|
2023
|
|
|
zergak, tasak eta kontribuzio bereziak. Azkeneko biak ahalbide printzipioaren araberakoak baino
|
gehiago
, baliokidetasun printzipioaren araberakoak dira. Badirudi ekonomia ahalbidearen printzipioa bakarrik zergei aplikatzen zaiela, baina horrek ez du esan nahi tasak eta kontribuzio bereziak Konstituzioaren aurkakoak direnik.
|
|
|
Kasu horietan, tributua helburu estrafiskalak lortzeko erabiltzen da eta, tributu hori bidezkoa izan dadin, Konstituzioarekin bat etorri behar da gainerako aldeetan. Alderantzizko desbideraketa, ordea, ez da onartzen, alegia, ezin daiteke zergaduna behartu berari dagokiona baino
|
gehiago
ordaintzera, azken finean hori konfiskazioa izango litzatekeelako.
|
|
|
Zerga bat baino
|
gehiago
dagoenez, galdera hau azal daiteke: berdintasun printzipioa zerga bakoitzean zaindu behar ote da, ala nahikoa da tributu sistemak printzipio hori orokorrean errespetatzea?
|
|
|
Ekonomia ahalbidearen printzipioari ekinez, ahalbide handiagoa duen pertsonak zergetan
|
gehiago
ordaindu behar du, ahalbide txikiagoa duenak baino. Eskakizun hori zerga proportzionalekin ere bete daiteke, berbarako, karga tasa bakarreko zergekin.
|
|
|
Kasu honetan, ekonomia ahalbide handiagoa duen pertsonak
|
gehiago
ordaintzen du honako bi arrazoiengatik: batetik, zerga oinarri handiagoa du; bestetik, karga tasa ere handiagoa da.
|
|
|
Hitz gutxitan esateko, konfiskatzaileak dira zerga hauek: ondarearen gaineko zerga iraunkorra, ondareak ematen dituen errentak baino
|
gehiago
ordaindu behar denean; errenta edo ekoizpenaren gaineko zergak, errenta erabilgarri oso txikia6 uzten dutenean; edota gastu edo kontsumoaren gaineko zergak, bizitzeko gutxienekoa baino eskuratze ahalbide txikiagoa uzten dutenean.
|
|
|
Horrez landa, tributu sistemak tributu bat baino
|
gehiago
ezar dezake objektu beraren gain. Halakoetan, zergapetze bikoitza gerta ez dadin, nahitaezkoa da zerga egitateak berdinak ez izatea kasu bietan, tributuen objektu berbera izan arren.
|
|
|
Eskuarki, egitezko kasutik bertatik atera dezakegu pertsona hori nor den. Beste batzuetan, ordea, zerga egitatea gauzatzean pertsona bat baino
|
gehiago
pilatzen dira garrantzi eta eragin berarekin, eta ez da erraza zergaduna nor den zehaztea (berbarako, salerosketa gauzatzean, legeak zehaztu behar du nor den zergaduna, eroslea, saltzailea edo beste edonor).
|
|
|
Osterantzean, ondorio onartezina gertatuko litzateke jarduketa batzuk (salbuespenaren ezarpena) lege erreserbapean egongo liratekeelako eta beste jarduketa batzuk, ordea, ez (eraldaketa, ezabapena). Are
|
gehiago
, lege lerruna ez duen arau baten bidez salbuespena eralda edo ezaba daitekeela onartzeak esan nahi du zerga egitatea ere xeda daitekeela legea ez den arauaren bitartez. Ildo berari ekinez, salbuespena ezabatzean salbuespenak ezartzen zuen egitezko kasua burutuz gero, tributu betebeharra sortuko litzateke; modu horretara, eraldaketaren bidez kargapeko kasu berria ezarriko litzateke, tributua ordaintzeko betebeharra eta guzti.
|
|
|
jarauntsi onartu gabeak, ondasun erkidegoak eta, nortasun juridikorik izan gabe, zergapean jar daitekeen batasun ekonomikoa edo ondare banandua osatzen duten erakundeak. TFAOek (eta TLOk) ez dute eman beste kategoriarik ezartzeko agindu edo definiziorik; are
|
gehiago
, tributu zehatzen foru arauei aukera eskaintzen die kategoria hori erabiltzeko.
|
|
|
Legeak zehaztutako kasuekin batera, jarauntsi onartu gabearekin eta ondasun erkidegoarekin batera, bi kasu orokor
|
gehiago
aipatzen ditu: zergapetu daitekeen batasun ekonomikoa eratzea edo, bestela, ondare banandua osatzea.
|
|
|
Subjektu pasiboaren betebehar nagusia tributu zorra ordaintzea da; betebeharpeko subjektu pasibo bat baino
|
gehiago
egonez gero, Administrazioaren aurrean zordunen pilaketa gertatzen da. Pilatze hori konpontzeko, Arabako TFAOren 35.7 artikuluak, Gipuzkoako TFAOren 35.5 artikuluak, Bizkaiko TFAOren 34.5 artikuluak (eta TLOren 35.7 artikuluak) honako hau dio:
|
|
|
Pilatze hori konpontzeko, Arabako TFAOren 35.7 artikuluak, Gipuzkoako TFAOren 35.5 artikuluak, Bizkaiko TFAOren 34.5 artikuluak (eta TLOren 35.7 artikuluak) honako hau dio: betebehar baten egitezko kasuan betebeharpeko bi edo
|
gehiago
pilatzean direnean, horiek modu solidarioan daude behartuta prestazio guztiak betetzera Tributu administrazioari begira, foru arauak (edo legeak) aurkakorik xedatu ezean. Solidaritatearen araubidea zerga egitate bakarrak eratortzen duenez, tributu betebehar bakarra dago, baita Administrazioarekin tributu harreman juridiko bakarrak ere.
|
|
|
Manu horren ondorioz, hirugarren bat (edo
|
gehiago
) subjektu pasibo edo tributuaren zordun nagusiarekin parekatzen da (edo dira); baina, ordezkoekin gertatu aldera, erantzuleak ez du subjektu pasiboa baztertzen, ez da horren lekuan jartzen tributu harremanetan. Beste zordun bat da.
|
|
|
Bestalde, zordun bat baino
|
gehiago
batera agertzen diren arren, erantzulea ez da inoiz tributuaren subjektu pasiboa izango, subjektu pasiboak bere izateari (zergadun edo ordezko) eusten diolako. Betebeharrei dagokienez, erantzuleak bakarrik erantzun behar du tributuaren betebehar materialen zioz (ordainketa); subjektu pasiboak, aldiz, tributu betebeharra osatzen duten gainerako prestazio formalak ere gauzatu behar ditu.
|
|
|
2 Graduazio irizpide ezberdinak aplikatuta, ehuneko hori handitu edo gutxituko da portzentajezko puntuen arabera. Irizpide bat baino
|
gehiago
batera aplika daiteke.
