentzu honetan Burlatako Euskal Herria Peñan garatzen ari garen hizkuntzaren normalkuntza plana aipatu gabe ezin utzi, aisia eta euskara lotzeko beste modu berri bat garatzen ari baikara bertan.
|
|
|
Urteak dira Nafarroan gau eskola eta euskaltegi bilakatu zirenak
|
hasi
zirela lanean lurralde osoaren luze zabalean. Aski ezaguna den moduan gau eskola eta talde espontaneoen sorrerak ekarri zuen gerora AEK izanen zena eta gainerako lekuen moduan Nafarroan ere izan zen antolamendu hau.
|
|
|
Jakina den bezala, ditugun gobernatzaileek ez dute helduen euskalduntze lana behar bezala ez aitortu eta ez diruz lagundu euskaltegi eta gau eskolentzako dirulaguntzak
|
hasi
ziren garai haietatik. Horrek askotan prekarietate egoeretara eraman du AEK ko irakasleria eta, oraindik orain, askotan AEK ko irakasleak bere lana ahalik eta kalitate handienarekin egiteaz gain, bere burua behartua ikusten du dirua nondik atera pentsatzen eta lantzen, Nafarroako Gobernuan oraindainokoan egon direnek euskararen eta helduen euskalduntze alfabetatzearen kontra egin dituzten sarraskiak azalerazten eta salatzen, eta bestelako egoera batean burutu ez lituzketen hainbat lan burutzen.
|
|
|
Adina. Zaharregiak gara ikasten
|
hasteko
, heldutakoan ikastea ezinezkoa da. Haurrak euskalduntzea aski da.
|
|
|
Jendeak egiteko asko du eta astirik ez 8 edo 10 ordu astean emateko euskara ikasten. Erritmo motelagotan
|
hasiz gero
, ordea, prozesua izugarri luzatzen da eta nork eman urteak eta urteak euskaltegira etorriz eta betiko" arinaiztarra" izaten. Dirua ordaindu behar gainera eta euskaltegi ofizialetan baino poliki gehiago, eta hala ere euskaltegiak itolarrian Gobernuaren diru laguntza ziztrinak direla eta.
|
|
|
Ikasle hauetaz landa, autoikaskuntzan badira 15 eta euskaltegietatik kanpo ematen diren eskoletakoak 50 inguru aurten. Lan munduan sarrera txiki bat egin dugu, azken hiru urte hauetan bost lantegitan
|
hasi
baikara klaseak ematen. Astean 2 edo 4 ordukoak izaten dira, ordea, eskola hauek, beraz, euskalduntzeari begira ez oso eraginkorrak.
|
|
|
Ikasle hauetaz landa, autoikaskuntzan badira 15 eta euskaltegietatik kanpo ematen diren eskoletakoak 50 inguru aurten. Lan munduan sarrera txiki bat egin dugu, azken hiru urte hauetan bost lantegitan
|
hasi
baikara klaseak ematen. Astean 2 edo 4 ordukoak izaten dira, ordea, eskola hauek, beraz, euskalduntzeari begira ez oso eraginkorrak.
|
|
|
Garai hartan, Hegoaldean bezala, euskal kultura eta euskararen aldeko interes bizia zabalduz joan zen jendarte osoan. Euskara ikasteko gogoa hedatu zen eta han hemenka euskarazko kurtsoak antolatzen
|
hasi
ziren, izan dadin lagunen arteko talde informaletan, herriko kultur taldeetan ala hizkuntza irakasteko herriko elkarteetan. Denbora berean Mende Berri izenesoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 83 ko taldea lehen barnetegiak antolatzen hasi zen, Iparraldeko euskaldun berrien lehengo belaunaldia sortuz.
|
|
|
Euskara ikasteko gogoa hedatu zen eta han hemenka euskarazko kurtsoak antolatzen hasi ziren, izan dadin lagunen arteko talde informaletan, herriko kultur taldeetan ala hizkuntza irakasteko herriko elkarteetan. Denbora berean Mende Berri izenesoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 83 ko taldea lehen barnetegiak antolatzen
|
hasi
zen, Iparraldeko euskaldun berrien lehengo belaunaldia sortuz. Urte gutxi barne, iniziatiba horiek guztiak koordinatzen hasi ziren.
