|
2000
|
|
|
Kanpoko literaturan, García Márquez, Neruda, Cortazar, Carpentier, Dostoievski... Baina
|
ez
dakit nire liburuan horien arrastorik ageriko den. (Zabala, Juan Luis:
|
|
|
Ez naiz gehiago luzatuko, eta neure iritzia esaldi bakarrean laburbilduko dut: Txillardegik bere marka utzi digu askori.
|
Ez
dakit nik oraingo belaunaldi berrikoei utzidien, baina zalantzarik ez dut gure belaunaldiko euskaltzaleengan izugarrizko eraginaizan duela aitortzeko. Ez soilik ideiengatik, baita haren lanen irakurraldietan izandakoatseginagatik ere.
|
|
|
Edo bestela agian pentsatu zuen" koño, ba zergatik ez?", edo beharbada suposatu zuen ez zela hain txantxetakoa eta kanpotik (besteen begiradatik) argiago ikusten zela gure artean existitzen omen zen kimika berezia.
|
Ez
dakit nik ze arraio sartu zitzaion buruan, kontua da gau horretan (nahikoa hordituta, esan beharrik ez dago) bere ezpainen artean aurkitu nituela nireak. Ez dakit azaltzen momentu horretan pentsatu nuena, baina munduko irudi guztiak etorri zitzaizkidala esango nuke:
|
|
|
Ostaturako bidean napolitar fina zela erran zigun, naturala eta egi egiazkoa, eta Donejakuerako bidean zihoala; eta guk ere geure berri eman genion, nafarrak ginela, eta lagun bat bisitatzeko asmotan etorri ginela Italiarat, Italian barrena bidaia bat egiten genuen bitartean, bide batez. Napolitarra bizkor mintzatzen zen, eta osabak piano, piano erraiten zion eta eni beha paratzen zen,
|
ez
dakit nik napolitarrari ulertzeko nituen zailtasunen berri zekielako, edo nihaur izan nintekeelako osabak berak izan zitzakeen zailtasunen desenkusa ezin hobea. Eta, hala, konbertsazione hartan sarturik geundela, ostaturat iritsi, hirurak mahai batean jarri; osabak, otorduetan ohi zuen bezala, Arkimedes bere alboan etzanarazi; eta osabak berak deitu zion ostalersari.
|
|
|
Erran dizut, halaber, nola, ene silogismo ausart hartan, neure menbro korporalak aipatuz joan nintzen, zangoetarik hasi eta begietaraino, justifikatzeko ezen ez nuela komunionerik egin nahi, eta zer begitarte jarri zidan bitarte hartan don Frantziskok,
|
ez
nekien nik haserreak edo harridurak eraginik, edo bi sentimenduek baterat. Handik aitzinakoak zuhaurk imajina ditzakezu:
|
|
|
Ai, jaun André, deus ere
|
ez
nekien nik amorioaz, baina zin degizut ezen istant haietan pentsu haiek guztiak iragan zitzaizkidala burutik...!
|
|
|
Haien argitalpena hogeita lau orduz geroratuz gero, zaharreriak jotzen ditu, eta zaharreriarekin batean heriotzak, hots, albiste izaeraren galerak. Bertzeren berri
|
ez
dakit nik; ene lanean, egunean egunekoa da nagusi. Horrela irakatsi ziguten fakultatean eta, ez idurian ere, horrela izaki, gutiz gehienik.
|
|
|
senitartekoak, ahaideak, helbideak, denak ongi zeuden. Adio, Eugenio, entzun uste nion esaten zidala irribarrez albaitariak kalean gora zihoala,
|
ez
dakit niri edo argazkian azaltzen zen zenduari. Sor eta gor gelditu nintzen une batez.
|
|
|
Allô, Dabid? Lehendik ere zalantza handiak nituen, baina benetan
|
ez
dakit nire zelatek hemendik aurrera zentzurik ote duten. Zer esatea gura duzu?
|
|
|
Izen hori esatean eskuekin berriro komatxoak marraztu ditu airean, eta begietara so eginez jarraitu du, eta hari fideltasun handia diogula. Estherrek
|
ez
daki ni heterosexuala naizela...
|
|
|
pentsatu dut bidaia hau uste baino askoz nekagarriagoa dela eta
|
ez
dakidala nire GMI a nola egongo den (fardelak egunero garraiatu beharra, dendak egunero muntatu eta jaso beharra, otorduak prestatu beharra...).
|
|
|
|
Ez
dakite nirekin zer egin
|
|
2001
|
|
|
Autobidearen eraikuntzaren aitzinean erabili izan dugun mezua inportantea izan da.
|
Ez
dakit ni azeria naizen, baina ageri da berak badakiela hori horrela izaten dela. Jakina, jendea halako afera handi batek zure gibelean arrenkuratua duzularik, normala da baliatzea, zentzu onean, jakina.
