|
2000
|
|
|
Baina Euskal Herriak, herri bezala eraiki nahi badu, beste neurri batzuk behar ditu. Eta egiazko euskal irakaskuntza izan dezagun, nik ez dut ikusten beste formularik ez baldin bada
|
Euskal
Eskola Nazionala, XXI. mendeko Estatu soberano moderno bati dagokiona. Xede hori lortzeko, ordea, autodeterminazio eskubidea onartu eta bideratu behar da, nazio proiektu horretan sinesten eta dihardutenen indarrak oro bilduz.
|
|
|
Egia Atotxako etxe frantziskotarra aski berria zen, artean, juridikoki 1923an irekibaitzen berriro, eta etxegintza bera, bere handi mandian, 1926an eman zen amaitutzat; baina XVII. mendearen hastapenetatik zetorren Txurrutal/ Egiako komentuari segidaemanez eraiki zen komentu hau (gaurko Ibilgailuen Udal Parkeko orubean, GrosekoGeralekuaren parean, dago komentu zaharraren lekua). Besterik ezean, aipa dezagunbehintzat Txurrutaleko hark
|
euskal
eskola bat ere izan zuela, XVIII. mendean.
|
|
|
normalizazioaren behar larriaz. 22 zk. (1982), 5 Mitxelena UZEI arazoa: Bibliografia. 23 zk. (1982), 121 JAKINen zilarrezko ezteiak direla eta. 25 zk. (1982), 153 Inkesta baten inguruan. 26/ 27 zk. (1983), 5 EIKE eta
|
Euskal
Eskola Publikoa. 28 zk. (1983), 61 Liburu zerrendak osatzen. 28 zk. (1983), 204" Kontuak argi eta garbi". 33 zk. (1984), 131 Harpidedunei eskaintza: " Euskal Herria" liburua. 34 zk. (1985), 219 NATO:
|
|
|
ZUZENDARITZA EIKE eta
|
Euskal
Eskola Publikoa. 28 zk. (1983), 61
|
|
2001
|
|
|
Segidan, gaupasa, berbena, jaialdi... nahi dena edo ahal dena. Aldi berean,
|
euskal
eskolen aldeko txozna edo tabernak irekiko dira, bertan kanpaina hau dela eta ateratako pegatina, metxero, llabero, kamiseta eta abar salduko direlarik".
|
|
|
Alde batetik, Herri Urratseko antolatzaileek Senpereko lakuan biltzen direnak" Doinuz eta hitzez" hornituko dituzte. Bestalde, Bilboko Etxebarria Parkera hurbiltzen direnek" Mugak gainditu" nahiko dituzte
|
Euskal
Eskola Publikoaren festan. Lehenak bere hemezortzigarren urteurrena ospatuko du, bigarrenak berriz hamargarrena.
|
|
|
Maiatzaren 6an Bilboko Etxebarria Parkean
|
Euskal
Eskola Publikoaren festa egingo da. X. urteurrena den honetan antolatzaileek mezu bat zabaldu nahi dute jendearen artean, XXI. mende honetan oraindik gainditu beharreko mugak ugariak direla.
|
|
|
|
Euskal
Eskola Publikoa XXI. mendean sartu da eta ongi etorria eman nahi dio erronka eta itxaropen berriekin. Horregatik Hizkuntzen Urte Europarra ospatzen den 2001 urte honetan jai handia prestatu du maiatzaren 6rako Bilboko Etxebarria Parkean.
|
|
|
Festa nagusi honek helburu argiak ditu, hala nola,
|
euskal
eskola publikoa kalera atera eta bere irudi publikoa indartu, bere kalitatea aldarrikatu, guraso elkarte guztiak inplikatu eta eskolaren aldeko borroka indarberritu, leloak dioen bezala oztopatzen duten mugak gainditu asmoz.
