|
2000
|
|
|
Euskal alderdi politikoek, gizarte eragileek eta norbanakoek euskalduntzea helburua duen erakundeari erakutsitako sostengua berebizikoa izan da. Horrelako batasunaren beharra sumatzen zen aspaldian eta, EAJko ordezkariek esan zuten bezala, euskal gizartean denon ahaleginez lorturiko adostasun politikoa eta gizartekoa haustea ezkutatzen da Garzonen eta Espainiako botere faktikoen jardunbidearen atzean, betiere euskalgintza eta politika nahastuz, eta euskal gizartearen edozein herrigintza edo kultur mugimendu susmopean jarriz, eta
|
ez
bakarrik Espainia mailan, bertako askoren ustean ere bai. Gaur egun dena justifikaturik egotea lortzen ari dira bide horretatik.
|
|
|
Euskaltzaindiari berari ere norbaitek sartu dio ziria, zeren Euskaltzaindia.org, Euskaltzaindia.com eta Euskaltzaindia.net domeinuak ez dira bereak, baizik eta beste erakunde batenak. Eta hainbat adibide,
|
ez
bakarrik erakunde publikoen kasuan, enpresa pribatuenean ere bai.
|
|
|
Txepetxak bertsolariaren kantua erakarri baldin bazuen ere, naturako gauza ikusgarriek hartu izan dute gure kantagintza," Arboletan den ederrena da/ oihan beltzean pagoa"...
|
Ez
bakarrik kantagintza, baita prosa ere: " makal zugatzaren irudira zuzen, pagorik lodiena baizen zabal, arte gogorra bezela trinko, gorosti hezearen antzera zimel...".
|
|
2001
|
|
|
Jean Bordaxar baten kasutik haratago, dena den, euskal gizartearen ikustatea edo eskertasuna garrantzizkoak dira kultur egile berriak ager daitezen.
|
Ez
bakarrik ikusgarri landuak, ia ia ausartuko nintzateke erraiterat" korapilatsuak" —Matalaz, esaterako— sortzeko; bai, ordea, kantu berriak asmatzeko, He rria Ohoretan bezalako antzezlanak idazteko, maskaradetan gauza berriak sartzeko eta besterik...
|
|
|
Cree ek, aldiz, herri desberdinak daudela diote: Quebeceko herria, Cree herria, Inuit herria, Innu herria..., eta horietako bakoitzak bere autodeterminazio eskubidea du,
|
ez
bakarrik quebectarrek(" Sovereign Injustice", Interneten).
|
|
|
Batez bestean, hu rrengo egunekoa eta eskualde zabal baterako nahiko ondo asmatzen dute. Ete
|
ez
bakarrik hurrengo egunekoa, egun batzuk aurretik ere eguraldia aurresaten da, hori bai, arrakasta gutxiagorekin. Horrelakoetan, eredu klimatikoaren bereizmena 50 km ingurukoa izaten da.
|
|
|
Horrela esplikatu nahi du Pedro Muñozek bere liburuan
|
ez
bakarrik euskalduntzea baizik eta ETAren buruzagitzan edo militantzian agertzen diren abizen erdaldunen integrazioa. Txillardegiren" Alvarez" deiturak eta Txelisen" Alvarez Santacristina" deiturek(" tambien de ascendientes maquetos descarados", dio berak) salatzen duten" kanpokotasuna" nola konpentsatu?
|
|
|
Ikuspegi horretatik, absurdua da hizkuntz politika planteatzea bera.
|
Ez
bakarrik irrealista delako, %25ek gainerako guztiei inposatzea. Bigarren arrazoi honegatik gehiago:
|
|
|
Arriskuak arrisku, ez nau larritzen astinaldiaren gogorrak, haserrealdiren bat edo beste salbu, lasai nago. Eta
|
ez
bakarrik euskaldunon euskararekiko egoskortasunak konfiantza ematen duelako. Honek eusteko balio du, ez ordea irabazteko.
|
|
|
Kasta hereditarioen sortzeak jarraituz gero, eta globalizazioaren presioak kasta hauek sortzen baldin baditu,
|
ez
bakarrik EEBBetan, demokrazia zaharretan ere, orduan mundu orwelldarrera joango gara. Mundu horretan ez da Anaia Handia bezalako nazioz gaindiko anaiarik izango, ezta Insog bezalako kredo ofizialik ere.
|
|
|
Beharrezkoa da —derrigorrezkoa— intsumisioa.
|
Ez
bakarrik gure eskubide linguistiko pertsonalak zanpatu nahi dizkigutelako; gure gurasoen memoriari lotsatu gabe begiratu nahi badiogu eta gure seme alaben aurrean geure buruaren jabe garela erakutsi nahi badugu behintzat, ez dago beste irtenbiderik. Edo bestela esanda:
|
|
2002
|
|
|
Lehen baldintza betetzen ari da, gure ustez. Gizartea k, de rrigorrezko hezkuntzari dagokionez, euskara hutsez aridi ren ikastetxeak
|
ez
bakarrik onartu, exijitu egiten ditu, inplizituki, Deta murgiltze ereduetan matrikulatutako ikasle ko pu rua etengabe gora doalarik. Inertzia honi jarraituz, hurrengo etapetan, batxilergo, lanbide heziketa eta unibertsitatean eredu euskaldunen jarraipena ezinbestekoa da.
|
|
2003
|
|
|
Hau da," argiago ezagutzen dituela kanpoaldeko munduan dauden gauzak bere barneko bizipenak baino". Bestela esanik," zer esanen ote dute?" pentsatzeak edota" zer dioten" guztiz errealak gizabanakoaren nortasunean eragiten dute
|
ez
bakarrik era subjektiboan, baita objektiboan ere. Izanere, neurri handi batean, kideak onartu du taldeak hartaz egin duen irudia.