|
|
|
Denbora berean Mende Berri izenesoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 83 ko taldea lehen barnetegiak antolatzen hasi zen, Iparraldeko euskaldun berrien lehengo belaunaldia sortuz. Urte gutxi barne, iniziatiba horiek guztiak koordinatzen
|
hasi
ziren. Arloaren diagnosia eta beharrak egin ondoren taldeetako irakasleek eta animatzaileek urrats kualitatiboaren beharra ikusi zuten, beren lana emankorrago izateko.
|
|
|
Pixkanaka eta urtez urte federazioak aurrera egin zuen halere, bere egitura hobetuz, bere irakasleak formatuz, didaktikan ere aurrerapausoa eginez. Bestalde, 1980ko hamarkadaren bukaeran euskalgintzako beste herri mugimenduekin batera DEIADAR mobilizazioak antolatzen
|
hasi
zen, euskal kultura eta euskararen aldeko neurriak eta dirulaguntzak lortzeko.
|
|
|
Lehenago ere hainbat esperientzia batzuk izan baziren ere, arlo hori iraunkortu da azken urte hauetan, euskararen presentzia jendarteko zenbait alorretan hedatu arau. Hala nola, 2002tik Euskal Konfederazioak Herriko Etxeei proposaturiko hitzarmenaren ildotik euskararen presentzia bermatzen
|
hasi
da herri administrazioan eta ondorioz bertako langileen formakuntza garatzen. Gisa berean duela 2 urte Departamenduko agintariek euskara ikasteko parada (parte batez lan denboran eta dohainik) eman diote beren langileei.
|
|
|
Hala nola, 2002tik Euskal Konfederazioak Herriko Etxeei proposaturiko hitzarmenaren ildotik euskararen presentzia bermatzen
|
hasi
da herri administrazioan eta ondorioz bertako langileen formakuntza garatzen. Gisa berean duela 2 urte Departamenduko agintariek euskara ikasteko parada (parte batez lan denboran eta dohainik) eman diote beren langileei.
|
|
|
Euskara irakasleria aski talde egonkorra da, gero eta esperientzia handiagokoa. Ulertzekoa denez, euskaltegietan lehenengo aldiz irakasten
|
hasten
direnak oso gutxi dira orain dela 15 urte hasten ziren irakasle andana haiekin alderatuta.
|
|
|
Euskara irakasleria aski talde egonkorra da, gero eta esperientzia handiagokoa. Ulertzekoa denez, euskaltegietan lehenengo aldiz irakasten hasten direnak oso gutxi dira orain dela 15 urte
|
hasten
ziren irakasle andana haiekin alderatuta.
|
|
|
Esan genezake
|
hasita
gaudela, zorionez, hainbat galdera egiten euskalduntze alfabetatzean, hainbat arazo ikusten... halako arloetan non orain dela hogeita bost urte ezta arlorik ere ez baikeneukan.❚
|
|
|
|
Hasi
ziren irakaskuntza datuak era sistematikoan biltzen, aztertzen eta horien gaineko gogoetak egiten. ikasturtean AlfabetatzeEuskalduntze Koordinakundeak (AEK) jasotako ikasle fitxak Siadecok aztertu zituen (1978).
|
|
|
Inkesta bidez, berrikitan, honako hau galdetu izan zaie irakasleei: ea berekin ikasten
|
hasten
direnetarik zenbatek bukatzen duen euskara ikasiz, hizketan alegia. Irakasle mordo handi batek, hasiberriak direlako edo, ez du erantzuten.
|
|
|
1983an Zutabe euskalduntze alfabetatzearen aldizkariaren lehenengo alea plazaratu zen eta euskalduntze alfabetatzearen gaineko gogoetak, deskribapen lanak, ikerketa xumeak eta kanpoko adituen artikuluen itzulpenak plazaratzen
|
hasi
ziren. Lau urte geroago, 1987an, AEK k argitara emandako ELE aldizkaria ere plazaratzen hasi zen() helburu bertsuekin.
|
|
|
1983an Zutabe euskalduntze alfabetatzearen aldizkariaren lehenengo alea plazaratu zen eta euskalduntze alfabetatzearen gaineko gogoetak, deskribapen lanak, ikerketa xumeak eta kanpoko adituen artikuluen itzulpenak plazaratzen hasi ziren. Lau urte geroago, 1987an, AEK k argitara emandako ELE aldizkaria ere plazaratzen
|
hasi
zen() helburu bertsuekin.
