|
2003
|
|
|
g) Hamazazpigarren artikuluko 4 paragrafoaren azken tartekadurak egiten duen aipamena eta lege honetan adingabeen epaileari buruz jasotzen diren beste
|
guztiak
adingabeen epaile zentralari egiten zaizkiola ulertuko da, Zigor Kodearen 571 artikulutik 580.erakoetan aipatutako delituetatik edozein adingabeei egozten zaienean.
|
|
|
Lege hau indarrean jartzean, berehalakoan bukatuko da 4/ 1992 Lege Organikoan ezarritako neurri
|
guztien
betetzea, hamalau urtekoak baino gazteagoak ari baziren neurri horiek betetzen; kasuan kasuko erantzukizunak azkendu egingo dira.
|
|
|
Hori egin eta gero, epaileak proposamenaren gaineko erabakia hartuko du, batez ere, adingabearen inkin edo beste familia nahiz hezkuntza talde batekin bizitzea. Epaileak entzun egingo die adingabearen letraduari, talde teknikoari eta adingabeak babestu eta eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariari;
|
horiek guztiek
argibideak emanteresa aintzakotzat hartuta. Hartutako kautela neurriak indarrean iraun dezake lege honen 31 artikuluan eta ondorengoetan ezarritako entzunaldia egin arte edo errekurtso egokiak gauzatzen diren bitartean.
|
|
|
Adinga eragindako ezinegona, betiere adingabearen inguruabar pertsonalak eta gibeen epaileak erabakia hartuko du Fiskaltzak egindako proposamenaren gainean, eta, horretarako, agerraldia egingo da. Agerraldi horretan parte hartuko dute adingabearen letraduak, talde teknikoaren ordezkariak eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariak;
|
horiek guztiek
argibideak emango dizkiote epaileari eskatutako neurriaren egokitasunari buruz, adingabearen interesa eta hark prozesuan duen egoera gogoan izanik.
|
|
|
Fiskaltzak instrukzioa burutzen duen bitartean, behar beste egiaztatuta geratzen bada adingabea zoro zegoela edo indarreko Zigor Kodearen 20 artikuluko 1, 2 edo 3 paragrafoetan ezarritako inguruabarretatik beste edozein gertatzen dela, orduan, adingabea babestu eta zaintzeko beharrezkoak diren kautela neurriak hartuko dira, kasuan kasuan aplika daitezkeen manu zibilen arabera; egoki bada, adingabea ezgaitzeko eta babes erakundeak eratzeko jarduna sustatuko da zuzenbidearen arabera.
|
Horri guztiari
kalterik egin gabe, instrukzioa bukatuko da, eta lege honetan agindutako alegazioak egingo dira beronen 5.2 eta 9 artikuluetan ezarritakoarekin bat etorriz; halaber, lege honek araututako izapideen bitartez, hala denean, adingabearen intereserako egokia den neurri terapeutikoren bat eskatuko da lege honetan ezarritako guztien artean.
|
|
|
Fiskaltzak instrukzioa burutzen duen bitartean, behar beste egiaztatuta geratzen bada adingabea zoro zegoela edo indarreko Zigor Kodearen 20 artikuluko 1, 2 edo 3 paragrafoetan ezarritako inguruabarretatik beste edozein gertatzen dela, orduan, adingabea babestu eta zaintzeko beharrezkoak diren kautela neurriak hartuko dira, kasuan kasuan aplika daitezkeen manu zibilen arabera; egoki bada, adingabea ezgaitzeko eta babes erakundeak eratzeko jarduna sustatuko da zuzenbidearen arabera. Horri guztiari kalterik egin gabe, instrukzioa bukatuko da, eta lege honetan agindutako alegazioak egingo dira beronen 5.2 eta 9 artikuluetan ezarritakoarekin bat etorriz; halaber, lege honek araututako izapideen bitartez, hala denean, adingabearen intereserako egokia den neurri terapeutikoren bat eskatuko da lege honetan ezarritako
|
guztien artean
.
|
|
|
Fiskaltzak, alegazio idazkiarekin batera, espedientea, konbikzio piezak, efektuak eta prozesuko gainerako osagaiak bidali eta gero, horiek jasotzen direnean, adingabeen epaitegiak bere eginbideei erantsiko dizkie
|
horiek guztiak
, eta entzunaldi izapidea irekiko du; horretarako, Fiskaltzaren alegazio idazkia eta espedientearen lekukotza igorriko dizkio adingabearen letraduari, horrek, bost egun balioduneko epean zehar, alegazio idazkia formula dezan eta bere ustez egokiak diren frogabideak proposa ditzan. Letraduaren alegazio idazki horrek eta Fiskaltzarenak autu berberak jasoko dituzte.
|
|
|
5*) Salbuespenez, aurreko erregelan ezarritako kasuak oso oso larriak badira, eta epaiak beren beregi hori adierazten badu, epaileak erregimen itxiko barneratze neurria ezarri du urtebetetik bost urte arte; horren osagarri gisa, ondoz ondo, zaintzapeko askatasunaren beste neurri bat ezarriko du, hezkuntza laguntza eta
|
guzti
, askoz jota, beste bost urterako. Lege honen 14 eta 51.1 artikuluetan xedatutakoaz baliatu ahal izateko, nahitaezkoa da barneratze neurria benetan betetzen hasi denetik lehenengo urtea igarotzea.
|
|
|
Lege honen 14 eta 51.1 artikuluetan xedatutakoaz baliatu ahal izateko, nahitaezkoa da barneratze neurria benetan betetzen hasi denetik lehenengo urtea igarotzea.
|
Hori guztia
, laugarren xedapen gehigarrian ezarritakoari kalterik egin gabe.
|
|
|
Hala eta
|
guztiz
ere, jokabide berberak bi arau hauste edo gehiago eragiten baditu, edo jokabide hori beharrezko bidea bada beste bat burutzeko, horietatik larriena bakarrik hartuko da kontuan neurri egokia aplikatzeko.