|
|
|
Industria bultzatzaile haien hamaikagarren oinord ekoa, hots, XX. mendearen erdian karguaz jabetu zen ekonomia ministroa, ohartu zen kultur ekoizpena errentagarriizan zitekeela,
|
ez
bakarrik hiritarren osaera mentalerako, baizik eta baita ondasun gisa ere publikoari saltzeko —bai etxeko publikoari saltzeko, baina batez ere kanpokoari, turistei. Orduan, kulturari," ondasun" (objektua) kulturalari," ondareari" eta kultur" p roduktuen" sustapenari ekonomiaren neurria ezarri zitzaion eta ez bakarrik errentagarritasunsozialarena.
|
|
|
Industria bultzatzaile haien hamaikagarren oinord ekoa, hots, XX. mendearen erdian karguaz jabetu zen ekonomia ministroa, ohartu zen kultur ekoizpena errentagarriizan zitekeela, ez bakarrik hiritarren osaera mentalerako, baizik eta baita ondasun gisa ere publikoari saltzeko —bai etxeko publikoari saltzeko, baina batez ere kanpokoari, turistei. Orduan, kulturari," ondasun" (objektua) kulturalari," ondareari" eta kultur" p roduktuen" sustapenari ekonomiaren neurria ezarri zitzaion eta
|
ez
bakarrik errentagarritasunsozialarena. Hortaz, bizitza kulturalari berari ez dagozkion albo eragin horiek eraginik, Europako Batasuneko erakundeetan kulturaz mintzo direnean, alarma guztiek jo eta Estatuak beldur dira horrek ez ote duen ondoriorik izanen ekonomian, gizarte mugimenduetan eta politikan, eurekberek horren kontrola izaten segitu nahi dutelako.
|
|
|
Konpromisoen bidea jorratu behar dugu garbi utziz euskara ikastea eta erabiltzea dela une honetan baliozko konpromiso bakarra. Euskaldunok dugun indar osoa erabili behar dugu
|
ez
bakarrik proiektuak sostengatzeko, baizik eta baita euskararen aldeko gizarte konp romisoak eskuratzeko ere. " Bai euskarari" erdaraz aldarrikatzearen garaia atzean utzita, ikastea eta erabiltzea baliozko konpromiso bakarrak direla azpimarratu behar dugu.
|
|
|
Nolanahi ere, garbi dago orain arte egindakoa ez dela aski. Eta
|
ez
bakarrik UPNren ofentsiba geldiarazteko gauza izan ez garelako. Egin dituen guztiak kostu politikorikekarriko dion ere ez da batere gauza segurua.
|
|
2004
|
|
|
Ezer asmatu gabe, zehatz, aipuz aipu, aurkitu duenarekin. Topatu duena, besteak beste, autoritarismoaren eta ordenaren defendatzaile handia, diktadurak demokrazia baino maiteago izan dituena; Errepublikaren aurka jokatu zuena
|
ez
bakarrik idatziz, baizik eta zuzendaritzatik konspirazioa antolatuz, buruzagi faxistekinha rremanak eginez; altxamenduaren hasierako uneetan rol erabakigarria izateaz gainera, gero errepresio latzarenbultzatzailea; Francoren aldeko bakarrik ez, Mussolinirenmi resle eta Hitler beraren goresle izan zena. Hori guztia eta gehiago.
|
|
|
Industria horren gunea eta irudia proiektatzen duen foko nagusia Madril da. Euskal egile eta teknikari askok Madrilen, espainiar zineman, aurkitu du
|
ez
bakarrik zinema (eta telebista) egiteko modua, baizik eta film hobeak egiteko modua. Diruz, baliabidez eta lankideez hobeto horniturik egin dute bide profesional itzal handikoa.
|
|
|
Autoritatedunak eta kritikatuak (prestigio aldetik) gizonezkoak soilik ez (potitica, empresaria, jueza, autora, experta, medica, historiadora, sociologa, banquera formak erabili). Nazionalitatea aipatzean ere andrazkoak esan(
|
ez
bakarrik vascas; catalanas, gallegas, chechenas, españolas, francesas, polacas, danesas, inglesas, flamencas... ere). Ogibideak:
|
|
|
Telebista lokalek baliabide ezberdinak erabiltzen dituzte euren jarduera finantzatzeko. Garrantzitsuena, zalantzarik gabe, komertziala da,
|
ez
bakarrik telebista gehienek diru iturri hori dutelako finantzabide nagusi modura, 4 grafikoan erakusten den bezala, baizik eta horiek direlako, hain zuzen ere, aurrekontu handienak maneiatzen dituztenak. Berriro ere Nafarroako kable bidezko telebistek errealitatearen irudi okerra ematera eraman gaitzakete, aintzat hartzen ez badugu haiek aurrekontu oso txikiak dituztela.
|
|
|
Izan ere, telebista txikientzat eta eredu lokalarentzat hain garrantzitsua den" karrusela" deitu dugun programa mota definizio hartatik kanpo uzten baita, eta ez da, orduan, aintzat hartua izango emisio orduak zenbatzeko. Bigarrenik, talde mediatikoen partehartzeari buruzkoa, aukera emango baitzaie bai Prisari bai Vocentori telebista lokalean jarraitzeko
|
ez
bakarrik programa hornitzaile gisa, baizik eta baita kateen jabetzaren bidez ere —nahiz eta parte hartzeak arau hartara egokitu egin dituzten— Hiruga rrenik, katean egindako emisioei buruzkoa, zabaldu egiten baita, arrazoi kultural edo informatiboez aparte, hura modu komertzial hutsean baliatzeko aukera telebista lokalen programazioa osatzeko.
|
|
|
Telebista lokala ez da, dagoeneko, euskal komunikazio sistemaren bazterreko aktorea, haren atal esanguratsua baizik. Eta
|
ez
bakarrik berezko alderdikomunikatiboan; baita maila ekonomiko, sozial eta instituzionalean ere, inbertsiogile, komunikazio talde eta eragile politiko eta sozialen arreta erakarriz.