|
|
|
Hortaz, aurreko lerrokadako baldintzak betez gero, ezkutatzea graduazio irizpide bezala aplikatuko da ezkutatu den kopurua gorabehera. Arabako arauketak eta Gipuzkoakoak ere, ordea, irizpide hau aplikatzeko betekizun bat
|
gehiago
jaso du: zehapen handiagoa ezartzeko, datuak ezkutatzearen ondoriozko zorra %10etik gorakoa30 izan behar da, zehapenaren oinarriari begira.
|
|
|
Eragiketa baten gainean tributu bat baino
|
gehiago
ezarri nahi badira eta elkarren artean bateraezinak badira, tributu bidegabearen ziozko zor ez den sarrera eskatzeko preskripzio epea zenbatzen hasiko da tributu egokia zein den erabakitzeko organo eskudunak ebazpena eman duenetik aurrera. Esaterako, BEZaren eta KbOEren arteko bateraezintasuna.
|
|
|
Likidazio proposamen bat baino
|
gehiago
egonez gero, beste horrenbeste zehapen prozedura hasiko dira; horrez gain, espedienteak erakutsitako gainerako arau hausteen kasuetan ere zehapen prozedura has daitezke, espedienteetatik likidazioa ez badakarte ere. Egitateak berberak badira, prozedurak metatu daitezke, baina ebazpenak bakoiztuak izan behar dira egitate bakoitzerako.
|
|
|
Jokabide bat baino
|
gehiago
jaso da tipoan: zergadunaren betebeharretatik sortutako kuota ez ordaintzea, egin behar ziren atxikipenak edo konturako sarrerak eta egin ez zirenak, edota egin zirenak eta gero Ogasun publikoari ordaindu ez zitzaizkionak; itzulketak bidegabe lortzea, balio gutxitze handiagoa dakarrelako, hau da, Administrazioaren kutxatik dirua ateratzen delako eta ziurrenik, sarri askotan, bidegabe jasotako zenbatekoa itzultzeaz gain, ordaindu gabe utzitako zorra ere ordaindu delako; eta onura fiskalak bidegabe hartzea, ez ordaintzeko edota itzulketak bidegabe lortzeko jokabidearen baitan sar zitekeena.
|
|
|
Horiek horrela, autolikidazioak aurkezteko unean zergadunak baditu arau hausteak aipatzen dituen datuak, hirugarrenek Administrazioari eman baitizkiote horien artean, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergari buruzkoak, konturako sarrerak eta atxikipenak egin behar dituzten hirugarrenek emanda. Nolanahi den ere, halako ziurtagiriak erabilgarri izan daitezke baldin eta Administrazioak eskura dituen datuen eta atxiki behar duenak edota autolikidazioa aurkeztu behar duenak dituen datuen artean desadostasunak badaude; are
|
gehiago
, Administrazioak daturik ez badu epean eman ez zaizkiolako.
|
|
|
Zigor Zuzenbidean, PEREZ ROYOk azaldu duenez, zigorra ezarriko zaie delitua gauzatzean parte hartu duten subjektu guztiei. Zehatzeko Administrazio zuzenbidean, eta tributuzko zuzenbide zehatzailean, ostera, zehapena bakarra da, urratzaileak bat baino
|
gehiago
badira ere. Subjektu erantzule bat baino gehiago direla adieraz daiteke, baina isunaren diruzko izaera aintzat hartuta, behin euretarik edozeinek isuna ordainduta, ondorio askatzaileak izango ditu gainerako erantzuleentzat23.
|
|
|
Zehatzeko Administrazio zuzenbidean, eta tributuzko zuzenbide zehatzailean, ostera, zehapena bakarra da, urratzaileak bat baino gehiago badira ere. Subjektu erantzule bat baino
|
gehiago
direla adieraz daiteke, baina isunaren diruzko izaera aintzat hartuta, behin euretarik edozeinek isuna ordainduta, ondorio askatzaileak izango ditu gainerako erantzuleentzat23.
|
|
|
Araban, 30.000 eurokoa, eta Bizkaian, 60.000 eurokoa eurokoa 2024an). Are
|
gehiago
, Bizkaian Administrazioak frogatzen badu fakturazioaren kontrolerako eta kodifikazio sistemetarako euskarri moduan erabilitako programa eta artxibo elektronikoak hautsi, ezabatu edo manipulatuak izan direla eta inguruabar hori egiaztapena egiten den unean amaitu barik dagoen zergaldian gertatu dela, orduan diruzko isun proportziozkoa berdina da, negozio kopuruaren %20, alegia, baina gutxieneko is... Amaitzeko, Bizkaian, gainera, aurreko edozein kasutan, Administrazioak egiaztatzen badu programa informatikoa egin duen pertsonak edo entitateak, programa aldatu duenak edo sistema informatikoaren gaineko kontrola duenak programa eta artxibo elektronikoak hautsi, ezabatu edo manipulatu dituela, orduan, pertsona edo entitate hori zehatuko da urratzaileari ezarritako zenbateko berdinarekin.
|
|
|
Lehenengoen artean, ikuskapen prozeduran emandakoen artean, behin behineko likidazioak ere izan daitezke. Ildo horretatik, behin behinekoak dira tributu betebeharraren osagai bat zehazteko beste betebehar baten osagaiak kontuan hartu behar direnean eta azken horiek egiaztatu gabe badaude; edota likidazio proposamen bat baino
|
gehiago
egin bada tributu betebehar beraren gainean, esaterako, subjektu ikertuaren adostasuna ez bada erregularizazio proposamen osoaren gainekoa, delitu fiskalaren araberako likidazioak badira, edo arauek ezarritako bestelako kasuetan.
|
|
|
Ikuskaritzak, bere aldetik, egiaztatzeko eta ikertzeko eskumen orokorrak ditu, baina, aldi berean, badu eskumen horien ondoriozko likidazioak emateko ahalmena ere. Are
|
gehiago
, egun tributuen Ikuskaritzak soilik eman ditzake behin betiko likidazioak. Organo zerga biltzaileen ahala, azkenik, zorra kobratzeko prozeduretara mugatzen da betearazpen aldian.
|
|
|
Beste alde batetik, Bizkaian eta Gipuzkoan, aipatutako arrazoiak eta kudeaketa arloan egiaztapen mugatuko prozedura hasteagatik46, TFAOek prozedura amaitzeko bi arrazoi
|
gehiago
jaso dituzte: iraungitzea, eta autolikidazioak eta behin behineko likidazioak berrikusteko prozedura hastea.