|
|
|
Erregimen irekiko barneratzea. Neurri honen menpe dauden gizabanakoek inguruneko zerbitzu normalizatuetan gauzatuko dituzte heziketa programaren jarduera
|
guztiak
; ohiko egoitza zentroan izan eta bertan biziko dira, hango programa eta barne araudiaren arabera.
|
|
|
Epailearen ustez komenigarri diren beste betebehar
|
guztiak
betetzea. Epaileak, ofizioz edo Fiskaltzak hala eskatuta, halako betebeharrak ezar ditzake epaiaren menpe dagoena gizartean sar dadin berriro; baina neurri horiek ezin diote inoiz ere kalterik egin hark gizabanako gisa duen duintasunari.
|
|
|
i) Beste norbaitekin edo beste familiakoa, epaileak ezarritako denboraldian ze edo hezkuntza talde batekin bizitzea. Neurri honen menpe dagoen gizabanahar, beste norbaitekin edo bere familiaz besteko familia batekin edo hezkuntza talde batekin bizi behar da;
|
horiek guztiak
egokiro hautatuko dira, adingabea gizarteratze prozesuan orientatzeko.
|
|
|
n*) Erabateko desgaikuntza. Laugarren xedapen gehigarrian ezarritakoarekin bat etorriz, erabateko desgaikuntzaren neurriak behin betiko kentzen dizkio ohore, enplegu eta kargu publiko
|
guztiak
hori zein gizabanakori ezarri eta berorri, nahiz eta halakoak hautazkoak izan. Ezgaitasuna dakar, orobat, horiek guztiak nahiz beste edozein ohore, kargu edo enplegu publikoak lortzeko, eta kargu publikoetarako hautatua izateko, neurriak dirauen artean.
|
|
|
Laugarren xedapen gehigarrian ezarritakoarekin bat etorriz, erabateko desgaikuntzaren neurriak behin betiko kentzen dizkio ohore, enplegu eta kargu publiko guztiak hori zein gizabanakori ezarri eta berorri, nahiz eta halakoak hautazkoak izan. Ezgaitasuna dakar, orobat,
|
horiek guztiak
nahiz beste edozein ohore, kargu edo enplegu publikoak lortzeko, eta kargu publikoetarako hautatua izateko, neurriak dirauen artean.
|
|
|
Epaiaren menpeko gizabanakoari neurri batzuk ezartzen bazaizkio prozedura berean, eta neurri horiek ezin badira aldi berean bete, epaileak entzun egingo du talde teknikoaren ordezkariak eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariak esan beharrekoa, eta, Fiskaltzak eta adingabearen letraduak hala proposatuta, neurri
|
horiek guztiak
nahiz horietatik batzuk ordez ditzake, edo guztiak elkarren segidan betetzea ezar dezake; azken kasu horretan, neurriak betetzeko epe osoa ezin da izan neurririk astunenaren ondorioz ezartzen den denboraren bikoitza baino luzeagoa.
|
|
|
...Epaiaren menpeko gizabanakoari neurri batzuk ezartzen bazaizkio prozedura berean, eta neurri horiek ezin badira aldi berean bete, epaileak entzun egingo du talde teknikoaren ordezkariak eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariak esan beharrekoa, eta, Fiskaltzak eta adingabearen letraduak hala proposatuta, neurri horiek guztiak nahiz horietatik batzuk ordez ditzake, edo
|
guztiak
elkarren segidan betetzea ezar dezake; azken kasu horretan, neurriak betetzeko epe osoa ezin da izan neurririk astunenaren ondorioz ezartzen den denboraren bikoitza baino luzeagoa.
|
|
|
Aurreko paragrafoan xedatutakoaren ondoreetarako, adiskidetzea gertatu dela ulertuko da, adingabeak eragindako kaltea aitortu eta biktimari barkamena eskatu ondoren, biktimak harentearen onerako zenbait ekintza burutze barkamen eskeak onartzen dituenean; eta kaltea konpondu dela ulertuko da, adingabeak biktimarekin edo kaltedunarekin horren mesederako edo gizarko konpromisoa hartu eta konpromiso hori benetan betetzen duenean.
|
Horrek guztiak
ez dio kalterik egiten alderdiek ituna egin izanari, erantzukizun zibilaren ondoriozko akzioa, lege honetan ezarrita dagoena, egikaritzeari buruz, delitu edo faltak erantzukizun hori eratortzen duen neurrian.
|
|
|
Adingabe edo gazte berberaren aurka, zenbait prozeduraren izapideak egiten badira, prozedura
|
horiek guztiak
adingabearen espediente pertsonalean artxibatuko dira, hain zuzen ere, Fiskaltzak adingabeari buruz ireki duen espediente horretan. Modu berean, eginbideak artxibatuko dira adingabeen epaitegi eskudunean.
|
|
|
Espedienteko adingabeari zenbait delitu eratxiki bazaizkio, eta delitu horiek lurralde desberdinetan burutu badira, adingabearen egoitza zein tokitan izan eta toki hori izango da kontuan, espediente bakar batean delitu
|
horien guztien gaineko
eskumena zein organo judizialek duen zehazteko, bai eta aplikatu beharreko neurrien betearazpena zein erakunde publikori dagokion ezartzeko; modu subsidiarioan, kontuan hartuko dira Prozedura Kriminalaren Legeko 18 artikuluan aipatutako irizpideak.
|
|
|
e) Prozeduraren egoera eta gradua edozein izanik ere, adingabeak sentimeneko laguntza eta laguntza psikologikoa izan behar ditu, eta bertan izan behar dira gurasoak edo adingabeak aipatzen dituen beste gizabanako
|
guztiak
, adingabeen epaileak hori baimentzen badu.
|
|
|
f) Prozeduran zehar zein intzidenteren izapidetza egin eta intzidente
|
horietan guztietan
eurei entzungo zaie.
|
|
|
Behin adingabeen epaileak akusatzaile partikularra bertan agertzea onartu eta gero, horri bidaliko zaio lege honen arabera gauzatutako jardun osoa, eta, akusatzaile horrek bere interesak defenda ditzan, izapide
|
guztietan
parte hartzea ahalbidetuko da.
