|
2000
|
|
|
Eta, behin desterruan, Lapurditik Nafarroa Behererat eta Nafarroa Beheretik Lapurdirat ibili behar izan zuten, aldi batez, baita Biarnoko lurretarat ere, hainbat bider, gure arbaso haiek, lagun handiki batzuen etxetik bertze lagun batzuen etxerat, harik eta, Indietarako asmotan zegoen etxejaun bati etxea eta lurrak erosi zizkioten arte, non habia berria moldatu baitzuten, Lapurdi eta Nafarroa Behereko mugan. Desterru hura, beraz, distantzian eta legoatan ez zen luzea ez neurtezina, baina nola amorante batzuei gorputzen urruntzerik tipienak arimen urruntze guztizkoa dakarkien, hala egiten zitzaien gure odoleko gizon emazteki
|
haiei
eskumenean zirudiena eskuragaitz, desterrua kasik jasanezin egin arteraino. Sentimendu haren gutitzeko eta leuntzeko, eta, bide batez, habia berrirat moldatzeko eta estatu hartarat ohitzeko, on zuketen bakezko eta soseguzko giroa; ordea, bai Lapurdin, bai Nafarroa Beherean, eta bai Zuberoan ere, noiznahi den pizten ziren katoliko eta protestanten arteko aharrak eta liskarrak —hala nola Charles de Luxe eta Belzunzeko jaunaren artekoak—, etxegoiendarrak saihesterat eta ekiditerat entseiatzen zirenak, eta ekidin ere zituztenak nola edo hala, baina beren baitarik eta beren gorputz arimetarik baztertu ezinik, aldi berean, arrisku eta peril sentsazio hura, deserosoa eta gozagaitza, aitzina eginikako urrats bakoitza edonoiz gibelat bihur zekiekeen beldur, alde bietarat osin bana zuèn bide meharretik ibiltzerat kondenaturik baleude bezala, egun batean bai eta hurrengoan ere bai.
|
|
2001
|
|
|
Egia da musulmanekiko mugetan, bai Viguera n, bai Naiara n, konde edo comes tituluaerabiltzen zuten tokiko agintariak agertzen direla: Flain Bermudez (943, 947) eta Gartzia (947). Baina
|
haien
eskumenak beste errege gobernarienak bezalakoak ziren, ikus Alberto Cañada Juste (1986): –Honores y tenencias en la monarquia pamplonesa del siglo X?, in Homenaje a Jose MariaLacarra, 72 or?.
|
|
2003
|
|
|
Jarri bero dauden edo sua duten tresna eta gauzak
|
haien
eskumenetik kanpo.
|
|
|
...utonomia erkidegoek eta Ceuta eta Melillako hiriek beharrezkoak diren lankidetza hitzarmenak edo akordioak egin ditzakete beste erakunde batzuekin, horiek publikoak izan, estanaren titulartasuna eta horren ondorioztuko, tokiko edo beste autonomia erkidego batzuetako administraziokoak, nahiz pribatuak izan, betiere irabaziak lortzeko asmorik gabekoak; hitzarmen edo akordio horien helburua izango da
|
haien
eskumeneko neurriak betearaztea, haien zuzeneko ikuskapenarekin, eta horrek ez dakar inola ere betearazpeko erantzukizuna lagatzea.
|
|
2007
|
|
|
Desjabetze legeak balorazio modalitateak ezarri behar ditu. Autonomia erkidegoek desjabetze arloan dituzten eskumenei dagokienez, Konstituzio Auzitegiak argi utzi du Estatuaren eskumena dela desjabetze prozeduraren eta bermeen inguruko guztia, EKren 149.1.18 art. dela bide, baina autonomia erkidegoek desjabetze arrazoien inguruan legeak egiteko eskumena dutela onartu du,
|
haien
eskumenak egikaritzen dituztenean (martxoaren 26ko 37/ 1987 KAE, Nekazaritza Eraldaketari buruzko Andaluziako Parlamentuko Legearen kasuan).
|
|
2008
|
|
|
Nafarroako udalak beren artean mankomunitatetan elkar daitezke, obrak batera egin eta
|
haien
eskumenekoak diren zerbitzu jakin batzuk eskaintzeko. Mankomunitateek nortasun eta ahalmen juridikoaren jabe dira haien helburu berariazkoak betetzeko, eta beren estatutuen bidez arautzen dira.
|
|
2009
|
|
|
Eusko Legebiltzarreko presidenteak (PP) esan du bere alderdia EAJrekin akordioak lotzeko prest dagoela, izan ere, PPk jeltzaleen iritziarekin egiten du bat zergen jaitsierarekin; gainera,
|
haien
eskumena da, hiru aldundiak dituztelako.
|
|
|
Arantza Quiroga Eusko Legebiltzarreko presidenteak adierazi duenez, ez litzateke erokeria izango EAJrekin akordioak egitea, izan ere, PPk jeltzaleen iritziarekin egin du bat zergen jaitsierarekin; gainera,
|
haien
eskumena da, hiru aldundiak dituztelako, Antonio Basagoiti EAEko PPren buruzagiak atzo egindako adierazpenei erreferentzia eginez.