|
|
|
|
Euskal
Eskola Publikoa, gaur ezagutzen dugun bezala, Euskal Autonomia Erkidegoan behintzat 1993ko lege batekin sortu zen, ordura arte ez baitzegoen irakaskuntzari buruzko euskal lege autonomikorik, nahiz eta horren eztabaidak dozena erdi urte lehenago hasi. Urte horretara arte zeuden hiru sareak (publikoa, pribatua eta ikastolen mugimendua) bi bihurtu ziren, ikastolei publikotasunaren edo sare pribatuan sartzearen alternatiben artean erabakiarazi zitzaienean.
|
|
|
Urte horretara arte zeuden hiru sareak (publikoa, pribatua eta ikastolen mugimendua) bi bihurtu ziren, ikastolei publikotasunaren edo sare pribatuan sartzearen alternatiben artean erabakiarazi zitzaienean. EAEko gaurko
|
euskal
eskola publikoa beraz, lege eta prozesu horien emaitza da, Ana Izagirre Euskal Herriko Gurasoen Elkarteko lehendakariak azaltzen digun bezala. Dena den, berak aitortzen du, oraindik gauza asko egiteke dagoela:
|
|
|
Dena den, berak aitortzen du, oraindik gauza asko egiteke dagoela: "
|
Euskal
Eskola Publikoaren legea beharrezkoa zen eta ateratzea garrantzitsua izan zen, baina oraindik gauza garrantzitsuak geratu dira bidean, hala nola, gure hezkuntza sistemarekin egin nahi duguna; koska zera da, zer nolako hezkuntza sistema nahi dugu. Horri heltzeko, legean gauza dezente aldatu lirateke, eta egiten ditugun kanpainak hortik joaten dira, eztabaida hori sortu asmoz".
|
|
|
Gauzak horrela, antolatzaileek azpimarratzen duten moduan, milurteko berrian etorkizunari ateak ireki behar zaizkio, baina orain arte aldarrikatutako helmuga gogoan izanik, hau da, etorkizuneko irakaskuntza izatea, erronkei erantzuten diena, guztion artean eta guztiontzat eraikitakoa, norbanakoari zein kulturari moldatutakoa; handia edo txikia, herrikoa edo hirikoa, baina azken finean
|
euskal
eskola publikoa.
|
|
|
Hori guztia kontuan hartuz, oraingo helburua eta baita leloa ere legeak, bizitzak eta lurraldetasunak sortzen dituzten mugak eta oztopoak gainditzea dute, muga pertsonal, sozial, administratibo zein legalak alegia, eta horixe bera aldarrikatuko dute
|
Euskal
Eskola Publikoaren X. Jai honetan.
|
|
|
Baina, dioenez, ez zituzten begiak estalita ELA LABen arteko batasunak berekin zekartzan zenbait zailtasun ez ikusteko: " ELAk eta LABek irakaskuntzan, publikotasunarekiko orokorrean, eta
|
euskal
eskola publikoarekiko zehazki, duten ikuspegiak zer hobetu asko izan du betidanik, eta hala du oraindik ere"; sektore bakoitzaren bata bestearen aurkako irudia; subiranotasuna aurrerakoitasunez eta egoki erabiltzea ala ez; eta beste indar sindikal batzuen gai oso jakinak bazterrean uztea ala ez. Azken gai honi dagokionez, Lozanok gogora ekartzen du bere sindikatuak alderdikeriak alde batera utzi eta gai jakin bakoitzean CCOO eta UGTrekiko ahalik eta batasun mailarik handiena lortzen saiatzearen aldeko jarrera erakutsi duela.
|
|
|
Ñabardura askotarako espaziorik ezean, azpimarra dezadan zuzenean aipatu alternatibak duen tresna aitzaki estrategiko nagusia, hain zuzen ere ETAren iharduera armatua. ...r Orejaren alternatibaren Zutabe mediatikoa (Lizarra Garaziren sinatzaileak zikinduz), Zutabe politikoa (PSOE Mayor Orejaren esku utziaz), Zutabe instituzionala (erakundeen egonkortasuna kolokan jarriaz), polizia Zutabea (bide polizial hutsa legitimatuaz), nazioarteko Zutabea (munduan zehar abertzaletasunaren kontra egin den kanpainari sinesgarritasuna eskainiaz), hezkuntza eta hizkuntza Zutabeak(
|
euskal
eskolaren eta euskararen kontrako kanpainak erraztuaz)...
