|
2000
|
|
|
Bart, ordu ttikitan, gelara Adela eta Esther etorri beharrean, Adela etorri da, baina
|
ez
bakarrik, bere lehengusu Luisekin baizik. Adelak, barre artean, isiltzeko agintzen zion, baina Luisek, musukatu bitartean, komunera zuzendu du.
|
|
2001
|
|
|
Agirietan ditugun hutsarteak hizkuntza atzeraka ibiltzetik datoz, eta
|
ez
bakarrik erromantzearen aurrean lurra galdu duelako: izkribuetan bigarren mailakoa da, honengatik izen bereziak berak ere pasarte bakanetan ageri dira gehienetan, edota areago oraindik, erromantze moldez ematen dira, honelakorik baldin bada, eta ez euskaraz.
|
|
2002
|
|
|
Atzean utzi zituen Ospitalea, eta haren segidan zegoen plaza, mutil koxkorretan futbol zelai sonatua izana, eta San Adriango aldatsetik jarraitu zuen, presaka. Azkar ibili behar zuen, bai,
|
ez
bakarrik lagunei segituan bueltatuko zela agindu zielako, baita bidean hitz egitera ingura zekizkiokeenak uxatzearren ere. Halatan, ez zuen jendearen aurpegietara begiratzen, baizik lurrera edo zerura, berandu dabilenaren hil edo biziko abia pausoan.
|
|
|
Udatiarra baitzen Julian, derrigorrez izan ere," barru" aldekoa zen partez. Ibarben familia askok zeukaten
|
ez
bakarrik aberatsek, baita behargin jatorrikoek ere, sarritan udaldia kostaldeko herriren batean igarotzeko ohitura. Gainera Ibarbeko jendeak elkarrekin ibiltzeko joera handia eduki, eta herri batzuetan benetako koloniak osatzen zituen.
|
|
|
" Bezero bat nire mahai aurrean, eta ni zure eskutitza irakurtzen txoro bat bezala". Eta azken bat, agerian uzten zuena bulegoan
|
ez
bakarrik jaso eta irakurri egiten zituela gutunak, baizik inoiz eran  tzun ere bai: " Nire hiru zuzendari nagusiak gainean banitu ere, beren begiak nire idazlumara jarrita, ezin izango lidakete zuri idaztea galarazi, bada zure eskutitza zerutik bezala erori da arestian nire eskuetara".
|
|
|
(baina
|
ez
bakarrik euskara)
|
|
|
Euskal hitzak nola idatzi behar diren eta, ez dakizu zuk zer nolako goiti beheitiak izan ditugun gure hizkuntzarekin, eta
|
ez
bakarrik euskalkiak eta mintzairak direla eta, molde desberdinak erabiltzen genituelako, batzuetan elkarren artean ulertzea eragozten zutenak. Hori zen arrazoietako bat, nahiz ez bakarra, eta ez menturaz garrantzizkoena, aspaldiko kontua baldin bada ere.
|
|
|
Baina gizartea egiten ari den ahalegin handi honetan, berreskuratze ahalegin honetan esan nahi dut, unibertsitateak eginkizun handia du.
|
Ez
bakarrik ikuspuntu akademiko batetik, ez. Hori jakina hor dagoela, unibertsitateari baitagokio maila horretan, hizkuntza kontuetan esan nahi dut, ikerkuntza egokia egitea.
|
|
|
Badirudi barrea sortzeko ateraldia dela, Buñuelen film batetik hartua, baina egiatan negar egiteko moduko zinezko gertaera baizik ez da. Diodan gisa, erdara izan zen nire hizkuntza
|
ez
bakarrik lehen mailako ikasketetan: maila guztiak erdaraz egin ditut sei urte nituenez geroz, beste aukerarik ez bainuen gainera, erdara eskolan ikasi ondoren.
|
|
|
Eta bai dela hizkuntza askea ingelesa! Niri, behintzat,
|
ez
bakarrik hitz hau edo hura zuzendu, aitortu behar dut batzuetan, Bilboko edo Donostiako egunkarietan, galdetu gabe izenburu osoak ere aldatu dizkidatela, eta argitaratu ondoren ohartu naizela horretaz.
|
|
|
Finean, honek guztiak ez du esan nahi generoen arteko mugak lausotzen ari direla baizik, eta hori da gure garaiko literaturaren ezaugarri nagusietako bat, nagusia ez bada  (literatura guztiaz ari naiz, noski,
|
ez
bakarrik Euskal Herrikoaz); halako zer edo zer iradoki nahi izan dut poesiari buruzko atalean. Ikuspuntu horretatik, generoen arteko muga horiek, tradizioz (eta eskaintzen diguten erosotasunagatik) erabiltzen jarraitzen ditugunak, geroz eta zentzu gutxiago dute.
|
|
|
Arazoa bestelakoa da. ...bila hurbildu den irakurlea goseak utzirik; noizean behin, bestalde, iruzkindutako liburuarekin zerikusi handirik ez duten gogoetak plazaratzeko erabiltzen du batek edo bestek komunikabideak eskainitako tartea; ez da falta, Xabier Izagak salatzen zuen bezala, aurreiritzi politiko ideologikoetan oinarritutako kritika ukatzailerik (oso joera ezberdinetako aurreiritzietan, erantsiko nuke nik, hau da,
|
ez
bakarrik ezker abertzaleko idazleen aurkakoak). Eta, gehienetan, deskribapen gehiegi eta hausnarketa gutxi dago:
|
|
|
Ez dut uste egile euskaldunak ezer gehiago gura zuenik"; bestalde, liburuaren bizkarrezurra osatzen duten ipuinak, bere iritzian, irakurlegoaren gehiengo batentzat idatziak daude, zeinak" egile batzuk egungo izaeraren miseriez ari zaiela uste baitute,(...) [egile horiek] egiten dutena, aldiz, fikzioa zinemaren, telebistaren edo egunkarien iritzi  orrialdeen ordezko bihurtzea delarik". Ayala Dip en aburuz, Osororen ipuinetan" zaila izango zaio irakurleari topatzea,
|
ez
bakarrik bizitza intentsitate gramo bakar bat, baizik eta literatura intentsitate gramo bakar bat ere, gogoraraziko diona genero horretatik pasatu direla Txekhov-engandik hasi eta Carver enganaino(...), Katherine Mansfield eta beste batzuk". Azken batean," ipuin liburu batera, egileak horrela gura duela ala ez, irakurlea beti abiatuko da kon  tsolamendu estetiko baten bila, jolasa traszenditu eta izena duen emozio gune batera eramango duena alegia"; argi dago Ayala Dipentzat ez duela halakorik lortzen Desnudos/ Korapiloakek.