|
|
|
–Euskara ez duzue lastoz beteko eta erakustoki batean zintzilik ezarriko!?. Herritarrek eguneroko bizian euskara baliatzen duten bezala, hautetsiei ere engaiamendua eskatu zien,
|
haien
eskumenean dauden arloetan eragiteko.
|
|
2011
|
|
|
Bake epaileak, demandatuaren ondasun eta eskubideei dagokienez, kautelaneurri gisa ondorengo bi ezaugarriak betetzen dituzten jarduerak erabaki ditzake: ...a egotea, prozesua martxan dela sortutako egoerek hura eragoztea edo zailtzea ekidinez, eta (2) ezinezkoa izatea jardun horren ordez beste neurri bat hartzea, ordeztutako neurriaren eragingarritasun bera duena, baina demandatuarentzat arinagoa dena edo galera gutxiago dakarrena (PZLren 726.1 art.). Zehazki, PZLk bere 727 artikuluan kautela neurri batzuk aurkezten ditu131 Horietatik, bake epaileek,
|
haien
eskumenekoak diren kasuak kontuan hartuta, honakoak erabaki ditzakete:
|
|
2013
|
|
|
Norabide «zuzenean» doazela dio Montesek, eta urrats txiki horiek helburu nagusira iristeko ateak irekiko dizkietela uste du. Oraingoz, Debagoieneko Ospitaleko zuzendaritzak soilik erantzun dio eskutitzari, baina jakinarazi du neurriak hartzea
|
haien
eskumenetik at dagoela, eta Gasteizko zuzendaritza nagusiari igorri diela mezua. Osakidetza, berriz, «ikusezina balitz bezala» jokatzen ari dela salatu du Montesek, oraindik ez baitu eskutitz «bat bera ere» erantzun.
|
|
|
Protokoloak zehazten duenez, Guardia Zibilak txosten bat egiten du pintaden berri emanez. Ondoren, ordezkaritzak haiek garbitzea eskatzen die udalei
|
haien
eskumena baita eta hilabeteko epean egiten ez badute Nafarroako Gobernuak kontratatutako enpresa bateko langileek, Foruzainen laguntzarekin, pintadak kenduko dituzte. Udalek ordaintzen ez badute Toki Ogasunen Partaidetzako Fondoko transferentzietatik kenduko zaie dirua.
|
|
2015
|
|
|
Iaz, adibidez, oposizioko taldeen bidez, panelak euskaratzeko galdea egin zioten Iruñeko Udalari. "
|
Haien
eskumenekoa ez zela esatea izan zen udalaren erantzuna", gaineratu zuen AEK ko Asier Biurrunek. Hori ikusita, 2014ko ekainean Nafarroako Gobernuari eskaera egin zioten, baina horrek ere entzungor egin zuen.
|
|
2016
|
|
|
Kontuan hartu behar da behin behineko erabakiak direla ere. Gaur egun, Tolosan bi epaile euskaldun daude, baina Eusko Jaurlaritzak ez du
|
haienganako
eskumenik. Egun, bi daude, baina sei hilabetera bakarra egon daiteke.
|
|
2017
|
|
|
– Estatuko Administrazio Orokorraren organo eta erakunde publikoak bereizten, baita
|
haien
eskumenak eta araudi aplikagarria ere.
|
|
2018
|
|
|
Alegia, kontzejuek udalerria baino txikiagoa den barruti bat kudeatzen dute, udalerri baten barruan. Nortasun juridikoa eta jarduteko ahalmen propioa dute, eta Arabako Aldundiak zehaztuak ditu
|
haien
eskumenak eta ahalmenak: herriko azpiegituretan lanak egitea; bideak, mendiak eta erabilera publikoko bestelako ondasunak zaintzea; ondarea administratu, kontserbatu eta arautzea; eta interes berezia duten obrak programatzea eta egitea.
|
|
|
Auzokideen ohiturak zaindu behar izaten zituzten, eta susmo txarrak edo izanez gero, esku hartu behar izaten zuten. Gages Kondea Erregeordeak()
|
haien
eskumenak eta betebeharrak zabaldu zituen, gaueko erronden ardura emanez (Garralda Arizcun, 1986).
|
|
2019
|
|
|
Engainatu dituztenez, bertute alferreko eta xarmagarriak ernatzen zaizkie emakumeei, hala nola pudorea, harrotasuna, leuntasun ezin leunagoa; alde batetik, ajeak dira: gezurrak sorrarazten dituzte, susmoak, haserrealdi biziak, baina erraz ulertzekoak dira kontuan hartzen bada nolako egoeran jarriak diren emakumeak; gauza ñimiñoetan jarrarazten diete beren urguilua, edo, behintzat,, sentimendua beste garrantzirik ez duten gauzetan?, zeren
|
haien
eskumenetik kanpo baitaude gai, ustez garrantzitsu, guztiak; pairatzen duten mendekotasunetik sortzen zaie pudorea:
|
|
2021
|
|
|
Ikerketak argi uzten du arduradunek abisua jaso zutela Beiruteko portuan milaka tona amonio nitrato zeudela, baina ez zutela behar bezala erantzun. Presidenteak, lehen ministroak eta zenbait ministrok aitortu dute alertak jaso zituztela leherketa baino aste batzuk lehenago, baina errugabetzat jo dute beren burua, esanez ez zela
|
haien
eskumena, edo ardura beste baten esku utzi zutela. Diabek ere jaso zuen txostena, non estatuko segurtasun agentziek ohartarazten zuten lehergaiek sei urte zeramatzatela portu eremuan.