|
|
|
Zuzendari lanetan diharduten zenbait pertsonaia ezagutzen dut ere, lotsagarria da, ezaguna egiteko jendeak edozer egiten du. Nire kasuan, nik denetarik egin dut, muntaia, ekoiztu, zuzendu eta batez ere gidoiak idatzi, eta galdetzen badidazu, oraindik
|
ez
dakit nire burua gidoilaritzat daukadan. Zerbait izatekotan zinezaletu amorratua naiz, hori bai
|
|
|
29 bueno ba/ familia
|
ez
dakit nik e/ dan e/ lekuik onena/ bueno ba esan
|
|
|
Begiak paperari (hain hur zegoen) gerturatu arren, etorkizunari (hain urrun zegoen) begira nengoen supituki. Azkenik, irakurri nuen paper zatia, baina orduan oraindik ez nekien zazpi hitz haiek zer esanahi eduki zezaketen;
|
ez
nekien nire eskuetako 44 letra haiek izenik gabeko biografia apalenaren lehenengo kapituluan azalduko zirela: Zure maitalea kale kantoiren batean aurkituko duzu.
|
|
|
6 Ez dut urteen buruan baizik jakin Donostiako Institutuan zenbait ikaskide (eta irakasleren bat) euskaldun zirenik. Ezta haiek, noski,
|
ez
zekiten ni euskalduna nintzenik (K.M.O.).
|
|
|
PPk eta PSOEk plazaratua zuten mezua arras bestelakoa zen: indar abertzaleak autogobernutik kentzea, horien tokian indar espainolistak ezartzeko, beren antieuskalduntasuna konstituzionalismo, demokrazia, tolerantzia eta
|
ez
dakit nik zenbat adjektibo gehiagorekin apaindurik. Horretarako, gainera, ohiko propagandaz gainera, etorkinak bertoko jendearen aurka jartzeko era guztietako azpijokoak ere erabili zituzten, haiez espainiar kolonoak balira bezala baliatuz, behialako lerrouxismo zitalenarenmaltzurkeria osoaz.
|
|
|
herri jendea konbentzitzen dut, eta bertso zaharrak esatera eta kantatzera, eta baita idaztera ere ekarri dut. Baina jende eskolatua
|
ez
dakit nire esanetara jartzen. Nire errua izango da.
|
|
|
Esan izan da" intelektual organikoak" direla euskal gaiez idatzi eta idatzi ari direnak.
|
Ez
dakit nik, denak ez behintzat. Baleren Bakaikoak hauetako batzuk majo astindu zituen Argia n, intelektual organikotzat joz (Argia, 1998.05.24).
|
|
|
Erasooi dagokienez, berriz, nik uste dut intrantsigenteago izan behar genukeela euskara ideologia jakin batekin identifikatu nahi dutenekin. Ho rtik gora zer egin dezakegun
|
ez
dakit nik, zenbaiti euskara guztion ondare dela ulertarazteko, hori ulertu baino nahiago baitute, antza, euskara ideologia jakin batekin lotuta dagoela diotenei sinetsi, eta lasai bizi.
|
|
|
Sentimendu kontrajarriak nituen berarekiko. Zalantza egin nuen –izan ere,
|
ez
nekien nitaz gogoratuko zen–, eta Carbayok ere, hasiera batean, ez ikusia egin zuen. Azkenean biok konturatu ginen alferrik zela komediarekin segitzea, elkarren ondoan egonda, eta, batez ere, gatzontzia nire mahaian izanda.
|
|
|
Laorga, Saenz de Oiza, Oteiza, Txillida, Basterretxea, Eulate, Muñoz... Harrigarri samarra da, zati bakoitza nork egin duen hain erraz jakiten den toki batean, inork
|
ez
jakitea nire egilea (nire egile materiala, biologikoa) zein izan zen. Kontuak kontu, zozomikote eta tenporekin bueltaka zebilen fraide batek ikusi omen ninduen aurrena, elizako ate ondoan, saskitxo batean.
|
|
2002
|
|
|
euskaldun gisa aritzea, hau da, kanariarrei euskaraz abestea edo kantua lantzea bertako kulturaren bidean: «Inork
|
ez
zekien nik abesten edo kantuak egiten nituela. Poeta kanariarren letrak musikatzea erabaki nuen».
|
|
|
Sabas... zuen mutila...
|
ez
dakit nik baina, itsasoak ondo ez dauala hartzen, esango neuke. Estimadu neukan arren, beste zeozer pentsa behar izango dozue.
|
|
|
Bai.
|
Ez
dakit nik guzurrik esaten. Agur, hurrengo bat arte.
|
|
|
Su emango diot jauregiari, tereo zitala bertan kiskal dadin, edo bestela mihia eta begiak erauziko dizkiot, edo milaka kolpe emango dizkiot bere gorputz lotsagabetik arima kriminala ateratzeko. Oraindik
|
ez
dakit nire suminak zer erabakiko duen, baina edozein mendeku eredugarri hartzeko erabakita nago?.