|
|
|
Adingabearen letraduak Fiskaltzari eskatuko dio beharrezkotzat jotzen dituen eginbide
|
guztiak
burutzeko. Fiskaltzak horien onarpenari buruzko erabakia hartuko du ebazpen ziodunean; ebazpen hori letraduari jakinarazi eta adingabeen epaileari horren berri emango dio.
|
|
|
Izan ere, Autonomia Estatutuak euskararen hizkuntza ofizialkidetasuna arautu zuen, eta, horrez gain, Euskal Herriko biztanle
|
guztiei
eskubidea aitortu zien, Administrazioarekin dituzten harremanetan hizkuntza hori erabiltzeko. Hizkuntza eskubide horiek guztiak ziurtatzeko beharrezkoak diren neurri eta bitartekoak jarri behar dira.
|
|
|
Izan ere, Autonomia Estatutuak euskararen hizkuntza ofizialkidetasuna arautu zuen, eta, horrez gain, Euskal Herriko biztanle guztiei eskubidea aitortu zien, Administrazioarekin dituzten harremanetan hizkuntza hori erabiltzeko. Hizkuntza eskubide
|
horiek guztiak
ziurtatzeko beharrezkoak diren neurri eta bitartekoak jarri behar dira.
|
|
|
Fiskaltza
|
guztietan
, adingabeen atal bat izango da; atal hori karrera fiskaleko kideek osatuko dute, kide horiek espezialistak izango dira, eta, atalotan, beharrezkoak diren administrazio funtzionarioak izango dira, araudi bidez ezartzen denarekin bat etorriz.
|
|
|
2 Indarrik gabe geratuko dira, halaber, lege honetan ezarritakoarekin bateraezinak diren arau
|
guztiak
, lerrun berekoak nahiz beheragokoak.
|
|
|
Jarraian, epaileak erabakiko du entzunaldiari ekitea edo hautsikoa denetan. Epaileak entzunaldiari ekitea erabakitzen badu, epaian erabakia hartuko du azaldutako autu
|
guztien inguruan
.
|
|
|
1 Epaiak izango ditu Botere Judizialaren indarreko Lege Organikoak ezartzen dituen betekizun
|
guztiak
. Epai horretan balioetsiko dira egindako frogak, eta Fiskaltzak eta adingabearen letraduak adierazitako arrazoiak, bai eta, koa ere.
|
|
|
Epai horretan balioetsiko dira egindako frogak, eta Fiskaltzak eta adingabearen letraduak adierazitako arrazoiak, bai eta, koa ere. Kontuan hartuko dira, halaber, egitateen inguruabarrak eta larritasuna, adingabearen nortasunari, egoerari, beharrizanei eta familia nahiz gizarte in hala denean, adingabeak berak azaldutaguruneari buruz eztabaidatu diren datu
|
guztiak
, eta adingabe horrek epaia emateko unean duen adina. Horren guztiaren eretzean, adingabeen epaileak erabakia hartuko du proposatutako neurriari edo neurriei buruz.
|
|
|
Kontuan hartuko dira, halaber, egitateen inguruabarrak eta larritasuna, adingabearen nortasunari, egoerari, beharrizanei eta familia nahiz gizarte in hala denean, adingabeak berak azaldutaguruneari buruz eztabaidatu diren datu guztiak, eta adingabe horrek epaia emateko unean duen adina.
|
Horren guztiaren
eretzean, adingabeen epaileak erabakia hartuko du proposatutako neurriari edo neurriei buruz. Beren beregi adieraziko ditu horien edukia, iraupena eta haiekin lortu nahi diren helburuak.
|
|
|
Adingabeen epaitegi bakoitzak epaien erregistro bat eramango du; erregistro horretan idatzi eta sinatuko dira behin betikoak diren
|
guztiak
.
|
|
|
a) Beharrezkoak diren erabaki
|
guztiak
hartzea, ezarritako neurriak eragingarritasunez betearaz daitezen.
|
|
|
Adingabea neurri batzuen menpe baldin badago, azken epai irmoa zein epailek eman eta epaile horrek neurri
|
guztiak
aldi berean betetzea aginduko du.
|
|
|
Ezarritako neurri
|
guztiak
edo horietatik batzuk ezin badira aldi berean bete, elkarren segidan beteko dira hurrengo erregelak kontuan hartuta, salbu eta epaileak adingabearen intereserako beste hurrenkera bat ezartzen duenean:
|
|
|
Gaztea lege honetan araututako neurriak betetzen ari dela, kondena gisa, Zigor Kodearen neurri edo zigorrak ezartzen bazaizkio, epaile edo auzitegiak
|
guztiak
aldi berean betetzeko aginduko du, hori egin badaiteke. Bestela, betearazten ari den barneratze neurriaren ostean beteko da espetxealdi zigorra, salbu eta epaile edo auzitegi epai emaileak, delitu astunen ondoriozko kondena izateagatik eta gaztearen inguruabarrak kontuan hartuta, ezarritako espetxealdi zigorra berehalakoan betearazteko agintzen duenean.
|
|
|
1 Neurriak betearazten diren bitartean, horiek ezarri dituen epaileak ofizioz edo Fiskaltzak, adingabearen letraduak nahiz Administrazio eskudunak hala eskatuta, eta alderdiei entzun eta gero, bai eta talde teknikoari eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariari entzun eta gero ere, ondorerik gabe utz ditzake halakoak, edo, haien ordez, beste batzuk ezar ditzake, bere ustez beste horiek egokiagoak badira lege honetan araututakoen artean; betetzeko falta den denbora zenbatekoa izan eta beste horrenbestekoa edo laburragoa izan daiteke neurrion iraupena.
|
Hori guztia
, aurreko artikuluaren 2 paragrafoan xedatutakori kalterik egin gabe, eta lege honen 14 artikuluarekin bat etorriz.
|
|
|
Aurreko kasu
|
guztietan
, epaileak auto ziodunean emango du ebazpena; auto horren aurka, lege honetan ezarritako errekurtsoak jarri ahal izango dira.
