|
2007
|
|
|
Denbora hetan, errumes edo ijito famili baten karabanak, uda guziz bezala, feriakari heldu ziren eliza aintzinera eta han kokatzen. Bidetan zehar zabilen jende kasta hori ez zen lekukoetaz
|
hainbat
maitatua, bainan zaldi tratuetan ezagutuak zirenez eta gainerat komerzio ganbaran fixatuak, nehork ez zeien deus trabarik egin nahi. Egia erran, ez ziren arras beti bidetan gaindi kurritzen, bainan ingurumenetako merkatu eta feria guzitan parte hartzen zuten edozoin tratularien gisa, eta beren bizi moldea bitxia izan gatik, partikulazki beztimendu eta mintzaira mailan, herabeki onhartuak ziren zaldi edo beste kabala mota zerbait erosten zuten ber. Biziki pobreak emaiten zuten, iduriz bakarrik, zeren eta ongi kasu egiten zelarik beren ontasunak gordetzen bazituzten ere, kurritzeko kamioi eta berebilak arras dirdirant eta berriak zituzten, denbora hetako marka hoberenetako arnesen barnean agertzen zirelarik harro eta bufant.
|
|
|
Atorra belhaunetadino heltzen zaion hain zuen anple eta luzea, higatua eta urratua ere gainerat eta espartin zahar pare batez oinestatua zen. Halere, irria beti ezpainetan zaukan, eta norbaitek, trufa edo imintzio maneran, galdetzen ziolarik zer zen mutiko ala neskatoa, ile luze eta atorraren gatik ez baitzen
|
hanbat
ageri, atorra gora altxatuz errantzuten zuen, harro: " mutikoa, to!" galdezkazalea ez baitzen guti harritzen, ikusiz, mutikoa zela bai, bainan ere ez zuela atorraz besterik deus soinean.
|
|
|
...z ere izitzeko harridura batek hartu ninduen, batbatean, platana abarrari lotua zen aitaren zakua igitzen eta goiti joaiten ikusi nuelarik — jes, zer mirakuilu da hau — eta lasterka abiatzekotan nintzen aita abisatu beharrez norbaitek zakua ebasten ziola, orhoitu nintzalarik berak errana, ixilik egoiteko edozer gertaturik ere, eta zozo baten gisa, begiak borobil zapartaturik, lotsati eta
|
ez
hainbat adore, gure zakua arbolaren hostotzan desagertu zen, bizi bizia, nehork ikusi gabean, salbu nik, bainan sekretu baten jabe nintzan eta ez nuen nihon ez nehori deus erraiten ahal. Eta, orduan galdezka nindagon nihauri, zer da ixtorio hau, ez jakin nun zer begira, hostotza sasitu hartan ez baitzen deus antzemaiten, zer erranen nion aitari ikusiko zuelarik bere zakuaren falta, noiz ere — bena, bena, zer da berriz hori?
|
|
|
Kexu girelarik, kexu gira, eta kitto. Ados ez denak, lekuak husten ez baditu,
|
hanbat
gaixto beretzat oskaldi batez edo adar koska batez konpontzen dugu gure afera. Aldiz, abere lagun batekin elgar topatzen badugu bide onean, gure afera egiten dugu nehorren beldurik edo beharrik gabe eta ez ditugu bi hankadunak haizatzen ez baztertzen, berdin baitzaigu hor izan diten edo ez.
|
|
|
Luzaz egon zen bakarrik eta jendekin ez sobera nahasiz, han hemenka lan ttipi zonbait eginez laborari etxetan mutil bezala, bainan ardura lekuz aldatuz, zeren eta neke baitzitzaion beti leku berean egoitea eta nagusi beraren xerbitxatzea. Bestalde, eta lekukoek ziotenez," ez zen ez
|
hanbat
elekaria, beti ixilik eta aurpegi hotzekoa, idurita zerbait gordetzekorik bazuen...". Halere, xerbitxu ainhitz egiten zuen gauza guzietaz erdi jakinean baitzen, bai kanpoko lanetaz, bai ta ere edozoin xintxuketa moldetan abila ere.
|
|
|
Holako gertaeraren ondotik, herra zen azaldu herri guzian, Lastaga ez bazen ere
|
hanbat
maitatua eta estimatua auzo gune hetan," bakean bizi zagon jende trixte baten hiltzea eta manera hortan usteltzera uztea putzura botata ez da egiten den gauza bat" erran zuen Kaskail deitutako Sorobelen bizi zen orgile batek" gainera kanpotik etorritako soldado baten gandik, emazte ezleial tzar baten fagoretan truk balin bazen ere". Eta ez da harritzekoa hanbat lekukotasun agertzen bada auziko txostenean, dudarik gabe mihiak zalu libratu zitezkela holako gertakariaren komentatzeko, bakoitzak bere gorroto eta jeloskeriak azalduz.