|
|
|
(familia, lagunartea...) horietan gertatzen delako, eta bestetik hizkuntza komunitatearen konpaktaziorako bidea bertatik
|
hasten
delako (familia, lagunartea, auzokoak, elkarteetako lagunak,...).
|
|
|
Topagunearen ustetan erabilera askeko guneak euskalduntzea lehentasunezko gaia da, batetik neurri handi batean hizkuntzaren transmisioa (familia, lagunartea...) horietan gertatzen delako, eta bestetik hizkuntza komunitatearen konpaktaziorako bidea bertatik
|
hasten
delako (familia, lagunartea, auzokoak, elkarteetako lagunak,...).
|
|
|
Bestalde, kontziente edo ez, ikasleak euskararekin daukan pertzepzioa positibatzeko nahiz haren ikasteko motibazioari eusteko joera handia dago gure sektorean euskaltegian giro atsegina eta aldi berean euskaltzalea eskaintzeko. Dekoraziotik
|
hasita
aktibitate osagarrien antolaketara: irteerak, jaiak, kultur emanaldiak,... zabaltzen da ardura hau.
|
|
|
Praktikaz jardun dugu lehenago, baina klasetik aparteko jarduera bezala. Hala ere, ikuspegi komunikatiboa zabaltzen
|
hasi
zenetik klasean bertan xede hizkuntza erabili beharraren ideia sano zabaldu zen: dokumentu errealekin lan egitea (idatziak nahiz ikus entzunezkoak), eta, nagusiki euskara klaseko hizkuntza bihurtu behar zelako ideia errotu ziren.
|
|
|
" Gure hizkuntza delako eta gorde egin behar dugulako" edo horrelako zerbait erantzungo zuten orduan ikasteko motibazioaren inguruko inkesta batean Campionek edo Aranak adibidez. Hizkuntza ikasi eta bizia eman beharraz
|
hasi
ziren kezkatzen alegia, hizkuntza ordura arte bezain ondo sumatu ez, edo ordura arte ez bezala arduratzen hasi, eta asko konbentzitu gainera. Euskara ikasteko eskolen sare antzeko zerbait antolatzen hasi zen.
|
|
|
" Gure hizkuntza delako eta gorde egin behar dugulako" edo horrelako zerbait erantzungo zuten orduan ikasteko motibazioaren inguruko inkesta batean Campionek edo Aranak adibidez. Hizkuntza ikasi eta bizia eman beharraz hasi ziren kezkatzen alegia, hizkuntza ordura arte bezain ondo sumatu ez, edo ordura arte ez bezala arduratzen
|
hasi
, eta asko konbentzitu gainera. Euskara ikasteko eskolen sare antzeko zerbait antolatzen hasi zen.
|
|
|
Hizkuntza ikasi eta bizia eman beharraz hasi ziren kezkatzen alegia, hizkuntza ordura arte bezain ondo sumatu ez, edo ordura arte ez bezala arduratzen hasi, eta asko konbentzitu gainera. Euskara ikasteko eskolen sare antzeko zerbait antolatzen
|
hasi
zen. Handik urte batzuetara" euskaldun berri" terminoa agertu zen.
|
|
|
Handik urte batzuetara" euskaldun berri" terminoa agertu zen. Eta euskadun berriok, gutxi asko, euskararen erabilera publikoaren esparruan ere sartzen
|
hasi
ziren: literatura, hedabideak,...
|
|
|
literatura, hedabideak,... Hau da, ikasitakoa praktikan ipintzen
|
hasi
ziren arlo publikoan, eta seguruenik pribatuan ere bai. Espainiako gerrak Hegoaldean etena ekarri zuen arte.
|
|
|
Haien eta besteren ahalegin horrekin 1960tik aurrera helduen euskalduntzea antolatzen eta zabaltzen
|
hasi
zen. Hurrengo hamabost urteetan helduentzako eskolak zabaltzen hasi ziren, ikasmaterialak eta tresnak hasi ziren egiten, eta ondorioz euskaldun berriak ere gero eta gehiago.