|
|
|
Hark beste mania bat zeukan. Zuregana etorriko zen eta besoekin zeure zango bati estu estu helduko zion, zuri laguntza eske edo
|
ez
dakit nik zer arraiorengatik, deabrua atzetik balu bezala.
|
|
|
|
Ez
dakit nik nola ez nuen bizkarrezurra hautsi. Halere, Batek ez zuen ahuntza askatu eta eho egin zuen.
|
|
|
" Gotzon Garatek askatutako Batek ahuntza akabatu du". Gixajoak
|
ez
zekien ni New Yorken nengoela. Errua norbaiti leporatu behar.
|
|
|
–Hala ere,
|
ez
nekien nik senarra bigamoa nuenik...
|
|
|
Ez zitzaizkien kalaka gaiak agortzen.
|
Ez
dakit ni nintzen guztiz jokoz kanpo nengoena, baina arlote hutsak, tuntun barregarri batzuk iruditu zitzaizkidan biak ala biak.
|
|
|
Oso petral jokatzen zuela kontra egiten ziotenekin, ezin zituela ikasleen guraso arduratuegien seme alabak begien aurrean ikusi.
|
Ez
dakit nire hitzak oso eraginkorrak izan ziren, baina kontua da aitak, pare bat madarikazio marmarka esan eta gero, azeleragailuari sakatu eta ni paseoan ibilitako parke ondoko errepidetik hartu zuela. Ibaiertzetik hiruzpalau minutu egin ondoren, erietxeetako zubitik muino batean gora hartu zuen autoak, bihurguneari bihurgune, kamino malkartsu batetik, eta ugalduz joan ziren pentzeak eta lursail landuak.
|
|
|
Ez zait erantzuna heltzen,
|
ez
dakit nitaz ari diren. Dakidana da nolabaiteko atsegina sentitu dudala nitaz ari daitezkeela pentsatze hutsaz.
|
|
|
Lertxundik, Epaltzak, Saizarbitoriak, Atxagak... eta datozen zenbait gazte berrik orrialde ederrak eman dituzte argitara, eta denak arroila berrira begira jarri gaituzte. Egun inoiz baino hobeki idazten da, nire ustez, euskaraz. Baina, diodan berriz ere, anitz gelditzen zaigu ikasteko oraindik Axular batengandik, esate baterako, nahiz hau esatea
|
ez
dakidan nik oso zuzena den politikoki, hemen ere denetarik baita. Euskaldun peto peto diren batzuek ez dute aparteko gogorik gure klasikoengana jotzeko.
|
|
|
Beraz, norbaitek hemen sei mila ale saltzen baditu, horren parekoa litzateke Espainian 480.000 inguru ale saltzea, euskaldun bakoitzeko 80 erdaldun baitaude estatu osoan, nahiz Atxagak egiten dituen kontuen arabera, kopuru hauek aise urrunago egongo liratekeen elkarrengandik, geroago ikusiko denez.
|
Ez
dakit nik Vargas Llosak edo GarcÃa MÃ ¡ rquez ek ere ematen duten horrenbeste. Edo beharbada, hau ere gerta liteke, irakurtzeko ditugun ohiturak Euskal Herrian parametroz kanpokoak dira eta gure ingurukoek baino hogei edo ehun aldiz gehiago irakurtzen dugu.
|
|
|
Goenkalekoei begira egoten dira milaka lagun gauero, ametsetan ere pentsa ezin zitekeen fenomeno baten erakusgarri.
|
Ez
dakit nik sobera eztabaidatzen dugun, gure herri zigortu honetan batzuetan nahiago baitugu gure diferentziak tiroka garbitu, baina ekonomiaz edo medikuntzaz ere eztabaida daiteke gaur egun euskara hutsean. Nahi izanez gero, filosofiaz ere, nahiz ez dudan hain argi ikusten gai hauetan guztietan horrenbeste aditu baditugun.
|
|
|
Ez dakit, dena dela, zenbateraino aztertu den, inork aztertu baldin badu, laguntza hori ez izateak nolako kalteak sortzen dizkion umeari, kalteak sortzen badizkio behintzat. Hori estatistika kontua ez denez,
|
ez
dakit nik inor ere arduratu den holako azterketa motez. Ez dakit, gerta liteke kanpotik ere ekartzen ditugun espezialista horiek ez izatea adituak puntu honetan.
|
|
|
|
Ez
baitakit nik, bada, gauzak bai orduan eta bai orain hain zalantza gabeak diren. Ez dakit nik bada, baina badut uste hizkuntza hau ez den harrizkoa, eta lanabesak ere ez diren harri garaikoak, Mitxelenak eta beste batzuek aski argi erakutsi duten gisa.