|
|
|
Holako gertaeraren ondotik, herra zen azaldu herri guzian, Lastaga ez bazen ere hanbat maitatua eta estimatua auzo gune hetan," bakean bizi zagon jende trixte baten hiltzea eta manera hortan usteltzera uztea putzura botata ez da egiten den gauza bat" erran zuen Kaskail deitutako Sorobelen bizi zen orgile batek" gainera kanpotik etorritako soldado baten gandik, emazte ezleial tzar baten fagoretan truk balin bazen ere". Eta ez da harritzekoa
|
hanbat
lekukotasun agertzen bada auziko txostenean, dudarik gabe mihiak zalu libratu zitezkela holako gertakariaren komentatzeko, bakoitzak bere gorroto eta jeloskeriak azalduz.
|
|
|
Auzitegiko paperretan ez dugu gehiagokorik kausitu, Maddiren ezin konprenituzko desagertze hura mixterio bat bilakatu zen. Izugarriko famak kurritu ziren ordu hetan, hala nola ito zitakela berdin doluturik putzura berriz etorri eta, Olatek etxe zolako zulo batean lurrez estali zuela, bere amak despeditu zuela herritik kanpo, soldado zonbaitek mendekioz bordel batetan sakatu zutela, bere buruaz beste egin zuela mendiko leize batean behera jauzi eginez, muga pasatuz doluminez erremita bat bezala bizi zela eta
|
hanbat
eta hanbat erran, bainan egia ez zen sekulan azaldu.
|
|
|
Auzitegiko paperretan ez dugu gehiagokorik kausitu, Maddiren ezin konprenituzko desagertze hura mixterio bat bilakatu zen. ...Izugarriko famak kurritu ziren ordu hetan, hala nola ito zitakela berdin doluturik putzura berriz etorri eta, Olatek etxe zolako zulo batean lurrez estali zuela, bere amak despeditu zuela herritik kanpo, soldado zonbaitek mendekioz bordel batetan sakatu zutela, bere buruaz beste egin zuela mendiko leize batean behera jauzi eginez, muga pasatuz doluminez erremita bat bezala bizi zela eta hanbat eta
|
hanbat
erran, bainan egia ez zen sekulan azaldu.
|
|
|
— Bon, ados...
|
hanbat
gaixto beretzat...
|
|
|
oihu egin zion Pettanek, hizan bezalako trixte paketa hi, gezurtia, Tribunalerat herrestan emanen haute gaizo tetelia hi!
|
Hanbat
gaxto hiretzat!
|
|
2008
|
|
|
Udako aratsak, honek ere, alor zaintzan iragaiten zituen.
|
Hainbat
aldiz dut aditu gauaz honek xirulatzen: " prima eijerra"," ene maitia barda non zinen" eta holako!
|
|
|
|
Hainbat
ginen elkarrez amorostuak ez baiginen oartzen ere barrandariak bagenituela, harrituko baitzarete, jaun auzapeza, jaun mirikua, arima on batzuek arats batez egin ziguten sorginkeria izugarrizkoaz.
|
|
|
|
Hainbat
idurikatu asteazken arats hori etorri denean, udako gau eztiaren hatsa gozatuz bezala, ixil eta zalu dabiltz sorginak Porroxkeneko itzulietan. Hamaikak laurden gutti da.
|
|
|
Orain ezin eta gero nolaz liroke? Ez du hitza atxiki eta
|
hanbat
gaxto horrentzat!
|
|
|
Ildoxurik: Zai laburregiekin
|
hainbat
andre gazte!
|
|
|
Ahoa zabalik deus ez du erraiten. Ez iduri
|
hanbat
hunkia dela ere. Bainan, Marie Leona ez da lotsatu.
|
|
|
Beste zenbait gazte, hauek besteak baino atrebituxagoak, doaze besteetarik berex, non zer azta eta zer asma. Entzun dituztelarik gizon adinetakoak harrigainetako eskualdetik plaza aldera joanki
|
hanbateko
elostrean, nahi izan dute jakin zer solas zerabilaten beren artean, ongi bazkaldurik, gorri gorria, zoazen gizontto horiek.. Harrietako alor bazterreko hesiaren gibelean gorde ziren.
|
|
|
Besteren uspeletaz ukimen daukanak Berezko sentimenez ditu alde onak Zonbat duen hunkitzen auzoaren penak!