|
|
2005
|
|
|
Kutxak erakunde finantzariak dira eta herritarren bizitza osoan murgilduta ari dira:
|
ez
bakarrik, adibidez, herritar enpresabu ruei aurrera egiten laguntzen, baita ere, era batera edo bestera, kirol antolaketetan, jaietan, literaturan, gaixo eta ezinduen aldeko ekintzetan, herri bizitza den alor guztietan. Eta laguntza dirua doan emanez egiten denean ere, ez da izaten marketing asmoz, izate bokazioak eraginda baizik.
|
|
2006
|
|
|
ez ote da bidezkoagoa benetan premia larrian dagoenari laguntzea urbi et orbi bedeinkazioak txiro eta aberatsi banatzea baino? Eta
|
ez
bakarrik liburuak erosterakoan, baita beste hainbat gauzatan (edo zer gertatzen da, liburuak garestiak direla, baina futbolean egiteko oinetakoak ez?).
|
|
|
Kontura gaitezen: IV VI. mendeko euskal hiri nagusian (Iruña Veleian),
|
ez
bakarrik euskaldunak bizi ziren, ez bakarrik euskaraz hitz egiten zuten, baizik eta baita ere euskaraz idazten zuten sasoi horretako gauzarik modernoena eta kultur mailarik altuena eskatzen zuena: erlijio kristaua.
|
|
|
Kontura gaitezen: IV VI. mendeko euskal hiri nagusian (Iruña Veleian), ez bakarrik euskaldunak bizi ziren,
|
ez
bakarrik euskaraz hitz egiten zuten, baizik eta baita ere euskaraz idazten zuten sasoi horretako gauzarik modernoena eta kultur mailarik altuena eskatzen zuena: erlijio kristaua.
|
|
|
8 Materialen aukeraketan askotariko eragileek parte hartzen dute,
|
ez
bakarrik liburutegiko arduradunak.
|
|
|
Erabakiak hartzeko garaia da Patxirentzat.
|
Ez
bakarrik Patxirentzat. Hala ikusten du:
|
|
2007
|
|
|
abertzaletasunak indar berria hartu zuen Ameriketan; izan ere, hirugarren belaunaldi bat sortu zen (lehena mende hasieran Argentinan, bigarrena 1939koa eta hirugarrena 1950ekoa), exiliatu asko heldu baitziren bertara eta, gainera, aurreko belaunaldien seme alabak gehiago inplikatu ziren lan politikoetan. Aldizkari politiko berriak sortzeko gai izan ziren,
|
ez
bakarrik Ameriketako euskaldunei zuzenduta, baita Euskal Herriko abertzale eta euskaldunei zuzendutakoak ere. Dinamika berriak sortzen lagundu zuen horrek, nahiz eta hemengo historialariek dagokien neurrian baloratzen jakin ez dugun.
|
|
|
Errepresioa luzea izan zen 400 enpresatan greban parte hartu zuten 20.000 langileen artean; atxiloketak, lanetik ehunka kanporaketak, langile liderrei zigorrak, lortutako oinarrizko eskubide minimoen ezabapena, lan antzinakotasun osagarrien galera, diziplina neurri sorta luze bat... Halako politika gogorra jarri zuen indarrean botereak,
|
ez
bakarrik botere politikoak edo sindikalak baizik eta baita enpresaburuek ere. Errepresioa oso orokorra izan zen, etorkizunari begira berriro protestatan sar zitezkeenei adibide gisa esanez frankismoaren" bake soziala" hautsiz gero boteretik zer espero zezaketen.4
|
|
|
Horrekin batera erronka berriak edonon sortu ziren euskal nekazaritzan, hemendik aurrera hirietako merkatuak jakiz ongi hornitu behar zirelako. Are gehiago, horniketa hori, kontsumo hazkunde hori, handitu egin baitzen,
|
ez
bakarrik hirietan lagun gehiago bizi zirelako, baizik eta beste motatako produktuen eskaera egiten hasi zirelako. Nekazaritza esparruetan zerbait berria egitea eskatzen zuen hiritartasun prozesu azkar horrek.
|
|
|
Hortaz, gizartean euskara jakiteko nahia bultzatu behar da, euskararen beharra, euskarari lotuta dauden hainbat aurreiritzi apurtu behar dira: euskararen zailtasuna, euskara gaztetan ikasi behar dela, norbanakoaren garapen integrala euskaraz osa daitekeela frogatu behar da, e.a. Eta hori guztia
|
ez
bakarrik maila teorikoan, baizik eta praktikoan ere. Euskararen onarpen teorikoa altua baita maila guztietan, baina maila praktikoan ez da horrela.
|
|
|
Eta plazera aipatuko nuke, nire irakurle esperientziatik, azken urteotako fenomenoa delako sentimendu bezala. Asko hobetu da, eta
|
ez
bakarrik barietatean, sortzen diren idazle berriak ere gustura irakurtzen ditut kalitatezko literatura egiten dutelako, berezko ahots propioa adierazten eta aurkitzen dutelako.
|
|
2008
|
|
|
Kezka sortzen duen gaia da beraz, baina
|
ez
bakarrik 2008ko hasiera honetan. 2005ean EKEk Euskal Herriko kultur ohiturei eta iritziei buruz egindako ikerketa sakona kaleratu zuen, Praktika kulturalak eta nortasun kolektiboak Euskal Herrian izenburupean.