|
|
|
iraungitzea, eta autolikidazioak eta behin behineko likidazioak berrikusteko prozedura hastea. Prozeduraren iraungitzea gertatuko da autolikidazioa aurkezteko borondatezko epea amaitu denetik sei hilabete baino
|
gehiago
igaro badira edota, autolikidazioa epez kanpo aurkeztu denean, berori aurkeztu zenetik sei hilabete baino gehiago igaro badira, eta behin behineko likidazioa ez bada jakinarazi. Bizkaiko TFAOk gehitu duenez, sei hilabeteko epearen barruan egiaztapen murriztuko ikuskapen prozedura edo balioak egiaztatzeko prozedura hasi bada, autolikidazioaren bidez hasitako prozedura ez da amaituko baina prozedurako epearen zenbaketa
|
|
|
iraungitzea, eta autolikidazioak eta behin behineko likidazioak berrikusteko prozedura hastea. Prozeduraren iraungitzea gertatuko da autolikidazioa aurkezteko borondatezko epea amaitu denetik sei hilabete baino gehiago igaro badira edota, autolikidazioa epez kanpo aurkeztu denean, berori aurkeztu zenetik sei hilabete baino
|
gehiago
igaro badira, eta behin behineko likidazioa ez bada jakinarazi. Bizkaiko TFAOk gehitu duenez, sei hilabeteko epearen barruan egiaztapen murriztuko ikuskapen prozedura edo balioak egiaztatzeko prozedura hasi bada, autolikidazioaren bidez hasitako prozedura ez da amaituko baina prozedurako epearen zenbaketa
|
|
|
Administrazioak edozein informazio eska dezake, bere ustez tributuetarako garrantzizkoa bada, nahiz eta prozedura zehatza hasi ez, edota eskatu diren datuak erabili nahi badira ikuskapenaren helburuak finkatzeko, besterik gabe. Horiek horrela, prezio batetik gorako ibilgailuen erosleei buruzko informazioa eskatu izan da, edota saltoki handi batean urtean 30.000 euro baino
|
gehiago
gastatu duten ordain txartelen titularren informazioa ere (2015eko otsailaren 18ko Auzitegi Goreneko Epaia). Bilketa bidez lorturiko informazio hau emateko eskaeren aurka ezin daiteke alegatu banku sekretuaren mende egonik informazioa babestuta dagoela.
|
|
|
ez da berandutze interesik eskatuko prozedura ezberdinak ebazteko legez ezarri diren epeetatik gora Tributu administrazioa luzatu den denboran zehar, geroratzeko eta zatikatzeko eskaeretan (eta Bizkaian konpentsatzeko eskaeretan) izan ezik. Esaterako, Bizkaian horrela gertatuko da berraztertze errekurtsoa jarri denetik hiru hilabete baino
|
gehiago
igaro direnetik, edo urtebetea baino gehiago igaro denean erreklamazio ekonomiko administratiboa jarri denetik, kasu bietan aurkaratutako egintza etetea erabaki bada (TFAOren 232.4 eta 245.2 artikuluak). b) Likidazioa deuseztatu eta likidazio berria egiten denean. Halakoetan administrazio ebazpenak edo ebazpen judizialak ukitu ez dituen izapideak eta egintzak osorik gordeko dira.
|
|
|
ez da berandutze interesik eskatuko prozedura ezberdinak ebazteko legez ezarri diren epeetatik gora Tributu administrazioa luzatu den denboran zehar, geroratzeko eta zatikatzeko eskaeretan (eta Bizkaian konpentsatzeko eskaeretan) izan ezik. Esaterako, Bizkaian horrela gertatuko da berraztertze errekurtsoa jarri denetik hiru hilabete baino gehiago igaro direnetik, edo urtebetea baino
|
gehiago
igaro denean erreklamazio ekonomiko administratiboa jarri denetik, kasu bietan aurkaratutako egintza etetea erabaki bada (TFAOren 232.4 eta 245.2 artikuluak). b) Likidazioa deuseztatu eta likidazio berria egiten denean. Halakoetan administrazio ebazpenak edo ebazpen judizialak ukitu ez dituen izapideak eta egintzak osorik gordeko dira.
|
|
|
Likidazio berriaren zenbatekoa interes tasa aplikatzeko oinarria izango litzateke. c) Aitorpenak eta autolikidazioak epez kanpo aurkezten direnean aurretiazko errekerimendurik gabe. Bizkaiko Lurralde Historikoan, TFAOk jaso duenez, ez da berandutza korriturik eskatuko aitorpenak epez kanpo aurkeztean ala autolikidazioak epez kanpo aurkeztu eta ordaintzean, borondatez egin bada eta horiek aurkezteko borondatezko epea amaitu denetik sei hilabete baino
|
gehiago
igaro ez badira. Gainerako lurraldeetan, interesik ez eskatzeko, epez kanpo eta aurretiazko errekerimendurik gabe aitortzeagatik ezarritako errekarguekin eta betearazpen aldiko errekarguekin lotu behar dugu, hortaz, errekarguok jorratzean aztertuko ditugu.
|
|
|
a) Autolikidazioa epez kanpo (betearazpen aldian) eta aurretiazko errekerimendurik gabe aurkeztu denean. Errekarguarekin batera, betearazpen aldiko berandutze interesak gehitu behar dira autolikidazioa aurkeztu eta ordaindu denerako sei hilabete baino
|
gehiago
igaro badira borondatezko epea amaitu zenetik; zehapenik, ordea, ezin da ezarri, berandu aitortzeagatik 203 artikuluan ezarritako zehapena izan ezik. Berandutze interesak, halakorik denean, zenbatuko dira betearazpenaldia hasi denetik autolikidazioa aurkeztu eta ordaindu den arte. b) Likidazioa epez kanpo ordaintzen denean, premiamendu probidentzia jakinarazi aurretik.
|
|
|
Enbargo jarduketa bakoitza eginbideetan jaso behar da, eginbide hori jarduketa norekin egin eta pertsona horri jakinaraziko zaiola (TFAOen 174 artikulua), eta ikusiko dugunez, pertsona hori ez da zorduna nahitaez izan behar. Enbargo eginbidean betebeharpekoaren zor bat baino
|
gehiago
metatu daitezke eta enbargoa egin ondoren burutuko da.
|
|
|
Hori horrela da, gure ustez, xede horretarako prozedura berezia dagoelako Gipuzkoan, hots, eskaera edo autolikidazioaren bidez hasitako itzultze prozedura (TFAOren 119 eta hurrengo artikuluak). Prozedura hasteko arrazoiei ekinez, eta esan dugunez, Bizkaiak jasotakoaz gain, Gipuzkoak bi arrazoi
|
gehiago
ezarri du behin behineko likidazioak berrikusi nahi direnean soil soilik: balioak egiaztatzeko prozeduraren ondorioz behin behineko likidazioa berrikusi behar denean balioa zenbatetsi bada izaera fiskaleko erregistro ofizialetan jasotako balioen arabera; edota aurretiazko errekerimendurik gabe epez kanpoko aitorpena aurkezteagatiko errekarguak direla-eta.
|
|
|
Izapide hori burutu eta gero, hala denean, interesdunak peritu baten balioespena ekarri behar du peritu tasazio kontrajarriko prozedurara, eskubide edo ondasunaren izaerara egokituta. Tributuaren foru arauak kontrakoa xedatu ezean, perituak ez badatoz bat ondasunen edo eskubideen balioespenean eta Administrazioaren perituaren tasazioa ez bada 120.000 euro baino
|
gehiago
eta betebeharpekoaren perituarena baino %10 handiagoa, azken hau hartuko da oinarritzat likidaziorako. Osterantzean, hirugarren peritua izendatu behar da, eta horren balioespena likidazioaren oinarritzat hartuko da, aitortutako balioa eta Administrazioaren lehenengo aldian egiaztatutako balioa muga direla; balioespen horren aurka ezin aurkeztu izango da errekurtsorik.