|
Hainbat
dizkio izan horren barkamenak! Aginduren heineko dira adimenak.
|
|
|
— Ez, Marrakos, utzazu gaua gurekin pasatzerat.
|
Hainbat
sagar eta pastanagre irentsirik, pausu beharrean dago digeritzeko.
|
|
|
Bere kolpeaz segur, Gorrailek egin zuen azken almadia bat, azkarrago eta handiagoa aldi honetan, gordagi bat eraikiz haren barnealdean. Gero, dudatuz pixka bat halere, ez baitzen
|
hainbat
ausarta, ohantzean sartu zen gorputza borobilduz, eta azkenean urerat bultzatu. Txopako hura, bertzeak bezala, iritsi zen amiamokoaren ondorat, hau ez baitzen batere harritu.
|
|
|
Iharduki zuen Otsamek, auzi eta kereila lekuak Erregearen Gortean dira, harat joanen gara gure oihuen entzunarazteko.
|
Hainbat
gaixto bere kideez epaitua izanen den gaiztaginarentzat.
|
|
|
|
Hainbat
oroitzapenek burua betetzen zidaten non, duela guti, orduko argitalpeneko liburu bat berraurkiturik, itzulpen baten saiatzera menturatu nintzen, eta hona Maiatz argitaletxeari esker, zuei eskaintzeko parada izaten dudan. Hona beraz" Gorrail azeriaren ibilerak", itzuli dudan liburua eta hari buruz oharpen zenbait: Haste hastetik erran behar dut, izen guziak euskarara itzuli ditudala, ibilerak Euskal Herrian pasatu balira bezala, kasu eginez halere erdi aroko izenen zentzua ez nezan alda, eta hori, hautu bat izan da ene partetik.
|
|
|
— Zuen arteko gatazkarik ez dut gehiago entzun nahi. Hemendik goiti, bakea aldarrikatua da,
|
hainbat
gaixto hori hautsiko duenarentzat.
|
|
|
Kasu haatik ez zaizun ihes joan. Ez zaitez fida bere mintzaldi maltzurretan, zenbat ohoratuko eta
|
hainbat
izorratuko baitzaitu.
|
|
|
Jaurgoiren aholkuak gogoan zituen Beltzaranek: ".. zenbat ohoratuko eta
|
hainbat
izorratuko..."
|
|
2009
|
|
|
Aspaldi bazirela estudioak eginak, Gardain aldean ur poltsen presentzia adierazten zutenak. Segunduko
|
hainbat
litroko emaria ziurtatuko duen manantiala bilatu du han aldean Timok, eta hiri aldera ura nola kanalizatu, ikerketak egin.
|
|
2010
|
|
|
Beraz, ez erran hiretzat ez dela!
|
Hainbat
eskaeraren erdian haiz.
|
|
|
Liburua ez da,
|
hainbat
liburu bezala, istorio bitxi edo arrakastatsuz osatua. Lau lagunen bakoitzaren edo taldearenfuntsezko bilakaeraren gorabeherak kondatzen ditu.
|
|
|
|
Hainbat
betebehar askatasunean onartuak, horrenbeste grazia eskuratuak.
|
|
|
|
Hainbat
hizkuntz, ortzantzak, eta sugar ikusgarriak iraganekoak dira.
|
|
2012
|
|
|
Joan diren urteetako idazlaneri begira halako sendipen bereziak jauntziak zituela ageri zen. Ezin jasan bati buruzko haserrea bazen, baina ere ahazdurak beztitu dituen
|
hainbat
lagunen orroitzapen goxoa, azken batean horiek oro egunen harian elgarrekin bizi izan ditugunak. Hitzak axal baizik ez direla, apaltasunak erakasten du eta gure ezintasuna munduaren erraiteko onartu behar da.
|
|
|
Sekulan ideki ez ditudan obra horiek azal beltza zuten gehienek. Gero ikusi ditudan
|
hainbat
liburuek hauen orhoitzapena ez didate kendu: liburu bat, beti misterio batekin da, mundu guziko haurrek jakin behar lukete hori.
