|
2023
|
|
|
Salbuespen arauak izaera negatiboa duela dion ikuspuntutik abiatu beharrean hau da, manu baten aplikazioa baztertzen duen arautzat hartzen den ikuspuntutik,
|
haien
izaera positiboa baieztatzen duen ikusmoldetik abiatuz gero alegia, tributuaren zerga egitatea ere definitzen duen arautzat hartzen duen ikuspuntutik, esan daiteke zerga egitatea gauzatzeak ez duela zertan ekarri tributu betebeharraren sorrera, legegileak kontrakoa badio ere; egin eginean ere, zerga egitatea itxuratu eta mugatzeko salbuespen arauak garrantzi handiko eginkizuna du. Hala ere, zerga egitatea gauzatzean, tributuaren menpekotasuna sortuko da zalantzarik gabe, eginbehar desberdinekin (kontabilitate, erregistro eta aitorpen eginbeharrak...).
|
|
|
Beste printzipio bati dagokionez, atzeraeragin ezaren printzipioari dagokionez, Tributu arau Orokorrek aginduta, tributu arauen denborazko aplikazioari buruzko artikuluen arabera aplikatuko da atzeraeragina: " Nolanahi ere, tributuen arloko arau hausteen eta zehapenen araubidea eta errekarguen araubidea arautzen dituzten arauek atzeraeragina izango dute irmo ez diren egintzetan, baldin eta
|
haien
aplikazioa interesdunaren mesederako bada". Horrela ezarri da TFAOen 9.2 artikuluan (eta TLOren 10.2 artikuluan).
|
|
|
4) Tributu administrazioaren jarduketei jarkitzeagatik,
|
haiek
oztopatzeagatik, aitzakiak jartzeagatik edo haiek egitea ukatzeagatiko arau haustea. Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 208 artikulua eta Bizkaiko TFAOren 209 artikulua
|
|
|
4) Tributu administrazioaren jarduketei jarkitzeagatik, haiek oztopatzeagatik, aitzakiak jartzeagatik edo
|
haiek
egitea ukatzeagatiko arau haustea. Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 208 artikulua eta Bizkaiko TFAOren 209 artikulua
|
|
|
TFAOek jokabide batzuk jaso dituzte Tributu administrazioaren jarduketei jarki,
|
haiek
oztopatu, aitzakiak jarri edo haiek egitea ukatzeko jokabidetzat hartuz, baina ez dute zerrenda itxirik eman. Besteak beste, honako jokabide hauek dira:
|
|
|
TFAOek jokabide batzuk jaso dituzte Tributu administrazioaren jarduketei jarki, haiek oztopatu, aitzakiak jarri edo
|
haiek
egitea ukatzeko jokabidetzat hartuz, baina ez dute zerrenda itxirik eman. Besteak beste, honako jokabide hauek dira:
|
|
|
Tributuak aplikatzeko prozeduretan, eskubide bat baliarazi nahi duenak hura sortu duten egitateak frogatu behar ditu (Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 101 Artikulua, Bizkaiko TFAOren 103 Artikulua, eta TLOren 105 artikulua). Tributu administrazioak bere esku baditu froga elementuak, betebeharpekoek
|
haiek
zehatz mehatz adierazita beteko dute eskubidea frogatu beharra.
|
|
|
" Foru arau honi dagokionez, elkarren laguntza hau izango da: Administrazioak Europar Batasunarekin, nazioarteko edo nazioz gaindiko beste erakunde batzuekin edo beste estatu batzuekin egiten,
|
haiengandik
jasotzen edo haiekin batera garatzen dituen laguntza, elkarlaneta lankidetza ekintzak eta antzeko izaera duten gainerako ekintzak, hala Europar Batasuneko Estatu kideen arteko elkarren laguntzari buruzko arauketa dela bide egiten direnak, nola zergapetze bikoitza saihesteko hitzarmenen nahiz nazioarteko beste hitzarmen batzuen esparruan egiten direnak. Betebeharpekoen aurrean jarduketak egitea ere sartu daiteke elkarren laguntzaren barruan".
|
|
|
" Foru arau honi dagokionez, elkarren laguntza hau izango da: Administrazioak Europar Batasunarekin, nazioarteko edo nazioz gaindiko beste erakunde batzuekin edo beste estatu batzuekin egiten, haiengandik jasotzen edo
|
haiekin
batera garatzen dituen laguntza, elkarlaneta lankidetza ekintzak eta antzeko izaera duten gainerako ekintzak, hala Europar Batasuneko Estatu kideen arteko elkarren laguntzari buruzko arauketa dela bide egiten direnak, nola zergapetze bikoitza saihesteko hitzarmenen nahiz nazioarteko beste hitzarmen batzuen esparruan egiten direnak. Betebeharpekoen aurrean jarduketak egitea ere sartu daiteke elkarren laguntzaren barruan".
|
|
|
46 Araban, jarduketak geldituko dira egiaztapen mugatuko prozedura amaitu arte, baita aitorpenaren bidez hasitako prozeduretan ere, gero esango dugunez (ATFAOren 131.2 artikulua). etengo da prozedura
|
haiek
amaitu bitartean. Edu berean, sei hilabeteko epean Administrazioak betebeharpekoari agiriak ekartzeko agintzen badio edo bere tributu egoera erregularizatzeko beharra ikusten badu, eta autolikidazioak eta behin behineko likidazioak berrikusteko prozedura hastea erabakitzen bada, ondorioz, aipatu izan dugun moduan, autolikidazioaren bidez hasitako prozedura amaituko litzateke.
|
|
|
Kontrara, Ezin izango da hasi autolikidazioak eta behin behineko likidazioak berrikusteko prozedura bat, baldin eta behin betiko likidazioa eman bada edota egiaztapen mugatuko prozedura baten pean tributu betebeharra edo
|
haien
osagaiak jarri badira, egitate nahiz inguruabar berriak aurkitu ezik, hots, prozedura ebazteko aintzat hartu ez zirenak aurkitu ezik.
|
|
|
Modu horretara, TFAOek berariaz jaso dituztenez, egiaztapen mugatuko prozedura honetan kudeaketa organoek ondoko jarduketak soilik egin ditzakete: a) Betebeharpekoek euren aitorpenetan edo autolikidazioetan adierazitako datuak eta
|
haiek
aurkeztutako frogagiriak edo eskatzen direnak aztertu.
|
|
|
Betebeharpekoei egiaztapen mugatuaren prozedurako jarduketak hasi direla jakinarazi behar zaie. Horretarako komunikazioa bidaliko zaie eta bertan jarduketak nolakoak izango diren eta nora helduko diren azaldu behar zaie eta
|
haien
tramitazioan dituzten eskubideak eta betebeharrak argitu behar zaizkie. Gipuzkoako TFAOren 131 artikuluak dionez, gainera, prozedura ere zuzenean has daiteke likidazio proposamenarekin baldin eta Tributu administrazioak une horretan proposamena egiteko behar beste datu izango balitu.