|
|
|
Ez baitakit nik, bada, gauzak bai orduan eta bai orain hain zalantza gabeak diren.
|
Ez
dakit nik bada, baina badut uste hizkuntza hau ez den harrizkoa, eta lanabesak ere ez diren harri garaikoak, Mitxelenak eta beste batzuek aski argi erakutsi duten gisa. Harri Arokoak omen diren gure aizkorek, aitzurrek ez bezala, inguruko mendietako haitzekin baino gehiago latinarekin baitute zerikusia, latinarekin edo bereberrekin, hori esan nahi dizut, nahiz tematurik segitzen dugun klixe berbera behin eta berriz azpimarratzen, ustez, nonbait, zerbait gezurra izanik ere behin eta berriz baieztatzen baldin bada gezurraren egiatasuna, azkenean gezurra egia bihurtzen dela betiko erabilian.
|
|
|
Eta tribulatua, zeren, ingelesa euskara baino hobea baldin badu,
|
ez
baitakit nik ez ote nukeen iruzkin hau hementxe berean amaitu behar eta liburua betiko itxi: ingelesez zerbait dakiena berehala ohartuko da hizkuntza horretan" Syntax" esan behar dela, eta ez" Syntaxis"; eta" Basque" idatzi behar dela, letra larriarekin hasieran; eta izenburuak, bestela ere, beti letra larriekin idazten direla; eta autoreak jakin luke euskara baino hobeki ezagutzen duen ingeles horretan (edo ez da ingelesa?), izatekotan ere, On Basque Syntax Literature esan litzatekeela.
|
|
|
Bistan da ezetz. Baina badira, hala ere, euskararen kontu honetan, argudio batzuk,
|
ez
dakit nik zer pisua izango duten zuretako.
|
|
|
Ez dugu dokumenturik jakiteko nolako itxura zuen erromatarrekin trukean aritzen ziren euskaldun haien mintzairak, nahiz latinaren eta gaztelaniaren artean holako gorabeherak baldin badira, oraingo euskararen eta orduko euskararen artean ere gorabehera aski handiak izango diren.
|
Ez
dakit nik hain erraz ulertuko ote zuten elkar piper saltzaileek eta Picasso aitzinatu haiek.
|
|
|
Aldatu dira gauzak azken urteetan, ez dakizu zuk nola: errolda betetzen dugun bakoitzean, edo
|
ez
dakit nik nongo etxeak edo gobernuak informazioaren biltzeko orduan eskuratzen dituen datu multzoak eskaintzen dizkigun bakoitzean, badakigu badela jendea, ehuneko honenbeste biztanle, gainerako guztiak kontuan izanik, euskaraz hitz egiteko, normal gainera, gai dena. Euskaraz eta kitto.
|
|
|
Baina kontatzen hasten naizela, burura etorri zait lehenbiziko zalantza, ez baitakit ongi zer hizkuntza mota erabili eta gauzak, berez ilun diren gauzak, argi ikusi nahi ditudalako hasiera hasieratik: forma kontua baldin bada ere, ez dakit hika edo zuka egin behar dudan, gazte bati hika egitea eskatzen baitu hizkuntzak, edo guri bederen hala eskatzen zigun lehenago, baina hika hasiz gero ere
|
ez
dakit nik ez ote litzatekeen testu hau pixka bat ulergaitz gertatuko. Egia esan dezadan, niri ere zailago egingo litzaidake adizki guztiak ongi harrapatzea eta behar den maneran erabiltzea, lagun arteko hizkera mota honek bere zailtasunak erakusten baititu behin paper baten gainean zerbait apailatu nahi duzunean.
|
|
|
Ordea, euskara gure hizkuntza izanik ere, orain dela zenbait urte, eguneroko bizitzan, gure hizkuntzaz ezin baliaturik bizi ginen, norabaiteratuak batzuetan, hori da kontua. Eta
|
ez
dakit nik gogoan duzuen nola hasi ginen aitzin hartan gure hizkuntza berreskuratu, hedatu eta plazara jalgiarazi nahian, jakite hegoek igoa, beste poeta hark ere idatzi zuen bezala, euskara noranahikoa nahi genuen aldi hartan: pentsatzen dut eskolan edo ikastolan norbaitek galdetuko zizula Lizardiri buruz zerbait.
|
|
|
Zahartzarora iristekotan, ezinbestekoa dute hizkuntza guztiek komunikazio mailako baliabideak garatzea. Euskara,
|
ez
dakit nik, gaztaroan izango genuke oraingoz. Eta ez du gauza segurua zahartzarora iritsiko denik, bilakaera bidean hil daitekeelako.
|
|
|
Nahiz, hau ere esan behar da, euskarak aurrera egitekotan baldintza hori bete behar duen.
|
Ez
dakit nik zein den honen konponbidea, ez dakit baduenik ere. Alabaina, badut uste kontu hauetaz hitz egiteko garaia den.