|
|
|
Barneratutako adingabe
|
guztien
eskubidea da haien nortasuna, askatasun ideologikoa, erlijio askatasuna eta, kondenaren edukiak ukitzen ez dituen heinean, eskubide nahiz interes legitimoak errespetatzea, eta, bereziki, adingabetasun zibilari datxezkionak errespetatzea, kasua denean.
|
|
|
Adingabetasun zibila duenak oso osoko hezkuntza eta heziketa jaso behar ditu eremu
|
guztietan
, eta izan behar du legeek haren izaera kontuan hartzeagatik berari eskaintzen dioten babes berezia.
|
|
|
Adingabearen duintasuna eta bizitza pribatua errespetatu behar dira; adingabeak euren izenarekin identifikatuko dira; eta, barneratuta egon arren, egoera hori
|
guztiz
isilpekoa izan behar da hirugarrenei begira.
|
|
|
Epaiaren menpe daudenek banakako tratamendu programa izateko eskubidea dute, eta barneratutako
|
guztiek
zentroko jardueretan parte hartzeko eskubidea dute.
|
|
|
k) Adingabeek eskaerak eta kexak azalduko dizkiete zentroko zuzendaritzari, erakunde publikoari, agintari judizialei, Fiskaltzari eta Herriaren Defendatzaileari edo euren autonomia erkidegoan antzekoa den erakundeari; eta lege honetan araututako errekurtso
|
guztiak
aurkez diezazkiokete adingabeen epaile eskudunari, haien eskubide eta interes legitimoak babesteko.
|
|
|
l) Adingabeek argibide pertsonal eta eguneratuak eskuratuko dituzte, euren eskubide eta betebeharrei buruz, beraien egoera pertsonal nahiz judizialari buruz, zentroetan adingabeak izan eta zentro horien barne jardunbidearen gaineko arauei buruz, bai eta eskubide
|
horiek guztiak
gauzatzeko prozedura zehatzei buruz ere, batik bat, eskaerak, kexak edo errekurtsoak aurkezteari begira.
|
|
|
Zentroaren barruan jarduera ordenaduna lortzeko laguntza eman behar dute, eta gizabanako
|
guztiei
errespetua eta begirunea zor dizkiete zentroaren barruan nahiz kanpoan; bereziki, halakoakleei eta barneratutako beste adingabeei. zor dizkiete agintariei, zentroko langi
|
|
|
Behar bezala erabili behar dituzte zentroko instalazioak eta euren eskura jartzen diren baliabide material
|
guztiak
.
|
|
|
2 Barneratutako gizabanako
|
guztiek
, ahoz nahiz idatziz, gutun azal irekian nahiz itxian, eskaerak eta kexak helaraz diezazkiokete erakunde publikoari, haien barneratze egoerari buruz eta horretan sortutako arazoei buruz. Eskaera edo kexa horiek aurkez diezazkiokete, dunei emango die halakoen berri. halaber, zentroko zuzendariari; horrek eskaera edo kexei erantzungo die haren eskumenekoak badira, edo, bestela, erakunde publikoari edo agintari esku
|
|
|
Barneratutako adingabeak diziplina bidez zuzen daitezke, araudi bidez ezarritako kasuetan eta araudietan ezarritako prozeduraren bidez, betiere Konstituzioaren, lege honen eta azaroaren 26ko 30/ 1992 Legearen IX. tituluaren printzipioekin bat etorriz; azken lege horrek herri administrazioen araubidea ezarri eta administrazio prozedura erkidea arautu du. Une oro, adingabeen duintasuna errespetatu da, eta ezin izango zaizkie adingabeei inoiz ere kendu mantenu eskubidea, nahitaezko hezkuntza izateko eskubidea, eta komunikazioak eta bisitak izateko eskubidea,
|
horiek guztiak
lege honetan eta beronen garapenerako xedapenetan ezarrita dauden heinean.
|
|
|
Adingabea zentroko jolas jarduera
|
guztietan
edo horietatik batzuetan parte hartzeaz gabetzea, egun batetik sei arteko epealdian.
|
|
|
Batzorde horretan parte hartzen dute Deustuko Unibertsitateak berak, Herri Arduralaritzaren Euskal Erakundeak, Euskal Herriko Unibertsitateak, UZEIk, magistratu euskaldunek, Justizia Sailburuordetzako itzultzaile eta teknikariek, abokatuek?
|
Horiek guztiak
biziki saiatu dira Justizia Administrazioaren sistema informatikoan dokumentuen euskarazko ereduak izateko, batez ere, dokumentu horiek jurisdikzio guztietan eta bake epaitegietan maiz sarri erabiltzen direnean.
|
|
|
Batzorde horretan parte hartzen dute Deustuko Unibertsitateak berak, Herri Arduralaritzaren Euskal Erakundeak, Euskal Herriko Unibertsitateak, UZEIk, magistratu euskaldunek, Justizia Sailburuordetzako itzultzaile eta teknikariek, abokatuek? Horiek guztiak biziki saiatu dira Justizia Administrazioaren sistema informatikoan dokumentuen euskarazko ereduak izateko, batez ere, dokumentu horiek jurisdikzio
|
guztietan
eta bake epaitegietan maiz sarri erabiltzen direnean.
|
|
|
Aldi berean, heziketa prozesuari atxikia, kanpoko munduaren eraginak areago sentitzeko joera ere badu gizarte inguruak duen pisua, helduarekin alderaturik, ez proportzionala delarik.
|
Horrek guztiak
erabakiak hartzeko unean, baita erabakia hartu ondoren ere, kontuan hartzeko moduko berezitasuna osatzen du, neurri batean, adingabearen motibazio prozesu salbuespenezkoaren oinarria ematen duena eta abiapuntutzat jo dena gazteen zuzenbide penalaren bide berezia justifikatzeko. Horregatik, esku hartze hezitzaile orok adingabeen ingurunearen gainean zabaldu behar du bere eragina, horrek ematen baitio benetako zentzua.