|
|
|
Haien eta besteren ahalegin horrekin 1960tik aurrera helduen euskalduntzea antolatzen eta zabaltzen hasi zen. Hurrengo hamabost urteetan helduentzako eskolak zabaltzen
|
hasi
ziren, ikasmaterialak eta tresnak hasi ziren egiten, eta ondorioz euskaldun berriak ere gero eta gehiago.
|
|
|
Haien eta besteren ahalegin horrekin 1960tik aurrera helduen euskalduntzea antolatzen eta zabaltzen hasi zen. Hurrengo hamabost urteetan helduentzako eskolak zabaltzen hasi ziren, ikasmaterialak eta tresnak
|
hasi
ziren egiten, eta ondorioz euskaldun berriak ere gero eta gehiago.
|
|
|
Borondate eta motibazio handiarekin ere, marko juridiko politikoak ez zuen laguntza handirik ematen batetik, baina bestetik, hizkuntza erabiltzeko esparruak gutxi eta urrunak izaten ziren askotan. Edo ingurune euskaldunetara joan, edo ernatzen
|
hasita
zegoen kulturaren munduan sartu behar zen: literatura, musika, irakaskuntza, hizkuntzalaritza,...
|
|
|
1970aren erdi aldetik aurrera euskara eskolez gainera ekimen berriak
|
hasi
ziren jorratzen. Alde batetik hizkuntza ikasirakasteko ahaleginari fruitua bilatzeko asmoa zegoen, baina, aldi berean, ikuspegi pedagogiko hutsetik ere ikasitakoa erabiltzeko edo, hobeto esanda, praktikatzeko beharra nabaritzen zen, hau da, hizkuntza ondo ikasteko erabili egin behar delako ideia.
|
|
|
Egoera hau nolabaiteko kezka sortzen
|
hasi
zen euskalduntzearen munduan, ikasle nahiz irakasleen inguruan. Honela bada, 1970aren erdi aldetik aurrera euskara eskolez gainera ekimen berriak hasi ziren jorratzen.
|
|
|
Egoera hau nolabaiteko kezka sortzen hasi zen euskalduntzearen munduan, ikasle nahiz irakasleen inguruan. Honela bada, 1970aren erdi aldetik aurrera euskara eskolez gainera ekimen berriak
|
hasi
ziren jorratzen. Alde batetik hizkuntza ikas irakasteko ahaleginari fruitua bilatzeko asmoa zegoen, baina, aldi berean, ikuspegi pedagogiko hutsetik ere ikasitakoa erabiltzeko edo, hobeto esanda, praktikatzeko beharra nabaritzen zen, hau da, hizkuntza ondo ikasteko erabili egin behar delako ideia.
|
|
|
Alde batetik hizkuntza ikas irakasteko ahaleginari fruitua bilatzeko asmoa zegoen, baina, aldi berean, ikuspegi pedagogiko hutsetik ere ikasitakoa erabiltzeko edo, hobeto esanda, praktikatzeko beharra nabaritzen zen, hau da, hizkuntza ondo ikasteko erabili egin behar delako ideia. Ideia hau ez zen (eta ez da gaur egun ere) berria inondik ere, Babelgoaz geroztik seguruenik gure espezieak beste hizkuntza bat ikasteko hau egin behar delako konbentzimendua dauka, eta lehenengo euskaldun berri asko praktika horren bila
|
hasi
ziren, dela nekazal mundura, dela literaturara, dela euskaldunen berriketei belarria ipintzera, dela mezatara...
|
|
|
Honela bada sasoi honetan praktikarako ekimen espezifikoak era antolatuan egiten
|
hasi
ziren, eta gaur egun arte iraun dute askok.
|
|
|
Euskara ondo ikasteko baserrira joan behar zelakoa erdi mitoa bihurtuta zegoen ordurako. Hasieran norberak bilatzen zuen halako aukeraren bat, baina 1980tik aurrera zerbitzu modura
|
hasi
ziren antolatzen. HABEk hartu zuen haren antolaketaren ardura urteetan eta gaur egun Urrats eta Ulibarri euskaltegien ardurapean dago zerbitzua.