|
|
|
Dena dela,
|
ez
dakit nik horrek harritu behar gaituen: behin baino gehiagotan ikusia nago nola Euskaltzaindiak berak egiten dituen bileretan, herrietan egiten dituen bileretan, entzuleen artean goxo goxoan nabarmentzen den aldika espainola edo frantsesa, gauzarik naturalena izango balitz bezala, inolako kezka aurpegirik ikusi gabe.
|
|
|
Horrexegatik matrikulatzen dituzte euskal eskoletan. Baina kontua da, ordea, seme alaba hauek ez direla hizkuntzaren militante sutsuak eta batzuetan euskara beste edozein ikasgai bat izango balitz bezalatsu ikasten dutela,
|
ez
dakit nik hau den zure kasua, bortxaka, anitzetan beste erremediorik ez delako, ikasi behar den zerbait bezala. Nork askatuko du korapilo nahasgarri hau?
|
|
|
Ibon Sarasolak liburu bat idatzi zuen idorgiroan, Euskara batuaren ajeak (Albernadia, 1997) izenekoa, ez dakit irakasleren batek gomendatu dizun inoiz ere, baina hizkuntzen kontu hauek kezkatzen baldin bazaituzte irakurtzeko esango nizuke. ...uzten zuen, adibide bat bestearen gainean jarririk, euskarak duen morrontza gaztelaniarekin, eta nola ari garen Bidasoaz alde honetakook hizkuntza proposamenak egiten gure eguneroko jardueran mugaz haraindiko euskaldunak bigarren mailan utziz, zeren politika kontuetan hainbeste aldiz esaten dugun horrek, alegia, euskaldunak Frantzian eta Espainian bizi direla, hizkuntza kontuetarako ere balio du,
|
ez
dakit nik inoiz ere galdetu diozun hau zure buruari, euskaldunak hemen bizi baitira, baina han ere. Gaztelaniak euskarari ekartzen dion zama salatzen zen Sarasolaren liburuan.
|
|
|
Nekez mintza daitezke haiek" gure" hizkuntzaz, hizkuntza hori besterena baita, ez haiena. Horrek baditu, badituzke, zenbait ondorio hemen aipatuko ez ditudanak; besteak beste,
|
ez
dakidala nik zertan oinarri daitekeen bestela abertzaletasuna, baina bego hor kontua. Eta nolako kaltea egin dion honek euskaltzaletasunari!
|
|
|
Batzuetan irakur daiteke egunkarietan ekitaldi hau edo hura egin dela, Guggenheimen inaugurazio bat, lekuko, edo beste gizarte jai horietako bat, eta han, besteak beste, kultura munduko jendea elkartu dela, gente de la cultura badakizu, eta ehunka inguratu direla. Eta zuk diozu, bada,
|
ez
nekien nik horrenbeste jende arduratzen zenik gizarte honetan kulturaz, baina gero hasten zara izenak begiratzen eta politikoak edo enpresarioak kenduta (normala da han ordezkari horiek egotea, horiek babesten dituztelako erakusketak), nor dira gainerako guztiak. Nondik atera dira?
|
|
|
Gauza ona da jai giroa ospatzea, gauza ona gure adiskide eta lagunekin ongi pasatzeko tarteen hartzea, eta ezin zaio inori ere ukatu hara joateko erakusten duen fede ona. Baina
|
ez
dakit nik ongi, ordea, zergatik egiten den jai hori, zergatik egin behar den, helburu argiena, aurreko egunetan esaten dutenaren arabera, dirua biltzea baldin bada. Dirua biltzea ikastola honentzat edo beste harentzat.
|
|
|
|
Ez
dakit nik, egia esan, garbiago mintzo gaitezkeen, eta ez dakit zuk zeuk beste arrazoiren bat jarriko zenukeen zerrenda horretan, baina susmoa dut elkarrizketa horiek, hotz hotzean hartuta, gure frustrazio pertsonalen ispilu baizik ez ote diren, nahiz normalean kontrako interpretazioa egitea nahiago izaten dugun, euskaldunon lasaigarri: denak euskararen alde.
|
|
|
Irakurri izan ditudan azkenekoetan Atxagaren elkarrizketa bat dago, badakizu Atxagak duen arrakasta kontu hauetan, non ostielaka hasten baita" hizkuntzatxoetara jostatzea" gustatzen zaienen edo zaigunon aurka (23 Ostiela, Jon Aranoren elkarrizketa).
|
Ez
dakit nik Euskaltzaindiaren kontra ari den, euskaltzainoi benetan hizkuntza kontuak gustatzen zaizkigulako (dena den, ez dut uste gu garen, Euskaltzaindiaren lanaren alde mintzatzen baita maiz Atxaga), edo beste norbait eta zerbait duen gogoan, dozena erdi lagun horiek konparazione, hori ere izan baitaiteke. Nik, badaezpada ere, nire iritzia eman nahi nuke puntu honetan, eta hizkuntzarekin jostatzea gustatzen zaion Bernardo bezalako bati adiskidetsuki erantzun.