|
|
|
lehendabizi, lege honek gizarte zerbitzuei galdatzen dien parte hartze zabala egikaritzeko, ezinbestekoak dira oraindik eskuratu ez diren baliabide material nahikoak. Ezartzen diren neurriak ezerezean gera ez daitezen, beharrezkoak dira, alde batetik, baliabide ekonomiko egokirik gabe lortezinak diren azpiegiturak eta, bestalde, konpromiso handiagoa hartu dute herri administrazo
|
guztiek
, orain arte erakutsi ez duten ahalegin eta gogoaz, legeak eskaintzen dituen ahalbide guztiak, oraindik neurrigek de facto behintzat bi salbuespenezko erregimen juridiko penal sortu baitzituz handi batean martxan jarri ez direnak, eskuragarri egon daitezen. Bigarrenez, lege hau vacatio legis aldian zegoela, 7/ 2000 eta 9/ 2000 LOak onartu ziren, eta orain arte egindako balorazio positiboa erabat auzitan utzi zuten, zeren eta aipatu bi leten, terrorismo delituen edota zenbait delitu astunen kasuan eman beharreko erantzuna nabarmen gogortzearen bitartez.
|
|
|
lehendabizi, lege honek gizarte zerbitzuei galdatzen dien parte hartze zabala egikaritzeko, ezinbestekoak dira oraindik eskuratu ez diren baliabide material nahikoak. Ezartzen diren neurriak ezerezean gera ez daitezen, beharrezkoak dira, alde batetik, baliabide ekonomiko egokirik gabe lortezinak diren azpiegiturak eta, bestalde, konpromiso handiagoa hartu dute herri administrazo guztiek, orain arte erakutsi ez duten ahalegin eta gogoaz, legeak eskaintzen dituen ahalbide
|
guztiak
, oraindik neurrigek de facto behintzat bi salbuespenezko erregimen juridiko penal sortu baitzituz handi batean martxan jarri ez direnak, eskuragarri egon daitezen. Bigarrenez, lege hau vacatio legis aldian zegoela, 7/ 2000 eta 9/ 2000 LOak onartu ziren, eta orain arte egindako balorazio positiboa erabat auzitan utzi zuten, zeren eta aipatu bi leten, terrorismo delituen edota zenbait delitu astunen kasuan eman beharreko erantzuna nabarmen gogortzearen bitartez.
|
|
|
|
Horrekin guztiarekin
batera, gaztelania euskara eta euskara gaztelania aurkibide analitikoak eskaintzen dira, bi hizkuntzetatik edozeinetan hitz sarrerak errazago bilatu ahal izateko.
|
|
|
Geroago, Euskal Herriko Unibertsitateko zigor zuzenbideko irakasleek, Jon Mirena Landak eta Rafael Sainz de Rozasek hain zuzen, testua berrikusi dute, eta Deustuko Unibertsitateko euskara tekniko juridikoko irakasleak, Gotzon Loberak, ohar bikainak egin ditu.
|
Horrek guztiak
ahalbidetu du orain eskaintzen den testua prestatzea, betiere Eusko Jaurlaritzaren Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailaren laguntzarekin.
|
|
|
Gure ametsa da testu honek mundu juridikoaren euskalduntze prozesua aberastea. Gurari horrekin lan egin dugu, eta prest gaude beronen inguruan egin daitezkeen iradokizun
|
guztiak
gureganatzeko.
|
|
|
Geroenean ere, zehatzaile hezitzaile izaera duen prozedura ezartzen du. Lege berriak horri esleitzen dizkio Espainiako konstituzio antolamenduak ematen dituen berme
|
guztiak
, Konstituzio Auzitegiaren epaiarekin eta Haurraren Eskubideei buruzko 1989ko azaroaren 20ko Itunaren 40 artikuluarekin bat etorriz.
|
|
|
Hor daude, besteak beste, adingabeen epaitegietan eginiko prozedurek bete behar dituzten bermeak eta oinarrizko eskubideei zor zaien begirunea. Hala ere,
|
hori guztia
prozedura arruntari egin dakizkiokeen bestelako moldaketei kalterik egin gabe, moldaketa horiek ahalbidetzen baitute prozedura motaren izaera eta helburua kontuan hartzea. Zenbait neurri hartzera dator hori, neurriok ezin baitira zehatzaileak izan, aurrezaintza berezira zuzendutakoak baino, adingabea birsartzeko eta haren
|
|
|
Oraintsu aipatu diren printzipio, irizpide eta jarraibideen ondorenez, esan daiteke lege organiko honen idazkera asmoz gidatu dutela jarraiko printzipio orokorrek: arauak hausten dituzten adingabeei aplikatu beharreko prozedura eta neurriak zigor izaerakoak dira formaren aldetik, edukiaren aldetik, ostera, zehatzaile hezitzaileak izan behar dira; beren beregi berme
|
guztiak
aitortu behar dira, bermeok konstituzio eskubideen zaintzak eta adingabearen interesari zor zaizkion eskakizun bereziek eratortzen dituztenean; arauak hausten dituzten adingabeen arloan, ondorio prozesal eta zehatzaileetarako tarte batzuk bereizi behar dira; kasu zehatzaren inguruabarrak direla-eta komenigarri diren neurriak hartzeko eta betearazteko, malgutasunez jokatu behar da; adingabeen eral...
|
|
|
Biktimei prozeduretan esku hartzeko aukera ematen zaie, besteak beste, frogak proposatu eta egiteko, ondorioak formulatzeko eta errekurtsoak jartzeko. Hala ere, parte hartze hori modu mugatu batez ezarri da, adingabeen arloan ez baita onartzeko modukoa gizabanakoek alderdi akusatzaile izateko duten eskubidea, horretarako diren prozesu eskubide eta karga
|
guztiekin
. Hemen ez dago, ez ekintza kriminalaren ondorioz kalteturik gertatu direnen akzio partikularrik, ezta herritarren akzio popularrik ere, kasu horietan gizarte eta estatuaren interes lehenetsia bat adingabearenarekin.
|
|
|
alde batetik, Konstituzioaren aginduz, justiziaren ekintza sustatzeko eginkizuna bete behar du, legezkotasuna defenbearen letraduak prozesuaren fase guzdatzearekin batera; beste alde batetik, adingabeen eskubideak zaindu behar ditu, haien interesa jagonez. Adingati
|
guztietan
hartu behar du parte. Une oro, espedientearen edukia zein den jatzake, eta, zenbait egintza burutzen bakin behar du, frogabideak proposa didira adingabearen interesa balioesteko eta neurria betearazteko, egintza horietan guztietan parte hartuko du; neurria aldatzeko eska dezake, modu berean ere.