|
|
|
• 1990etan sartuta, Tandem estiloko hizkuntzen elkartrukerako bikoteen ideiatik abiatuta, jatorrizko hiztunak eta hizkuntz praktikariak berriketan jarduteko bikote edo talde txikietan batzeko ekimenak
|
hasi
ziren martxan. Donostiako Bagera elkarteak 1993an Mintzalaguna bataiatu zuen ideia, eta handik hona Euskal Herri osora zabaldu dira halako ekimenak, gaur egun, izen ugarirekin (Mintzalaguna, Berbalaguna, Mintzakide,...) halako loraldi batean daudela esan dezakegu.
|
|
|
• Ikasleak/ hiritarrak normalizazioaren ondorioz eduki ditzakeen beharretara programak nahiz eskaintza bera egokitu. Trebakuntzaren kontzeptua zabaltzen
|
hasi
zen aspaldian, beharbada hori da arlo askotarako behar dugun enfokea.
|
|
|
" Zenbat erabiltzen da euskara kalean?" Galdera horixe da, bere horretan, hemen aurkezten den ikerketa motibatu duena. Galdera horri erantzun nahiak eraman gintuen kale erabilera neurtzen
|
hastera
, eta halaber ekarri gaitu, neurraldiz neurraldi, honako honetara.
|
|
|
Iparraldean berriz, galera prozesua bizkortu egin da azken neurketa honetan. Jaitsiera garrantzitsu hau dela medio, eta neurketa hauek egiten
|
hasiz
geroztik, estrainekoz da Iparraldea euskara gutxien entzuten den lurralde eremua, Arabaren atzetik.
|
|
|
Bukatzeko esan, Araba eta Gasteizko datuak itxaropentsuagoak direla, 2006an. Gure hizkuntza berreskuratzeak kezkarako motibo ugari ematen digu oraindik orain, baina egindako ahaleginen emaitzak
|
hasi
dira antzematen. Balantzea hitz gutxitan egiteko, zera esango genuke:
|
|
|
Laugarren aldikoz, Soziolinguistika Klusterrari esker, Ipar Euskal Herriko kaleetan euskararen erabilerari buruzko neurketa bat badugu, herrialde horrentzat lau urtean behinko neurketa hori 1993an
|
hasi
zelarik. Azken datuak 2006ko urrian bilduak izan dira.
|
|
|
Eta emaitza hori esplikatzeko hedatzen den euskararen irakaskuntzaren lehen ekarpena litzatekeela aurreratu nuen. Lau urte beranduago, neurketa berri bat kontuan hartuz, haur taldearen erabileraren beherakada bat berriz
|
hasten
dela ohartzen da, beherakada txiki izanik ere eta holako ehunekoa hain adierazgarri ez bada ere. Orotara, hamahiru urteko garai bat neurtuz, haur taldearen kale erabilera ez dela aldatzen erran genezake,% 0,3 galduz.
|
|
|
Ez dugu ahaztu behar, abiapuntu jakin batetatik
|
hasten
dugu gure irakurketa: Kale Neurketak neurtzen duen erabilera eremu pribatukoa izaten da normalean, familia edo lagun artekoa.
|
|
|
Iparraldeak neurketa egiten
|
hasi
zenetik, 1993tik, daraman beherazko joerak, ordea, irakurketa gazia eragin digu; eta arreta deitzeko modukoa iruditzen zaigu Bizkaiko kasua. Orain arte etengabeko gorazko joera mantendu duen herrialde horrek, erabilera datu hauen argira, azkeneko bost urte hauetan joera aldatu duela dirudi.
|
|
|
|
Hasteko
eta behin zorionak eman nahi nizkieke beste behin ere Soziolinguistika klusterreko kideei horrelako lana burutu izanagatik, izan ere beste behin ere datuok eskuartean edukitzeak zirrara berezia ekartzen baitu. Zirrara, etsipena, kezka, poza eta denetarik topatu ahal dugu geure barnean beste urte batez etsamin zail honen emaitzak eskuan jaso ondoren.
|
|
|
Dena dela eta 5 kale neurketa honen emaitzen nondik norakoak aztertzen
|
hasi
baino lehen metodologia eta egiteko moduen inguruan kezka adierazi nahiko nuke ez ditugulako azken kale neurketaren emaitzak pasatu eskualdeka, euskararen lurralde honetan beti nahi izaten dugu hemengo eta hango errealitateekin alderatu geure burua eta oraingo honetan makina bat eskualde txikitako biztanleok ez dugu aukerarik izan geure mintza joerak aztertuak izan daitezen, gerorako utzi da lana...