|
|
|
Gauaren ferekak bere laztana karrika zikineri eskaintzen negu beltz ala uda epelez
|
hainbat
lagunen hegal itzaliak datoz gogora joan ziren gazte denborak ostatu keztatuen bolborak goitika ala nigarrez arkupeak emazte zanpatuak gizon arrail laidostatuak garratoin bat zalu bere zilora
|
|
|
...ilunabarra dela goiztiri epizeriako andere xaharra esne mintua hozgailuan sagar andeatuak zarean kolore eta mozorro berrian orai Afrika dator punpean besta gau sutsu beroak xuri gorriz desiraren sugeak bakartasun leiho hetsiak gazteria jostatu beharrez utzi behar iluna karrez etxe gris haundi zabalak leiho hetsien hasperenak untzi zikinez gaindituak Ernesten irri ozenak badoatzi kartzelako orenak
|
hainbat
lagunen hegal itzaliak datoz gogora negu beltz ala uda epelez bere laztana karrika zikineri eskaintzen gauaren ferekak
|
|
|
Gogoa beste nunbait zuten bi beretterek eta apezaren sotana beltzak
|
hainbat
urtetako egun guzietako mugimendu errepikatuak egin higaduraren dirdira faltsuak hor, barne ilunaren jendeen aintzineko ikusgarri... Argi baso ahulek egunaren iluna doi doia ordaintzen, baina aski, jendeak gogoz bazazkien otoitzen betiereko errepikentzat, aldareko liburua lili bakarren apaindurarekin argitua zela.
|
|
|
Bakarrik ari duk bakotxa frangotan.
|
Hainbat
gaixto besteak bezalakoa ez denari, Jakin duk haren berri aprendiz zelarik. Baa, omen zer nahi lan eginarazten zakotela eta jotzen zutela ere...
|
|
|
Aspaldiko lagunari heldu direlarik
|
hainbat
gaubideen denbora luzeen gogoak Clignancourt eko parke zuhaizduna haurrekin jostetan eskaler hertsi luzeari goiti doala gogoa
|
|
|
Erresumaren baratze, dorre, lurralde, erreka, ibai, mendiak, urratsez urrats,
|
hainbat
uharte berrietan kokatu ziren geroztik, denborarekin. Urkuluko dorrea ikusgarri baldin bazen ere, Hazparne Elizaberrin, Plumagaineko pentzea errangarriagoa zitzaidan.
|
|
|
Giza urratsaren lasterrean dator.
|
Hainbat
gaixto hori entzutean urratsa zalutuko duenari. Ez, hemen denak normalak dira, ez da kontrolaz oraikoan beldurtu behar.
|
|
|
ARGIA. Garai hartaz, gaurkoaz...
|
hainbat
hitz egiten ari gara. Baina gogoratzen hasiz; hau idatzi zenuenean, nola azalduko zenuke orduko egoera, 1978an?
|
|
|
Baina EAJ ezker abertzalearen kontra hasi ez dadin ez al da beste arrazoi sakonagorik izango? Alegia, biak euskaldunak izatea, ezker abertzaleak esaten dituen
|
hainbat
gauza jelkide zaharrek duela urte asko esan zituztela...
|
|
|
GALDERA: Edozein negoziaketa prozesuan urteak joan daitezke mahaia egutegia eta
|
hainbat
puntu prestatzen, girotzen eta egokitzen. Zuk uste duzu azken bolada honetan mota honetako urratsak ematen ari direla?
|
|
|
Emilio Lopez Adan azken urteetan euskalgintzan militante ezaguna izan da Ipar Euskal Herrian. Hausnarketa politiko anitz egiten du, bestalde, Euskal Herriko egoera politikoaz.
|
Hainbat
libururen eta gogoetaren egileak Euskal Herriko egoerak zinez kezkatzen duela erakutsi digu. Gaur hitzaldia emanen du Donazaharren," borroka motez", ABren jardunaldietan.
|
|
|
Askok diote frogatua dela horrelako borroka armatu baten aurkako politika berezia mantenduz oso ongi bizi izan direla estatuak leku askotan. Horrelako borroka armatutxoaren iraupenak ez dio kalte handirik egiten estatuari eta, berriz,
|
hainbat
ustelkeria eta sasi joko justifikatzen ditu, boteredunen eta laguntxoen onurako.
|
|
|
Hemen bagenekien zer kontzientzia arazoak izan dituzten Aberri Egunean Donibane Garazira jo duten askok. Militante ezagunak dira, errepresioaren aurka parte hartu dute edo hartzen ari, eta askatasun nazional eta soziala erdiesteko
|
hainbat
ekintzetan partaide dira. ETAri eskatu diote, baina ez ETAko militanteen suntsiketaren bilatzeko, ez eta Euskal Herriaren kausa saltzeko, baizik eta iruditzen zaien bide egokienetatik, amnistia eta burujabetza lortzeko.
|
|
|
" Galdera. Kolektiboa sortu zenetik haren kontrako
|
hainbat
neurri hartu izan dira, preso guztiak batera espetxe berezietan, sakabanaketa, bakartzea... zergatik halako tema EPPKrekin. Erantzuna.