|
|
|
Adingati guztietan hartu behar du parte. Une oro, espedientearen edukia zein den jatzake, eta, zenbait egintza burutzen bakin behar du, frogabideak proposa didira adingabearen interesa balioesteko eta neurria betearazteko, egintza
|
horietan guztietan
parte hartuko du; neurria aldatzeko eska dezake, modu berean ere.
|
|
|
Halako egoeretan, gutxieneko esku hartzearen printzipioa aplikatu behar da, eta talde teknikoak bitartekaritza eginkizuna burutu behar du.
|
Horren guztiaren
ondorioz, gerta daiteke espedientea ez hastea, espediente hori largestea edo ezarritako neurria bukatzea. Berriro ere, nabariro hobetsi dira hezkuntza irizpideak eta birgizarteratze irizpideak, gizarte defentsaren gainetik, defentsa hori, aurrezaintza orokorrean oinarritzen den neurrian, beharbada etorkizunerako kaltegarri gerta baitaiteke.
|
|
|
Murrizketa hori handiagoa edo txikiagoa izan daiteke, eta, horren arabera, barneratze mota desberdinak ezarri dira, jarraian azalduko den bezala. Edozein kasutan ere, barneratzeak norberaren segurtasunerako giroa sortu behar du horretan parte hartzen duten
|
guztientzat
, dela profesionalentzat, dela araua hautsi duten adingabeentzat.been garapen psikologikoa behar beza Horregatik, nahitaezkoa da egotaldiaren baldintzak zuzenak izatea, adingalakoa izan dadin.
|
|
|
Erregimen irekiko barneratzea ezartzen denean, adingabeak hezkuntza proiektuko jarduera
|
guztiak
burutzen ditu inguruneko zerbitzu normalizatuetan. Adingabe horren ohiko bizilekua zentroan bertan dago.
|
|
|
3 Lege hau zein gizabanakori aplikatu eta gizabanako horiek izango dituzte Konstituzioan eta antolamendu juridikoan aitorturiko eskubide
|
guztiak
, eta, bereziki, urtarrilaren 15eko 1/ 1996 Lege Organikoan, Adingabearen Babes Juridikoari buruzkoan, Haurraren Eskugabeak babesteko eginiko itunen arauebideei buruzko 1989ko azaroaren 20ko Itunean eta Espainiak balio osoz adintan aitortutakoak.
|
|
2004
|
|
|
Badirudi egokiagoa dela frogaren gaineko arauak jurisdikzio jarduera adierazleari buruzko xedapen orokorretan kokatzea, ez, ordea, prozedura mota zehatza ezarri duten xedapenetan. Horretarako, kontuan hartu behar da frogaren gaineko arauak orokorrak direla lehen auzialdiko prozesu adierazle
|
guztietan
, bai eta, hala denean, bigarren auzialdikoetan ere.
|
|
|
Alderdien adierazpena baloratzeari dagokionez,
|
guztiz
zentzuzkoa da oraindik kontuan hartzea, egitateak finka daitezen, egitateok egiazko gisa aitortu behar dituela horietan parte hartu eta horien ondorioz kalteak izan dituenak. Aitzitik, zentzugabea da legeak onarpen edo aitorpen horri erabateko froga balioa ematea beti.
|
|
|
Bestalde, praktikan zentzurik gabe geratu dira frogari buruzko arauen beste zati batzuek konpondu dituzten arazoak. Agiri frogara ezin izango da bildu gainerako frogabideetara bildu ezin eta egitateen egiazkotasuna finkatzeko prozesura ekarri den
|
guztia
. Agiri itxurako irizpen eta txosten idatziak egin eta ekar daitezke; baina adituen eta lekukoen irizpen eta txosten izaera izango dute.
|
|
|
Ez da onartu adituen ezespena, horien irizpena alderdiek ekarri badute; kasu horretan, adituek narrioa bakarrik jasan dezakete. Edonola ere, aditu
|
guztiek
zin egin edo hitz eman behar dute euron jardunean objektiboak eta inpartzialak izango direla. Gainera, legeak xedapenak ezarri ditu adituek euren irizpenak aurkakotasun osoarekin azal, argi eta osa ditzaten.
|
|
|
Hemeretzigarren mendeko arauketak ez zuen argitu aditu jardueraren izaera, hots, frogabidea ote zen ala epaile jardueraren osagarri nahiz lagungarri?. Egungo arauketarekin, alderantziz, aditu jarduera bat dator, oso osorik, froga jarduera arautu behar duten printzipio orokorrekin; eta, horregatik,
|
guztiz
zentzuzkoa da aditujarduerari buruzko balorazio askea. Bada, premiazkoa zen aditu jardueraren izaera argitzea, eta argitu egin da; baina horrek badakar zeharkako ondore garrantzitsua ere:
|
|
|
Era berean, pertsona juridikoek egindako adierazpena xedatu da, horiek publikoak izan nahiz pribatuak izan.
|
Horrekin guztiarekin
lortu da estasunei so egiteaz gain, froga gauzatzean aurkakotasuna eta hur hurrekotasuna bermatzea.
|
|
|
Presuntzioak egitate batzuen egiazkotasuna finkatzeko metodo gisa barneratu dira, eta behar beste arautu da, interes publikoa nagusi denean izan ezik, prozesu zibilean oinarrizko den froga zama. Behin
|
hori guztia
kontuan hartu eta Kode Zibilaren manu batzuk indargabetuta, froga zibilak duen arauketa bikoitza ezabatu ahal izango da.