|
|
2003
|
|
|
Orain, berriz, gero eta gehiagotan jartzen da telebistaren aurrean, kate batetik bestera pasa eta pasa egiten, zaping zoroan. Eta
|
ez
bakarrik salan. Jakin badaki logelan ere piztu izan duela noiz edo noiz, bera lo zegoelakoan.
|
|
|
Bakea desira dezagun.
|
Ez
bakarrik beste munduan, baizik eta mundu honetan berean, Â borrokaren sari.
|
|
|
Defendatzea, eskubide bat besterik ez baita". Legeak anitzetan (z) inikoak direlako eta
|
ez
bakarrik ETAko kideentzat. Delgres Antiletako beltzak, adibidez, 1798an idazten zuen Rousseauren ildotik naski zapalduentzat, oldartzea eskubide bat da.
|
|
|
Gure artean, talka politiko bortitzak sarritan eraman izan du gizarte ertza agenda publikoaren bigarren mailara. Baina gorputzak giharra ere badu,
|
ez
bakarrik bihotza eta zaina; Lauaxetaren Â" Bizkaiko miatze gorria zauri da mendi ezean".
|
|
|
Baina errespetua galdu da batez ere txikienganako, besteak garen gu geurenganakoa. Basarriren hurrengo bertsoa gogoratu litzaieke askori; eta
|
ez
bakarrik kanpotarrei, jakina. " Errespetoa gorde zazue, ez jarri bide txarretik, hainbeste irain ez da egin bear, erri baten bizkarretik".
|
|
|
Inboluzioaren laino itsaskorra. Suntsipenari aurrea hartzen ere ikasi behar da,
|
ez
bakarrik kolpearen ondoren botikina zabaltzen. Historia luzekoak gara gu, ahaztu egiten zaigun zerbait da hori.
|
|
2005
|
|
|
Marroren ahotsak sega batek bezala moztu zizkidan zangarrak; aldi berean, ganbaratxora igotzeko xedez oinak bermaturik neuzkan eskailera maila birrindu egin zuen ahotsik behartu gabe botatako esaldi mingotsaren lurrun herdoiltsuak. Ez zuen izaten eztarria urratu beharrik batere, aski baitzuen mingostasun zakar hura auzo guztiko haurrak izu laborrian ipintzeko,
|
ez
bakarrik ni bezalako beldurtiak, baita ausart asko ibili ohi zirenak ere.
|
|
|
Jende askok zion beldurra Marrori auzoan,
|
ez
bakarrik haurrek. Nik neuk ere halaxe nion; batik bat, Adelari egin ziezaiokeen kaltearen beldur nintzen.
|
|
|
|
ez
bakarrik edertasuna galkor.
|
|
|
Eta ez gara soilik kanpo eragin ekologikoei buruz ari, baizik eta baita eragin sozialei buruz ere. Kanpo eragin horietako bat ez al da, akaso, aberatsen eta pobreen arteko aldea areagotzea,
|
ez
bakarrik sarrerei dagokienez baizik eta ia ia alderdi guztietan?
|
|
2006
|
|
|
Halaxe egon ziren pixka batez. Begi bistakoa zen aita damu zela,
|
ez
bakarrik erantzukizun guztia amonaren esku utzi izanaz, baita ezin zuelako ere amonak egindako lanen arriskua ezagutu eta kontrolatu. Niri, aldiz, iruditzen zait amonak ahultzat zuela aita, iniziatibarik gabetzat, aita uzkurra baitzen, esana dut lehenago ere, eta ez baitzuen erabakimenik erakusten.
|
|
|
Ama, Annete eta amona Erika etorri ziren gure emanaldia ikustera. Amak negar egin zuela esan zidan, baina
|
ez
bakarrik antzezpena arrakasta handiz jokatu nuelako, baita Franz Moor gaizkilearen ibilerak nireak izan zitezkeela pentsatu zuelako ere.
|
|
|
Harro nengoen,
|
ez
bakarrik epitafioa itzultzea lortu nuelako: latinaren eremua alemanarenera ekarri nuen.
|
|
|
Malenkoniatsu nengoen,
|
ez
bakarrik ez nekielako zein zen Angeloren zoria, ezta familia eta Alemania gero eta urrutiagokoak egiten ari zitzaizkidalako ere. Etxetik alde egin nuenetik, larrutik ari nintzen ikasten bizitzak nik uste baino ertz gehiago dituela:
|
|
|
Ahotsari etekin asko aterako ziola pentsatu nuen.
|
Ez
bakarrik gerruntzeak saltzerakoan. Kurt etorri zitzaidan gogora:
|
|
|
Begiak bildu nituen neuk ere, baina
|
ez
bakarrik logale nintzelako. Aspaldiko partez, guztiz bakean nengoen neure buruarekin, eta baretasun horrek samintasunik gabeko gogoetak eragiten zizkidan.