|
|
|
2) Espainiako eta Frantziako immigranteak ez bezala," hegoaldeko" herrialdeetako immigranteek bazterketa soziala eta prekarietate egoera bizi dute. Eta
|
ez
bakarrik lege aldetik kolokan daudelako, baita gure lan merkatu zatikatuaren eskaeren eta egituraren ondorioz ere, eta gure gizarteko zenbait sektorek baztertzen dituztelako ere bai33 Horren eraginez, kasu eta egoera jakinak alde batera utzita, immigrazioa beti lotzen da prekarietatearekin eta arazoekin. Hortaz, alde horretatik, itunerako beste bi elementu oso garrantzitsu daude; honako oinarri hauek dituen gizarte eredua:
|
|
|
Frankismoaren osteko itun konstituzionala eta estatutu ituna Euskal Herriko gehiengoaren nazio eskaerak bideratzen edo, hobeto esanda, ezerezten saiatu zirela gehienak konturatu ondoren, abian jarri den ziklo politiko honetako benetako arazoa hau da: prozesu demokratiko hori gauza daitekeen heinean, kolektibo horien jatorrizko bi estatuek haiek" etnifikatzen" saiatzea, kolektiboan bertan oztopoak sorrarazteko,
|
ez
bakarrik politikoak, baita sozialak ere. Estatu horiek, eta bereziki espainiarra, kolektibo horiek euskal gizartean duten integrazio maila eta bizikidetza maila desorekatzen saiatzen ari dira.
|
|
|
45 Esate baterako, eskola publikoetan eta ikastoletan, bigarren edo hirugarren hizkuntza gisa, beren komunitatekoa erantsita, eta
|
ez
bakarrik gaztelania eta frantsesa (galiziera, wolof hizkuntza, tamazight hizkuntza...). Erlijio arrazoiengatik elikadura ohiturak errespetatuta, bereziki immigrante musulmanena.
|
|
|
Azken batean, haien aniztasuna eta konplexutasuna aintzat hartzean datza.
|
Ez
bakarrik haiei buruz daukagun ideiarekin eta jakinarazten diegunarekin ados egon daitezen35, baizik eta esparrua behar bezala egokitzeko, eta, horrela, batetik, Euskal Herriak bizi duen egoera berezian bizikidetza negoziatzeko, eta topaketaeta eztabaida espazioak abian jartzeko, eta, bestetik, esku hartzeko egitasmoak eta ekintzak antolatzeko (gizarte, politika eta kulturaren arloan), errealitate...
|
|
|
espainiarra, frantziarra, europarra, galiziarra, etab. Eta bigarren estrategia izango litzateke, aniztasuna berezko zerbait dela aintzat hartuta, Euskal Herrian bizi garen hiritar guztiok erabakitzeko dugun gutxieneko eskubide demokratikoa errespetatzeko beharraren ideia, edozein dela gure jatorria, herritar sentimendua eta identitatea. Bizikidetzarako gure esparruari buruz erabakitzeko eskubidea, hiritartasuna eta nazionalitatea erabakitzeko eskubidea ukatu egiten dira,
|
ez
bakarrik euskal herritarrei eta/ edo subiranotasunaren aldekoei, espainiarrak, frantziarrak edo galiziarrak sentitzen diren euskal herritarrei ere ukatu egiten zaie. Bi estrategia horiek joko konplexua eta dialektikoa eskatzen dute, baina beharrezko jokoa.
|
|
|
Bi estrategia horiek joko konplexua eta dialektikoa eskatzen dute, baina beharrezko jokoa.
|
Ez
bakarrik printzipio kontu batengatik, baizik eta bi estatu horiek Euskal Herriari buruz eta Euskal Herrian bertan gauzatzen dituzten esku hartzeak eteteko.
|
|
|
Beharbada gehiegi laburbilduko badut ere, uste dut kontuan hartu behar dela hiritartasunaren, identitate nazional edo komunitarioaren, komunitate politiko edo nazionalitatearen eta lurraldetasunaren arteko desberdintasuna; izan ere, beren arteko lotura ikaragarri handia bada ere, desberdinak dira. Eta erabakigarria da lehenbailehen abian jarri behar dugun estrategian,
|
ez
bakarrik immigrazioaren arazoari seriotasunez aurre egiteko, baizik eta kultura eta hizkuntza berreskuratzeko prozesuan nola txertatu aztertzeko ere bai, bai eta Euskal Herriaren subiranotasunaren aitortze prozesuan aztertzeko ere. Lau errealitate horiek automatikoki ez homologatzeko proposamena, gaur egun, ez da erraz onartzen, iraultza burgesen ondorioz sortu zen modernizazio unibertsalizatzaile, uniformizatzaile eta kolore bakarrekoak abian jarri zuen zibilizazio proiektua horiek identifikatzean eta horiek nahastean oinarritu baitzen.
|
|
|
Gainera, generoaren inguruko hausnarketak ere etengabeak dira nobela honetan.
|
Ez
bakarrik balizko irakurleen generoari eginiko keinu horietan(" ez dakit nola esan ere, gure balizko entzule Amaia sutu gabe", 139 or.), baita gogoeta zuzenagoetan ere. Hitzaz Mendi elkarteko kideak emakumeak botatzeko harturiko erabakia aipatzen da, emakumeek mahaigaineraturiko osotasunarekiko emendakina zela eta.
|
|
|
Eta, egia esan, irakaskuntzan (unibertsitate aurrekoan, batik bat) ezagutzea egokitu zaizkidan hezkuntza erreformen harira leporatutako eskarmentuak esaten didanez, hortik etorri dira, neurri handi batean behintzat, munduko intentzio onenez eta koherentzia osoz ezarritako erreforma horien porrotak. Eta hori esatean pentsatzen ari naiz,
|
ez
bakarrik irakasleon trebakuntzarako plangintza koordinatu baten beharrean —horri aurreikusitakoa baiteritzot, bestela... —, baizik eta egokitzapen horrek guztiak dakarren egitura eta pertsonal aldeko politikan pentsatu eta aurrera eraman beharreko inbertsioetan batik bat.