|
|
|
Lehenago aipatu bezala, egiaztapeneta ikerketa prozeduraren barruan kautelazko neurriak har daitezke, arrazoituak, tributu betebeharrak daudela edo bete behar direla frogatzen dituzten elementuak desagertu, suntsitu edo aldatu ez daitezen, eta gero
|
haien
existentzia edo erakusketa ukatu ez dadin
|
|
|
a) Preskripzioa ez da etentzat joko. Kasu hauetan, preskripzio epea berriro zenbatzen hasiko da eten denetik jarduketei berriz ekiten zaienean interesdunari horren berri jakinarazi eta gero. b) Etetearen aldia edo gehieneko epea gainditu aurretik eta ondoren jarduketei berriz ekin arte, betebeharpekoak egiten dituen ordainketak borondatezkoak direla uste izango da (errekerimendurik gabekoak) eta ez da
|
haiengatik
zehapenik ezarriko, bai ordea, bidezko errekarguak eta berandutze interesak (eta Bizkaian, beti TFAOren 203 artikuluan ezarritako zehapena epez kanpo aurkezteagatik).
|
|
|
Esan bezala, Organismo edo Auzitegi Ekonomiko Administratiboek auzialdi bakarrean honakoak ezagutuko ditu: Foru Aldundiko organoek emandako administrazio egintzen aurka jarri diren erreklamazioak, bide ekonomiko administratiboan aurkara badaitezke; aparteko berrikuspen errekurtsoak; bere ebazpenetan antzemandako okerren zuzenketak,
|
haien
eskumenekoa
|
|
|
Halaber, arazo intzidentalak aurkez daitezke, hots, auziaren muinekoak ez izan arren auziarekin edo prozeduraren baliozkotasunarekin zerikusia duten arazoak, baldin eta erreklamazioa izapidetu ahal izateko ezinbestekoa bada
|
haiek
aurretik ebaztea eta auziaren muinari buruzko ebazpena hartu arte itxaroterik ez badago. Arazo intzidentala amaitzeko ebazpenaren aurka ezin izango da errekurtsorik jarri (Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 241 artikulua eta Bizkaiko Erregelamenduaren 48 artikulua), baina, prozedura amaitzen duen ebazpenaren aurka egitean, interesdunak berriz arazo intzidental hori azaldu dezake.
|
|
|
Ulerbidez, horrela gertatzen da kreditu zabalgarrien kasuan. Halakoetan, hasieran kredituak mugatzaileak izan arren, badago gerora
|
haien
zenbatekoa gehitzea aurrekontu orokorrei buruzko foru arauan (Herri zorraren interesak ordaintzeko, alegia). Ildo beretik, kredituen transferentziak aipa daitezke, horien bidez gastuen helburua aldatzen da eta hasieran onetsitakoa ez den beste xede batzuetarako erabil daitezke gastuak.
|
|
|
Helburu horretarako, Gobernu zentralak urtero egonkortasunaren eta zorduntzearen helburuak zehaztuko ditu Administrazio publiko guztientzat, aribideko urterako eta hurrengo hiru urtetarako. Halako helburuak lotesleak izango dira Administrazioentzat,
|
haien
aurrekontuak egitean.
|
|
|
Interesdunek eta Ogasuneko Zuzendari Nagusiak aparteko berrikuspen errekurtsoa aurkeztu ahal izango dute Tributu administrazioaren egintza irmoen aurka eta ebazpen ekonomiko administratibo irmoen aurka (TFAOen 246 artikulua), honako arrazoiren bat soilik ematen denean: a) gaia erabakitzeko funtsezkoak diren agiriak agertzen direnean, baldin eta agiri horiek aurkaratu den egintza edo ebazpena baino gerokoak izan badira, edo, bestela,
|
haien
garaian ezin izan baziren aurkeztu, eta okerren bat dagoela agertzen badute; b) egintza edo ebazpena ematean funtsezko eragina izan duten agiri edo lekukotza faltsuak badira, eta egintza edo ebazpen hori baino lehen edo geroago epai irmo bidez horrela adierazi bada; eta c) prebarikazio, eroskeria, indarkeria, iruzurrezko azpikeria edo zigortzeko moduko beste jokabideren baten ondorioz emana bada ... Errekurtsoa hiru hilabeteko epean aurkeztuko da, agirien berri dagoenetik edo epaia irmo bihurtzen denetik zenbatzen hasita.
|
|
|
Dena den, arau horiek guztiak aztertzean gerta daitekeen gehiegizko konplexutasuna saihestu nahian, eta arau guztiak antzekoak direla ikusita, gure aipamenak Bizkaiko Lurralde Historikoaren Aurrekontuen Foru arau Orokorretik soilik egingo ditugu, gainditu ere, arauketa guztiak aipatu beharrak argi eta garbi gainditzen duelako idazlan honen helburua. Horiek horrela, edozein Administrazio publikoren aurrekontuak arautzen dituzten manuzko testuak oso antzekoak dira aipatutako testuei begira; hortaz, guk aterako ditugun hausnarketak eta ondorioak
|
haietako
edozeinetan aplikatzekoak izan daitezke, haien ezaugarri bereizgarriak errespetatuz eta aintzat hartuz, esaterako, aurrekontu horien barruan sartzen diren sektore publikoaren erakundeak zehaztea.
|
|
|
Dena den, arau horiek guztiak aztertzean gerta daitekeen gehiegizko konplexutasuna saihestu nahian, eta arau guztiak antzekoak direla ikusita, gure aipamenak Bizkaiko Lurralde Historikoaren Aurrekontuen Foru arau Orokorretik soilik egingo ditugu, gainditu ere, arauketa guztiak aipatu beharrak argi eta garbi gainditzen duelako idazlan honen helburua. Horiek horrela, edozein Administrazio publikoren aurrekontuak arautzen dituzten manuzko testuak oso antzekoak dira aipatutako testuei begira; hortaz, guk aterako ditugun hausnarketak eta ondorioak haietako edozeinetan aplikatzekoak izan daitezke,
|
haien
ezaugarri bereizgarriak errespetatuz eta aintzat hartuz, esaterako, aurrekontu horien barruan sartzen diren sektore publikoaren erakundeak zehaztea.
|
|
|
53/ 1992 Foru araua, abenduaren 18koa, Arabako Lurralde Historikoko ekonomia eta aurrekontuzko jaurbideari buruzkoa; abenduaren 29ko Bizkaiko Aurrekontuen 5/ 2006 Foru Arau Orokorraren testu bategina onetsi duen 5/ 2013 Foru Dekretu Arau emailea, abenduaren 3koa (aurrerantzean, AFAO); eta Gipuzkoako Lurralde Historikoko Finantza eta Aurrekontu Araubidearen, martxoaren 27ko, 4/ 2007 Foru araua. Amaitzeko, euskal udalek Lurralde Historiko bakoitzean esparru arauketa85,
|
haien
aurrekontuak arautzeko baimena ematen diena. Lurralde erkideko udalek, ostera, Toki Ogasunen Legearen testu bategina aplikatzen dute.
|
|
|
AFAOren 109 artikuluaren arabera," Foru Diruzaintzaren eginkizunak ondokoak dira: ...mo edo, hala denean, beste administrazio batzuen edo pertsona juridiko edo fisikoen alde ematen diren bermeak zaindu, ordainarazi eta, oro har, kudeatzea, erregelamendu bidez ezartzen denaren arabera; e) finantza baliabideak aldien arabera banatzea, Foru Ogasunaren betebeharrak efizientziaz asetzeko; f) Foru Aldundiak ematen dituen abalak kudeatzea; g) goian aipatu direnetatik eratortzen diren edo
|
haiei
loturik dauden beste eginkizun guztiak". Hortaz, Diruzaintza Ogasun publikoaren kutxazaina da eta kreditu erakundeetan irekitako kontuen bidez jardungo du.