|
|
|
Biolentziaz gainera, edo hobe, biolentziak eta arrazakeriak ere
|
euskal
eskoletan dute sorlekua. La Razon ek ez du zalantza handirik, baina ezta beste batzuek ere.
|
|
2002
|
|
|
Sortzen Ikasbatuazek ekainaren 9an, Iruñeko Takonera parkean, egingo du
|
Euskal
Eskola Publikoaren VII. festa. " Eskola berria haundituz" lelopean egingo den jaian ereduko ikastetxe publikoetan ikasten duten ikasle, guraso, irakasle, ikastetxeetako langile eta, oro har, euskal eskola publikoaren alde dagoen edonork hartuko du parte.
|
|
|
Sortzen Ikasbatuazek ekainaren 9an, Iruñeko Takonera parkean, egingo du Euskal Eskola Publikoaren VII. festa. " Eskola berria haundituz" lelopean egingo den jaian ereduko ikastetxe publikoetan ikasten duten ikasle, guraso, irakasle, ikastetxeetako langile eta, oro har,
|
euskal
eskola publikoaren alde dagoen edonork hartuko du parte. Izan ere, antolatzaileen esanetan, Takonera parkean egingo den festaren helburua," guztiok euskaraz egun atsegin eta jostagarria pasatzea da".
|
|
|
Euskal irakurleak ez zeuden orduan sortzen ari ziren eleberri eta narrazioek eskatzen zuten irakurketa isil eta intentsibora ohituta, eta, eskolatzea batez ere espainieraz zenez, zaila zen euskal irakurleen kopurua areagotzea. Dena dela, XIX. mendearen amaieran sortutako
|
euskal
eskola bakanei Diputazioek 1920tik aurrera abiarazi zituzten auzo eskolen eta 1920ko eta 1930eko hamarkadetan ugalduz joan ziren ikastolen ekarria gehitu zitzaizkien. Euskararen irakaskuntzan egiten ari zen ahaleginaren adibide ditugu I. Lopez de Mendizabalek 1907tik aurrera argitaratutako liburuak, haien artean aipagarrienak Xabiertxo (1925) eta Umearen laguna (1920).
|
|
|
Bujan, K. (2001): ?
|
Euskal
Eskolaren Historia?. In Aramendi, P., eta Bujan, K.,. Hezkuntza zentruen zuzendaritza.
|
|
|
Bujan, K. (2001): ?
|
Euskal
Eskolaren Historia?. In Aramendi, P., eta Bujan, K.,. Hezkuntza zentruen zuzendaritza.
|
|
|
2 Rodriguez, F. (1996): Ikastolak eta
|
euskal
eskolak, Euskal Gaiak 47, EginBiblioteka, 51
|
|
|
Zalbide, M. (1990): ?
|
Euskal
eskola, asmo zahar bide berri?, in Euskal EskolaPublikoaren lehen Kongresua, Eusko Jaurlaritza, Gasteiz.
|
|
|
, eta Iztueta, P (1993):
|
Euskal
eskola berria, EHUko HezkuntzarenTeoria eta Historia Saila, Donostia.
|
|
|
, (1991):
|
Euskal
eskolaren iraganaz, Historia baten bila. EHIHrenproiektua, Irargi, Bergara.
|
|
|
|
Euskal
Eskola Nazionalaren aldeko eguna Azpeitian
|
|
|
EUSKAL Herriko ikastolen elkartean biltzen diren bost lurraldeetako ikastola bana datoz Azpeitira hil honen 21ean, elkarrekin
|
Euskal
Eskola Nazionalaren eguna ospatzera. Hain zuzen ere, Arabatik:
|
|
|
Ikastolok aspalditxotik ari gara naziogintzan, gure eguneroko lanean.