|
|
|
Datu hau oso ikusgarria iduritu zait. Egia da esaterako hain zuzen ere beste herrialdeetatik heldu den jende hori askotan kalean errazago ikusten dela etxean telebistari so dagoen euskalduna baino, baina ziurrenera poltsikuko soziologia egiten
|
hasteko
arriskuan erortzen ari naiz eta jarrai dezadan beste alde batetik.
|
|
|
Ez nioke heldu nahi hainbeste gorrotatzen dudan jarrera ezkorrari, baina datuori so
|
hasi
naizen bezala eskuan nuen harkatza datu ez onak, datu ez atseginak markatzen hasi da etenik gabe. Datu orokorrak begiratuz gero esaten ahal dugu Gipuzkoa eta Araban eman dela proportzioen goratze txiki bat, baina goratzea, ez horrela gainerako herrialdeetan, Bizkaian Iparraldean eta Nafarroako kasuaz ari naiz.
|
|
|
Ez nioke heldu nahi hainbeste gorrotatzen dudan jarrera ezkorrari, baina datuori so hasi naizen bezala eskuan nuen harkatza datu ez onak, datu ez atseginak markatzen
|
hasi
da etenik gabe. Datu orokorrak begiratuz gero esaten ahal dugu Gipuzkoa eta Araban eman dela proportzioen goratze txiki bat, baina goratzea, ez horrela gainerako herrialdeetan, Bizkaian Iparraldean eta Nafarroako kasuaz ari naiz.
|
|
|
Ondorioz, ez ote da euskara euskal kulturatik deskonektatua? biltzen dira Deiadar manifestaldi handietan, belaunaldi guziak elkarretaratzen dituena militantzia giroan, euskaldungoaren batasuna erakutsiz. euskaltasunaren kontzientzia indartzen da gazteengandik
|
hasiz
.
|
|
|
zen den neurrian, kultura folklore bilakatzen da. euskaldunetan euskal irrati entzuleak %40 dira, eTB ikusleak %49, euskal disko eta kaseta entzuleak %54 eta euskal liburu irakurleak %20 %80 euskal analfabetorekin nora goaz? euskalduntze estrategia kulturgintzatik
|
has
daiteke. euskal kulturak euskarak baino jende askoz gehiago biltzen du. Ikusten dugu elkartasunez kulturgintzak nortasun kolektiboa bizkortzen duela, kultura ekintzen bidez eta bere inguruan sortzen duen mugimenduei esker. euskaldunak beren nortasunaz harro daude eta erdaldunek nolazbaiteko eskas bat sentitzen dute.
|
|
|
Ezin dugu ibili gure seme alabek eta gure ilobek euren etorkizuna erabiltzeko jakinduriarik izango ez balute bezala jardun. Mundua
|
hasi
zen gu munduratu baino askozaz lehenago. Horregatik guztiagatik, guk aurrean dugunari eutsi behar diogu, eta igarotzaile edo transmititzaile izan behar dugu, sekula ez, ostera, iraganeko (daborduko ez dugun eta ikusiko ez duguneko) ondare baten zaintzaile.
|
|
|
Jendeak ez du musika ingelesa entzuten euskal musika gustatzen ez zaiolako, baizik eta hori delako eskuragarrien duena, publizitate gehiena eman eta sortzen duena, mundu erreferente kulturalak ez zaizkiolako arrotz egiten, munduko" lingua franca" nagusia ingelesa delako,... Horrelako erauntsiari ezin zaio eutsi kultura programatuz bakarrik, irakurketa kritikoa egiten
|
hasi
genuke. Kultur arloan prestatzen hasi, geure buruari galderak egin, kultura nola, zertarako, norentzat, zer harreman izan genuke handi deritzan albo kultura horiekin...
|
|
|
Horrelako erauntsiari ezin zaio eutsi kultura programatuz bakarrik, irakurketa kritikoa egiten hasi genuke. Kultur arloan prestatzen
|
hasi
, geure buruari galderak egin, kultura nola, zertarako, norentzat, zer harreman izan genuke handi deritzan albo kultura horiekin...