|
|
|
Ez zuten pentsatuko horrek ondoren ekarriko zituen lanak.
|
Ez
bakarrik euskaldun berriei, askok pentsa lezakeen bezala; baita besteoi ere. Izan ere," dit" edo" nion" aditzekin, tira, hor nonbait.
|
|
|
Ugariak egunerokotasunak sortzen dizkigun premiak. Euskaltzaindiak badu, baina
|
ez
bakarrik Euskaltzaindiak?, hortaz, nahikoa lan. Behar horiek asetzeko Akademiak azken urteotan erabaki asko hartu behar izan du eta hartu ditu, baina asko dira oraindik erabaki gabekoak lexikoan, joskeran...
|
|
2007
|
|
|
Jesusek gogoratu zuen Demetrioren haserrea berta bertako nekazari batzuek,
|
ez
bakarrik kanpotik etorritako jornaleroek, Justinori botoa eman ziotela jakin zuenean. Orduantxe konturatu zen sindikalista gazte hark benetan tiradizoa zuela jendearen artean.
|
|
|
Hura gogoratzen bazuen ere, fotomatoi etxolan bertan esan zion itsusi mortala zegoela, eta barre egin zuten horren kontura?, semea erabat arrotz begitandu zitzaion, aspaldiko partez ikusi zuen hartan. " Ezagutu gabe, pentsatu zuen?, argazkiko morroi hura kapaz zen,
|
ez
bakarrik Mediterraneoko hondartzetan han hemen lehergailuak jartzeko, baizik eta, baita, orrialde berean, eta lerro batzuk beherago esaten zen bezala, Orioko zinegotzi edadeko hari buruan bi bala sartzeko ere". " Ustezko hiltzailea...", zioen kronikak.
|
|
|
Kontzeptu horren interpretazio zabal samar horrekin loturik agian, elkarrizketarako zailtasuna eta, argudioen bidez konbentzitzen saiatu beharrean, aurkaria iraintzeko joera nabarmena daude. 1977tik aurrera, teorian estatu demokratiko batean bizi bagara ere, Nafarroan (eta
|
ez
bakarrik Nafarroan), ezinezkoa izan da eztabaida serio bat edukitzea gizartea ukitzen duen edozein aferaren gainean, direla beste euskal autonomia erkidegoarekiko harremanak, euskara, NATO, abortatzea, Iparraldeko Autobia, Itoizko Urtegia, intsumisioa edo, gaur egun, Lastertasun Handiko Trena eta immigrazioa. Elkarrizketa bat izan beharrean, bi bakarrizketa izan dira gehienetan, Nafarroako Gorteetan eta hortik kanpo.
|
|
|
Espainia politikoki nazio gisa antolatu nahi izan zuten arte, XIX. mendea arte, ez zen inolako aurkakotasunik izan euskalduntasunaren eta espainiartasunaren artean, ez eta, Zaldubiren bertsoak erakusten duen bezala, euskalduntasunaren eta frantsestasunaren artean ere. Zaldubik ondu zuen Gauden gu euskaldun olerkia kantu bat da
|
ez
bakarrik Euskal Herriari egina, Espainia Frantziei eta Europa osoari baizik. " Zazpiak Bat" Europar Batasunak berriki onartu duen" In varietate concordia" goiburuaren euskal bertsioa izan liteke.
|
|
|
Arana Goirik" Euzkadi" izena asmatu zuen, 1896an,
|
ez
bakarrik uste zuelako" Euskal Herri" hitz berria zela, baizik eta konturatzen zelako Zazpiak Baten, euskaraz gain, gaztelania eta frantsesa (eta gaskoia) ere hitz egiten direla. Haren" Euzkadi" k euskal herria (eremu euskalduna, alegia) ez ezik Zazpiak Bateko erdal herria bildu behar zuen.
|
|
2008
|
|
|
Kontaktua galduta izan dut.
|
Ez
bakarrik Cesarrekin, nire buruarekin ere bai.
|
|
|
–Bai, baina
|
ez
bakarrik, ez dut niretzat bakarrik eraiki. Zuek ere bizi zaitezkete hemen.
|
|
|
Hermannek aprobetxatu du Sirari belarrira xuxurlatzeko: "
|
Ez
bakarrik beraiek, ni ere pozten naiz berriro hemen egoteaz". Ekialdeko antzokia izan zena ikusten da kalearen bukaeran.
|
|
|
Bestalde, gero eta konbentzituago nago amaitu behar dudala, aldez edo moldez, Ellenekiko istorioarekin.
|
Ez
bakarrik eskandaluaren eta unibertsitatearen aldetik jaso dezakedan zigorraren beldur naizelako, harrapatzen bagaituzte, baizik eta, mahai gaineko apunteekin gertatzen zaidan bezala, zerbait guztiz bukatuaren itxura hartzen diodalako, orobat.
|
|
|
Ez dago gogoratu beharrik, iraultzaren porrotaren azterketa honek zer eragin duen nobelan, leit-motiva da
|
ez
bakarrik tesi nobela deitu dugun honena, baizik eta baita tragediarena eta suspense nobelarena ere; izan ere, kontua da jakitea nork salatu duen Carlos, eta zergatik, batez ere zergatik. Danutak salatu du Carlos, Danuta aristokratikoak, izpiritualki Poloniako jokalarien gainetik dagoela uste duenak, iraultzaren aristokratak, izpirituaren aitonen alabak, Rosa Luxemburgoren irakurzaleak.
|
|
|
Gogoz kontra bada ere, komeni da aldian behin jende berria (hau da: geure moduko beste anormal batzuk) ezagutzea,
|
ez
bakarrik gutxiago aspertzeagatik, baizik eta, batez ere, ez ahazteagatik normaltasun garailearen ipuina ipuin bat dela: txinatar ipuin edo kuentotxinoa.