|
|
|
Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 142 artikuluaren eta Bizkaiko TFAOren 141 artikuluaren izaera irakastekoa da, arautzeko izaera baino
|
gehiago
. Horiek horrela, eduki praktiko handirik gabe, artikuluak egiaztapena eta ikerketa bereizten ditu.
|
|
|
Berraztertze errekurtsoa jartzean eskainitako bermeak eragina luzatu dezake, hala denean, geroko bide ekonomiko administratiboan, erreklamazio egileak hala eskatu badu eta hasieran eskainitako bermearen eragingarritasunak eta iraupenak aukera horretarako bide ematen badu. Are
|
gehiago
, administraziobidean emandako etetea mantenduko da, Administrazioarekiko auzi errekurtsoa jartzeko epearen barruan zergadunak Tributu administrazioari jakinarazten dionean errekurtso hori sustatu eta etetea eskatu duela, harik eta organo judizialak eskatutako etetearen gaineko erabakia hartu arte. Modu berean zehapenen kasuan, inolako bermerik jarri behar izan gabe.
|
|
|
Epe hori amaitutakoan interesdunak uler dezake erreklamazioa ustez ezetsi dela administrazio isiltasunagatik (TFAOen 245 artikulua). Erreklamazioa jarri zenetik urte bat igaro bada eta oraindik ez bada berariazko ebazpenik eman, eta aurkaratutako egintza etetea erabaki izan bada, hortik aurrera berandutze interesak ez dira
|
gehiago
sortuko. Ebazpenetan oinarritzat hartu diren egitatezko aurrekariak eta Zuzenbideko oinarriak jaso dira, eta horien arabera espedientean agertzen diren autu guztiak erabakiko dira, interesdunak aurkeztutakoak izan zein ez.
|
|
|
aktan jasotako informazioa osatzeko beharrezko ikusten badu soilik erantsiko da. alegazio aldian baita murrizketak erabiltzeko eskubidea ere. Jarraian, likidazioa eman aurretik jarduketa
|
gehiago
gauzatu ezean proposamena aldatuko balitz, akta betebeharpekoari berriro bidali lioke (Arabako Ikuskapenari buruzko Erregelamenduaren 42.1 artikulua, Bizkaiko Erregelamenduaren 46.1 artikulua, eta Gipuzkoako Erregelamenduaren 56.7 artikulua), jarduketa guztiak likidazioa emateko organo eskudunari bidaliko zaizkio, azken horrek ebazpen egokia eman ditzan.
|
|
|
Antolamenduaren gainerako adarretan gertatu bezala, oraingo honetan ere eskubidea aurretiaz aitortu behar da, edota aurretiaz autolikidatu behar da, gero betearazi ahal izateko. Hori guztia egia bada ere, autolikidazioen sistema orokortu zenetik aurrera65, ikusiko dugun bezala, aurreko baieztapena ordaintzeko betearazpen aldiari dagokio, borondatezko aldiari baino
|
gehiago
. Bi horiek dira, izan ere, zerga bilketarako prozedura mamitzen den bi aldiak.
|
|
|
Horiek horrela, esan daiteke berandutze interesek ez dutela zigor izaerarik, ezpada kalte ordainaren izaera ala hartzekodunari eginiko kaltea medeatzeko izaera soilik, ordainketa atzeratu delako Administrazioari ala betebeharpekoari egin zaion kaltea konpontzekoa. Apirilaren 26ko 76/ 1990 Konstituzio Auzitegiaren Epaiak dion bezala, esangura hertsian zigor bat baino
|
gehiago
, konpentsazio berezia dira berandutze interesak, irizpide objektiboaren araberakoak: Tributu administrazioari legez zor zaizkion kopuruak epe baten zehar ez izateak dakarkion finantza kostea, hain zuzen.
|
|
|
Izan ere, sailkapen horixe da garrantzitsuena. TLOk hirugarren mota bat
|
gehiago
arautu du: akordio aktak.
|
|
|
Horren guztiaren ondorioz, berrikuspen bide honek oker materialarenaez du garrantzi handirik. Halaber, jurisprudentziak zorroztasunez definitzen du egitezko okerra, prozeduraren erabilera
|
gehiago
murriztuz: okerra nabarmena eta begi bistakoa izan behar da eta arau juridikora jotzeko beharrik ez dugu okerra atzemateko, nahiz eta arau horren aplikazioa edo ulerkera ezin errazagoa izan.
|
|
|
Beraz, Toki administrazioak emandako tributu egintzen aurka errekurtso bakarra geratu zen, berraztertze errekurtsoa; ordutik aurrera, berraztertze errekurtsoa ez zen borondatezkoa ezpada manuzkoa, eta errekurtso horren ebazpenaren aurka auzi errekurtsoa baino ez zegoen administrazio bidea agortzen zelako. Geroago, abenduaren 16ko Toki Gobernua Modernizatzeko Neurriei buruzko 57/ 2003 Legearen bidez, erreklamazio ekonomiko administratiboa berreskuratu zen toki tributuen gainean erreklamazioa ebazteko organo berezia sortuz baldin eta udalerriak" biztanle kopuru handiko udalerri" izaera bazuen (hots, 250.000 biztanle baino
|
gehiago
; 175.000 biztanletik gorako probintziako hiriburuak; probintziako eta autonomia erkidegoko hiriburuak edo autonomia erkidegoen erakundeen egoitzarik duen udalerria; edota 75.000 biztanletik gorako udalerriak, inguruabar ekonomiko, sozial, historiko edo kulturalengatik bereziak badira). Toki Araubideko Oinarrien Legearen 137.1 artikuluak ezarri duenez, organo horrek udal arloko erreklamazioak ezagutu eta ebazteko eskumena du tributuen eta Zuzenbide publikoko sarreren kudeaketa, likidazio, biltze eta ikuskapen egintzen gainean.
|
|
|
Bizkaian indarrean dagoen abenduaren 16ko Toki Ogasunei buruzko 9/ 2005 Foru arauaren 13 artikuluak dionez, tributuak aplikatzeko, zehapenak ezartzeko eta toki ogasunen zuzenbide publikoko gainerako sarrerak biltzeko egintzen aurka, berraztertze errekurtsoa soilik jar dakioke egintza eman duen organo berari. Jarraian, 14 artikuluan dionez, Bilboko udalerriak erreklamazio ekonomiko administratiboak ebazteko organoa izan dezake, baita 75.000 biztanle baino
|
gehiago
dituzten Bizkaiko Lurralde Historikoko udalerriek ere, baldin eta Batzar Nagusiek aldez aurretik horrela onetsi badute, eta halakoetan berraztertzeerrekurtsoa borondatezkoa izango da. Ildo horretatik, Bilboko udalerriak badu bere auzitegi ekonomiko administratiboa, Bilboko Auzitegi Ekonomiko Administratiboa.