|
|
|
1 Azken 20 urteotan euskararen erabilerak gora egin du, apurkaapurka, EAEko lehenengo hiru gune soziolinguistikoetan; erdaldunetatik
|
hasita
goi ertainera, hain zuzen. Euskaldunena den laugarren gune soziolinguistikoan, aldiz, euskararen erabilerak behera egin du, Inkesta Soziolinguistikoaren arabera.
|
|
|
Elebidunen hazkundea Nafarroan eta, batez ere, EAEn gertatu da. Iparraldean, aldiz, oraindik ere galerak daude, baina gazte elebidunen kopurua
|
hasi
da dagoeneko gora egiten." Aurrera pauso hori garrantzitsua izanik ere, jakina da muga nabarmenak daudela hainbat euskal hiztunengan, euskararen gaitasun erlatiboari dagokionez. Asko eta asko dira erdaraz gaituago daudenak euskaraz baino eta, horregatik, azken hizkuntza horretan erosoago sentitzen dira.
|
|
|
Lerro batzuk gorago aipatu den lanean (Mart� nez de Luna, 2010) esaten genuen azken bi hamarkadetan lurruntzen joan direla, abertzaletasunaz kanpoko sektoreetan batez ere, urte batzuk lehentxeago pilpilean zeuden euskarekiko lilura eta miresmena. Hori ez ezik, hizkuntza horren aldeko jarrera eta atxikimendua zalantzan jartzen
|
hasi
direla aipatzen zen; izan ere, euskararen aldeko hizkuntza politikari kutsu politizatua, ideologikoa, eta erabilera partidista leporatu zaizkio. Alegia, errealitatearen hautemate eta irudikatzea gidatzen eta bideratzen dituen egitura kognitibo berria garatu da, zeinak euskara modu abstraktuan onartzen badu ere, bere aldeko neurri zehatz asko gaitzesten duen.
|
|
|
Hortik aurrera, alegia euskararen aldeko neurriak hartu behar direnean eta halakoek norbera edo senideren bat kaltetzeko arriskua dakartenean, euskararekiko aldekotasuna lurruntzen da. Hortaz, azaleko aldekotasun hori bukatzen da erabilera areagotzeko neurriak zehazten
|
hasi
bezain pronto (Amorrortu et al., 2009). Zenbait girotan dagoen euskararen erabileraren inguruko uzkurtasun horrek ez dio mesederik egingo elebidunari eta horrek, askotan, amore emango du parean duen erdalduna kopetilun ez ikustearren.
|
|
|
|
Has
gaitezen azken gogoeta hauek Aizpuruak eta Ortiz de Landaluzen ondorioetako esaldi batekin: " Ezagutzak ez ezik erabilerak ere gora egin du eremu guztietan, etxean izan ezik.
|
|
|
Jarraitzeko gehitu diezaiogun, EHKNren Batzorde Zientifikoaren eskutik, Euskal Herrian aurreko hitz horietan aintzat hartu izan ez den kale erabilerari buruzko balantzea: " Euskal Herriko Kale Neurketa egiten
|
hasi
zenetik, hogeita bi urteko epean, 2,5 puntu egin duela gora euskararen erabilerak Euskal Herriko bataz bestekoan." Emaitza apalak dira baina, egile horien ustez, izpi baikorrez tintatuta: " Euskaldunen zenbatekoa kontuan hartuta, erabilera datuak estatistikoki espero zitezkeenak baino hobeak dira.
|
|
|
Bestalde, oinarri ditugun bi ikerlanen informazio aberatsak aukera ematen dute analisietan askoz gehiago sakontzeko, baina artikulu honen mugak ez dute horretan saiatzeko aterik zabaltzen. Argi geldi dadin, beraz, jarraipena izan lukeen ahalegina dela hemen
|
hasitakoak
.
|
|
|
|
Has
gaitezen interbentziorako xede talde egokienak zedarritzetik. Izan ere, euskara biziberritzeko dauden interbentzio eremuak amaigabeak dira eta horretarako dauden baliabideak, aldiz, mugatuak.
|
|
|
Hortaz, lehentasunak ezarri behar dira, ezinbestez. Gainera, interbentzio guztiek, egokiak balira ere, ez lukete errendimendu maila bera emango; hortaz, eremu emankorrenetatik
|
hasi
litzateke, ez edozeinetatik.