|
|
2009
|
|
|
Ezer ez zait beldurgarriagoa egiten pobrezia baino.
|
Ez
bakarrik badakidalako zer den, nik baino lehenago pobrezia jasan duten koitadu belaunaldi osoengatik baizik. Nire baitan bizi da goseak akabatutako arraza oso bat, oraindik asebeterik ez dagoena, inoiz ez baita asebeterik egongo!
|
|
|
Dario deskantsatzen ari zen eserita, idazmahaiaren aurrean, bekokia eskuan bermatuta. Hainbeste aldiz antzeztu zuen bete beharreko papera ikus entzuleen aurrean, hainbeste aldiz egin zituen mugimendu eta begirada guztien probasaioak, hain errepikatuak aktore baten moduan erabili beharreko hitzak, hitz magikoak, konfiantza ematekoak, mehatxatzekoak, askatzekoak,
|
ezen
bakarrik zegoenean ere antzezte lanetan ari zela sentitzen baitzuen. Jarrera nekatu eta malenkoniatsu hura, esku eder eta zaindu hura, eraztun mardul batez hornitua, zilar koloreko buru hari eutsiz:
|
|
|
Txabi Etxebarrietaren heriotzak ustekabean harrapatu zuen mundu guztia;
|
ez
bakarrik beste alderdi politikoetako jendea, baita Organizazioko bertako laguntzaile, militante, liberatu eta zuzendaritzakoak ere. Egoera hartan, zaila zen ez asaldatzea, eta zuhur jokatzea, mendeku gosea izugarria baitzen.
|
|
|
Hartarako, lehenago, tresneria eta material guztia pilatuko zuten etxean:
|
ez
bakarrik detonadoreak, kableak, erloju iratzargailuak, pilak, plastikoa, masilla eta abar, baita lehergaia bera ere," megalita" hain justu, zapaldu edo igurtzi hutsez sua hartzen zuena. Halatan, bada, hiruzpalau egunez bonbak egiteko tailer eta biltegi bilakatuko zen etxea.
|
|
|
zoriontsua izan omen zen umetan, ikasle aparta, kirolzale bikaina, igeriketa eta atletismoa zituen gustuko, biolina ikasten zuen, guraso zoragarriak zituen, bidaiatzera eramaten zuten, eta hizkuntzak ikastera bidali... haurtzaro zoriontsua, bai, harik eta hilekoa jaitsi eta izaera erabat uzkurtu zitzaion arte, gurasoekin zakar portatzen hasi zen, kirola utzi, biolineko klaseetara ere ez zen gustura agertzen, baina gurasoek behartu egiten zuten, jada ez zuen haiekin bidaiatzeko gogorik... Sarak azaldu zion gorputza aldatua zitzaiola, bai, eta barruko zerbaitek ez zuela onartzen aldaketa, ez zuela emakumetasuna onartzen, haurtzaroko paradisua galtzeari uko egiten ziola, agian beldur eta koloka sentitzen zelako; esan zion hilekoa zela emakumeak Lurrari ordaintzen dion zerga, esklabotza mota bat; baina, aldi berean, bizia birsortzeko ahalmena berekin dakarrena maila orotan,
|
ez
bakarrik mundura umeak ekarriz, baizik eta norbera eta gainerakoak birsortuz. Lidiak arreta handiz entzuten zituen Sarak yogari eta naturismoari buruzko liburuetatik ikasiak zituen ideia haiek, eta gogoan hartzen zituen ñabardurarik txikienak ere, Sarak azaldu ahala.
|
|
|
Nolatan arraildu zen hain gauza perfektua? Sarari lehen kolpetxoak jotzen hasi zenean, hasieran negar egiten zuen neskak, bakarturik, kontsolamendurik gabe, ez minagatik, umilazioagatik baizik, baina gero mutilagana itzultzen zen, berriro hasteko asmoz, berriro haren baitatik leuntasuna ateratzeko asmoz, haren eztitasuna, haren oreka barea, hainbesteko segurtasuna ematen ziona
|
ez
bakarrik eskalatzen ari zirenean baizik eta bizitzako arlo guztietan; ikasleak urritu eta diru gutxirekin konpondu beharra zeukaten garaietan, Ananda ez zen kikiltzen; aurreztu, eta bizimodu xumea egiten zuten, une batez ere zoriontsu izateari utzi gabe, lau sosekin bidaiatuz, eginez, kanpoan lo eginez, eskalatuz eta merke janez, nekazarien bihotzak beratuz patatak, fruta, hurrak eta beste eman z...
|
|
|
Baina
|
ez
bakarrik gauean.
|
|
|
Baina
|
ez
bakarrik erdia ustela.
|
|
|
Lehenik, gizarteak nahi eta ahal duena zer den jakin behar da, gizarteak izan behar baitu honetan jaun eta jabe: despotismo ilustratuaren jokamoldeak(" Herriarekin, baina Herriari bizkarra erakutsiz") edo garai bateko abangoardia salbatzailearen ikuspuntua(" alienaturik lozorroan dagoen Herriaren salbamendua")
|
ez
bakarrik ez dira bidezko, ez dira, ezta ere, batere eraginkor. Nahi izatea eta ahal izatea ez dira beti gauza bera.
|
|
|
Hizkuntza ikastereduetan oinarrituriko sistemak mende laurdeneko aro arrakastatsua bete du, eta, edozein prozesu sozialetan gertatzen den antzera, bidean hobetu beharreko, eta, lehenago ez baina agian orain bai, hobetu daitezkeen? hainbat gabezia agertu dira, nabarmenenak A ikastereduari dagokionez, baina
|
ez
bakarrik. Etorkizuneko arrakastaren giltza gabezia horiek konponbidean jartzean dago eta gizarte berriak eleaniztasunaren ikuspegitik mahairatu dituen helburu berriei egoki erantzutean.