|
|
|
Osagarri gisa azken orduko sukaldaritxoren bati otutako" gartzela" erabiltzen duena, gauzak leundu nahian edo, edo sukaldariek maiteago duten" kartzela" nahiago duena? Eta nork erosten ditu osagarri horiek lehenik prezioa bera ere kontuan izan gabe, zeren
|
ez
baitakit nik oraingoz nork debekatu duen" sonbreirua" erabiltzea. Badakit, ordea, nork ez dituen Euskaltzaindiak argitara ematen dituen liburuen hitzaurreak irakurtzen.
|
|
|
|
Ez
dakit nik inoiz ere pentsatu duzun honetaz. Gu euskara kontuekin hasi ginenean, batua bultzatu behar zela eta, zenbait arazo atzeman genituen, baina ez hau bezalakorik aurrez ikusi.
|
|
|
Dena dela, euskal unibertsitatearen onura eta abantailen kontu hau
|
ez
dakit nik onura eta abantailetatik haratago ala honatago dagoen. Izan ere, ba al du irauterik partzialki eta eremuka soilik erabili eta baliatzen den hizkuntzak?
|
|
2003
|
|
|
Aurrekontu arazoa da.
|
Ez
dakit nirekin bat etorriko zaren horretan baina...
|
|
|
Beste herrietan
|
ez
dakit nik zer izango dan; baina, Euskal Herrian behintzat, neskazahar mutilzaharrak ez dira, gizajo handiak, ziri gitxi hartutakoak, ez horixe! Hamaikatxu bertsolarik zorroztu dituez euren gogo eztenak, neskazahar eta mutilzahar errukarriei zirikadak emoteko!
|
|
|
Bai gero? Eta,
|
ez
dakit nik zelan, arlo horretan sartu ginan edo ginduezan, Derioko Seminarioan euskerazko ikasle ziran teologoak lagun nituala. Orduko gure euskerea (bai irakaslearena, bai ikasleena) makala eta pobrea zan, baina besterik ezinean, borondaterik onenaz egin genduan itzulpen hori, eta Bilbo eleizbarrutiko Misino Idazkaritzak argitaratu, gorago esan dodanez.
|
|
|
hiztegiarena. Erderazko berben zerrenda berak hautatu eban,
|
ez
dakit nik nongo ereduari jarraituz. Eskuarteko hiztegi labur, zuzen eta argia lortu nahi eban, berba gitxitan baina egokitan gure inguruko euskerea ulertzeko ta erabilteko lagungarri izateko modukoa.
|
|
|
Baziran, bai, Zamarriparen liburuotan berba eta esaera ezezagunak be. Aldi haretan
|
ez
nekian nik euskerazko gramatikarik, ez neukan euskal hiztegirik; baina, ezetariko laguntza barik be, Txorierri eta Mungialdeko euskera hori nahikoa argia egiten jatan, eta holan euskera irakurteko neukan bildurra kanpora jaurti neban.
|
|
|
Beste kiputxen hizkera gozo dotorea ulertzeko ez nintzan gai, baina esandako herrietakoekin euskeraz jarduteko ez neukan ezetariko zailtasunik.
|
Ez
nekian nik orduan hori zergaitik zan; ez nekian gipuzkoarron euskerea ta bizkaitarrona euskalki beraren adarrak zireanik.
|
|
|
|
Ez
dakit nik ba. Esan gero, ea zer erantzuten deutsun besteak, ipurdian txatxamurka eginez.
|
|
|
|
Ez
dakit nik, azkarregi frogatu nahi omen digute ama zelula helduak enbrionarioak baino egokiagoak direla.
|
|
|
Gero jakin dut Atlantikoaren baitan galdurik dagoen puntu bati deitzen zaiola horrela," ezerezaren erdian galdua".
|
Ez
dakit nik zer adierazi nahiko zuen, ozeanoaren erdian itotzen ari zela beharbada eta inork ez ziola laguntzen.
|
|
|
Orduan aipatu zuen berak, bere buruarekin bakarka hitz egiten ari balitz bezala," The middle of nowhere".
|
Ez
dakit nik zer adierazi nahi izango zuen. Nik amildegian behera nindoala sentitzen nuen bezalaxe, ozeanoaren erdian itotzen ari zela sentituko zuen berak beharbada eta inork ez ziola laguntzen.
|
|
|
2001 urtean igo egin bada ere, argi eta garbi ageri da hor itzulpenaren proportzioa orain baino handiagoa izan dela taularen hasierako urteetan.
|
Ez
dakit nik bi liburu moten arteko proportzio egokia zein den, oraingo hau ala besteren bat. Badakit jakin beste herri batzuetan pisu txikiagoa duela itzulitako liburuak, hori bai.