|
|
|
Horiek areagotzen dira beste adierazle batzuk sartzen baditugu. Hori dela eta, hezkuntzako arduradunek eta unibertsitateetako errektoreek(
|
ez
bakarrik Europako Batasunekoek, baizik eta Europako herrialde guztiek, Bielorrusia kendurik) erabaki zuten hori aztertzea, eta titulazio mailako eredu bakarra proposatzea: aurrerantzean, salbuespenak salbuespen (osasun ikasketak, lekuko) ikasketak gradukoak eta graduondokoak izango dira.
|
|
|
Beti baikor izan behar dela uste dut eta seguruenik euskararen erabilera bultzatzeko balio emozional baikorrekin6 lotu da euskara,
|
ez
bakarrik maila teorikoan. Euskararen erabilerak emozio baikorrak sortu ditu.
|
|
|
Orduan bezalaxe, euskarak egun duen espazio geografikoa eta linguistikoa ikertzeko parada ematen digu biltzar honek eta, aldi berean, historian zehar inguru horretan auzo izan dituen hizkuntzen egoera ere ezagutzeko, ikuspegi akademikotik abiatuta. Horra izan dira deituak hizkuntza horien akademiak, unibertsitateak eta ikerketa erakundeak, horiekin batera landu nahi dituelako Euskaltzaindiak,
|
ez
bakarrik euskararen lehena eta oraina, ezpada euskararen geroa ere, eremu zabal baten bidez, Pirinioen bi aldeetako errealitateak aintzat hartuta.
|
|
|
Azkenik, derragun Azpeitiako XXVI. antzerki topaketan, Eusko Jaurlaritzak eta Euskal Kultur Erakundeak daukaten hitzarmenari dagokiola, egun berezi bat antolatu dugula, bereziki profesionalentzat, baina
|
ez
bakarrik. Hor Iparraldeko hiru antzerki talde aritu dira, eta ondotik Ipar eta Hegoaldeko programatzaileak elkartu dira, egungo euskal antzerkiaren eskaintzez, aukerez, bai eta ere adierazpen horren arazoez eztabaidatzeko, mugaz gaindiko harremanak nola hobetu daitezkeen aztertzeko, eta abar.
|
|
2009
|
|
|
Gai motak sailkatu nahi direnean, garrantziaren araberako bi multzo bereiz ditzakegu.
|
Ez
bakarrik aurten, aro moderno guztian. Multzo batean gehien erabili ohi direnak daude:
|
|
|
Liburu bezala identifikatzen dira produktu horiek, eta hala egiteko definizioa aldatu egin behar zen. Aurrerantzean,
|
ez
bakarrik inprimatua baizik eta irakurketarako balioko duen edozein euskarrikoa izan daiteke liburua. Hona, esaterako, 2007ko Liburu lege espainiarrean nola azaltzen den:
|
|
|
Trantsizio aldi batean dago liburu mota hori.
|
Ez
bakarrik euskarriei dagokienean, baizik eta baita definizioari berari dagokionean ere. Izena liburu klasikotik hartu du, baina urrunduz joango da, behin unibertso digitalean sartuta.
|
|
|
Irakurri nuen baita ere La Nacion Vasca, Engracio Aranzadirena. Eta
|
ez
bakarrik hori. Konturatu ginen irakasleen artean bazegoela joera bat, ofiziala ez zena.
|
|
|
Ordukoa izan zen garai onenetarikoa. Garai hartan hasi ziren ikasleak,
|
ez
bakarrik idatzitako literatura aztertzen, baita zaharrengandik ahozko literatura biltzen ere.
|
|
|
|
Ez
bakarrik, guk aitortu baino lehen, euskal PEN klubak horixe bera adierazi zuelako Joanmariri euskal idazlearen luma emanez...
|
|
2010
|
|
|
nobedade eta berrargitalpenekin. Azaletik begiratuta ere ikusten da
|
ez
bakarrik nobedadeen lerroa produkzio osoarenetik gertuago dagoela, baizik beste hau ere bai: gorabeheren marrak ekoizpen osoaren irudi bera duela ia beti.
|
|
|
Gaur egunean, Irlandako errealitatea, zailtasunak zailtasun, errotik eta positiboki bestelakoa da. Danuta Hubner komisarioak dioenez, berak EBren izenean bultzatzen duen Task force delakoa" inportantea da;
|
ez
bakarrik Ipar Irlandarako, baita Europako beste eskualde batzuetarako ere, hemen egindakoa balia dezakete eta" (Belfasten, 2007ko ekainaren 8an eginiko adierazpenak). Hori guztia kontuan hartuta, iradokizun iturri oparoa izan daiteke Batasunaren etorkizuneko jardunerako, hor dago-eta printzipio demokratikoak bermatzeko jokatzen duen papera, Tratatuak Erreformatzeko Proiektuak aitortzen dion paperaren esparruan," estatu kideek euren helburu komunak lortzeko ematen dizkioten eskumenen" arabera.
|
|
|
Baina gazteok ikasketetatik aparte beti izaten genituenez beste zeregin batzuk, obrak zirela, baserrira joan behar zela edo garbiketa batzuk egin behar zirela, posible zen ordu horiek Jakinerako izatea, lan aitortua zenez. Zenbakia ateratzera bagindoazen, posible zen,
|
ez
bakarrik zuk orduak sartzea, baizik eta lagunei lan horretarako deitzea, bidalketa egiteko eta. Alde horretatik, seminarioak bide ematen zuen:
|
|
|
Zaletasuna banuen, eta
|
ez
bakarrik euskaraz, erdaraz ere bai. 8 urte nituenean, Donostiara familiarteko batzuengana etorri, eta Mundo asterokoan Bigarren Mundu Gerrari buruzko albisteak irakurtzea gustatzen zitzaidan.