|
|
|
Eta erokerian erori gabe: duela gutxi irakurri dut iritzi artikulu batean" biktima guztiak ez dira berdinak eta ez ditzagun Meliton Manzanas eta Xabi Etxebarrieta nahas..." Baina, lagunak, ETAren problema, gure problema, ez da Meliton Manzanas, baizik eta Yoyes, Ernets Lluch, Miguel Angel Blanco, Jabier Gomez Elosegi209, eta beste
|
hainbat
...
|
|
|
Askotan goiz aldea zen haurraren gorputz ikaratuari loa nagusitzen zenean. Ama onak
|
hainbat
aldiz errana: Jesusen Ama duzu behar otoiztu, Harek dautzu ezarriko bihotzeko bakea, eztitasuna eta bizi itxaropena.
|
|
|
Bost ehun bat bizi lagun dituen FortFraser herri huntan. Aldapa ezti baten eremuetan dira eraikiak, zurezko bizitegiak,
|
hainbat
ederrak zenbait! Zolaldean iragaiten zaiote, Fraser urhandiaren hegiz hegi" Trans Kanada" trein burdin bidea.
|
|
|
Zure behar guziez erizainak arduratuko dira ohean berean. Zenbat ere prestuagoki baitzira egonen zure ohean,
|
hanbat
errezago duzu jasanen zure mina. Zoin areto hautatzen duzu:
|
|
|
Claudine k ardietsia du, Ama seroraren ganik, astean eguerdiko apairua ene etxe ttipian hartzea. Larunbat aratsalde eta igande egunetan sukaldaritza eta garbitzeak
|
hainbat
artoski eginez.
|
|
|
1953eko otsailean! Aldi batez erakutsia dautazu zer zoriona daukazun zure aitatxi amatxi, aita amak azkar bizi direla jakitean.
|
Hainbat
atxikia ere zure haurride, herritar eta sor lekuari. Senda bide onean izan arren, ixtripu latzgarri horren irudiek grabaturik zure gogoa uspeltzen dute.
|
|
|
Pons eko geltokian jeutsi gara trenatik, Claudinek lagunduko nau jeusten, ene hanka ezkerra ez oraino
|
hanbat
azkartua. Mainguka hurbilduko naiz, jadanik gure haiduru dagoen ene aitaginarreba geiari.
|
|
|
Egoera horrek duda eta durduzak pizten dizkit, gogoetatua, alde batetik, lan arrado bat uztean, heian arras ene buruaren jabe izan ote naizen! Orain
|
hanbat
gastu eginez itsumandoka noala bidean! Bestetik aldiz, halako sendipen airakin bat, ene izaitea osoagotzeari buruzko urratsa nuela hau.
|
|
|
Igande goizak zinez lasaigarri dira aste guzian hamar hamabi oren lan egiten dituenarentzat. Igandeak ekar ditzaigula beraz
|
hanbat
beharrezkoak ditugun gorputz eta gogo pausagailuak doblezka. Nekezia guzien artetik autoa, nolazbeit, begiratua dugu.
|
|
|
Ez da xede xuxen bat esaera hunen erabilpena: " Zenbat ere denbora laburragoz baituzu lana bukatuko,
|
hainbat
lasterrago duzu ordain dirua altxatuko!" Langile on batek eginen du lana galdatua duen ordain diru balioaren heinekoa. Hor du ahulgunea diru beharretan zapaldua denak.
|
|
|
Bordeleko euskal etxean ere erakasten da Euskara. Ortzegun arats batez, aste guziez joaitea ohi nuen bezala, ikusi nuen beherako barne handian bazirela 30 bat gazte
|
hainbat
serioski euskara ikasten ari zirenak beren erakasleekin perpaus labur batzuk errepikatuz. Goiko aretoan hamabost batek mail goraxagoko lana zerabilaten.
|
|
|
Zenbat ere bortizki zaituzten hunkitzen biziko galernek,
|
hainbat
gozagarriki dituzu hartuko haien ater arteak.
|
|
|
Igande egun zenbaitetan, familiako bazkari edo eztei eta beste gisako kariaz, izan dut xarentes umoreari behatzeko atsegina. Elie Audebeau, Ernest Mesnet eta beste auzoak bezala, horra herri auzoko beste bi gizon beren nortasunari
|
hanbat
atxikiak, bat, Papa Jean Genet, deitzen ginuena eta bestea horren koinata, Elie Pelletier. Hauek biak, Saintongetiarren biziaz eta hauen ixtoriaz argituki mintzo ziren.
|
|
|
Egunkariak ez zuen kasuaren nolakotasunean xehetasunik emaiten, bainan bai gizon horren alderako goresmen hunkigarriak;
|
hainbat
aldiz ibilia hondatuen salbatzaile eta azkenean bera geldituz bitima, uholdearen negurtezinezko indarren erdian!