|
|
|
Kausatzailea atzerrian egoiliarra izanez gero, aldiz, zergaduna Euskadiko egoiliarra bada. b) Ondasun eta eskubideen dohaintzetan, dohaintza hartzailea Euskadiko ohiko egoiliarra baldin bada sortzapenaren egunean. Ondasun higiezinen eta
|
haien gaineko
eskubideen dohaintzetan, ondasun horiek Euskadin kokatuta baldin badaude. Ondasun higiezinak atzerrian badaude, dohaintza hartzailea Euskadiko ohiko egoiliarra bada sortzapenaren egunean.
|
|
|
Lotura puntuak erabilita, zerga ordainaraztea eta ikuskatzea foru aldundiari dagokio honako kasu hauetan: a) Ondasun higiezinak kostu bidez eskualdatzen direnean eta
|
haien
errentamenduetan, eta ondasun horien eskubide errealak baita bermekoak erekostu bidez eratzerakoan eta lagatzerakoan, ondasunok Euskadin kokatuta badaude. b) Ondasun higigarriak, eta kredituak kostu bidez eskualdatzerakoan, eta horien gaineko eskubideak kostu bidez eratzerakoan eta lagatzerakoan, baldin eta horien eskuratzailea pertsona fisikoa bada eta Euskadiko ohiko egoiliarra bada; edo, perts... Salbuespenez, akzioak eta sozietateen partaidetzak eskualdatzen direnean, eragiketa zein tokitan formalizatu den hartuko da kontuan. c) Sozietate eragiketetan, erakundeak egoitza fiskala Euskadin badauka. d) Egintza juridiko dokumentatuen modalitatean, Notario agirien kasuan (kuota aldakorra), Notarioen eskritura, akta eta testigantzetan, baldin Euskadin baimendu edo egiten badituzte, ondasunak edo egintzak Erregistro batean inskribatu ezik, azken kasu horretan Erregistroa kokatuta dagoen lekua aintzat hartuko baita.
|
|
|
Guraso bakoitzak adingabekoa zaintzeko duen aldia, non kontratua etengo den, behin erditu oste osteko lehenengo 6 asteak igarota,
|
haien
borondatearen arabera banatu ahal izango da, astebetekoak izango diren aldietan, eta aldi horiek pilatuta edo jarraitutasunik gabe hartzeko aukerarekin. Bada, aldi horretan kontratua eteteko eskubide hori egikaritu ahal izango da erditu osteko nahitaezko kontratu etetea amaitu eta semeak edo alabak 12 hilabete egin arte.
|
|
|
Halaber, epaileek, magistratuek eta fiskalek ezin dute sindikatuetan parte hartu, jardunean dauden bitartean. Bukatzeko, izaera militarrik gabeko segurtasun kidego eta indarren kideek sindikatuetako kide egiteko eskubidea egikaritzen dutenean, egikaritza hori arautuko du
|
haien
arautegi bereziak, erakunde horien izaera armatua eta antolaketa hierarkikoa dela-eta.
|
|
|
O Ez dira neutralizatzeko modukoak lan kantitateeta kalitatearen araberako osagarriak (gogoratu egindako lanaren araberako osagarri direla) eta oinarrizko alokairua edota bestelako osagarriak; izan ere,
|
haiek
langilearen esfortzu, arduraldi, ardura edo gaitasun handiagoa ordaintzen dute.
|
|
|
Hala ere, kontuan hartu behar da lan harreman berezien arauketek sarri jotzen dutela LELTBra, edo gehienetan, LELTBren arauketa
|
haien
ordeztaile dela.
|
|
|
(c) Larderia: larderia bada izan, kontratugileetako bati beldur zentzuzko eta oinarriduna eragiten zaionean, kontratugile horrek berak edo haren ondasunek nahiz beraren ezkontideak, ondorengoek edo aurrekoek eurek nahiz
|
haien
ondasunek hur hurreko kalte larria jasango dutelako.
|
|
|
(b) 14 artikulua, berdintasun formalari buruz ari dena, 9.2 artikuluan araututako berdintasun materialari lotu behar zaio(" botere publikoei dagokie inguruabar zehatzak sustatzea, gizabanakoaren eta berak osatzen dituen taldeen askatasuna eta berdintasuna benetakoak eta eragingarriak izan daitezen; oztopoak kentzea, oztopo horiek
|
haien
osotasuna eragotzi edo zailtzen badute; eta herritar guztien parte hartzea erraztea, bai bizitza politikoan, baita ekonomia, kulturaeta gizarte bizitzan ere").
|
|
|
Adibide gisa, nahiko da joputzaren inguruko deskribapen labur eta orokor batekin: lurra jabe gutxi batzuen esku pilatzearen ondorioz, pertsona asko
|
haien
aginduetara jarri zen halabeharrez, edozein ezbeharren aurrean eta, batez ere, bizirauteko, nolabaiteko babesa ziurtatzeko itxaropenarekin. Halatan, enkomiendaren bidez, jopuek jaunaren lurrak lantzen zituzten eta lur horietan bizi ziren.
|
|
|
Gobernuko presidentzian Adolfo Suarezek Arias Navarro ordeztu zuenean, 1976ko erdialdean, sufragio unibertsala berreskuratu zen, eta estatua demokratizatzeko urratsak eman ziren. Lan arloan, une
|
haietan
, ahaleginik handienak egin ziren, batez ere, Sindikatu Erakunde frankista desegiteko, eta sindikatuak, hitzarmen kolektiboak eta gatazka kolektiboak demokraziarekin bat etorriz arautzeko, gai horretan LANEren hitzarmenek ezarritako parametroei jarraituz.
|
|
|
Instituzio horiek funtsezko osagaitzat hartzen dira, eta horiek babestea ezinbestekotzat jotzen da printzipio konstituzionalak ziurtatzeko, eta legegileak ezinbesteko muina edo muga ezartzen du horietan. Bermatutako erakundeak konstituzio ordenaren ezinbesteko egituraren elementuak dira, eta horiek babesten dituzten arauak, zalantzarik gabe, antolaketa arauak dira, baina Estatuko erakunde gorenekin gertatzen ez den bezala, azken horien arauketa organikoa konstituzio testuan bertan egiten baita,
|
haietan
instituzio konfigurazio zehatza legegile arruntaren esku geratu da, eta horri muga bakarra ezartzen zaio: Konstituzioak bermatzen duen erakundearen muin xedaezina edo funtsezko nukleoa" 75, hau da, toki autonomiak, erakunde juridiko bezala, legegileak gainditu ezin dezakeen oinarrizko edo funtsezko edukia du.
|
|
|
Tasa horrek ‘ehuneko bakarra’ izan duela baino ez du esaten, eta, beraz, udalek ez dute legegintza ahalmenik —autonomia erkidegoek ez bezala— ehuneko hori beren kabuz finkatu dezaketelako, erabateko diskrezionalitatez eta inolako lege mugarik gabe. Adierazitako manuek ez dute ezartzen
|
haiek
bete beharreko irizpiderik, ezta gehieneko eta gutxieneko mugak ere" 166.