|
|
|
Esangura horretan, dela legezkotasunaren printzipioak, dela lege eta erregelamenduen arteko hierarkiak, erregelamenduen atzeraeragin eza ezartzen dute, herritarren bakarreko esparrua Administrazioaren esku hartzetik babesteko. Are
|
gehiago
, Administrazioaren jarduna legeari eta zuzenbideari bete betean men egiteko agindua bertan behera geratuko litzateke baldin eta Administrazioak erregelamenduen ondorioak zabaldu ahal izango balitu erregelamenduak indarrean jarri aurretik jazotako egoeratan.
|
|
|
Argi dago nazioarteko zergapetze bikoitzak egoera bidegabea sorrarazten duela zergapeko egitate bakarraren gainean bi zerga ordaindu behar direlako. Egoera hori zuzentzeko arrazoi bat baino
|
gehiago
dago: alde batetik, justiziazko arrazoiengatik, besterik gabe, pertsona batek hainbat herrialdetan harremanak izateagatik ez lukeelako tributu gehiago ordaindu behar.
|
|
|
Doktrinaren ikusmoldetik, ohikoa da De Castrok emaniko definizioa: lege iruzurra gertatzen da egintza bat edo
|
gehiago
burutuz arau juridiko baten aurkako emaitza lortzen denean, bestelako helburua duen legea oinarritzat hartuz. Lege iruzurra gerta dadin, beraz, bi arau egon behar dira:
|
|
|
Balio Erantsiaren gaineko Zergan partikularren artean sortutako betebeharra are argiagoa da: etxebizitza berriaren saltzaileak erosleari jasanarazi behar dio preziotik gora %10
|
gehiago
, eta erosleak kopuru hori ordaintzeko beharra dauka; gero saltzaileak kopuru hori Ogasun Publikoari ordaindu dio. Halakoetan, saltzaileak zerga jasanarazi behar du eta erosleak hori jasan behar du. d) Amaitzeko, tributu betebehar osagarriak daude TFAOen 25 artikuluan (eta TLOren 25.ean ere) esanbidez jaso direla.
|
|
|
Toki arloan tasa eta kontribuzio berezi ugari daude, Estatuko sisteman, foru sisteman edota autonomia erkidegoetako sisteman baino askoz
|
gehiago
. Tributu horiez aparte, toki arloko tributu sisteman badira zergak ere honako sailkapenarekin:
|
|
|
Edozein kasutan, errenta lortu duenak zergaren kuotaren kontura kendu dezakeen zenbatekoa da. Errentaren ordaintzaileak konturako sarrera jasan duenean, errenta lortu duenak bere zerga oinarrian sartu du konturako sarrera hori, berarentzat irabazitako diru
|
gehiago
delako.
|
|
|
Bermeak ziurtatu behar duen kopuruari dagokionez, Araban, zorra edo zehapena, errekarguak eta berandutze interesak estali litzateke; Gipuzkoan, zorra edo zehapena, berandutze interesak eta horien guztiaren %25
|
gehiago
estali litzateke borondatezko aldian, eta geroratutako zenbatekoa, interesak, betearazpen aldiko errekargua eta horien guztiaren %5 gehiago, betearazpen aldian; eta Bizkaian, kuota edo zehapena eta horien guztiaren %20 gehiago estali litzateke. Halaber, Bizkaian, premiamendu errekargua (%20koa hau ere) sortu izan bada, eta ordaintzeke dagoen kopurua handiagoa bada, orduan errekargua eta %5 gehiago estali behar da kostuetarako.
|
|
|
Bermeak ziurtatu behar duen kopuruari dagokionez, Araban, zorra edo zehapena, errekarguak eta berandutze interesak estali litzateke; Gipuzkoan, zorra edo zehapena, berandutze interesak eta horien guztiaren %25 gehiago estali litzateke borondatezko aldian, eta geroratutako zenbatekoa, interesak, betearazpen aldiko errekargua eta horien guztiaren %5
|
gehiago
, betearazpen aldian; eta Bizkaian, kuota edo zehapena eta horien guztiaren %20 gehiago estali litzateke. Halaber, Bizkaian, premiamendu errekargua (%20koa hau ere) sortu izan bada, eta ordaintzeke dagoen kopurua handiagoa bada, orduan errekargua eta %5 gehiago estali behar da kostuetarako.
|
|
|
...i dagokionez, Araban, zorra edo zehapena, errekarguak eta berandutze interesak estali litzateke; Gipuzkoan, zorra edo zehapena, berandutze interesak eta horien guztiaren %25 gehiago estali litzateke borondatezko aldian, eta geroratutako zenbatekoa, interesak, betearazpen aldiko errekargua eta horien guztiaren %5 gehiago, betearazpen aldian; eta Bizkaian, kuota edo zehapena eta horien guztiaren %20
|
gehiago
estali litzateke. Halaber, Bizkaian, premiamendu errekargua (%20koa hau ere) sortu izan bada, eta ordaintzeke dagoen kopurua handiagoa bada, orduan errekargua eta %5 gehiago estali behar da kostuetarako.
|
|
|
Bermeak ziurtatu behar duen kopuruari dagokionez, Araban, zorra edo zehapena, errekarguak eta berandutze interesak estali litzateke; Gipuzkoan, zorra edo zehapena, berandutze interesak eta horien guztiaren %25 gehiago estali litzateke borondatezko aldian, eta geroratutako zenbatekoa, interesak, betearazpen aldiko errekargua eta horien guztiaren %5 gehiago, betearazpen aldian; eta Bizkaian, kuota edo zehapena eta horien guztiaren %20 gehiago estali litzateke. Halaber, Bizkaian, premiamendu errekargua (%20koa hau ere) sortu izan bada, eta ordaintzeke dagoen kopurua handiagoa bada, orduan errekargua eta %5
|
gehiago
estali behar da kostuetarako. Edozein kasutan, bermeak berandutze interesak ere estali behar ditu, geroratzean sortuko diren interesak barne.
|
|
|
Bizkaian, zorra borondatezko epean badago eta bermea kreditu erakunde batek edota elkarrekiko berme sozietate batek emandako abal solidarioa edo kauzio aseguruaren ziurtagiria bada, orduan bermeak kuota edo zehapena eta horien guztiaren %5
|
gehiago
estali behar du, betearazpen aldiko errekargu bezala; bai eta berandutze interesak ere, baina bi urtetik gora geroratzen bada, geroratzearen bi urteko interesak baino ez dira zenbatuko. Gainerako kasuetan, hots, bermea beste mota batekoa bada edota zorra betearazpen aldian badago, bermeak estali behar ditu gorago aipatu ditugun kopuruak (%20 edo premiamendu errekarguko %20+ %5), berandutza interesak barne, baina bost urtetik gora geroratzen bada, geroratzearen bost urteko interesak baino ez dira zenbatuko.