|
|
|
baita Eusko Legebiltzarrean ere (nahiz eta, zenbait diskurtsotan, A ereduaren babesa baino gehiago A ereduaren erabilera alderdikoi eta sasi ideologizatua sumatzen den, tamalez, A eredua B eta ereduen kontra bultzatzeraino eta gaztelania euskarari kontrajartzeraino). Kontua da etxeko hizkuntza gaztelania duenak aise eutsiko diola gaztelaniari,
|
ez
bakarrik gizartean oro har eta, besteak beste, hedabideetan duen indarragatik, baizik eta, batez ere, bere familia inguruneko hizkuntza gaztelania bera delako. Aitzitik, hizkuntza gutxiagotuentzako, euskararentzako adibidez, hil edo bizikoa da eskolan leku handia izatea.
|
|
|
Oso garbi diogu, ordea: guztien hizkuntza izan dadin nahi dugu,
|
ez
bakarrik euskara maite dugulako, ez bakarrik barruak agintzen digulako; horregatik ere bai, ez dugu ezkutatuko, baina jakina da norberaren barru barruko hizkuntzatzat maitatzen jarraitzeko ez dela beharrezkoa denen erabilera hizkuntza izatea. Euskara ere guztien hizkuntza izan dadin nahi badugu da duda izpirik ez dugulako gizarte bizikidetzarako onena horixe dela.
|
|
|
Oso garbi diogu, ordea: guztien hizkuntza izan dadin nahi dugu, ez bakarrik euskara maite dugulako,
|
ez
bakarrik barruak agintzen digulako; horregatik ere bai, ez dugu ezkutatuko, baina jakina da norberaren barru barruko hizkuntzatzat maitatzen jarraitzeko ez dela beharrezkoa denen erabilera hizkuntza izatea. Euskara ere guztien hizkuntza izan dadin nahi badugu da duda izpirik ez dugulako gizarte bizikidetzarako onena horixe dela.
|
|
|
[36]" Askoren" diogu,
|
ez
bakarrik" asko" direlako, baizik eta, halaber," guztiak" ez direlako desafekzioa dutenak, politikaren munduan ere bai baitira, jakina denez, ez abertzale euskaltzaleak, euskararekiko atxikimendua erakutsia dutenak.
|
|
|
Edo eskolan euskara ikasi eta euskaraz ikasten ari diren milaka haur eta gaztetxok ere nekez erabiliko dute euskara euren guraso elebakarrekin. Bestalde, ez zaigu ahaztea komeni ezagutza eta erabilera ez direla beren kasa areagotzen; aitzitik, bultza daitezke eta bultzatu egin behar dira,
|
ez
bakarrik hizkuntza politika arau-emaile baten bidez, guztia ez baita legea eta plana?, baizik eta, lege, diru eta plangintzen ondoan, hizkuntza erakargarri eginez, herritarren atxikimendu librea elikatzeko bidean.
|
|
|
Bere kausak ditu, bada, euskararen eta gaztelaniaren arteko desoreka sozialak; kausa politikoak dira batzuk, baina, zenbait diskurtsotan ahaztu egiten bada ere?
|
ez
bakarrik kausa politikoak. Badira bestelakoak ere, ugari eta indartsuak gainera.
|
|
|
Hizkuntzen Euroituna, konpromiso zerrenda bat ez ezik, ebaluaziorako tresna bat ere bada: hiru urtez behin egiten du ebaluazioa Europako Kontseiluak, eta ebaluazio txostenean jasotzen dira,
|
ez
bakarrik aurrerapausoak, baizik eta, baita ere, Europako Kontseiluko Ministroen Batzordeak Estatu bakoitzari egindako gomendioak eta Adituen Batzordeak egindako oharrak eta balorazioak. Horrek guztiak balio behar du Estatu bakoitzeko arauak, politikak eta praktikak hobetzen laguntzeko.
|
|
|
Are gehiago kontuan hartzen badugu hizkuntza horien hiztunen gogoa dela beren hizkuntzak europar erakundeetako funtzioetan ere erabiliak izatea, edota kontuan hartzen badugu hizkuntza horiek europar erakundeetako jardunean normaltasunez erabiltzeko neurrian kodifikaturiko hizkuntzak direla eta hizkuntza horien hiztunek jarduera politikoetan beren hizkuntzak erabiltzeko eskubidea aitortua dutela legerian, edota, jada esan dugunez, europar erakundeetan ofizialtzat onarturiko hainbat hizkuntzek adina hiztun edo gehiago dituztela. Beraz, estatu hizkuntza ez izan arren, Europar Batasuneko zenbait lurralde eremutan ofizialak diren hizkuntzek ofizialtasuna onartua lukete Europako erakundeetan,
|
ez
bakarrik esandakoagatik logikoa dirudielako, baizik eta, gainera, hizkuntzen onarpen hori bera oso lagungarri izango delako Europako biztanleak europar herritar sentitzera irits daitezen.
|
|
|
Euskaltasunari oxigenoa falta zaio espainiarren ur putzuan.
|
Ez
bakarrik euskaltasunari, demokrazia formala bera ari da arnasestuka (azken urteotako legez kanporatzeekin eta azken hamarkadatako torturekin, esaterako); ez gara minimoetara inondik inora heltzen.
|
|
|
Lore jokoen bultzatzaileetako bat zen M. Guilbeau medikuak idatziz emandako iritziaren arabera, erdipurdikoa zen saritutako lana,
|
ez
bakarrik gaiari dagokionez: erdipurdikoa omen zen baita formari, edukiari eta literatur balioei dagokionez ere.