|
|
|
Alta, Nevadan mintzatu nuen xahar haietarik batek bestelako solasa zuen:
|
Hanbat
aldiz negar egin dut sierran, ez nintzan on artzaintzako! Zainetarik ere eri egona naiz eta nihoiz ez biziki azkartu!
|
|
|
|
Hainbat
aldiz entzuna! Alabainan, garai hartan, asteko berriak, bereziak salbu, igandetan baizik ez zituzten jakiten menditarrek.
|
|
|
Janeta, ile kardaria eta koltxoi egileak etxez etxe bere lanean zabalarik ainitz ixtorio kondatzen zuen despegida trixte horiek gogoratzen zitzaizkiolarik; lau seme bazituen, bi Ameriketan eta beste bi Bordele inguruko mahasti lanetan, denbora haietan Bordele ere biziki urrun zen...
|
Hanbat
sofriturik haurra mundura eman, hazi eta gero sekulakotz bere begien bixtatik urruntzen ikusteko oinazea pairatu behar gainera! Zer sentsu du holako biziak?
|
|
|
Beheragotik behatzen diot orain
|
hainbat
maite nuen Jara mendiari. Ortzaize ibarretik ez diot ikus Arrosaldeko hegia baizik.
|
|
|
Artamendu onak eman zizkidaten eritegian, lehen eta bigarren mail arteko erreduraren sendagailu. Serora xuriak orhoit ziren
|
oraino
hanbat iratzartze gaixtoa ukana zuen euskaldun sinestedunaz. Bainan euskaldunari gogoeta lotsakorrak azaltzen zaizkio berritan!
|
|
|
Haien gogoa familiakorra bezain airosa zen. Frantses kantu xaharrak errepikatzen zituzten
|
hanbateko
botz ederretan.
|
|
|
Ihesaldiaren urteurrena
|
hainbat
polaroid.
|
|
2013
|
|
|
Lehen ikasturte hartan hamabi haur zeuden. Handik
|
hainbat
urtetara, eta Euskal Herri osoan ospetsua eta eredugarria izan zen borroka luze baten ondoren, oraingo ikastola berria eraiki zuten herriko lurretan. Horretarako 1000 harri behar ditugu ikastola eraikitzeko kanpaina bultzatu zuten.
|
|
|
Bizitza osoa eman du, bide batetik edo bestetik, ideal horien gibeletik, eta beraiek izan dira beti barne indar sutsu hori eman diotenak.
|
Hainbat
abesti, kantu izateaz gain, salaketa ere badirela oroitarazteko beharrean nago, salaketa eta konpromisoa. Konpromiso horretatik sortu ditu Iparralde, Segurako Lorea eta Laborari Ganbara moduko kantu ederrak.
|
|
|
Zuretik urruti egon behar dut, gau egunak bakarrik pasatzen ditut, bihotza kolpatua odoletan dut, zure eskasa
|
hainbat
gogorra dut.
|
|
|
Jende asko ezagutu dut
|
hainbat
motibogatik, eta ez arrakasta berarekin alboratu nautenak
|
|
2015
|
|
|
Eta animazioko filma larria doinu eztiez bukatu, mehatxuak ahaztu eta bazterturik
|
hainbat
mendeku eta ikusleek Stockolm sindromean betiko sartu eta" in the end" Jainkoa maitatu.
|
|
|
Eba sortu, sagarrak izango zuelako
|
hainbat
patu, Darwin, Mitchell eta Noe langabezitik betiko baztertu eta Prozac egilea erabat aberastu.
|
|
|
Noe isilik, bortxaturik, sekretu latza atxiki behar gorilek gibel indarrez orori zakila ziotelako sar Eme guziek ximinoz erdizka eta isilik, jelos
|
hainbat
ar. Darwinen zakila dantzan baitago, uzki dibinoan. Zer biltzar!
|
|
|
Batzuek nahi dute untzitik zerurantz joan, ximistek erre ditzaten azkar hainbeste marikoi, judu, komunist, sobietar, ximino eta arabiar uholdelaria ahantzirik, abortuaren aurka dager
|
hainbat
jainkotar eutanasiak ere lekurik ez duela diote integristek, zer liskar!
|
|
2016
|
|
|
Zaldizkoek behar genituen zuzen zuzena errobineta pasa arazi ondotik, avant train haren gurpila lotzeko manerarendako. Eta
|
hainbat
gaixto hurbiltzen ez bazinen! Hasiko zen sarjentoa oihuka lepoa hausteko punduan.