|
|
|
Alde horretatik, gizartea bera aldatu zen, eta Jakinen produktua ere Joan Mari Torrealdaik oso aldatu zuen; berari esker, eta inguruan izan zuen taldeari esker, Karlos Santamaria, Rikardo Arregi eta abar. 1969an hasi zen argitaratzen Lur editoriala, baina horren aurretik gazteak jada, eta
|
ez
bakarrik seminarioetakoak, baita gazte paisanoak ere, kultura egiteko bildu ziren, eta lehenengo pauso batzuk behintzat Jakinen bertan eman zituzten, Joan Marirekin. Hori aldakuntza handia zen.
|
|
|
baserritarrarekiko elkartasuna azpimarratu nahi badu (biak gertukoak, toki berekoak eta beraz talde berekoak direla ulertaraziz), tokiko aldaera erabiliko du medikuak; bere buruari garrantzia eta sinesgarritasuna eman nahi badio, baserritarraren eta bere artean aldea areagotu nahi izango du, horretarako hizkuntza estandarizatua erabiliko du. Estandarra erabiliz zuzenean adierazten du baserritarra baino gehiago dela, ikasketa batzuk egin dituela eta ezagutza batzuk dituela baserritarrak ez dituena, eta
|
ez
bakarrik hizkuntzan (estandarra), baizik eta baita prestakuntzan ere (medikuntzan).
|
|
2011
|
|
|
Oroit naiz ere, 1968an, urteko lehen bilkura ukan genuelarik Bilbon, aldian behin joaten baikinen Bilbora, han denak bildurik geundelarik,
|
ez
bakarrik euskaltzain osoak baina urgazleak ere, Gabriel Arestik proposatu zuela Euskaltzaindiaren 50 urteurrenean zerbait egitea euskara batuari buruz. Berehala gazteak haren alde agertu ziren, eta orduan egin zen behar den lana Arantzazura biltzeko.
|
|
|
Aldiz, gu multzoka.
|
Ez
bakarrik hori: euskaltzain oso ez zirenak ere sartu dira batzordeetan, urgazle ez zirenak ere sartu dira horretan, unibertsitateko irakasleak.
|
|
|
Hori da nik galdegiten nuena. Ez dakit onartua izango naizen,
|
ez
bakarrik Euskaltzaindian, kanpoan ere. Erran behar da ere ezagutua nintzela jadanik.
|
|
|
Frantzian irakaskuntza hizkuntza da frantsesa, baina Seaskan erran genezake hori hautsi dela. Orain onartua da beste hizkuntzak ere hor direla, irakaskuntza egiten ahal dela
|
ez
bakarrik frantsesez. Uste dut Bayrou horretarako gizon ona izan dela.
|
|
|
Paradigma aldaketa aipatu ohi da sarritan, behar baino maizago, baina ez da oso azkarra izan behar oraingoan bai, halako baten atarian gaudela sumatzeko.
|
Ez
bakarrik armen amaierak euskal politikan aro berri ospetsu hori ekarri duelako, edo ezker abertzaleak EAJri hegemonia kendu diezaiokeelako. Marxista jartzea barkatzen badidazue, ekonomiaren mugimenduak dira oinarrizko eta funtsezkoenak, forma politikoen gainetik, eta orain bizi dugun aldagoiak erabat baldintzatuko du guztion etorkizuna.
|
|
2012
|
|
|
Konstatatzea dagokigu soilik bai hurrenkera eta bai genero bakoitzaren balioak urtetik urtera alde gutxikoak direla. Narratibaren gorentasuna azpimarragarria da,
|
ez
bakarrik itzela delako, baizik eta iraunkorra delako ere.
|
|
|
Subjektiboa da oso; izan ere, sarri Joe Sacco bera azaltzen da bere komikietan.
|
Ez
bakarrik horregatik, Saccok ezelango arazo barik bere begirada erakusten digulako ere bai. Munduan dauden gatazkak begiratzeko beste modu batzuk ekarri ditu zuri beltzezko marrazki indartsu, biluzi, eta, maiz, lakarrekin.
|
|
2013
|
|
|
EITB eta sektorearen arteko hitzarmena klabea izan da, ordea,
|
ez
bakarrik berarekin zinema produkziora ekarri duen finantzabide berrien kopuruagatik, baizik eta modu xehe eta osoan antolatu duelako, batez ere bigarren hitzarmenetik aurrera, ikus entzunezko ekoizleen eta telebistaren arteko harremana. Hartara, ETBren inbertsioaren ekarpen moduak (produkzio elkartua, antena eskubideak, publizitatea) finkatzen ditu eta irizpide objektiboak eta ia automatikoak ezartzen ditu horiek ematea erabakitzeko (ekoizleak inbertsioaren maila minimoa ziurtatuta izatea, euskal produkzio etxeek proiektuaren gaineko gutxieneko eskubideen jabe izatea) eta kopuruak zehazteko (kostuen gaineko ehunekoa —%16 eta %23 bitartean, adibidez, gaztelerazko film luzeetan eta %35 eta %45 bitartean euskarazkoetan—, eta, edozein kasutan, gehienezko kopuruak —300.000 euro gaztelerazko film luzeetan eta 525.000 euskarazkoetan—).
|
|
|
Finantzaketa izanik zinema industriaren arazo nagusietakoa, batez ere gurea bezalako merkatu txikietan, Eusko Jaurlaritzaren diru laguntzekin batera ETB klabea da zinemagintzaren finantzaketarako; ETBren azken urteotako inplikazioak aldaketa kualitatiboa ekarri du Euskal Herriko zinemagintzara,
|
ez
bakarrik kuantitatiboa: produkzioaren eta talde kreatibo zein teknikoen estabilitatea, planifikazioa...
|
|
|
Askotan pentsatu dut,
|
ez
bakarrik EHUri dagokionean, baizik eta baita Euskal Herriari dagokionean ere, Txillardegiri gustatuko zitzaiokeela bere baieztapenetan arrazoirik ez izatea; gustatuko zitzaiokeela herri elebidun orekatua posible izatea, unibertsitate elebidun osoa bideragarri izatea, bere diagnostiko zintzoek kontrakoa adierazten zioten arren.