|
|
|
Ez dut ukatuko saio askotan alkoholaren neurri bertsuan ibiltzen genuela pozoia, baina idazleak ginela nabarmentzen zitzaigun,
|
ez
bakarrik emanak ginelako bai zurrutera bai norabide askotako larrutze lanetara.
|
|
|
Prozesuan hartutako erabaki multzo bat da obra artistiko oro, eta obra batetik bestera dagoen aldea bidean hartutako erabaki multzoarena da. Orain idazten ari naizen testuak ez du zer ikusirik joan zen hilean idatzi nuenarekin,
|
ez
bakarrik aurrez hartutako erabakiak (gaia, tonua...) desberdinak direlako. Prozesua ere aldatu egin da.
|
|
|
Oihenarten testu laburrak garbi uzten du mauletarrak arazoak ikusten zituela bere aurrekoek egindako lanetan, batez ere Etxepareren arte poetikoan, zeinaren errima eta neurkera faible (indar gutxikoa) eta imparfait (akastuna) direla esaten baitigu, eta jarraitzen duen metodoa, berriz, mechante (okerra). Nabarmena da molde tradizionalak gainditu eta inguruko hizkuntzen eredu jasoagoetara hurbildu nahi zuela Oihenartek, baina
|
ez
bakarrik teorian. Segidako poematxoan ikus daitekeenez, silaba gutxiko hitzen aldeko apustua egiteaz gainera eta atzizkien zama gainetik kentzeaz baino harago, herriko ispilutik urrutiratzen du hizkera, sintaxia bihurrituz batez ere:
|
|
|
Adulterioan dabilenagatik bizitza doblea daramala esan ohi dugu. Emmak bizitza doblea darama,
|
ez
bakarrik amoranteekin dabilelako bere senarraren bizkar: haren benetako bizitza doblea, adulterioa?
|
|
|
hitzen bidez lortzen da. Hizkerak egiten du testu bat,
|
ez
bakarrik eder, baita sinesgarri ere. Hizkerarenganako obsesioak ez du prentsa onik (freskotasuna kentzen omen dio testuari).
|
|
|
" Nire lanari dagokionez, printzipio batzuk, gutxi, gordetzen ditut, eta bitan laburbil ditzaket: saia zaitez kontatzeko istorio on bat izaten, eta saia zaitez ondo kontatzen, hau da, zaindu ezazu hizkera; hizkuntzaren erabilera onak salbatuko du zure obra denboraren lizunetik, eta
|
ez
bakarrik gaiaren singulartasunak, edo ontasunak edo egokitasunak".
|
|
|
Aitzitik, katalan kantagintzaren osasun egoerak baikor izatera bultzatzen gaitu, behin 1980ko urteetako gainbehera gogor hura gainditu ondoren. Hala ere, katalanak ez ditu erabat menderatu oraindik herriak bizi dituen arazo soziolinguistikoak, horrek berekin dituen ondorio kaltegarriekin,
|
ez
bakarrik kantagintzarentzat, baizik eta kultura katalan guztiarentzat.
|
|
|
Gure ustez, eta hau eginkizun dagoen zerbait da? oso esanguratsua izango litzateke konparaketa bat egitea beste herri batzuekin,
|
ez
bakarrik euskaldunekin. Horrela jakin ahal izango genuke ea haiek ere ez ote duten kantagintza baliatu iragana berpizteko, edota uko egin ote dioten ere giltzarri diren osagaiak proiekzio kolektiboko elementu gisa erabiltzeari.
|
|
|
Serratekin behin betiko amaitu zen kantagintzaren lehen aldiaren elebakartasun militantea. Eurovision lehiaketan" La la la" kanta katalanez kantatzeko ahalegin ustelaren bidez sinbolizatua. Hala ere,
|
ez
bakarrik Serratek, beste kantari gehienek ere zilegi ikusi zuten beste hizkuntza batean kantatzea, gero hala egin edo ez. Gaztelaniarako jauzi horrek garbi erakusten du herria ohitzen hasia zela hizkuntzaren ordezkapen prozesuak eragindako diglosiara, guztiz bizia eta askoz aurreratuagoa egun. Hala, elebakartasunaren hausturak eragin hilgarria izan zuen kantagintza katalanean, baina alde onik ere izan zuen:
|
|
|
Kantagintzaren inguruan gorago aipatutako alderdiak, bai hitzen gaiak bai egitura metriko eta melodikoak, etengabe aldatuz joan dira azken urteotan, eta
|
ez
bakarrik gurean.
|
|
|
Aipatu kapitulu horretan bi kantagintzen arteko diferentzia nagusietako bat bakoitzak sorburu zuen lurralde espazioa zela bagenion, orain ez zaigu hain harrigarria irudituko kantagintza horien gaiak gidatzen dituzten lerro nagusiak ere desberdinak izatea. Hau da, testuetan nabarmen islatua dago
|
ez
bakarrik haien espazio ikuskera, baizik eta baita haiek marrazteko erabiltzen diren elementu metaforikoak ere.
|
|
|
Hona, beraz, galdera: zergatik da hain zaila espainiar bandera bat ikustea Bilbo bezalako hiri batean?
|
ez
bakarrik eraikin publikoetan, baita pribatuetan ere?, eta zergatik hain erraz, berriz, Valentzian edo Bartzelonan. Gure ustez, sinbologia ofiziala erruz agertzea sinboloak berak ezkutatzen duen arazoaren alderantziz proportzionala da.
