|
2016
|
|
|
“Gure amona bertsozalea zen oso, eta 7 urte neuzkanerako Txirritaren 30 bertso inguru jakingo nituen buruz.
|
Gure
ama, 19 urterekin, herriko taberna batean aritu zen lanean, zerbitzari, eta egunen batean ganbarara bidali zuten zerbaiten bila. Atea ireki eta bat batean 150 kiloko gizaseme bat aurkitu zuen galtzontzilotan, ‘Ieuuuup! ‘, bera agurtuz.
|
|
|
‘A zer nolako sustoa! Hura zen hura apote zaharra! ’, zioen
|
gure
amak. Horretaz gain Txirritak bazeukan euskal mundu tradizionalean indar handia duen gaitasuna:
|
|
2017
|
|
|
“Ni milonga [1] kaxkar bat joz hasi nintzen, letra bat buruz ikasi nahian oroimenari tiraka. Irakurri eta entzundakoarekin eta
|
gure
amak gidatutakoarekin hasi nintzen neurriak eta estrofak deskubritzen (zortzikoa, dezima), zerk zerekin errimatu behar zuen ikasten etab”. Artean ez zuen bere burua payadore ikusten, berak dioen bezala gehiago zen ameslari; “baina patuak ametsa bete dit gerora”.
|
|
|
Amaren neba zen.
|
Gure
amaren familian jota obsesio bihurtu zen eta ni mutikoa nintzela hainbat lehiaketa eta txapelketara joan behar izaten nuen familiako norbaiti txaloak jotzera. Noiz aldatu zen jota kantatzeko modua?
|
|
2018
|
|
|
Ekarri ere ez zuten egin; lur haietan gelditu zen betikoz haren gorputza. Bertsolari polita omen zen (“Apextegiko Inaziari harek kantatu zittion toberak…”), eta horregatik, hain xuxen ere,
|
gure
ama oroitzen zen irakurria zuela aspaldiko egunkariren batean bertsolari etxalartar bati eginiko elkarrizketa, zeinek kontatzen zuen gerra hartan berean galdu zuela beratar lagun bat, bertsotan ederki egiten zuena. Amak konprenitu zuen osaba Luis izan behar zuela ‘beratar lagun’ hura.
|
|
2019
|
|
|
Orain ikusita, pentsatzen dut horrela izan behar zuela. 12 urte nituenean
|
gure
amari Berak etorri ezin badu Gernikara, ni joango naiz Algortara esanda hasi ziren gure urteetako joan etorriak. Beraz, soilik patuak duen edertasun poetikoa ikusten diot gure azken plana zu gurera etorri ezinik eta ni zure bila joanda burutzeari.
|
|
2020
|
|
|
Ni ez naiz kale kalekoa, eta ezta baserritarra ere, auzo bateko kale etxe batekoa baizik.
|
Gure
amak eta osaba batek egin zuten baserriaren ondoan etxe bat, eta han hazia naiz ni, baserritarren artean; euskal girokoa, beraz, erabat. Bertso eskolen sorreraren garaiak ziren haiek.
|
|
|
Ni Aitzumarriagan bizi nintzen
|
gure
ama zena hil zenetik, baina gure jaiotetxean irratia zeukaten eta liluratu egiten ninduen. Gogoan daukat behin lubizi batek Errezilen baserri bat azpian hartu zuela eta hildakoak izan zirela entzun nuela, eta lo egin ezinik aparatuari begira pasatu nuela gaua, handik lau pertsonak nola hitz egin zezaketen asmatu ezinik.
|
|
|
Nire espetxealdian bertso paperak erabili nituen nire senideekin uztarketa modura, hots: Gabonetako afariak,
|
gure
amaren urtebetetze bazkari ospakizunetarako eta abar idazten nituen bertso batzuk. Eta hitzordua jartzen genuen ordu jakinen batean senideak bazkarian edo afarian kantatzeko, eta nik ordu berean kantatzen nituen nire ziegako bakardadean.
|
|
2022
|
|
|
Ondo bizi eta beti katoliko onak bezela,
|
gure
Ama Elizaren alde egin. Goraintziak.
|
|
|
Bada, beste askoren antzera, han gure Gaztelu inguruan ez zegoen bertsolaririk, baina umetan entzuten nituen han bertso zaharrak kantetan.