|
|
|
Esperientziak erakusten du, mundu osoan zehar, alderdiek hasierako alegazioak egin ondoren, berehala ahozko ekitaldira jotzen bada, eta, ekitaldi horretan, epaia ere berehala eman aurretik, alegazio osagarri eta froga jarduera
|
guztiak
pilatzen badira, orduan, ia gehienetan, hurrengo arriskuetatik bat egon ohi dela: bata, larri larria, eta, horren eretzean, auziak ebatz daitezke, aurkakotasun osoa bermatzen duten erregela guztiak bete gabe eta epaitzaren oinarri izan behar duten osagai guztietan beharrezko arreta jartzeke; bestearen ondorenez, epaiketara edota ikustaldira berehala jotzearekin ustez irabazi den denbora gal daiteke etendurekin eta gertakizun bereziekin.
|
|
|
Esperientziak erakusten du, mundu osoan zehar, alderdiek hasierako alegazioak egin ondoren, berehala ahozko ekitaldira jotzen bada, eta, ekitaldi horretan, epaia ere berehala eman aurretik, alegazio osagarri eta froga jarduera guztiak pilatzen badira, orduan, ia gehienetan, hurrengo arriskuetatik bat egon ohi dela: bata, larri larria, eta, horren eretzean, auziak ebatz daitezke, aurkakotasun osoa bermatzen duten erregela
|
guztiak
bete gabe eta epaitzaren oinarri izan behar duten osagai guztietan beharrezko arreta jartzeke; bestearen ondorenez, epaiketara edota ikustaldira berehala jotzearekin ustez irabazi den denbora gal daiteke etendurekin eta gertakizun bereziekin. Etendura eta gertaera horiek ez dira beti arrazoitugabekotzat eta huts hutsik luzatzailetzat hartu behar, maiz beharrezkoak baitira auzien konplexutasuna dela eta.
|
|
|
Esperientziak erakusten du, mundu osoan zehar, alderdiek hasierako alegazioak egin ondoren, berehala ahozko ekitaldira jotzen bada, eta, ekitaldi horretan, epaia ere berehala eman aurretik, alegazio osagarri eta froga jarduera guztiak pilatzen badira, orduan, ia gehienetan, hurrengo arriskuetatik bat egon ohi dela: bata, larri larria, eta, horren eretzean, auziak ebatz daitezke, aurkakotasun osoa bermatzen duten erregela guztiak bete gabe eta epaitzaren oinarri izan behar duten osagai
|
guztietan
beharrezko arreta jartzeke; bestearen ondorenez, epaiketara edota ikustaldira berehala jotzearekin ustez irabazi den denbora gal daiteke etendurekin eta gertakizun bereziekin. Etendura eta gertaera horiek ez dira beti arrazoitugabekotzat eta huts hutsik luzatzailetzat hartu behar, maiz beharrezkoak baitira auzien konplexutasuna dela eta.
|
|
|
Ondorenez, esan bezala, egintzak ahalik eta gehien bateratzea egokia da, soil soilik, konplexutasunik gabeko auzigaietan edo babes
|
guztiz
azkarra behar duten auzigaietan. Beste kasu batzuetan, epaiketa arrunta da zentzuzko lege aukera, horren aurretiazko entzunaldiarekin, prozesua arazteko eta eztabaidaren objektua zehazteko.
|
|
|
Epaiketan, froga gauzatuko da eta horri buruzko ondorioztapenak azalduko dira. Epaiketa alde juridikoei buruzko txostenekin amaituko da, alderdi
|
guztiek
idatziz informatzea nahiago izan ezean edo auzitegiak hori egokitzat jo ezean. Gainera, azpimarratu behar da, grabatzeko eta erreproduzitzeko tresna egokien bidez jasoko dela jendaurreko eta ahozko jardun guztia, bi auzialdietan, beharrezko aktei kalterik egin gabe.
|
|
|
Epaiketa alde juridikoei buruzko txostenekin amaituko da, alderdi guztiek idatziz informatzea nahiago izan ezean edo auzitegiak hori egokitzat jo ezean. Gainera, azpimarratu behar da, grabatzeko eta erreproduzitzeko tresna egokien bidez jasoko dela jendaurreko eta ahozko jardun
|
guztia
, bi auzialdietan, beharrezko aktei kalterik egin gabe.
|
|
|
Gora jotzea berresten da, gora jotako ebazpenaren jurisdikzio berrikuspen betearen aldetik. Gora jotako ebazpena lehen auzialdian emandako epaia izanez gero, legez ezarri da bigarren auzialdia epaiketa berria ez izatea, bertan egitate eta argudio mota
|
guztiak
ager edo kasuari buruzko beste uzi batzuk azal ezin daitezkeela. Gora jotzeko epaiaren edukia koherentziaz arautu da, batez ere, epai horren kongruentzia berezia kontuan izanik.
|
|
|
Babes judizialaren eragingarritasunaz eta Justizia Administrazioak mundu osoan zehar zeintzuk arazo izan eta horiek behar duten arretaz benetan arduratuta eta
|
horrekin guztiarekin
bat etorrita, lege honek errekurtso berezien, eta, batez ere, kasazioaren hurrengo ideia hau gainditu nahi du, hori ohikoa izan arren, eragin handikoa baita: errekurtso horiek hirugarren auzialditzat jotzen ez badira ere, askotan zuzenbidea kasuan kasuan definitzeko, horiek beharrezko azken pauso gisa hartuko dira.
|
|
|
Zinez, kasazioaren esparru berria itxuratzea nahitaezkoa da hainbat arrazoiren ondorioz, eta arrazoi horiek ez dira unean unekoak edo tokian tokikoak besterik gabe. Alabaina, segurtasun juridikoaren eta tratu berdintasunaren gose diren justirria ere, itxuraketa hori egitea, «kasazio interesa» duten autuetatik zenbait kasuz kasu hautatuz, baldin eta hautaketa hori burutzeko eginkizuna
|
guztiz
subjektibo gertatzen bada.
|
|
|
Espainiako sistema juridikoan, aurrekariak ez du indar loteslerik; indar loteslea eratxikitzen zaie legeari eta zuzenbide objektiboaren gainerako iturrieibiziko garrantzia du aurrekariarekin lo bakarrik. Horregatik,
|
guztiontzat
beretutako doktrinaren eragingarritasunak; aurrekari hori, aginduzkoa barik, aginte juridiko bereziaz hornitutakoa izan behar da.