|
|
|
Hain da horrela non lehen aldiz 27 gobernadoretatik 19k (batzuk presidentearen hurbilekoak) gutuna sinatu duten, Bolsonarori pandemiaren bilakaera zoroa geldiarazteko neurri gogor eta urgenteak hartzeko exijituz. Areago, batzuek itxialdia eta bertzelako neurri murriztaileak ezarri dituzte,
|
haien
eskumenen heinean.
|
|
|
Beraz, praktikan, organo arbitralek aukera erreal bakarra dute: inbertsio tratatuak lehenestea,
|
haien
eskumen edo gai eremua inbertsio hitzarmenetako auziak argitzera mugatzen baita.
|
|
2022
|
|
|
Esan zuen Jaurlaritza laguntzen ari dela hizkuntza eskubideen aurkako epaiak jaso dituzten udalei: «Haien hizkuntza planifikazioaren aurkako sententziak daudenean, ari dira egoki ikusten dituzten errekurtsoak aurkezten, eta kasuan kasuan eskatzen diguten laguntza diskrezioz eta
|
haien
eskumenak errespetatuz ematen ari gara. Gure erantzuna izan da laguntza edo irizpidea eskatu diguten udalei laguntzea».
|
|
|
Asanbleako presidenterik gabe, diputatuek dute Ipar Irlandako lehen ministroa eta ministrordea aukeratu; eta, eguneroko jardunean, ez dute eztabaidarik izango, eta dute batzorderik osatu, ezta horietan parte hartu ere. Ministroek karguan jarraitu dute, jardunean, baina
|
haien
eskumenak mugatuta egongo dira, ez baitira gobernu baten parte izango, eta dute beste erabakirik hartu.
|
|
|
EH Bilduk eta Elkarrekin Podemos IUk kontra bozkatu dute, eta gogoratu dute sindikatuen babesik ere ez duela. Lege berriak Euskal Autonomia Erkidegoko administrazio guztietan diharduten 100.000 beharginen jarduna antolatu eta arautzen du —lan eskaintza publikoak, eskalak, enplegu publikoko organoen eta
|
haien
eskumenen erregulazioa, eta abar— 1989tik indarrean zegoen araudia ordezkatuko du, aurreko hiru legegintzaldietan legea berritzeko saioek porrot egin ondoren.
|
|
2023
|
|
|
Besteak beste, jarduera hauek jaso ditu planean: emakumeen aurkako indarkeriaren epaitegi bereziak bikoiztea eta
|
haien
eskumenak sexu askatasunaren aurkako delituen alorrera ere hedatzea; biktimei doako laguntza juridikoa bermatzea; azterketa forentserako unitateak indartzea; trebakuntza espezializatua ematea justizia, barne, hezkuntza eta osasun administrazioetan; sexu indarkeriaren biktimentzako laguntzak martxan jartzea; osasun sisteman psikologia eta psikiatria zerbitzu espezializatuak sortzea; edota andreen ...
|
|
|
Zailtasun handiz, ia hogei urte igaro ondoren eta ikerketa anitzek horrela frogatu dutelako, Hezkuntza Sailak onartu behar izan du segregazioa hezkuntza sistema publiko pribatuaren ondorio zuzena dela. Behin arazoa identifikatuta, egiturazkoa den sistema segregatzailea amaitzea izango litzateke logikoena,
|
haien
eskumen zuzenekoa den euskal eskola publikoa sistemaren ardatz bilakatuz, ituntze unibertsa amaituz eta publifikazio bide erreal bat irekiz. Baina hori egin beharrean, Hezkuntza Sailak erabaki du hezkuntza sistema dual kohesionatzailea asmatzea.
|
|
|
Lanak egiteko, Laudioko Udalak diru-laguntza eskatu dio Arabako Foru Aldundiaren lankidetza tresna den Obra eta Zerbitzuen Foru Planari. Plan horren bidez,
|
haien
eskumeneko obrak egiteko eta zerbitzuak emateko laguntzak ematen zaizkie Arabako Lurralde Historikoko toki erakundeei
|
|
|
Esan bezala, Organismo edo Auzitegi Ekonomiko Administratiboek auzialdi bakarrean honakoak ezagutuko ditu: Foru Aldundiko organoek emandako administrazio egintzen aurka jarri diren erreklamazioak, bide ekonomiko administratiboan aurkara badaitezke; aparteko berrikuspen errekurtsoak; bere ebazpenetan antzemandako okerren zuzenketak,
|
haien
eskumenekoa
|