|
|
|
Horiek baldin badira egungo botereak atxikitzen dituen espazioak, haien errepresentazio semiotikoa haien errepresentazio politikotik ihes egiteko modu bakarrenetakotzat har daiteke. Eta
|
ez
bakarrik semiotika, baina hirien dimentsio semantikoa ere identifikazio nazionalak bere burua hobekien adierazten duen ekoizpen espazioetako bat da. Monumentuetatik hasi eta kale izendegiraino, edota iraganen bat duten espazioen birmoldatzeraino, denek baldintzatzen dute beren baitako memoria kolektiboa eta hura praktikatzen dutenen arteko interakzioa.
|
|
|
|
Ez
bakarrik Raimonek edo Llachek kantatutakoek, gainerako kanta gehienek ere, herria ezabatzeko, hondatzeko, eta lausotzeko ahaleginak ahalegin, herria bizirik dagoela gogorarazten duten hitzak dituzte.
|
|
|
–Bai, nazio estatu espainolarekin negoziatzen badu, hau da, negoziazioaren ate estutik pasa dadin, kriseiluari hegoak ebakitzen badizkio,
|
ez
bakarrik Euskal Herrian mundu osoan baizik, ETAk berak piztu zuen zapalduen itxaropena zapuztuko luke. ETAk hiru borroka frontetan eragiten du.
|
|
2010
|
|
|
Eszenografiaz gain, jantziak, lorezaintza, dibertimenduak, ardo eta jakien aukeraketa, dekorazio edo atrezzo osoa eta lekuaren eraikuntzaren ardurak hartu zenituen. Handik bi hilabetera hil zinen, pentsatu nahi dut egindakoaz harro hilko zinela eta
|
ez
bakarrik ezkontza horrek ekarri zizun estresarengatik.
|
|
|
Bi egun eta gero bizirik dirautenez, dosia gehitu behar zaie gaur. Izan ere, erabaki dut nik neuk emango diedala behar dutena, hau da,
|
ez
bakarrik zikuta dosia baita askatasuna ere.
|
|
|
Erantzunik gabe gelditu nintzen. Moztuta nengoen ez nekielako zer erantzun behar nion,
|
ez
bakarrik umea zelako, gure egoerak horrelako izenik merezi zuen ere oraindik ez nuelako garbi.
|
|
|
|
Ez
bakarrik haserre, zeloek janda ere bazegoen. Ezinezkoa zitzaidan ulertzea zertara zetorren erreakzio hura, Maitaneren aldean Teresa ez zegoelako jartzerik, abenturatxo sexual hura ez zegoelako berak ematen zidanarekin konparatzerik.
|
|
|
bizitzaren argiak eta ilunak askotan guk pizten eta itzaltzen ditugu, Raimundo eta Manuelaren maitasunari oztopo jarri ziotenak mundu honetakoak ziren. Beraz, nahiz eta goibel eta haserre egon, badaukat esperantza,
|
ez
bakarrik beste mundu batean aurki dezakegunarekin, baizik mundu honetan, lurraren gainean gauzak hobetzeko egin dezakegun guztiarekin.
|
|
|
Egun handia zen beretzat prentsaren aurrean bere ametsetako bat aurkeztu ahal izatea.
|
Ez
bakarrik hori, Raimundoren hiletaren ondoren Manuelarekin izan zuten semearen berria aparra bezalaxe zabaldu zen eta hau memoria bildumaren aldeko arrazoi sendo bat gehiago zela interpretatzen zuen marketing kontuetan aditua zen aldetik:
|
|
|
–Zer edo zer. Orduan ez zegoen euskara jakin beharrik, gaztelera zen ezagutu behar zena,
|
ez
bakarrik udaletxean, e, kalean ere bai eta dendetan zer esanik ez. Euskaraz besterik ez zekienari, edo gazteleraz barregarri egiten zuenari burla egiteko Bedaiopekoak mutilak izan gaituk beti, ez ahaztu.
|
|
|
Hamaiketakoaz gainera, zerua ere irabaziko zuela pentsatuko zian.
|
Ez
bakarrik hori. Baratzeko lanetan hasi zen, baina hortik aurrera lan askotan lagundu ziean:
|
|
|
makina bat porru, leka eta tomate janda nago hark izebari eta izebak guri oparitan emanda.
|
Ez
bakarrik hori, ere bai. Famatua zuan mojek egiten zutena eta sarri ematen ziotean ontzi handi bat etxerako.
|
|
|
Nahastuta nengoen, amak kontatuta ezagutzen zuelako aitari Txalupa Txiki tabernan Antxon Karlistarekin gertatua.
|
Ez
bakarrik hori, esan zidan Patxintxi aitaren bulegora joan zela eskerrak ematera botila bat ardo erregalo egiteko hartuta.
|
|
|
Urdangarin jaunari berarekin izan zuen jarrera eskertzeko modu bat izan zitekeen.
|
Ez
bakarrik hori, bildumari buruzko erreportajearen hasieran jartzeko asmoa jakinarazi zion Albertori eta honek oso ideia ona iruditzen zitzaiola esan zion, modu horretan arteak duen izaera soziala irudikatu ahal izango zelakoan, terroristen erreakzioa eragiteko gauza izan zelako.
|
|
|
Albertok baiezkoa eman zion Danielak aurkeztu zion lan egitasmo osoari.
|
Ez
bakarrik hori, bildumaren atal handi bat Espainiako artistek osatzen zutenez, dokumentazioa biltzeko Atlantikoa gurutzatzea komenigarria iruditzen zitzaiola esan zion, beraz, denboraldi batean Espainia aldean ibiltzea gomendatzen ziola, gastu guztiak aurrekontu orokorrean sartuta, noski. Hasieran nolabaiteko lotsak eragindako ezezkoa eman bazion ere, berehala konturatu zen Albertok espero zuen erantzuna ez zela hori.
|
|
|
Mariok segidan erantzun zion.