|
|
|
Aipatu Epaiaren doktrina hori ondo laburtu zuen TARRES VIVESk modu honetara: " Hala ere, Konstituzio Auzitegiak (1981eko otsailaren 2ko Epaian) aitortu zuen toki erakundeen gaineko administrazio kontrolak egoteak ez zuela inola ere
|
haien
autonomia urratzen. Auzitegi Gorenaren arabera, kontrol horiek bi motatakoak dira:
|
|
|
ETELren 14.4 artikuluak" eskumen unibertsal" moduko bat gehitzen du(" toki erakundeek edozein jarduera, zerbitzu edo prestazio egikaritu ahal izango dute, baldin eta toki komunitatearen intereserako garatzen bada eta eskumen propioen, transferituen edo eskuordetuen barruan sartzen ez bada"). Hau da, euskal toki erakundeek eskumen" orokor" propioa dute (beraz, printzipioz, edozein gairi buruzkoa), nahiz eta
|
haien
egikaritza ex ante kontrol bikoitzaren mende dagoen, bikoiztasunik ezaren eta jasangarritasunaren aldetik (foru aldundi bakoitzak edo euskal administrazioak). Euskal toki erakunde guztiei eskumen unibertsala emate hori zalantzagarria da" 655.
|
|
|
EKren printzipio nagusia batasuna izan daiteke (horrela aldarrikatu zuen KAk 4/ 1981 Epaia eta gero), baina autonomia printzipioak presentzia handia du, oso handia. Autonomia printzipioak EKk ezartzen duen estatu egitura gidatzen du eta, autonomia erkidegoen autonomia alde batera utzirik, EKren 141 artikuluari jarraituz, toki erakundeek
|
haien
interesekoak diren gaiak garatzeko autonomia izango dute.
|
|
|
Mendetasun horretan kokatu daiteke toki erakundeen gainean egituratu den kontrola. Toki erakundeek
|
haien
jarduera autonomia printzipioarekin egikaritzeko ahalmena dute, baina jarduera hori harmonizaturik egon behar da, bateraturik. Horretarako, EKren 149.1.14 eta 149.1.18 artikuluek ezartzen duten eskumenen egikaritzan, Estatuak toki erakundeen gaineko kontrol sistema antolatzen dute.
|
|
|
udalerri guztiek, eta bertako bizilagunek, araubide juridiko bera dute kargei, betebeharrei eta eskubideei dagokienez. Eta udalerri guztien berdintasunezko antolamendu horren kontrapartida gisa, ezarriko da interesdunak berak izango direla,
|
haien
bizilagunak, ez bakarrik kudeaketan parte hartzen dutenak, baita horrela eratzen diren korporazio berriak osatzen dituztenak ere" 204 Espainiako bilakaera historikoan udalen autonomia ametsek eta kontrol nahiek zuzeneko eragina izan zuten, batez ere XIX. mendean zehar.
|
|
|
Epigrafe honetan lurralde erkideko toki ogasunen arauketari buruz hitz egingo dugu; baina, kontuan izan behar da, indarreko EK aldarrikatu ondoren toki ogasunek arauketa propioa izan arte, KAk bere doktrinaren bitartez askotan aztertu eta egokitu du
|
haien
jarduera. KAk behin baino gehiagotan adierazi du finantza nahikotasunaren nondik norakoa edota zein den toki ogasunen finantza jardueraren muga.
|
|
|
" Aipatutako artikuluan ezarritako errekurtsoa kontrol baliabide deiturikoa. Errekurtso horietan, toki erakundeen administrazio jardueraren legezkotasuna epaitzen da,
|
haien
eta Estatuko administrazioaren (edo autonomikoaren) arteko eskumenen artikulazioaren ikuspegitik. Kasu honetan, El Prateko Udalak 1976ko Lurzoruari buruzko Legearen 180.2 artikuluaren bidez egin zitzaion eskaerari erantzun zion, hitzez hitz, eta, beraz, ez zuen inbaditu inoren eskumenik, eta ez zen gainditu bereak erabiltzean.
|
|
|
Esangura honetan adierazgarria izan da KAk 193/ 2004 epaiaren 3 oinarri juridikoan: " Batzuk behartuta badaude beren ahalbide ekonomikoarekin bat etorriz gastu publikoei eusten laguntzera, besteak behartuta daude, printzipioz, ekarpen hori berdintasun baldintzetan eskatzera zergadun guztiei, baldin eta
|
haien
egoerak agerian uzten badu zergak ordaindu behar izateko moduko ahalbide ekonomikoa dutela" 199.
|
|
|
Toki erakundeak,
|
haien
organismo autonomoak eta merkataritza sozietateak kontabilitate publikoaren araubidearen mende daude, azken horiek merkataritza xedapenetara eta Espainiako enpresen indarreko plan orokorrera egokitzeari kalterik egin gabe. Ondorioz, eragiketen kontuak Kontuen Auzitegiari emateko betebeharra dago, kontabilitatea eramateak dakarren erregistroeta barne informazioa alde batera utzita.
|
|
|
Ogasun Ministerioak, Estatuko Administrazioko Kontu hartzailetza Nagusiak proposatuta, toki erakundeen eta
|
haien
erakundeen esparruan, kontabilitate arau orokorrak onartzeko eskumenak ditu; besteak beste, kontuen plan orokorra, liburuak, egitura eta kontuen, egoeren eta kontabilitate publikoari buruzko gainerako dokumentuen justifikazioa239.
|
|
|
Beraz, Bizkaiako batzar nagusiek argi daukate: " Euskal toki sektore publikoa osatzen duten erakundeek, eta, bereziki, Bizkaikoak, aurrekontu egonkortasunaren arloan dituzten konpromisoetatik eratorritako betebeharrak benetan aplikatu behar dituzte, nahiz eta konpromiso horiek
|
haien
esparru juridikoan sartu behar diren, lurralde historikoetako foru organoei finantza zaintzako ahalmenak egikaritzea esleitzen dieten antolaketa eta funtzionamendu arau propioek ezarritako eskumen banaketa errespetatuz. Zehazki, Bizkaiko Lurralde Historikoko foru erakundeen hautaketari, antolaketari, araubideari eta funtzionamenduari buruzko otsailaren 13ko 3/ 1987 Foru Arauaren 7 artikuluak Bizkaiko Batzar Nagusiei ematen die toki erakundeen finantza zaintzaren araubide orokorra onartzeko eskumena".
|
|
|
" Argi dago 135 artikuluaren konstituzio erreformaren ondoren, foru araubideko erkidegoak ere, hau da, Euskal Autonomia Erkidegoa eta Nafarroako Foru Erkidegoa, behartuta daudela aurrekontu egonkortasunaren printzipioarekin eta defizitari eta zor publikoari buruzko araudiarekin, 135 artikuluaren 1 eta 2 paragrafoek ez baitute horri buruzko zalantzarik uzten. Hala eta guztiz ere, egia da foru erkidegoek araubide berezia dutela finantzaeta zerga arloan (Euskal Autonomia Erkidegoko Ekonomia Ituna eta Nafarroako Foru Komunitateko Hitzarmen Ekonomikoa),
|
haien
eskubide historikoetatik eratorria, Konstituzioaren Lehen Xedapen Gehigarriak berariaz babestua, arlo horretan ere berezitasun nabarmena ematen diena" 640.
|
|
|
Aipatutako autoreek horretarako arrazoia oso modu adierazgarrian aipatzen dute: " Izan ere, EAE ez da araubide erkideko autonomia erkidegoa, eta Euskal Lurralde Historikoak ez dira probintzia erakunde arruntak, eta, hain zuzen ere,
|
haien
berezitasuna da berme instituzionalaren eta foraltasunaren muin ukiezinaren parte den ezaugarria, Konstituzioaren Lehen Xedapen Gehigarriak bereziki babesten duena, Konstituzio Auzitegia interpretatuz" 641.