|
|
|
Conducteur ek behar gintxin justujustia errobineta pasaazi ondotik, avant train haren errota lotzeko maneraindako. Eta
|
hainbat
gaixto hurbiltzen ez baxinen! Hasiko zauxun sardianta oihuka, lepua hausteko pundian.
|
|
|
Berdin erreximendu baten erdia xehatzen ahal zen guardiakoen faltaz.
|
Hanbat
gaixto uzten bazuten.
|
|
|
Berdin erreximendu baten erdia xehatzen ahal zuxun guardiakuen faltaz.
|
Hanbat
gaixtuo uzten bazuten.
|
|
|
Orain kontatuko dizuet nola egin nuen Ameztoiko Bernaten ezagutza. Duela
|
hainbat
urte, nire eskuetara jin zen akta original baten kopia, 1469an idatzia izan zena gaztelera zaharrean. Garai horretan Nafarroako Erresumako Sexta Merindadeko notarioek hori erabiltzen zuten, nahiz eta populuak euskaraz hitz egin.
|
|
|
Dena den, leku berean kokatu zituzten hiruak. Etxauzeko bizkondeek eragin eta ospe handia zuten Nafarroako erregeen gortean, beraz
|
hainbat
hobe agotentzat izen horren babespean agertzea. Etxauzeko auzogunea San Esteban eliza nagusiaren izenetik deitua zen ere.
|
|
|
Zergatik agotek bereizketa bat jasaten zuten, gure garaian nekez ulertzen ahal dugu, ez baikara egoera berean bizi, nahiz eta arrazismoa zer den badakigun. Agoten bazterketa justifikatzeko
|
hainbat
teoria azaldu dira mendeetan zehar, gaur arte. Ohargarri da agoten jatorriaren buruzko hipotesiak 16 mendetik aitzina agertzen direla, beren kontrako legeak gogortzen diren une berean, eta agotek horien aurka borroka luze bat hasten dutenean.
|
|
|
Arlo guzietako jakitate berriak zabaldu ziren eta espirituak ireki, baina ez dirudi agotei buruz ideia berritzaileek gaina hartu zutenik, betiko ustekeri zaharkituekin jarraitu baitzuten beren etsaiek. Hortik sortu dira, 16 mendetik hasita 20 menderaino,
|
hainbat
hipotesi eta teoria gaur egun oraino aztergai direnak. Gai honetaz ikerketarik, ezta gogoeta pertsonalik ez duten hainbat autoreek, ondotik aipatuko ditugun hipotesia horietarik bat hartzen dute, bakarra balitz bezala eta ahalegintzen dira horren baieztatzera.
|
|
|
Hortik sortu dira, 16 mendetik hasita 20 menderaino, hainbat hipotesi eta teoria gaur egun oraino aztergai direnak. Gai honetaz ikerketarik, ezta gogoeta pertsonalik ez duten
|
hainbat
autoreek, ondotik aipatuko ditugun hipotesia horietarik bat hartzen dute, bakarra balitz bezala eta ahalegintzen dira horren baieztatzera. Konparatzen ahal ditugu zezen batekin oihal gorriari buruz abian dena lasterka, bazterretan zer den begiratu gabe.
|
|
|
Azken hau berriena da eta nire ikerketatik atera dudan ondorio zuzena. 90kadan
|
hainbat
idatzietan eta mintzaldietan aipatu nuen, horietan Baigorrin eman hitzaldian, baita Altzain, Agota pastoralaren karietara 1999an. Ondotik, Jendartearen Antolamendua paragrafoan azaltzen dut, baita liburuan zehar horren frogak ekartzen.
|
|
|
Horrengatik, dudarik gabe, nahasten zituzten agotak beste jende mota batzuekin
|
hainbat
idatzietan, nahasketa horrek gaur arte iraun duelarik. 20 mendean, odolean oinarritu ikerketek, garbi utzi dute agoten ondokoek ez dutela deus berezirik beste herritarrekin konparatuz.
|
|
|
Bi kontakizun hauetatik
|
hainbat
adierazpen antropologiko atera daitezke. Sorginen botereari aurre egiteko erlijio katolikoaren eragina:
|
|
|
Presio demografikoa han handia izanen da, emigrazio izugarria bat Argentinara buruz abiatuko dela 19 mende erdian, Ibarra hustuko duena bere gazteriaz. Horrek, baita 20 mendeko bi gerlek eta joateak, ondorioak izanen dituzte etxaldeetan,
|
hainbat
segidarik gabe izanen baitira. Lurrak zatituak izanen dira gelditzen diren laborarien artean, eta etxe franko lurrera joanen dira.