|
Gure
amak bere kantetan zituen Markesaren alabarenak, Bilintxenak, Behin batean Loiolan eta holako batzuk. Gainera, umetan entzuten nien nagusiei euskara galtzen doala, Durangon eta herri handietan.
|
|
2023
|
|
|
|
Gure
amak sukaldeko leihoak zabal zabalik jarri, irratiaren bolumen gurpiltxoa topera eraman, eta han jarduten zuten bertsolariek kanta eta kanta. Propaganda ekintza bat zen gure atte amentzat:
|
|
|
Han egindako lagun baten segidan Venezuelara joan eta seme alabak izan zituzten; haien ama ere bi aldiz joan zen bisitan haurrak jaio zirenean “haiek ere laguntza dute eta”, esanda. “Pentsa zer izango zen
|
gure
amarentzat halako bidaia, dozena bat ordukoa gutxienez, hegazkinez sekula ibili gabe egonda! ”, dio Mikelek.
|
|
|
“Eskolan, orain Ermuan ikastolan badute hezkuntza arautuan bertsolaritza lantzeko aukera, baina ni adin horretan nengoenean ez. Ez nuen izan bertsolaritza ikasgelan jasotzeko aukerarik, baina
|
gure
ama bertsozalea da, eta izan du ohitura inguruko herrietan antolatutako bertso saioetara edo Bizkaiko Txapelketako saioetara joateko. Akorduan daukat saioetara eramaten ninduela berarekin batera”.
|
|
|
“Nik bertsolaria ez nuen ezagutu, jaio nintzen urtean hil zelako, 1945ean, baina amonarekin, Hermenegildarekin, harreman estua nuen eta hark esanda dakit hamaika ume izan zituztela, hiru txikiak zirela hil baziren ere.
|
Gure
ama Arrazolan jaioa zen, baina lehen hirurak Bilbon jaioak zirela esaten zuen. Valentina, Jose Florentino eta Karmen izango ziren.
|
|
|
Valentina, Jose Florentino eta Karmen izango ziren. Eta Arrazolan bizi zirela jaioko ziren Rafaela, Juanita, Timotea
|
gure
ama, Felipe eta Josefa. Eibarrera etorri aurretik Mallabiako Donai Etxebarri baserrian egon ziren, eta, ondoren, Eibarko Aginaga auzoan, 1925ean Tutulu baserria erosi zuten arte”, jarraitu zuen Edurnek.
|
|
|
Rafaela eta Karmen, esate baterako, Bergarara joan ziren etxeren batera eta bertako mutilekin ezkondu ziren. Rafaelaren senarrak denda bat zuen eta lehen umea eduki zuenean
|
gure
ama joan zen Rafaelaren etxera, artean oso gaztea zelako laguntzera, eta ondoren Eibarko etxe batean egon zen lanean. Baina oraindik umeak zirenean, gerra ondoko lehen urteak, gose urteak izan ziren haiek.
|
|
|
Baina oraindik umeak zirenean, gerra ondoko lehen urteak, gose urteak izan ziren haiek.
|
Gure
amak kontatzen zuen pasadizo batek erakusten du garaiko giroa nolakoa zen. Janez oso urri zebiltzan batean, amona errukitu egin omen zen umearekin eta oilo batek goizero arrautza non jartzen zuen erakutsi omen zion, aitaren ezkutuan hara joan eta arrautza hori gordinik jan ahal izateko.
|
|
|
“Ez nituzke gauza hauek esan, baina
|
gure
amak esaten zuen etxean aitarik gabe hazi zirela ia ia, oso gutxi ikusten zutelako, bere lanak egiten zituenean Eibarko kalera jaisten baitzen, han tabernaz taberna ibiltzeko”, jarraitu zuen Edurnek.
|
|
|
Gure etxean ez da izan bertso girorik.
|
Gure
amak ez zuen entzun ere egin nahi izaten. Gu Txantxa Zelain bizi ginen eta amona egunero etortzen zen.
|
|
|
Jendeak etxetik ekartzen zituen jakiak eta, bertan, prestatu egiten genituen.
|
Gure
amak eta nik neuk ere sukaldean lan asko egin genuen. Taberna itxi zenean, nire ahizpa Pakita gelditu zen behean eta ni goian.
|