|
|
|
Arazo hau bera ere aztertu ondoren —hau da, Kataluniako Autonomia Erkidegoko toki erakundeen finantza tutoretzaren eskumena— Auzitegi Konstituzionalak egin duen interpretazioak honela dio: ...erkidegoak izango du legeak eta araubideak emateko eskumena, eta horren barruan toki erakundeen gaineko finantza zaintza dago, Kataluniako Autonomia Estatutuaren 48.1 artikuluan jasota; eta exekuzioko funtzioa, ikuskaritza barne, estatutuaren 25.2 artikuluak dioenaren arabera" (Auzitegi Konstituzionalaren 233/ 1999 zenbakiko epaia, 4 OJ) Bukatzeko esan daiteke, aurrekontuen erregulazioa (eta
|
haiekin
lotura duten gaiak), diru sarreren erregulazioarekin batera toki ogasunetatik bereizi ezin den zatia dela, eta haien gainean finantza zaintza dagoela.
|
|
|
Arazo hau bera ere aztertu ondoren —hau da, Kataluniako Autonomia Erkidegoko toki erakundeen finantza tutoretzaren eskumena— Auzitegi Konstituzionalak egin duen interpretazioak honela dio: ...za dago, Kataluniako Autonomia Estatutuaren 48.1 artikuluan jasota; eta exekuzioko funtzioa, ikuskaritza barne, estatutuaren 25.2 artikuluak dioenaren arabera" (Auzitegi Konstituzionalaren 233/ 1999 zenbakiko epaia, 4 OJ) Bukatzeko esan daiteke, aurrekontuen erregulazioa (eta haiekin lotura duten gaiak), diru sarreren erregulazioarekin batera toki ogasunetatik bereizi ezin den zatia dela, eta
|
haien gainean
finantza zaintza dagoela.
|
|
|
Esangura horretan, adierazgarriak iruditzen zaizkit LARRAzABAL BASAÑEzen hitzak: " Nik ikusten dudan bezala, tradizioak eta ohiturak (eta apaltasun osoz, niri iruditzen zait gauzen logikak eta lurralde historikoek arlo horretan egiten duten lan onak ere) adierazten dutela zentzuzkoena Lurralde Historikoak direla toki erakundeen gaineko finantza zaintza betetzen dutenak,
|
haiek
baitira, halaber, gure antolaketa sisteman laguntza finantzarioa ematera deitzen direnak, baina hori bai, gauzak behar bezala egiten badira" 615 Horixe izan da errealitatea. Toki erakundeak lagundu behar dituzten erakundeek, toki erakundeetatik hurbilen daudenak, Foru Aldundiak, izan dira finantza zaintza gauzatu dutenak.
|
|
|
Horrez gain, Kontzertu Ekonomikoak —gaur egun Euskal Autonomia Erkidegoarekiko Kontzertu Ekonomikoa onesten duen maiatzaren 23ko 12/ 2002 Legeak arautua— EAEk Estatuarekin dituen finantzaeta zerga harremanak arautzen ditu eta, hortaz, EAEko finantzaeta zerga sistemaren bizkarrezurra da. Eta, azkenik, lurralde historikoetako foru arauek lurralde historiko horien eskumenak diren arloak arautzen dituzte eta, udalei dagokienez, baita
|
haiei
zuzenean eragiten dizkieten gai batzuk ere, kontu espezifiko batzuetan, hala nola lurralde mugaketak, udalez gaindiko erakundeak, aurrekontuak, finantzak eta tokiko ogasunak. Baina Euskadiko toki erakundeei buruzko legerik gabe, EAEko eraikin instituzionala osatu gabe zegoen, eta horregatik zen beharrezkoa lege hau onestea, Euskadiko gobernuaren hiru maila instituzionalak josteko prozesua burutu ahal izateko.
|
|
|
GALDEANO LARIZGOITIAk eta ZURUTUZA MUJIKAk adierazten duten moduan: " Toki autonomiak eduki politikoa du, eta ez soilik administratiboa, eta horrek esan nahi du gobernuek
|
haien
politika propioak zehaztu eta gauzatu ahal izatea, zerbitzuak emate hutsetik harago. Horregatik, toki autonomiaren bermea, termino horietan ulertuta, bat etorri behar da toki politika horiek garatzeko behar den finantzaketaren baldintzarik gabeko izaerarekin.
|
|
|
TOLTBren arabera, epe laburreko honako zorpetze eragiketen gainean eman behar zen aurretiazko baimena: Abalak, berrabalak edo bestelako berme publikoak edo aurrekontutik kanpoko laguntza neurriak ematea (TOLTBren 48.bis.5 artikulua). ...ropar Batasuneko herrialdeen lurralde eremutik kanpo formalizatzen diren kreditu eragiketak, proiektatutako eragiketaren kapitala zehazteko balio duen dibisa edozein dela ere, entitate egoiliarrak dituzten partaidetzak finantza erakunde ez egoiliarrei lagatzea barne, nagusiki merkatuko diru sarrerekin finantzatzen ez diren zerbitzuak ematen dituzten edo ondasunak ekoizten dituzten toki erakundeei,
|
haien
erakunde autonomoei eta mendeko merkataritza erakunde eta sozietateei emandako kredituetan (TOLTB 53.5 art). Kasu honetan, baimena Ogasun eta Administrazio Publikoen Ministerioak eman du. Zor jaulkipenen bidez edo kreditu publikorako beste edozein apelazio moduren bidez gauzatzen diren kreditu eragiketak, Balore Merkatuari buruzko uztailaren 28ko 24/ 1988 Legean ezarritakoari kalterik egin gabe (TOLTB 53.5 art).
|
|
|
" Espediente bat da administrazio ebazpenaren aurrekari eta oinarri gisa balio duten dokumentu eta jarduketen multzo ordenatua, bai eta hura betearazteko eginbideak ere. 2 Espedienteak osatzeko, agiri, froga, irizpen, dekretu, erabaki, jakinarazpen eta gainerako eginbide guztiak erantsiko dira hurrenez hurren, eta izapidetzeaz arduratzen diren funtzionarioek sinatu eta foliatuko dituzte
|
haien
orri erabilgarriak" 482 Kontuan izan behar dugu komunikazioaren helburua dela administrazio ebazpenaren erabakia antolamendu juridikoarekin bat datorren ala ez zehaztea.
|
|
|
Doikuntza horiek gaur egun 2010ekoak dira (SEC2010) 503 Aurrekontu oreka edo zero defizitaren inguruan hitz egiten dugunean zera esan nahi dugu: diru sarreren 1 kapitulutik 7.era bitarteko kapituluen batura gastuen 1 kapitulutik 7.era bitarteko kapituluen batura da, bai aurrekontuarena, bai aldaketena edo
|
haien
likidazioarena, modu kontsolidatuan lortuta. Diru sarrera edo gastu horiei doikuntza batzuk aplikatzen zaizkie, Nazio eta Eskualde Kontuen Europako Sisteman (SEC2010) ezarritako irizpideen arabera, eta, horrela, toki erakunde baten finantzaketa gaitasuna edo beharra lortzen dugu.