|
|
|
Badirudi nahikoa dela zordun nagusiak zorra ordaintzeko jatorrizko borondatezko epean ez ordaintzea. Are
|
gehiago
, prozedura borondatezko epean ere hasi omen daiteke, nahiz eta adierazpenak ondoriorik izan ez borondatezko epea amaitu arte ordaintzen ez denean.
|
|
|
Zuzenbide zibil erkideak, ostera, jaraunsleek jarauntsia inbentarioaren onuraren arabera onartu ezean, kausatzailearen tributu betebeharren gaineko erantzukizuna dute, euren ondasun eta eskubide guztiei dagokienez (KZren 1003 art.). Kode Zibilarekin gertatu aldera, tributuen esparruan legatu hartzaileak ere hildakoaren zorren gaineko erantzukizuna du, jarauntsi osoa legatuen bidez banatzen denean edo zati alikuotaren gaineko legatuak direnean. Arabako TFAOk, gainera, jarauntsiaren hiru laurdenak baino
|
gehiago
balio duen familiako ondarearen edo ondare profesionalaren oinordeko bezala banakako tituluaren bidez izendatu den kasuetara ere zabaltzen du tributu zorren gaineko erantzukizuna; modu horretara, tributuen arloan ere euskal zuzenbide zibileko 5/ 2015 Legearen 20 artikuluak ezarritako aplikatzen du.
|
|
|
Ziurtagiriak kontrataren edo azpikontrataren faktura bakoitza ordaindu baino hamabi hilabete lehenagoko tributuak jaso behar ditu. Horrenbestez, erantzukizuna dago ziurtagiria eskatu ezean ala ziurtagiria ekarri zenetik hamabi hilabete baino
|
gehiago
igaro badira ziurtagiria berriztatu gabe. Tributu administrazioari dagokio halako ziurtagiria ematea hiru eguneko epean.
|
|
|
Ordura arte, Iberiar penintsulan herri ezberdinak elkarrekin bizi ziren modu baketsuan eta erresuma ezberdinak sortu zituzten Gaztela, Leon, Aragoi edo Nafarroa bezalakoak, bakoitzak bere antolamendu juridikoarekin. Gero Euskadi izango zenaren kasuan, bereziki, antolamendu juridiko propioaren ezaugarriak Bizkaian zuen indar
|
gehiago
; Bizkaia Gaztelaren barruan sartu zen Jaurerri tituluarekin baina bere erakunde, Zuzenbide eta ogasunari eutsiz. Esangura hertsian" integrazio" hori ez zen horrenbestekoa, eta ogasunari dagokionez, Gaztelako Koroaren defentsarako baliabideak edo" dohaintzak" ekartzera mugatzen zen.
|
|
|
Hortaz, Kupoak" aldebakarreko arriskua" dakar Estatuko aurrekontuetan oinarritzen baita, foru ogasunen zerga bilketa, benetakoa edo aurreikusitakoa, ezertarako kontuan hartu gabe. Gauzak (ekonomia) ondo badoaz, Euskadiko autonomia erkidegoak diru
|
gehiago
izan du baina, txarto joanez gero, gastuetarako kopuruak txikiagoak izango dira kanpoko finantzaketarako aukerarik gabe ezta Estatuko Aurrekontu Orokorren pentsutan ere ez, Kupoaren zenbatekoa ez delako aldatzen eta horren ordainketa edozein kasutan egin behar delako.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzaren eta Foru Aldundien aldetik eta Euskadiko gizarte eragile batzuek Espainian Estatuko tributu sistemarekin batera lau tributusistema orokor
|
gehiago
daudela defendatu zuten (Araba, Gipuzkoa, Bizkaia eta Nafarroa); sistema guztiek maila berekoak dira lurralde erkideko sistemaren pare, hortaz, ez ziren Estatu laguntza hautakorrak araugintza ahalmenaren erabilera horiek.
|
|
|
a) Egoitza fiskala Euskadin badute ere, eta aurreko ekitaldiko eragiketen zenbatekoaren %75 edo gehiago lurralde erkidean egin badituzte, lurralde erkideko arauak bete dituzte. Ehuneko horretara heldu ez badira, euren egoitzako Lurralde Historikoaren arauketa aplikatu behar dute. b) Egoitza fiskala lurralde erkidean badute ere, eta aurreko ekitaldiko eragiketa guztien% 75 edo
|
gehiago
Euskadin egin badute, zerga ordainduko dute eragiketa kopuru gehien egin duten Lurralde Historikoaren arauketaren arabera.
|
|
|
%50 Bizkaian, %35 Gipuzkoan, %10 Araban, eta %5 lurralde erkidean. Arauketa aplikagarriari dagokionez, ostera, aurreko ekitaldiko eragiketen zenbatekoa aintzat hartuko da; Bizkaiko arauketa aplikatu behar du bere egoitza fiskala Bizkaian dagoelako, Euskadin eragiketa guztien %25 baino
|
gehiago
egin dituelako (9.600.000/ x 100= %80), eta Euskadin eginiko eragiketa guztiak ez ditu Gipuzkoan eta Araban egin.
|
|
|
Zerga batera ordainarazi behar zaionean Estatuko eta Aldundietako Administrazioei, egoitza fiskala lurralde erkidean badago, Estatuaren menpeko ikuskapen organoek erregularizatuko dute subjektu pasiboaren egoera, Administrazio guztietan ondorioak sortuz; egoitza fiskala Euskadin badago, aldiz, Aldundietako ikuskapen organoak izango dira eskudun, Estatuko Administrazioarekin izan beharreko elkarlanaren kalterik gabe, Administrazio guztietan ondorioak sortuz. Kasu bietan, Euskadin ala lurralde erkidean egoitza duen subjektu pasiboak aurreko urtean eragiketen% 75 edo
|
gehiago
bere egoitzakoa ez den lurraldean lurralde erkidean ala Euskadin, hurrenez hurrenegina badu, lurraldearen arabera eskumena daukan Administrazioak egingo ditu egiaztapena eta ikerketa, Administrazioen arteko elkarlana eman badezakete ere.
|
|
|
Zerga honetan, arauketa aplikagarria da zerga ordainarazteko eskumena duen Administrazioaren lurraldean indarrean dagoena. Eskumen hori zehazteko, zergaren sortzapen egunean kausatzailearen edo dohaintza hartzailea egoiliarra izatea aintzat hartuko da. hala ere, foru aldundiek lurralde erkideko arauak aplikatuko dituzte, kausatzaileak edo dohaintza hartzaileak egun
|
gehiago
igaro baditu lurralde erkidean aurreko bost urteetako epean, zergaren sortzapenaren egunetik zenbatuta, eta une horretan Euskadiko egoiliarra bada. Era berean, Oinordetza eta Dohaintzen gaineko Zerga autonomia erkidegoei lagatako zerga da eta erkidegoek zergaren arauketa aldatzeko eskumena dute tarifaren eta kenkarien gainean, baita zergaren kudeaketa ere.