|
Ez
bakarrik hori, Bedaiopetik berriro ere Argentina aldera itzuli zuenez, Urdangarin jaunaren lana egitera, hilabete batzuetarako jornalik gabeko baimena ere eskatzeko prest zegoela, berarekin pasatuko zuen denboraldia luzatzearren. Eta, bukatzeko, mesede bat eskatu nahi ziola.
|
|
|
Aitzitik, oso gustagarria zitzaiola eta handik aurrera estimatuko zuela estilo aldaketa horrekin jarraitzea betiko bakero eta elastikoen ordez, okasio handietan, gutxienez.
|
Ez
bakarrik hori, konturatuta zegoela inaugurazio festako gizonei begiek ihes nola egiten zieten bere ipurdiaren atzetik desio gorritan, baina alferrik ari zirela, Daniela Messiren soin perfektua beretzako zela, ez beste inorentzako, eta hau esan bezala oina zapatatik atera eta hanketan igurzten hasi zitzaion, libidoaren tenperaturak sortzen zion betekadari modu honetan irteera eman nahian.... Danielak gelditu egin zion, ordea, leku hartan ezetz esanez, itxaroteko, gau osoa zutela galdutako denbora irabazteko eta bera nahi zuen guztirako prest etorri zela, baina beste leku batean.
|
|
|
Teresak etorkizunaz pentsatu al nuen galdetu zidan eta larru-bizirik harrapatu ninduela izan zen kontua.
|
Ez
bakarrik literalki, biluzik nengoelako, gaiaz askorik pentsatu gabe edo pentsatu nahi handirik gabe ere bai. Izan ere, Teresaren galderak hurrengo pausoa emateko prest al nengoen esan nahi zuen, oso ondo ginela nobioak bagina bezala, baina ea berarekin asteburuetakoak eta opor aldiak baino gehiago konpartitzeko prest nengoen, onerako eta txarrerako.
|
|
|
–Ziur nago ez dela gertatuko.
|
Ez
bakarrik organoa, organoarentzako musika sortu duten gure musikariak ere noski, hau ere zikloaren helburu nagusietakoa baita, gure musikarien lana zabaltzea. Bach eta Haendel eta Mozart denok ezagutzen ditugu baina Beobide, Mokoroa, Gorriti, Zubizarreta eta horiek, zer?
|
|
|
Izeba Manuela duzu ama eta ni, Raimundo, aita. Izeba ondo ezagutzen duzu, beti elkarrekin bizi izan zaretelako, eta ziur nago izeba bat baino askoz hurbilago sentitu duzula beti,
|
ez
bakarrik guraso ofizialak galdu zenituenetik. Ni, berriz, desagertuta egon naiz, ez duzu nire losintxarik, purrustadarik, pozik edo tristurarik ezagutu, ezezaguna izan naizelako, oraindik ere naizen bezala.
|
|
|
Txalo hauek ez zirela errekonozimendu hotsa, zentzurik kritikoenean egindako zalaparta baino, argitu nahi izan du ondoren. Elizaren gorazarrea elizak berak ordaindu behar zuela, hasteko, eta organo jole baten aitzakian herriko xemeek udalaren kontura berealdiko afaritzarrak egitea, besteko, ez zegoela inolaz ere onartzerik, beraz,
|
ez
bakarrik igoeraren aurka, baizik edozein era eta neurriko laguntzaren kontra zegoela esanez bukatu du, eta bide batez orduantxe sartuko lukeela eztarritik behera menu horietako edozein.
|
|
|
Jana ere bagenuen behar beste eta otoitz eta etxeko lanekin osatzen genuen eguna. Don Alfredok ematen zidan sakrifizioei aurre egiteko poza eta gero eta konbentzituago nengoen hartu nuen erabakiarekin,
|
ez
bakarrik nire ametsetako gizaseme hura ikusi ahal nuelako, Jaunarenganako bidea aukeratu nuelako burutapena sendotzen ari zitzaidalako baizik. Zoriontsu izan nintzen, dudarik gabe, Don Alfredo gurekin egon zen bitartean, behinik.
|
|
|
Erlijioak, eta moral katolikoak indar handia zeukaten edonon eta
|
ez
bakarrik Oñatin. Ez zegoen ezer eztabaidatzerik.
|
|
|
Kristau batek, nahiz eta asko beldurtiak, ahulak, ausardi gutxikoak izan, baditu arrazoiak itxaropentsu jarraitzeko,
|
ez
bakarrik beren bi mila urteko historia luze horrek erakusten duenagatik, baizik baita ziur delako ere Jesukristoren mezuak eta aginduek ezin dutela hutsik egin.
|
|
|
Handik bi urtera, hurrengo legealdiaren hasieran, debatea goragoko mailara eraman eta sakondu egin nahi genuen. Nabarmen utzi guztien aurrean,
|
ez
bakarrik Gernikako Estatutuan aurreikusten zen autogobernuaren zati on bat zegoela kuantitatiboki transferitu gabe, hau da, eskumen multzo handia zegoela eskualdatzeke?, baizik eta, gainera, euskal gizartean ongizatea sortuko zuen autogobernua garatzeko guztiz funtsezkoak ziren gaiak zeudela transferitu gabe! Autogobernu ekonomikoaz ari ginen, Kontzertua eguneratzearen beharraz; Gizarte Segurantzaren erregimen ekonomikoaz ari ginen, enplegu politikez, eta baita etengabeko prestakuntza eta lanbide prestakuntzako politikez ere.
|
|
|
Eta hori begien aurrean izanik definitu estatutu berri bat, eskumenak zehaztu ez ezik, erabakitzeko eskubidea ere bere baitan izango zuena. Hau da,
|
ez
bakarrik" (eskumenak) eduki (gauzak) egin ahal izateko", baita" izan, erabaki ahal izateko" ere.
|