|
|
|
" Azken batean, berankortasun finantzarioa ez da zor publikoaren kontrola bakarrik, baita zor komertzialaren kontrola ere. Merkataritza zorraren kontrola finantza jasangarritasunaren printzipioan integratzeko helburuarekin," Batez besteko ordainketa epea" delakoa sartzen badu, administrazio publikoak behartuta egongo dira hornitzaileei hogeita hamar eguneko epean ordaintzera, eta ordaintzeko batez besteko aldia
|
haien
web atarian argitaratu dute. Ordaintzeko batez besteko epea betetzen ez bada, AEFJLOren neurri prebentiboak, zuzentzaileak eta, hala badagokio, neurri hertsatzaileak hartuko dira" 510.
|
|
|
Izan ere, Estatuaren lurralde antolaketa zuzentzen duen autonomia printzipioa (2 eta 137 art) esan dugu, alderdi ekonomiko oso garrantzitsua eskaintzen du; izan ere, izaera instrumentala izan arren, bitartekoen zabaltasunak xedeak lortzeko aukera erreala zehazten du (Konstituzio Auzitegiaren 237/ 1992 Epaia, abenduaren 15ekoa, 6 OJ). Orduan, toki erakundeen autonomia hertsiki lotuta dago
|
haien
nahikotasun finantzarioarekin; izan ere, legez esleitu zaizkien funtzioak bete ahal izateko finantza baliabideak erabat eskura izatea eskatzen du, bidegabeko baldintzarik gabe eta hedadura osoan" (48/ 2004 KAE, martxoaren 25ekoa, 10 OJ). Ondorioz, toki erakundeen finantza autonomia agerian geratzen da" diru sarreren eskuragarritasun osoa, bidegabeko baldintzarik gabe eta hedadura osoan, beraien eskumen propioak gauzatu ahal izateko"; horrek esan nahi du" diru sarreren eta gastuen plana ezartzeko askatasuna, azken batean aurrekontua, ez dela konstituzionalki ezartzen izaera absolutuarekin", eta, beraz, autonomia erkidegoen finantza autonomia mugatzen duten konstituzio irizpideak Administrazioaren eremura eraman daitezkeela.
|
|
|
Ondorioz, toki erakundeen finantza autonomia agerian geratzen da" diru sarreren eskuragarritasun osoa, bidegabeko baldintzarik gabe eta hedadura osoan, beraien eskumen propioak gauzatu ahal izateko"; horrek esan nahi du" diru sarreren eta gastuen plana ezartzeko askatasuna, azken batean aurrekontua, ez dela konstituzionalki ezartzen izaera absolutuarekin", eta, beraz, autonomia erkidegoen finantza autonomia mugatzen duten konstituzio irizpideak Administrazioaren eremura eraman daitezkeela. ...tikulua eduki behar dute, halaber, tokiko finantza nahikotasuna urratzen ote den ikusteko," Ezin baita ahaztu Estatuak eskumen bikoitza duela, hemen bat datorrena, Ogasun Nagusiaren gainean eta administrazio publikoen araubide juridikoaren oinarriak ezartzeko (Espainiako Konstituzioaren 149.1.14 eta 18 artikuluak); izan ere, toki erakundeek Estatuko tributuetan duten parte hartzearen izaerak,
|
haien
autonomiaren berme gisa, ogasun horien funtzionamenduaren euskarri bihurtzen du baliabideak hornitzeko sistema hori ogasun orokor osoan, eta, ondorioz, horren oinarrizko elementu bihurtzen du (Konstituzio Auzitegiaren 237/ 1992 Epaia, 6 OJ)" 513 Toki autonomiaren egikaritzak finantza zaintza betetzea behar du eskumen eta zerbitzu berriak emateko. Horrela aitortzen du KAren martxoaren 3ko 43/ 2016 Epaiak:
|
|
|
• Mailegu eragiketak eta zorraren jaulkipena (HAP/ 2105/ 2012 Aginduaren 17 art.). Edozein motatako mailegu eragiketa bat, kreditu eragiketa bat edo zor jaulkipen bat, harpidetzen, kitatzen edo aldatzen denetik hilabeteko gehieneko epean, Ogasun eta Administrazio publikoen Ministerioari jakinaraziko zaizkio honako hauek: edozein kreditu motatan emandako abalak eta bermeak, finantza errentamenduko eragiketak eta etorkizuneko finantza posizioari eragiten dioten bestelako eragiketak, agindu honen eremu subjektiboan sartutako toki korporazioek edo
|
haien mendeko
erakundeek hitzartutakoak, eragiketaren baldintzak eta taula.
|
|
|
Horrez gain, kontuan izan behar dugu, ATXABAL RADAk eta MUGURUzA Arresek esaten duten bezala 48.5 artikuluak ezartzen dituen ahalak desagertzen dira Estatuak finantza zaintza ahalmenak bertan behera utzi ezgero: " Era berean, Estatuak unean unean dituen finantza zaintzako ahalmenek, foru aldundiei dagozkienek, ez dute esan nahi Estatuak eskumen horiek araubide erkidean betetzeari utziko balio, foru aldundiak
|
haiekin
jarraitu ahal izango lukeenik, orduan gainerako toki korporazioek lortutako autonomia kuotaren muga gaindiezina sartuko litzatekeelako jokoan" 580 Ideai argia da: lurralde historikoetako toki erakundeek ezin dezakete euki lurralde erkideko toki erakundeek baino autonomia txikiago.
|
|
|
Esanahi horretan Castells ARTECHEren hitzak erabilita: ".. laugarren botere bat egotea, lurralde historikoei eta
|
haien
foru organoei dagokiena, tradizioz zeresan handia izan duena beren lurraldean kokatutako udal erakundeei buruz, eta logikoki protagonismo nahiari eusten ziotenak" 589.
|
|
|
Bigarren arazoa, GONZALEZ DE ZARATE LORENTEri jarraituz planteatuko dugu: " Beraz, Euskal Autonomia Erkidegoan, Estatuaren eta EAEren artean eskumenak banatzeko sistema jada korapilatsuari gehitu behar zaio autonomia erkidegoaren beraren eta lurralde historikoen eta
|
haien
erakundeen arteko eskumen banaketa" 598.
|
|
|
Kontuan izan behar da ERKOREKA GONZALEZek adierazten duen bezala historian zehar, finantza jarduerari dagokionez lurralde historikoetako toki erakundeek araubide amankomuneko toki erakundeek baino autonomia gehiago izan zutela: " Hala ere, eztabaidaezina da aipatzea, oro har, eta
|
haien
tamaina eta kokapena edozein izanda ere, Ekonomia Itunaren itzalpean, euskal udalerriek autonomia fiskal eta finantzario handiagoa izan zutela araubide erkideko homologoek baino. Finantza autonomia horrek zuzenean eragin zion gastu ahalmenari" 261 ETELk EAEn bide berdina jorratzeko asmoa zuen eta arauketak horrela baieztatzen du.
|
|
|
JIMENEZ Asensiok modu honetara adierazten du: " Baina, muga horiek gorabehera, ETEL ixteko erakunde arauaren izaerak agerian uzten du haren aurreikuspenek, lan honen amaieran ikusiko den bezala, foru erakundeen erabaki politikoak eta
|
haien
arau adierazpenak mugatzen dituztela, toki autonomiari eragiten diotenean, arau testu honetan azaldu den bezala".