|
|
|
|
Hori guztia
dela eta, kasazio interesa modu objektiboan hartu da lege honetan; horrek esan nahi du kasazioko errekurtsoa ebazteak prozesuko alderdientzat berebiziko garrantzia duela, baina badagoela haratagoko interesik ere. Interes hori modu objektiboan jasotzeko, batetik, munta handiari buruzko parametroa erabili da; eta, bestetik, gaiari dagokion parametroa.
|
|
|
Prozesuko arazo horiek, aldi beniako Konstituzioaren 123 artikuluaren ikuspuntutik. Espainiako Konstituzioaren 161.1 artikuluko b) letra eta 53.2 artikulua kontuan izanik, bideraezina da Konstituzio Auzitegiari kentzea Espainiako Konstituzioaren 24 artikulura bildutako gai
|
guztiak
. Hortaz, Konstituzio Auzitegiaren doktrinari erreparatu behar zaio.
|
|
|
Ondorenez, Espainiako Konstituzioaren arabera, prozesuko gai askoren interpretazioa egiteko, auzialdi bakar eta gorena dago. Beste gai batzuetarako, jarraian aztertuko dugunez,
|
guztiz
birmoldatu da legearen intereserako errekurtsoa.
|
|
|
Gainera, Konstitutsoa ordezko moduan hartu behar zen kontuan, legegintza aukera horretan. Horregatik, ezin arbuia daiteke, behin behineko betearazpenaren araubide berriak, errekurtso
|
guztietan
, baita errekurtso berezietan ere, izango duen eragina. Oro har, oinarrizko eskubideen arloko kondena epaiak ez dira araubide berri horretatik baztertu, hasieran bederen.
|
|
|
Aitzitik, eskumenak, ahaleginak eta legitimazioa dutenen interesak bermatzen dute Auzitegi Gorenak prozesu arazo garrantzitsuen gaineko eskumenari eustea. Auzitegi Gorena, Konstituzioaren arabera, ordena
|
guztien gaineko
organoa da; garbi dago, ordea, Auzitegi Gorenak ez duela auzi guztien gaineko eskumenik.
|
|
|
Aitzitik, eskumenak, ahaleginak eta legitimazioa dutenen interesak bermatzen dute Auzitegi Gorenak prozesu arazo garrantzitsuen gaineko eskumenari eustea. Auzitegi Gorena, Konstituzioaren arabera, ordena guztien gaineko organoa da; garbi dago, ordea, Auzitegi Gorenak ez duela auzi
|
guztien gaineko
eskumenik.
|
|
|
|
Hori guztia
dela eta, Auzitegi Gorenaren ebazpenak gutxiestea, zuzeneko eragina ez dutelako beste epai edo subjektu juridiko zehatz batzuen eskubideen gainean, ez dator bat Espainiako antolamendu juridikoan jurisprudentzia doktrinari eratxiki zaion balioarekin; halaber, ez dator bat ikerketa iuskonparatibo zorrotzenekin; ezta Justizia Administrazioko jurisdikzio organo gorenen zereginari buruz aipatu joera m...
|
|
|
Legeak ezarri duen benetako aurka jartzea desberdina da, kondena diruzkoa denean eta ez denean. Kondena diruzkoa ez bada, aurka jartzearen oinarria izan daiteke ezinezkoa edo
|
guztiz
zaila izatea behin behineko betearazpena eman aurretiko egoerara itzultzea edo betearazpena jasan duenari konpentsazio ekonomikoa ematea, kalte galeren ordainaren bidez, epaia ezeztatzen bada.
|
|
|
Lege honek, lehen auzialdiko epaitegien aldeko apustua egin du, horiek justizia zibilaren oinarri baitira, esangura
|
guztietan
. Oro har, lege honen arabera, lehen auzialdiko epaitegiek berehalako eragingarritasuna duten epaiak emango dituzte, behin behineko betearazpenaren bidetik.
|
|
|
Behin behineko nahitaezko betearazpena ez da kautela neurria, eta kautela neurrien ondoreek baino indar eta eragingarritasun handiagoa du. Batetik, zentzuzko aurka jartzeaz gain, berme
|
guztiak
dituen prozesuko epaia dago; bestetik, «zuzenbide onaren kea» baino ez.
|
|
|
Argudio hori ez dator bat bigarren auzialdiko berrespen epaiekin. Gainerakoan, mota honetako legea egin behar da, epailearen benetako zeregina oinarri hartuta, auzialdi
|
guztietan
eta errekurtso berezietan. Legea ezin da oinarritu zeregin horren ustezko edo benetako kalitate gabezia horretan.
|
|
|
Nahitaezko betearazpenari buruzko lege araubideek ezin dute saihestu, ezta konpentsatu ere, prozesuaren aurretik ematen den kreditu berandutza. Halaber, lege araubideari ezin zaio eskatu hartzekodun
|
guztiei
euren kreditu guztiak ordaintzea beti. Lege honetara ez da bildu nahi formula utopikorik.
|
|
|
Nahitaezko betearazpenari buruzko lege araubideek ezin dute saihestu, ezta konpentsatu ere, prozesuaren aurretik ematen den kreditu berandutza. Halaber, lege araubideari ezin zaio eskatu hartzekodun guztiei euren kreditu
|
guztiak
ordaintzea beti. Lege honetara ez da bildu nahi formula utopikorik.
|
|
|
Legeak betearazpenaren aurka jartzeko intzidente bakarra ezarri du betearazpen
|
guztietarako
; salbuespenez, araubide berezia dute berme erreala gauzatzea helburu duten betearazpenek. Aurka jartzea betearazpen prozesuan gauzatzen da, eta hori aurretiaz aipatutako kasuetan bakarrik oinarri daiteke.
|
|
|
Badirudi arrazoi horiek gutxi direla; baina, egia esan, funtsezkoak ere badira. Gainera arrazoiak ezin dira baztertu, epai irmoa betearaztea ez delako eragiketa automatikoa, eta, horrekin batera, ez delako zentzuzkoa epaia eman eta hori irmo denetik epaiaren betearazpena eskatu bitartean jasotako
|
guztia
alde batera uztea.
|