|
|
|
Aldi berean agotak beharrezkoak eta bereiziak ziren herrietan. Antzerako baztertuak baziren Frantziako eta Espainiako
|
hainbat
lekutan, arrazoi bat edo bestengatik, ez ditudanak ikerketa honetan aipatu, ez bainuen gaia sobera barreiatu nahi.
|
|
|
Eta abar luze bat... Badirudi, azken urteetan, berezikiago Iparraldean, agoten gaiak
|
hainbat
frantses idazle inspiratzen dituela, deia agertu ideiak kopiatuz, edo bururik ez buztanik ez duten hipotesi berriak aitzinatuz. Euskararik ez dakite, baina hala ere euskal toponimoak interpretatzen dituzte beren gisara, aitzinatzen dituzten tesien oinarritzeko.
|
|
|
Nafarroan, Baztaneko Arizkunen, Urtsua etxe nobletik hurbil aurkitzen zen Bozate auzoan egoten ziren agotak eta Baigorrin, Etxauzeko jauregiaren aldean zen Mitxelene auzoan, baita Eiheralden Lizaratzuko gaztelu pean. Gauza bera gertatzen zen Garazi aldeko jauregien ondoan, baita beste
|
hainbat
lekutan. Ordu lirateke, agoten auzoen izenen ez bestelakatzeko, berrikitan Anhauzeko Xuhito:
|
|
|
Batzuetan apartheida deitzen da eta larru koloreari lotua da Estatu Batuetan edo Hegoafrikan bezala. Iduriz agotek ere izan zituzten beren gisako Martin Luther Kingak eta Nelson Mandelak diskriminazioa geldiarazteko, horietarik izan ziren neurri batean, agoten ordezkari bezala agertuz, Ameztoikoak eta beste
|
hainbat
.
|
|
|
Jakin behar da Hegoaldean," biktima guzien" ekitaldi ofizialak egiten direnean, ez direla denak hor ordezkatuak, sinetsarazi nahi diguten bezala. Baita, Espainiako justizia gorenak baztertu dituela
|
hainbat
euskaldun kaltetu, ezagupen juridikoa eta damu domaiak ukatuz. Euskal Gobernuak horietarik 400 bat zenbatu ditu eta horien alde lege bat egin nahi omen du.
|
|
|
Hemen amaitzen da oraingoz agoten memoria eta Ameztoikoen oroimena, baina aitortu behar dut lekukotasunak eta oroitzapenak iheskorrak direla. Nonbait badaiteke beste liburu baten egitekoa, alde batetik nituen dokumentu guziak ez baititut baliatu, baita
|
hainbat
artxibo gorde noizbait agertuko direlako. Halaber idazlea ez baita beti fidagarria, nahiz eta hemen idatziak izan diren hitz eta ideia guziak haztatuak izan, liburu honetan badaitezke nahigabeko hutsak edo arras hala ez direnak, ondotik heldu direnek zuzentzen dituztenak agian.
|
|
|
Aldiz, estatu zibilean maiz zehaztua da primak direla. Gauza bera gertatu da
|
hainbat
etxaldeetan, nahiz eta ez den jakina horren zergatia, berezitasun hori ikertzeko bai dago oraindik.
|
|
|
Zaldubeherea Bortzirietan, Okilanberroa eta bere eihera Otikorenen, baita Jankonea Eiheralden, azken biak berreraikiak izan ziren.
|
Hainbat
desmasia egin zituzten ere funtsetatik pasatuz, horietan Ameztoikoak. Horren lekuko dira 1898ko bizpahiru gutun Ameztoiko nagusia eta
|
|
|
Hori azpimarragarria da oroitzen bagara 1654ko Paueko Parlamentuko jujamenduaz non agotei debekatzen zitzaien bordak ukaitea. Horrek ez du kentzen elizan diskriminatuak segitzen zutela Ameztoikoek, beste
|
hainbatekin
, ondoko artxiboak agerian uzten duen bezala.
|
|
|
Une maison rurale sans terre, Addenda zatian aurkituko duzuena. Badirudi, Lizaratzuko jauregia agot etxez inguratua zela, Etxauzea zen bezala eta beste
|
hainbat
gaztelu.
|
|
|
Zaldugarai, Landaburu eta Etxeberri. Erran nahi du Ameztoikoek eta Xemiakoek Baigorriko
|
hainbat
auzoetako: Mitxelene, Etzaunalde, Okoze, Germieta, Bortzirieta, Otikoren, Leizparze, Eiheralde, Hauzottipi, Haitzalde, Ustelegiko 30 etxeekin harremanak zituztela eta horien konfiantza zutela.
|