|
|
|
1878ko lehenengo Ekonomia Itunaren barnean ZABALA ALLENDEk argi adierazten duen bezala ez da eskumen berezien inguruan inolako aipamenik egiten280, baina MEDINA GUERREROk adierazten duenez: " Euskal aldundiek —orduan foru aldundiek— donatiboak ematen zituzten Estatuaren gastuetarako ekarpen gisa, kontzertu ekonomikoetarako ekarpen gisa, non
|
haiek
Estatuaren aurrean diru betebehar iraunkorrak hartzen baitzituzten beren gain, eta sistema aldatzea aldundiei betebehar horiei aurre egiteko eskumen bereziak ematearen truke egin zen" 281.
|
|
|
Horrekin, ENDEMAÑO AROSTEGUIri jarraituz, honakoa ondorioztatu daiteke: 1924ko martxoaren 8ko Udal Estatutua probintzia horietan eta Espainiako gainerako probintzietan aplikatzen da,
|
haien
araubidearen ezaugarri diren izaera ekonomiko eta administratiboko berezitasunen aurka ez doan guztian.
|
|
|
Ondorioz, ENDEMAÑO AROSTEGUIren ondorio berdina aipatu behar da: " Ekonomia Itunaren hirugarren xedapen gehigarriak foru aldundien ahalmen batzuk aipatzen ditu, Estatuko erregelamendu batean aitortutakoak, bai eta
|
haien
eguneratzea ere, Konstituzioaren lehen xedapen gehigarriari atxikitzen diona, eta, beraz, ahalmen horiek konstituzio manu horren babes eta zuzeneko babesaren pean kokatzen ditu. Xedapena honela dago idatzita:
|
|
|
Horrela aitoru zuen KAren 233/ 1999 Epaiak: " Toki ogasunen arloan Estatuak eta, Kataluniakoa bezala,
|
haien
estatutuetan herri administrazioen araubide juridikoari buruzko estatu oinarriak garatzeko ahalmenak haien gain hartu dituzten autonomia erkidegoek dituzten eskumenen izaera partekatua zailtasunik gabe baieztatzen da. Espainiako Konstituzioaren 149.1.18 artikuluaren arabera, Estatuak gai horretan dituen eskumenak erabiltzeko gaitzen duen titulua da, baldin eta haren erregulazioak toki administrazioaren araubide juridikoan irismen orokorreko aldaketak sartzea badakar edo Konstituzioak bermatzen duen autonomia bermatzeko ematen bada.
|
|
|
Horrela aitoru zuen KAren 233/ 1999 Epaiak: " Toki ogasunen arloan Estatuak eta, Kataluniakoa bezala, haien estatutuetan herri administrazioen araubide juridikoari buruzko estatu oinarriak garatzeko ahalmenak
|
haien gain
hartu dituzten autonomia erkidegoek dituzten eskumenen izaera partekatua zailtasunik gabe baieztatzen da. Espainiako Konstituzioaren 149.1.18 artikuluaren arabera, Estatuak gai horretan dituen eskumenak erabiltzeko gaitzen duen titulua da, baldin eta haren erregulazioak toki administrazioaren araubide juridikoan irismen orokorreko aldaketak sartzea badakar edo Konstituzioak bermatzen duen autonomia bermatzeko ematen bada.
|
|
|
Toki erakundeen aurrekontu araubideari dagokionez ere, ez da berariaz izendatzen eskumen titulu gisa, ez Autonomia Estatutuan, ez Ekonomia Itunean. Hala ere, LHLren bigarren xedapen gehigarriaren 3 zenbakiak, gai horri dagokionez, xedatzen du, EAEko Ogasun Orokorra eta foru organoen ogasunak EAEko toki erakundeen ogasunekin erabat artikulatzeko, erakunde horiek eta
|
haien
organismo eta erakundeek" Euskal Finantza Publikoen Kontseiluak zehaztutako moduan, Euskal Autonomia Erkidegoko erakunde erkideek aurrekontu prozedura publikoaren arloan erabiltzen dituzten irizpide homogeneoak aplikatuko dituztela". ENDEMAÑO AROSTEGUIren hitzetan, xedapen horrek, inplizituki, esan nahi du legegile autonomikoak eskumena duela toki erakundeen aurrekontu araubideari buruzko alderdiak arautzeko; izan ere, araubide horren arauketa oso laburra da293.
|
|
|
RUBI Casinellok horrela adierazten du: ...en finkapenean parte hartzea, inbertsioak planifikatzeko tokiko eskumenarekiko errespetua, urte anitzeko kudeaketa ekonomikoa eta zerbitzu publikoak modu eraginkorrean eta kalitatezkoa bermatzea" 302 Baldintzatutako finantzazioa birdefinitu egin behar da, eta hitzarmenetan instrumentalizatutako hitzarmen araubide baterantz aurrera egin, toki erakundeen beharrak eta lehentasunak ezagutzeko eta
|
haien
inbertsioak eta jarduerak hobeto planifikatzeko303.
|
|
|
Tokiko finantzaketa Toki Erakundeak Finantzatzeko Funtsarekin osatzen da. Funts hori abenduaren 26ko 17/ 2014 Errege Lege Dekretuaren bidez sortu zen (17/ 2014 Errege Lege Dekretua, abenduaren 26koa, autonomia erkidegoen eta toki erakundeen finantza jasangarritasunerako neurriei buruzkoa, eta izaera ekonomikoko beste neurri batzuei buruzkoa), atxikitako udalerrien finantza jasangarritasuna bermatzeko,
|
haien
finantza premiei erantzunez. Funts hori hiru konpartimentutan egituratzen da, eta ezaugarri eta baldintza propioak ditu, izen honekin:
|
|
|
Lehen esan dudan bezala, gai hori ez dago berariaz jasota eskumena gaitzen duen ezein arautan. Hala ere, LHLren bigarren xedapen gehigarriaren 3 zenbakiak, gai horri dagokionez, xedatzen du, EAEko hiru administrazio mailetako ogasunak modu eraginkorrean artikulatzeko, horiek eta
|
haien
organismo eta erakundeek, Herri Dirubideen Euskal Kontseiluak zehaztutako moduan, Euskal Autonomia Erkidegoko erakunde erkideek aurrekontu prozeduraren eta kontabilitate publikoaren arloan erabiltzen dituztenen irizpide homogeneoak aplikatuko dituztela. ENDEMAÑO AROSTEGUIren iritziz xedapen horrek, inplizituki, esan nahi du legegile autonomikoak eskumena duela toki erakundeen aurrekontu araubideari buruzko alderdiak arautzeko; izan ere, araubide horren arauketa oso laburra da307.
|
|
|
Ondorioz, toki ogasunak elikatzen dituzten iturriak eta
|
haien
osagarritasuna kontuan hartuta, hemen guztiz azal daiteke legezkotasun kontrolak daudela, bai diru sarrera propioak lortzeari eta kudeatzeari dagokionez, bai beste iturri batzuetatik datozenak erabiltzeari dagokionez.
|
|
|
"... Beti da
|
haiekiko
mesfidantza; izan ere, zentzu berean, baina beste norabide batean, beheragoko erakunde edo erakunde deszentralizatu horiek ezin dute kontrolatu goragoko erakundeen legezkotasuna, horiek legez kanpoko egintzak egingo ez balituzte bezala. Paradoxa eta kontraesan oso bat, zeren eta, alde batetik, autonomia deklaratzen da, eta bestetik, ez da askatasunik eman nahi" 433.