|
|
|
Esan bezala, zergaduna ez egoiliarra bada, zerga betebehar errealaren arabera ordaintzen da. Ildo horretatik, Espainiako lurraldean bizi diren pertsona fisikoen kasuan, egutegiko urtean zehar ez badute lurralde horretan ehun eta laurogeita hiru egun baino
|
gehiago
egiten, Euskadin zergak ordainduko dituzte bertan baldin badute enpresaedo lanbide jardueren edo interes ekonomikoen gune nagusia edo oinarria.
|
|
|
jokabide edota muga batzuetatik gaindi ulertuko da negozio juridikoen ondorioz lortutako aurrezpen fiskala bazter utzi behar dela; haatik, muga barruko jardunak zilegi bihurtuko luke aurrezpen fiskal hori. Horrela gertatuko litzateke, ulerbidez, Oinordetza eta Dohaintzen gaineko Zergaren progresibitatea saihesteko, pertsona batek dohaintza bat baino
|
gehiago
ematen badizkie etorkizuneko jaraunsleei, dohaintza egitean zerga ordainduz baina aldi berean dohaintzan emandakoa jarauntsitik ateratzeko asmoarekin dohaintza emailea hiltzen denean. Martxoaren 25eko 4/ 2015 Foru Arauak, Bizkaiko Lurralde Historikoaren indarreko Oinordetza eta Dohaintzen gaineko Zergari buruzkoak, 63 artikuluan ezarri duenez, jarauntsira batuko dira lau urteko epean hil aurretik egindako dohaintza guztiak dohaintza emailearen eta dohaintza hartzaile beraren artean, jarauntsiari aplikatu beharreko karga tasa zehazteko orduan.
|
|
|
Baditu eskuliburua eta ikasgaiaren egitaraua. Zer
|
gehiago
behar du ikasgaia gainditzeko. Ikasteko gogoa, jakina.
|
|
|
Bestalde, ekoizpen inguruabarrak LELTBren 16.1 artikuluan jarraitutasunik gabeko lan kontratu finkoak egiteko zein kasu ezarri eta kasu horiekin bat ez etortzea kontratuan inguruabar horien aldi baterako izaera justifikatzearen araberakoa da. Are
|
gehiago
, ondore horietarako, hitzarmen kolektibo batzuek zehaztu dute noiz ulertuko den sasoikako lanak edo denboraldien arabera zein ekoizpen jarduera izan eta jardueroi lotutako lanak daudela edo horrelako lanak izan ez arren, aldizka eta ziurtasunez, data zehatzetan edo zehaztugabeetan, betearaziko diren lanak. Horrenbestez, hitzarmen kolektiboak zehaztutakora biltzen ez den jarduera oro ekoizpen inguruabarrengatiko lan kontratuen bidez gauzatu ahal izango da.
|
|
|
& Konparazio baterako, Bizkaiko arrain kontserbei eta gazituei buruzko hitzarmen kolektiboak ezarri du jarraitutasunik gabeko langile finko izango direla, izaera horrekin zuzenean kontratatu diren langileez gain, enpresa berean 3 urtez jarraian zerbitzua eman dutenak, batez bestez urtean 180 egun baino
|
gehiago
egin badute lan. Lan egindako eguntzat hartuko dira, berebat, langileak aldi baterako ezgaitasunarengatik, igande eta jaiegunengatik, oporrengatik eta ordaindutako baimenaldiengatik alokairua edo kalte ordain ekonomikoa jaso dituen egunak (14.1.2.b artikulua).
|
|
|
Kontratua baliatzen denean, noizean behingo eta aurreikusi gabeko jarduera areagotzeari aurre egiteko eta arestian aipatu ekoizpen gorabeherei aurre egiteko, kontratuak ezin du iraun 6 hilabete baino
|
gehiago
. Dena den, sektoreko hitzarmen kolektiboaren bidez urtebeteraino luza daiteke kontratuaren gehieneko iraupena.
|
|
|
(i) Benetan lan egindako denbora, prestakuntza zentroan prestakuntza jardueretan aritu beharreko denborarekin bateragarria izango dena, ez da izango enpresan zein hitzarmen kolektibo izan aplikagarri eta hitzarmen horretan ezarritako gehieneko lanaldiaren, edo, hitzarmenik izan ezean, legeak ezarritako gehieneko lanaldiaren %65a baino
|
gehiago
, lehenengo urtean, edo %85a baino gehiago, bigarren urtean.
|
|
|
(i) Benetan lan egindako denbora, prestakuntza zentroan prestakuntza jardueretan aritu beharreko denborarekin bateragarria izango dena, ez da izango enpresan zein hitzarmen kolektibo izan aplikagarri eta hitzarmen horretan ezarritako gehieneko lanaldiaren, edo, hitzarmenik izan ezean, legeak ezarritako gehieneko lanaldiaren %65a baino gehiago, lehenengo urtean, edo %85a baino
|
gehiago
, bigarren urtean.
|
|
|
Are
|
gehiago
, elkarren segidako 90 eguneko aldietan eta kaleratze kolektiboari buruzko xedapenak saihesteko asmoarekin, kaleratze objektiboa baliatuta ekonomia, teknika, antolaketaedo ekoizpen arrazoien babesean (ikusi 52.c artikulua), enpresak kontratuak azkentzen dituenean aipatu mugen azpitik, horrela jardutea justifikatzen duen arrazoi berririk izan gabe, azkentze berri horiek lege maulan egindakotzat jo ...
|
|
|
Era berean, kaleratze kolektiboa izango da enpresako plantilla osoa ukitzen duten lan kontratuak azkentzea, baldin eta ukitutako langileak 5 baino
|
gehiago
badira, eta, arestian aipatu arrazoi berberetan oinarrituta, enpresaburuak enpresa jarduera oso osoan bertan behera uztearen ondorio denean azkentze hori.
|
|
|
P rozedurak lantoki bat baino
|
gehiago
ukitzen badu, solaskide gisa arituko dira:
|
|
|
Aurreikusitako egoera guztietan, aipatu erregelak aplikatzearen ondorioz, ordezkariak, hasieran behinik behin, 13 baino
|
gehiago
badira, ordezkari horiek euren artean aukeratuko dituzte, gehienez ere, 13, ordezkatzen duten langile kopuruaren arabera.
|
|
|
O Kaleratzeak ukitutako langile kopurua eta langile horien lanbide sailkapena. Kaleratze kolektiboaren prozedurak lantoki bat baino
|
gehiago
ukitzen duenean, informazio hori banatuta jaso da, lantoki bakoitzaren arabera eta, hala denean, probintzia eta autonomia erkidegoaren arabera.
|
|
|
O Azken urtean ohikotasunez enplegatutako langile kopurua eta langile horien lanbide sailkapena. Kaleratze kolektiboaren prozedurak lantoki bat baino
|
gehiago
ukitzen duenean, informazio hori banatuta jaso da, lantoki bakoitzaren arabera eta, hala denean, probintzia eta autonomia erkidegoaren arabera.