|
|
|
Hortxe dugu, funtsean,
|
ez
bakarrik batasunerako deklinabidearen oinarria, baita euskara batuaren beraren giltzarria ere.
|
|
|
Gaur egun dokumentazio handia dago.
|
Ez
bakarrik batailak, baizik eta zergatik sortu ziren gerrak, nolakoak ziren gerra hartara joan ziren gizonak, zer sistema zituzten. Soziomilitartasuna.
|
|
|
Autoreak aipatzen duen moduan, horrek erronka berriak planteatzen dizkigu. Hori bai, errealista izan behar da (aurten
|
ez
bakarrik futbolean), baina beti baikorra. Egoera hobetzeko, euskara erakargarria izateko eta hobeto bizitzeko, baikortasunak ezinbestekoa dirudi.
|
|
2014
|
|
|
Alderantziz, filmetan euskarari ematen zaion tratamenduan argi da arlo horri ematen zaion garrantzia lehentasunezkoa dela, eta
|
ez
bakarrik filmetako gai asko euskararekin lotuak direlako, edo horregatik baino gehiago, euskara diglosiaren gurpiletik ateratzeko nahi argi bat ageri delako, zinemara egokitzeko ahalegin saiatu eta zentzudun bat eginez, eta azpititulatuak eta erdararen presentzia naturaltasunez emanez. Bistan da, nolabait esateko, kultur politika bati jarraitzen diotela.
|
|
|
Euskararen aldeko estrategiak ideia edo kontzeptu indartsuak behar ditu; baina
|
ez
bakarrik gogoetarako eta pentsamendurako, baizik eta batez ere praktikarako eta ekimenerako: arnasguneak dira horietako bat.
|
|
|
Horrezkero, Pierre Bourdieu frantziar soziologoaren ikuspuntua gure eginez, esan daiteke berrikuntza demokratikoak ‘alor sozialean’ beti presente diren kapital mota guztien demokratizazioa eta
|
ez
bakarrik birbanatzeaizan lukeela helburu.
|
|
|
Berebizikoa.
|
Ez
bakarrik abian jartzearen ekimena berea izan zelako, edota estatutuak idatzi zituelako bakarrik. Txillardegik idatziriko hogei bat gutun pertsonal ditut gai horren inguruan, eta elkartearen jarraibidean berak egindako lan jarraitua agertzen da nabarmen.
|
|
|
1 Kultura zabaltzeko kulturadunak bear dira, ta
|
ez
bakarrik euskera ederki menderatzen dutenak. Kultura ta euskera dakitenak bear dira.
|
|
2015
|
|
|
Arrate irratian ere lortu zuen Muxika inguruko berriak ematea. Beti egiten baina sekula
|
ez
bakarrik. Beti jendea biltzen zuen ingurura.
|
|
|
Enbeitaren ahotik Euskal Herriko azken bost hamarkadetako historia aletu daiteke. Bere historia pertsonalaren kontaketatik, herri honen historia konta liteke; baina,
|
ez
bakarrik historia kolektiboaren ondorio delako, baizik eta, eta bereziki honegatik, historia horretan eragile izan delako.
|
|
|
behe behean arraza behereak daude, h. d., Afrikako beltzak, hotentoteak, Sarrionandiak estudiatu dituen berbereak, Ameriketako indigena guztiak, Australiako aborigineak, etab. Horiek denak arras primitiboak dira.
|
Ez
bakarrik zeharo ezgauza dira kulturarik apalena ere sortzeko, ezpada besteren laguntzaz zibilizatuak ere ezin dira izan, kulturarik irakatsi ere ezin zaie egin. Jaun kolonialen morroiak izatea edo/ eta esterminatuak izatea beste zereginik ez dagokie historian.
|
|
|
Hainbat enpresa garapen asko egiten ari dira zentzu horretan, baina nabarmentzekoa da Tesla enpresa.
|
Ez
bakarrik arlo honetan; gure etxeetan jarri dugun elektrizitatea metatzeko bateriek ere zeresan handia emango dute hurrengo urteetan, elektrizitate sorreraren eta sarearen beraren egitura deszentralizatzeko gaitasuna ematen baitute.
|
|
|
Eta gu beti egunkari estandar baten aldekoak izan ginen, beti, eta, benetan, uste dut euskararen salbazioa hortik doala.
|
Ez
bakarrik egunkari baten salbazioa, euskara bera ere maila horretan normalizatu behar zela, bestela ezin zela. Ondotik bere ekipoarekin egon ohi ginen, eta tirabirak beti daude, baina beste giro eta hurbiltasun bat zen.
|
|
|
Gu beti egunkari estandar baten aldekoak izan ginen, eta, benetan, uste dut euskararen salbazioa hortik doala.
|
Ez
bakarrik egunkari baten salbazioa, euskara bera ere maila horretan normalizatu behar zela irekitzea... Hobekuntza bakoitza laguntza batekin osatuz.
|
|
2016
|
|
|
Estetika hori, ene ikuspuntutik, oso baikorra da.
|
Ez
bakarrik berdintasun aldetik.
|
|
2017
|
|
|
[mirespen hasperena botaz].
|
Ez
bakarrik airea, kantatzeko manera ere bai. Basa kantatzea...
|
|
|
Beraz, taula gainera igatean, antzoki handi edo ttipi batean, berdin da, jendeak pagatzen du, beraz behar diegu ikusgarri bat eman. Eta
|
ez
bakarrik dantza, baina ere jantziak, musika... dena da inportantea. Beraz, gure ikusgarrietan baziren beti gorria eta berdea, bistan da, beltza eta zuria ere bai, baina beti dena kolore.