|
|
|
Ia denak dira, baina ez guzti guztiak, harritzekoa bada ere.
|
Ez
dakit nik zenbait editorialen profesionaltasuna zer nolakoa den, fitxak bidaltzeko ere gauza ez direnean.
|
|
|
— Zu beti berdin, Apolodoro, beti zeure buruaz eta besteez gaizki esaka ari zara, eta badirudi besterik gabe den denak, Sokrates salbu, tamalgarritzat jotzen dituzula zugandik hasita. Eta nondik jasoko ote zenuen ‘biguna’ ezizen hori
|
ez
dakit nik, solasaldietan beti horrelakoxea baitzara, zeure buruarekin eta besteekin haserretzen zara, Sokratesekin ezik.
|
|
|
— Baliteke, Sokrates, orduan esan nituenei buruz ezer
|
ez
jakitea nik.
|
|
|
–esan zuen, aitatu nion paperen harira esan zuen– Kasinoan ikusiko dugu hori egia denentz. Apaijoa oraintxe berton botatzen ez badugu,
|
ez
dakit nik zer jango dugun, ba.
|
|
2004
|
|
|
Helsinki!
|
Ez
nekien nik Hamelin (Hameenlinna), txirulariak haurrak eraman zituen herria, Finlandian zegoenik. Hamelin bezain arrotza zitzaidan Helsinki.
|
|
|
Nire aldera zetozela ikusi nuenean atera nintzen autotik, eta besterik ezean, eskuak gorde nituen, ez nuen besterik egin. Han zazpi tiro bota izan balituzte ere ez zuen inork entzungo, baina haiek
|
ez
zekiten nik eskuan zerbait banuen edo ez nuen. Eta beldurtu egin ziren.
|
|
|
Dela patinetan dela izotz gainean, norberak irrist egin eta bolari edo xaflari irrist eginaraztean datza hockeyaren sekretua. Oraingo honetan, Kataluniako hockeyaren arduradunek irrist egin ote duten
|
ez
dakit nik, baina seguru nago irrist eginarazi dietela Espainiakoei. Irabazi duten ustean egongo badira ere, irrist egin eta han joan baitira, hankaz gora eta kaka bistan, erdipurdiko ideologiaren galtzontzilo kuleroak apenas iristen baitzaizkie inperioaren ipurdia estaltzera.
|
|
|
Motxilak zabaldu, ta janariak eta edariak ateratzen dituzte haietatik: mahats pasak, intxaurrak, urrak, turroiak, koinaka," whisky", eta
|
ez
dakit nik zer, gauza asko, drogaren batzuk ere bai agian.
|
|
|
Jakinda dago hori. Joan behar haundiren bat izan ezik,
|
ez
dakit nik zertarako...
|
|
|
Hori, ba! Gaurko gazteok o..., eskola haundia, dirua parraparra, lujua, banketa banketaren gainean eta
|
ez
dakit nik zer; baina... esan zuen albotik Eskolastikak isilik egon ezinda.
|
|
|
Eskerrak horri, bestela... Ba, telebisiokoak etorri direnean ez da argirik egon; baina foko haundi batzuk ekarri dituzte (pilak edo izango zituzten barruan,
|
ez
dakit nik) eta argitan jarri dute Olazahar. Gure Demetriak ezer esan ez balit, han izango nintzen ni ere, eta agertuko nintzen telebisioan...
|
|
|
Oso nabarmen jantzirik (modara jantzirik ez joatea izango da laster moda), kantuka etorri dira. Pop, camp, folk, in, maxi, mini...,
|
ez
dakit nik zer esaten izan duten, erdiak ere ez baitizkiet ulertzen gaurko gazteei. Buruko mina ematen dit, Andresa, gogoratzeak bakarrik ere.
|
|
|
Hark ere bai nirea.
|
Ez
zekien ni hara joango nintzenik. Horregatik, osaba Islahk Sawsan Palestinan zegoela esan zion.
|
|
|
Beno, egia esan, ez dakit zurekin joan nukeen arropak erostera, Aitor. Orain dela ordu erdi bat ez nuen inolako zalantzarik, baina
|
ez
dakit nik uste nuen bezalakoa zaren.
|
|
|
Ni oso apartsua naizela esan didazu, eta ez dakizula aparraren azpian edaririk badagoen. Edo beste modu batera esateko,
|
ez
dakizula nire sexu eta erotismoaren azpian maitasunik badagoen. Horrelako zerbait zen, ezta?
|
|
|
Ezin omen zaio erantzun kontraesan garratz horri darion itunari.
|
Ez
dakit ni erantzun biribilik emateko gai izango naizen, ez dut uste. Zernahi ere, matazaren zenbait hariri tiraka ahalegin nadin argi izpiren bat ekartzen.
|
|
|
Bai.