|
|
|
Aurreko guztia gutxi balitz, bi ikerketa horien uztarketak aukera berri bat dakar, Iñaki Iurrebaso eta bion ustean: bidea zabaltzen du euskararen adierazle sistema osatzen
|
hasteko
. Izan ere, ikerlanen arteko koordinazioa ezinbestekoa da informazio sistema bat eraikitzen hasteko eta, horren bitartez, Euskal Herri osoko hizkuntza egoeraren zein bilakaeraren berri zehatza eta jarraia izan ahal izateko.
|
|
|
bidea zabaltzen du euskararen adierazle sistema osatzen hasteko. Izan ere, ikerlanen arteko koordinazioa ezinbestekoa da informazio sistema bat eraikitzen
|
hasteko
eta, horren bitartez, Euskal Herri osoko hizkuntza egoeraren zein bilakaeraren berri zehatza eta jarraia izan ahal izateko. Egia da, hurbiltze eta bateratze metodologiko tekniko horretan zeregin handiak daudela oraindik; adibidez, kontzeptuen definizio mailan edota aldagaien diseinu bateratuan.
|
|
|
Galdera horiei erantzun egokiak bilatzeko asmoz,
|
hasiko
gara ikerlan horietatik1 lortu diren ondorioen muina hainbat puntutan laburbiltzen eta multzo ezberdinetan antolatzen:
|
|
2008
|
|
|
• Hizkuntza teknologiaren aplikazio praktikoak gizarteratzen
|
hasi
izana.
|
|
|
• Hizkuntzaren industria ekonomikoki esanguratsua izaten
|
hasi
izana.
|
|
|
• Produktibitate gehikuntza fabrikaziotik zerbitzuetara hedatzen
|
hasi
izana eta horretan hizkuntza teknologian oinarritutako dokumentuak prozesatzeko tresnek duten eragina.
|
|
|
• Eusko Jaurlaritza, EIMA III programaren bidez, irakaskuntzarako produktu digitalak ekoizteko dirulaguntzak ematen
|
hasi
zenetik 2006 urtera arte 560 produktu kaleratu dira. Hona hemen urtez urte kaleratutako produktu kopurua erakusten duen grafikoa:
|
|
|
" Informazioaren gizartea" kontzeptua entzun genuen, lehenengo aldiz, orain urte batzuk eta, horrekin batera," Teknologia Berriei" buruz hitz egiten
|
hasi
ginen. Internetek, hau da sareen Sareak, bizitza aldatu digu:
|
|
|
" Informazioaren gizartea" kontzeptua entzun genuen, lehenengo aldiz, orain urte batzuk eta, horrekin batera," Teknologia Berriei" buruz hitz egiten
|
hasi
ginen. Internetek, hau da sareen Sareak, bizitza aldatu digu...
|
|
|
Euskarazko testuetan hitz osoak bilatzea ez da bide oso zehatza, sarritan hitzetan atzizkiak azaltzen baitira; eta hitzhasierak bakarrik bilatzen baditugu, horrelaxe
|
hasten
diren beste hitz luzeagoei dagozkien emaitzak ere azalduko zaizkigu, emaitzen kalitatea zapuztuz. tses euskara. Laster Elhuyarren ingeles euskara ere erabili ahal izango da.
|
|
|
Euskarazko testuetan hitz osoak bilatzea ez da bide oso zehatza, sarritan hitzetan atzizkiak azaltzen baitira; eta hitz hasierak bakarrik bilatzen baditugu, horrelaxe
|
hasten
diren beste hitz luzeagoei dagozkien emaitzak ere azalduko zaizkigu, emaitzen kalitatea zapuztuz. Adibidez, ero hitza duten dokumentuak bilatu nahi baditugu, eroari, eroekin, eroengana hitzak dituzten dokumentuak ere detektatu nahi ditugu; konponketa bat litzateke" ero" letrekin hasten diren hitz guztiak detektatzea (ero* bilatzea), baina horrelakoetan erosotasun, erosi, erosten, eroale... hitzen aipamenak dituzten dokumentuak ere jasoko ditugu, eta horrelakorik ez dugu nahi, azken horien erreferentziak agertzen badira, benetan bilatzen ditugunekin nahastatuta agertuko direlako.
|