|
|
|
Pena dut oraingo gazte modernoak zenbat eta itsusiago jantzi hainbat eta gehiago kontent baitira. Baina Telesforo Monzonek bazuen elegantzia, eta
|
ez
bakarrik janzkeran, baizik eta elegantzia morala ere bai.
|
|
|
Bere bizi guzian bere ideiak defendatu zituelakotz eta eguneroko bizian irri egiten zekielakotz. Eta elegantzia ere bazuen,
|
ez
bakarrik janzkeran, baizik eta elegantzia morala ere bai"
|
|
|
Bai, munduaren ezagutzea beti beharrezkoa izan zait. Nahi nuen mundua ezagutu, eta
|
ez
bakarrik monumentuak eta elizak eta harriak... baizik eta jendea, bereziki jendea nolakoa den, hori izigarri interesgarria atzematen dut.
|
|
|
Olaeta taldea hasi baitzen orduan eta jende horri esker ene abertzaletasuna hedatu zen. Baina
|
ez
bakarrik horiekin, Legasse anaiekin halaber. Bi anaia ziren eta hasi ginen harremanetan, horiekin ere ene ideologia azkartu zen.
|
|
|
Puntu honetan, gogorarazi behar da, PEN zentro europarrek askatasun osoa defendatu arren, Europan ere badirela kontraesanak. Adierazpen batzuk delitu dira,
|
ez
bakarrik gobernuen ustez adierazpenok" terrorismoa goratzea" dakartelako, erreala edo ustezkoa izan (gero mintzatuko gara horretaz). Delitu dira, sinpleki, sinesmen batzuk legez debekatuta daudelako, ‘negazionismoa’, besteak beste.
|
|
|
Hau da, bi norabidetako kolonialitatea atzeman daiteke euskal gizartean, eta bi norabidetasun hori ezin interesgarriagotzat jotzen dut gogoeta eta politika egiteko. Begi bistakoa da estatuen edo Nazioarteko Diru Funtsaren edo Munduko Bankuaren eta feminista arrunten eraginaren inpaktua ez dela gauza bera, baina nik uste dut argi eduki behar dugula gu ere eraikitzen ari garela iruditeria eta errealitate bat non bestetasunak zentzu arriskugarria eta osoa hartzen duen,
|
ez
bakarrik estereotipoen bitartez, baizik eta sarri ikusezinak diren hierarkia sozialen bitartez.
|
|
2018
|
|
|
Imajinatzen duzue: ikusle orok, egungo digitalizazio mundu honetan, klik egin eta, Bada garaia euskal antzerkiari zor zaion garrantzia aitortzeko; jasandako utzikeriari amaiera eman eta, Euskal Antzerkiaren Dokumentazio Zentroa gauzatuz, antzerki garai berri bati eman diezaiogun hasiera adibidez, Piarres Lartzabalen Portu xoko topatzea (eta
|
ez
bakarrik testua; bideoan, adibidez, Ravel Lizeoko gazteek egindako emanaldi arrakastatsua; gazteei zuzendutako jaialdi hartako barre algarak ikaragarriak izan ziren, Sokoako apaizaren irribarre ederra berpizteko modukoak).
|
|
|
Gurean, ordea, errazago lotu ditugu kirola eta hezkuntza, eta ezin da ukatu kirolaren garrantzia gure hezkuntzara zabaldu dela. Sanoak izateko heziketa abian da, baina ez ahaztu sanoak izan behar dugula buru eta bihotzean,
|
ez
bakarrik gorputzean.
|
|
|
Beste leku batean jarri gaitu gu denborak, eta irudipena dut hozkia sorrarazten digula epikaren egia handiak.
|
Ez
bakarrik guri; irudipena daukat inor ez dagoela gaur epika puztuetarako. Kulturgileen aho eskuetatik beste gai batzuk doaz erdigunerako bidean, eta ontzat joko nuke hori.
|
|
|
Pragmatismo utopikoa dilema politikoak sortzeko jardunbidea da. Dilemarik
|
eza
bakarrik izan daiteke heteronomia modu bat, irizpideak eta erabakimena indar natural, erlijioso, juridiko, burokratiko edo metafisiko bati egoztea, jendeari aitortu beharrean.
|
|
|
Eta baita ere sexu esplotaziorako salerosketetan ibiltzen diren sareetatik. Helena Malenok esaten du neskatila eta nerabeen gorputzaren erabilera, askotan, egin beharreko sakrifizio bat bezala onartzen dela, haien bizi proiektua gauzatu ahal izateko; eta
|
ez
bakarrik haiena, batzuetan kolektibitatearena ere bai. Gehienetan emakume pobreak dira, eta horixe da geratzen zaien bide bakarra.
|
|
|
Bere azterketan lau 68ko Maiatz dauzkagu: 1) Lehenengoa, ikasle maiatza, gazteriarena, Sorbonne unibertsitatea okupatu zuena; 68ko Maiatz hori bertze zenbait lekutan ere kausitu zen,
|
ez
bakarrik Frantzian: Mexikon, Alemanian, Italian, Estatu Batuetan, Txinan, Japonian...
|
|
2019
|
|
|
Hortaz, sinestarazten zaigu, eta fikzio erromantikoak horrela errepikatzen digu aspertu arte, amodioa dela sozialki bereizita (eta mailakatuta) dauden pertsonek elkar topatzeko aukera onena. Eta hori egokitzen zaie
|
ez
bakarrik emakume/ gizonei, baizik eta etnia arraza edo klasearen arabera sailkatuta dauden pertsonei ere, maitasuna bailitzan gizarte ezberdintasunak ezabatzeko bide nagusia. Eredu horren ondorioz, emakumeek besteei ematen eta besteengandik jasotzen dutenaren artean desoreka nabarmena sortzen da; baina, halere, berariazko konpromisoa hartu behar dute maitasunarekiko.
|