|
|
|
" Lege honetan ezarritako baldintzetan, toki erakundeek,
|
haien
erakunde autonomoek eta mendeko merkataritza erakunde eta sozietateek kreditu eragiketak hitzartu ahal izango dituzte, bere modalitate guztietan, bai epe laburrera bai luzera, bai eta interes tasaren eta kanbio tasaren arriskua estaltzeko eta kudeatzeko finantza eragiketak ere".
|
|
|
" TOLTBren 52 artikuluak," Kreditu eragiketak hitzartzea: araubide juridikoa eta eskumenak" izenekoak, xedatzen du ezen, edozein motatako finantzaerakundeekin egiten diren kreditu eragiketak ituntzean edo aldatzean, baldin eta
|
haien
jarduera zuzenbide pribatuko arauen mende badago eta aurrekontuaren kudeaketari lotuta badaude, ekainaren 16ko 2/ 2000 Legegintzako Errege Dekretuaren 3.1.k artikuluan ezarritakoa aplikatuko dela. Horretarako aurrekontu aurreikuspenik ez badago, HAKLTBren 9.1 eta 3 artikuluak aplikatuko dira, baldin eta dagokion kreditu eragiketa sinatzeko hartutako konpromisoen bideragarritasunaren aurreko baldintza ez bada, osoko bilkuraren erabakiz, aurrekontua edo haren betearazpen oinarriak egokitzea.
|
|
|
200.000 biztanletik gorako toki erakundeek aukera izango dute
|
haietan
agindutako baimenen ordez aurrekontua finkatzeko helburuarekin egoera txostena aurkezteko, organo eskudunak onar dezan. Aurrekontu kontsolidazioaren agertokian, toki erakundeak, osoko bilkurak onartuta, defizit ez finantzarioaren gehieneko muga eta zorpetzearen gehieneko zenbatekoa hurrengo hiru ekitaldietako bakoitzerako hartzeko konpromisoa jasoko da.
|
|
|
...u2022 Atzerrian edo Espainian egoiliar ez diren finantza erakundeekin formalizatzen direnak, proiektatutako eragiketaren kapitala zehazteko balio duen dibisa edozein dela ere, entitate egoiliarrak dituzten partaidetzak finantza erakunde ez egoiliarrei lagatzea barne, nagusiki merkatuko diru sarrerekin finantzatzen ez diren zerbitzuak ematen dituzten edo ondasunak ekoizten dituzten toki erakundeei,
|
haien
erakunde autonomoei eta mendeko merkataritza erakunde eta sozietateei emandako kredituetan.
|
|
|
...ropar Batasuneko herrialdeen lurralde eremutik kanpo formalizatzen diren kreditu eragiketak, proiektatutako eragiketaren kapitala zehazteko balio duen dibisa edozein dela ere, entitate egoiliarrek dituzten partaidetzak finantza erakunde ez egoiliarrei lagatzea barne, nagusiki merkatuko diru sarrerekin finantzatzen ez diren zerbitzuak ematen dituzten edo ondasunak ekoizten dituzten toki erakundeei,
|
haien
erakunde autonomoei eta mendeko merkataritza erakunde eta sozietateei emandako kredituetan
|
|
|
...Europar Batasuneko herrialdeen lurraldeeremutik kanpo formalizatzen diren kreditueragiketak, proiektatutako eragiketaren kapitala zehazteko balio duen dibisa edozein dela ere, entitate egoiliarrek dituzten partaidetzak finantza erakunde ez egoiliarrei lagatzea barne, nagusiki merkatuko diru sarrerekin finantzatzen ez diren zerbitzuak ematen dituzten edo ondasunak ekoizten dituzten toki erakundeei,
|
haien
erakunde autonomoei eta mendeko merkataritza erakunde eta sozietateei emandako kredituetan (TOLTB 53.5 art)
|
|
|
Europar Batasuneko herrialdeen lurraldeeremutik kanpo formalizatzen diren kreditueragiketak, proiektatutako eragiketaren kapitala zehazteko balio duen dibisa edozein dela ere, entitate egoiliarrek dituzten partaidetzak finantza erakunde ez egoiliarrei lagatzea barne, nagusiki merkatuko diru sarrerekin finantzatzen ez diren zerbitzuak ematen dituzten edo ondasunak ekoizten dituzten tokierakundeei,
|
haien
erakunde autonomoei eta mendeko merkataritza erakunde eta sozietateei emandako kredituetan (TOLTB 53.5 art).
|
|
|
Kataluinako Estatutuaren 48.1 artikuluak ezartzen du Generalitateari dagokiola erakunde horien finantza zaintza, betiere, erakunde horiei aitortzen zaien autonomia errespetatuz. Konstituzioaren 140 eta 142 artikuluen arabera, Kataluinako Kontuen Sindikadurari buruzko Legearen 9.8 artikuluaren arabera, toki kmporazioen gaineko fiskalizazioa —ikusiko dugunez,
|
haien
finantzajarduera a posteriori kontrolatzea da—finantza zaintzaren edukiaren zati bat da, eta, beraz, estatutu manu horretatik eratorritako eskumenaren parte. Eta ildo horretan, Kataluniako Autonomia Erkidegoak erkidego horretako organo bati Kontuen Sindikatuaritoki korporazioen finantza jarduna kontrolatzeko jarduera bat esleitzea ezin da Konstituzioaren edo Estatutuaren aurkakotzat jo" 469 Modu horretara, KAk toki erakundeen finantzaeta ekonomia jardueraren gaineko kontrol bikoitza aitortzen du, horrek ekar dezakeen bikoiztasunarekin.
|
|
|
Gaitasun horrek Estatuak toki sektorearekiko duen finantza zaintza kentzea baino zerbait gehiago dakar, korporazioek eurek beraien finantza baliabideak lortzeko eta erabiltzeko prozesuan parte hartuz eta errekurtso
|
haien
bolumena geldiarazteko eta gastua askatasunez antolatzeko ahalegina eginez, Konstituzio Auzitegiak bere funtsezko arauaren integrazio lanean berariaz adierazi duen bezala". Beraz, bi printzipio horiek harreman estuan egon arren ez dira gauza bera.
|
|
|
Horrela, Konstituzioak, eremu horretan, Estatuko lege erreserbaren eta lurralde autonomiaren askotariko eskakizunak integratu nahi ditu. ...eak bere ezarpenean edo eskakizunean esku hartzea aitortu baitie, Oinarrizko arau bereko 140 eta 133.2 artikuluek adierazten dute, baina horrek ez du esan nahi tributu autonomia hori erabatekoa denik (tributu propioak toki ogasunen diru sarreren iturri bat baino ez dira), eta autonomia hori, zalantzarik gabe, mugarik gabea denik, toki korporazioen zerga boteretik eratorritako izaera beragatik, eta
|
haiei
dagokienez ere, nola ez, autonomiak botere bati egiten diolako erreferentzia. Nahitaez mugatua (1/ 1981 epaia, azaroaren 26koa)" 134.
|
|
|
Konparaketa egin daiteke TAOLren 2.1 artikuluaren"
|
haien
intereseko zirkuluan zuzenean eragiten duten gai guztietan esku hartzeko eskubidea" eta ETAHren 3.1 artikulua" antolatu eta kudeatu". Horretarako COLAO MARlNk idatzitakoa kontuan izan genuke.
|