|
|
|
O A zkentzeak 50 langile baino
|
gehiago
ukitzen dituenean, saldu diren enpresa ondasunen berri eman behar da, salbu eta halakoak enpresaren ohiko trafikora biltzen direnean.
|
|
|
O K aleratze kolektiboak 50 langile baino
|
gehiago
ukitzen baditu, enpresak langileei beste enpresa batean berriro laneratzeko plana eskaini behar die, langileak berriro laneratzeko enpresa baimenduen bidez. Plan horrek, gutxienez 6 hilabeterako diseinatuko denak, bere baitara bildu behar ditu lanbide prestakuntza eta orientaziorako neurriak, ukitutako langileari beren beregi zuzendutako arreta eta enplegua modu aktiboan bilatzea. Edozein kasutan, plan hori ez da aplikatuko konkurtso prozeduraren mende dauden enpresetan.
|
|
|
(e) Demanda aurkeztu eta 90 egun baliodun baino
|
gehiago
igaro ondoren kaleratzea bidegabea dela adierazten duen epaia ematen denean, enpresaburuak estatuari erreklamatu ahal izango dio 90 egun horietatik aurrerako izapidetza alokairuen zenbatekoa ordaintzea. Halaber, estatuaren konturakoak izango dira alokairu horien ondorioz Gizarte Segurantzari ordaindu beharreko kuotak (ikusi LELTBren 57 artikulua).
|
|
|
(c) Kaleratzea egiten denean, langileak lanean berriro hasi eta gero, jaiotzaren, adopzioaren, adopzio ondoreetarako zaintzaren edo familia harreraren ondoriozko kontratu etenaldiak amaitu ostean, betiere, 12 hilabete baino
|
gehiago
igaro ez badira jaiotzatik, adopziotik, adopzio ondoreetarako zaintzatik edo familia harreratik.
|
|
|
Enpresa batzordea enpresako edo lantokiko langile guztien kide anitzeko ordezkaritza organoa da, langile horien interesak defendatzeko; eta 50 langile edo
|
gehiago
dituen lantoki bakoitzean eratuko da.
|
|
|
Hitzarmen kolektiboan itun daiteke enpresa batzordeko kideen orduak eta, hala denean, langileen eskuordeen orduak kide baten edo batzuen alde pilatzea, halako orduen gehiengo osoa gainditu gabe. Are
|
gehiago
, azken kide horiek lanetik askatuta gera daitezke, horien ordainketari kalterik egin gabe.
|
|
|
Egintza bakoitzerako epeak mahaiak zehaztuko ditu, arrazoizko irizpideetan oinarritu eta inguruabarrak aintzat hartuta. Edozelan ere, mahaia eratzen denetik hauteskundeen datara arte ezin izango dira 10 egun baino
|
gehiago
igaro.
|
|
|
(b) Urtebeterainoko kontratuak zenbatuko dira hauteskundeetarako deialdia egin baino urtebete lehenago lanean egindako egunen arabera. Lanean egindako 200 eguneko edo zatikiko langile bat
|
gehiago
zenbatuko da.
|
|
|
Modu horretara, arbitroa edo arbitroak neutraltasuneta profesionaltasun printzipioen arabera izendatuko dira, zuzenbide lizentziadunen, gizarte gradudunen eta titulu baliokideak dituztenen artean. Izendatze hori egingo da estatuko nahiz autonomia erkidegoetako ordezkaritza handieneko sindikatuek, bidezkoa dena kontuan hartuta, eta kasuan kasuko probintziako esparruan, esparru funtzionalean edo enpresa esparruan langileen eskuordeen eta enpresa batzordeetako kideen %10 edo
|
gehiago
duten sindikatuek aho batez hartutako erabakiaren bidez. Aipatu berri diren sindikatu horiek ez badute aho bateko erabakirik hartzen, lan agintaritza eskudunak ezarriko du izendatzeko modua, arbitroen inpartzialtasunari, arbitro horiek ezesteko aukerari eta arbitroak izendatzeko sindikatuen parte hartzeari buruzko printzipioak kontuan hartuta.
|
|
|
© Euren jardueretarako lokala izan dezakete, 250 langile edo
|
gehiago
dituzten lantokietan.
|
|
|
SALOren arabera, sindikatu eskuordeak 250 langile baino
|
gehiago
dituzten enpresa edo lantokietan hauta daitezke bakarrik (langileak finkoak nahiz aldi baterakoak izan daitezke, ez baita bereizketarik egiten).
|
|
|
50 langile edo
|
gehiago
dituzten enpresa edo lantoki guztietan eratu behar da. Langile kopuru hori ez duten enpresa eta lantokietan organo horri eratxikitako eskumenak prebentzio eskuordeek gauzatuko dituzte.
|
|
|
Estatuan ordezkaritza handiena dute esparru horretan euron oihartzuna egiaztatzen duten sindikatuek; oihartzun hori izango dute esparru horretan langileen eskuorde, enpresa batzordeetako kide eta administrazio publikoen organoetako kide guztien 100eko 10 edo
|
gehiago
lortu duten sindikatuek.
|
|
|
Horrela, estatuko ordezkaritza handieneko enpresaburuen erakundeak dira esparru horretan dauden enpresa orotarik %10 edo
|
gehiago
afiliatu gisa biltzen dituztenak, baldin eta enpresok enplegatzen badituzte langileen %10 edo gehiago. Jakina, ordezkaritza handieneko esparruaren hedadura aintzat hartuta, izaera hori konfederazio handiek baino ez dute, CEOEk, esaterako.
|
|
|
Horrela, estatuko ordezkaritza handieneko enpresaburuen erakundeak dira esparru horretan dauden enpresa orotarik %10 edo gehiago afiliatu gisa biltzen dituztenak, baldin eta enpresok enplegatzen badituzte langileen %10 edo
|
gehiago
. Jakina, ordezkaritza handieneko esparruaren hedadura aintzat hartuta, izaera hori konfederazio handiek baino ez dute, CEOEk, esaterako.
|
|
|
Bestalde, autonomia erkidegoetako ordezkaritza handieneko enpresaburuen erakundeak dira esparru horretan dauden enpresa orotarik %15 edo
|
gehiago
afiliatu gisa biltzen dituztenak, baldin eta enpresok enplegatzen badituzte langileen %15 edo gehiago, eta enpresaburuen erakundeok ez badaude estatuko enpresaburuen erakunde batean sartuta, alegia, euron jarduera esparrua autonomia erkidego jakin bat bada.
|
|
|
Bestalde, autonomia erkidegoetako ordezkaritza handieneko enpresaburuen erakundeak dira esparru horretan dauden enpresa orotarik %15 edo gehiago afiliatu gisa biltzen dituztenak, baldin eta enpresok enplegatzen badituzte langileen %15 edo
|
gehiago
, eta enpresaburuen erakundeok ez badaude estatuko enpresaburuen erakunde batean sartuta, alegia, euron jarduera esparrua autonomia erkidego jakin bat bada.
|
|
|
(b) Prozedurak lantoki bat baino
|
gehiago
ukitzen badu, solaskide gisa arituko dira:
|