|
Ez
nekien nire egoera berean zeundela.
|
|
|
" Zeña"," zeñetan", eta abar,
|
ez
dakit nik, egia esan, orren gaizki dauden. Lardizabal’ek, oker ez ba nago, olakoen doñuaz diardu; beraz, entzun egin zituen.
|
|
|
Zuberoa’n bizirik daude oraindik era ortako erlatibuak, eta antziñako literaturan guztiz edatuak.
|
Ez
dakit nik zer esan oietaz. Baña, kontra beintzat enauzute.
|
|
|
Hizkuntza batetik bestera pasatzean, azterpide hori aldatu egiten da. Har dezagun, adibidez,"
|
ez
dakit nik" esakuntza. Españeraz" yo no sé" esaten da; eta irakurleak berak berealatik froga dezakean bezela, joskera eta azterketaren illara edo ordenua, liferenteak dira bietan.
|
|
|
–Mutil ausarta zara, Oskar –erantzun zidan, hunkiturik– Eta zure leialtasuna merezi ez badut ere, esker onez hartuko dut zure laguntza. Hil edo biziko kontua da hau niretzat, eta
|
ez
dakit nik bakarrik burutu nukeen –eta eskua nire sorbaldan estutuz, zera gaineratu zuen, ahotsari sendotasun apur bat eman nahirik–: Dena den, ez kezkatu, Oskar.
|
|
|
–Zer uste duzue, tontoa naizela eta
|
ez
dakidala nire aurretik beste ehun amorante izan dituela. Baina ni maitemindua nagok, eta momentua bizi nahi diat, gero gerokoak.
|
|
|
Honek eztula eta berotasuna jasaten zuela-eta, Descartesengana jo zuen eta filosofoak argitu zion berotasun txiki baten zergati ohikoena tristura zela eta horren aurrean osatzeko biderik onena poza, alaitasuna, zela. Printzesak oso gogo onez hartuko zuen aholkua, ez da harritzekoa, baina egia esan
|
ez
dakit nik ondo zer mailatarainoko arrakasta izango zuen sendabide modura. Gure buruarekin probak egiten hasteko ez du oso fidagarria ematen.
|
|
|
" itsua hago ala?", entzungo dugu berehala erantzun modura, handiagoren bat ez bada. Benetan arrazoi mamitsuak emanda ere
|
ez
dakit nik oso sanotzat hartuko duten ingurukoek, ez dakit nik ez ote duten erabat erotzat joko horrelako zalantzazko jokoetan sartzen dena. du Descartesek, orduan, argudio sendoagoren bat ahalezkoa egingo duena gertuko mundu fisikoari buruzko zalantza zabalagoa egitea, bere izate fisikoa bera zalantzan jartzera heldu arte.
|
|
|
" itsua hago ala?", entzungo dugu berehala erantzun modura, handiagoren bat ez bada. Benetan arrazoi mamitsuak emanda ere ez dakit nik oso sanotzat hartuko duten ingurukoek,
|
ez
dakit nik ez ote duten erabat erotzat joko horrelako zalantzazko jokoetan sartzen dena. du Descartesek, orduan, argudio sendoagoren bat ahalezkoa egingo duena gertuko mundu fisikoari buruzko zalantza zabalagoa egitea, bere izate fisikoa bera zalantzan jartzera heldu arte.
|
|
|
Alabaina, Jainkoa ez denez engainatzailea, nabarmena da ez dizkidala berak zuzenean bidali ideia horiek, ezta beste sorkari baten bidez ere,(...) joera handia eman dit sinesteko ideia horiek gauza korporaletatik datozela, horregatik
|
ez
dakit nik nola defenditu ahal izango litzatekeen engainatzaile izatearen salaketatik, ideia horiek, benetan, etorriko balira ez gauza korporaletatik, baizik eta beste kausa batzuetatik; eta hemendik ondorioztatzen da gauza korporalak existitzen direla.57
|
|
2005
|
|
|
PPko ordezkaria Loyola de Palacio eta PSOEren ordezkaria Rosa Diez. Hauteskundeak izan aurretik bagenekien PPk eta PSOEk euskal ordezkariak izango zituztela,
|
ez
genekienean ni edo Josu Ortuondo hautatuak atera behar ote genuen.
|
|
|
Bere lanak ikusita, haien estiloa horrela deitzen zela esan zioten Gorritiri Alemaniako aditu batzuek: " Egun hori baino lehenago nik
|
ez
nekien nire eskulturak egiteko moduak izenik zuenik".
|
|
|
X. Garagorri. Probarena aipatu dudanean
|
ez
dakit nire pentsamendua ondo azaldu dudan: emaitzak ez dira diren bezalakoak probak maila altuegia daukalako.
|
|
|
Horrela da errealitatea baina horren arrazoia ematen
|
ez
dakit nik; dena den, nahiago nuke emakumeak horrela jarraituko balu.
|