|
Euskal
Eskola Nazionalaren bidea egiten ipintzen ari gara aspaldidanik gure indarrak.
|
|
|
Gobernu espainola eta frantsesa gero eta ausartagoak izaten ari dira beraien nortasuna bermatzeko mekanismoak eta jarrerak inposatzerakoan. Eskola eremuari dagokionez, argi ikusi bagenuen Erkidegoko
|
Euskal
Eskola Publikoaren legean, zer esanik ez, PPren eskutik ondoren etorri diren dekretu eta legeetan.
|
|
|
Alde batetik, ikastolok sorreratik egindako lan guztien emaitzak Administrazioaren esku ez utzita. Horregatik Erkidegoko 1993ko
|
Euskal
Eskola Publikoaren legea alde batera uztea erabaki genuen. Ikastolen izaerari eustera bultzatu gaituen beste arrazoi bat ere badugu.
|
|
|
Ikastolok, herritarren errekonozimendua badugu eta momentua oso egokia da geure politiko abertzaleengandik ere, ikastolak,
|
euskal
eskola nazionalaren abanguardia bezala tratatuak izateko. Begirune eta duintasuneko tratamentua zor zaio naziogintzan dabilen edonorengandik.
|
|
|
Beste horrenbeste gertatzen da unibertsitateko ikasketekin ere, agian zu izan zara horren lekuko. Presaka ibili gara, goseak amikatuak egongo bagina bezala, kezkatuak
|
euskal
eskolarik ez zenez gero, ahalik eta gauza gehien euskaraz irakatsi behar dela pentsatuz eta eskatuz. Eta egia da gauza hauetan, hizkuntza erabileraren kontuetan esan nahi dut, ozenki eskatzen ez bada eta presio zuzenik egiten ez bada, euskara ez dela inon ere aintzakotzat hartzen.
|
|
|
Badira ere, toki guztietan bezala, aukera horretaz baliatzen direnak xarmanki urte batzuen galtzeko lanera joan gabe, munduan ez baita biztanlerik orotan aingeru denik, ez saindurik, orotan saindu denik. Administrazioa, bere aldetik, estu estu dago jendeak bere umeak
|
euskal
eskoletan matrikulatzen dituelako, sare publikoan gertatzen da hau bereziki, eta alde batetik irakasleak sobran (erdaldunak) eta bestetik irakasle euskaldunen beharrean daudela ikusten duelako, goizeko bederatzietan zerrendak mahai gainean jartzen diren bezain laster. Nola konpondu hori?
|
|
|
Militante eraginkorrak, berak hasi direlako zenbaitetan hizkuntza ikasten, edo militante pasiboak, berek egin ez zutena ororen gainetik bere seme alabek egin dezaten nahi dutelako, gogozko tokian maldarik ez delakoan eta hizkuntza osmosi bidez beretuko dutelakoan. Horrexegatik matrikulatzen dituzte
|
euskal
eskoletan. Baina kontua da, ordea, seme alaba hauek ez direla hizkuntzaren militante sutsuak eta batzuetan euskara beste edozein ikasgai bat izango balitz bezalatsu ikasten dutela, ez dakit nik hau den zure kasua, bortxaka, anitzetan beste erremediorik ez delako, ikasi behar den zerbait bezala.
|
|
|
Gu euskara kontuekin hasi ginenean, batua bultzatu behar zela eta, zenbait arazo atzeman genituen, baina ez hau bezalakorik aurrez ikusi. Uste genuen batzuek euskara ikasirik, telebista indarrean jarririk, eta garai hartan sortzen ari zinetenak
|
euskal
eskoletara bidaltzeko erabakia harturik, gainerakoa, euskararen etorkizuna, egintxe zela. Ikusten dugu ezetz, badirela zenbait arazo konpondu gabe dirautenak.
|
|
2003
|
|
|
Hamar urte geroago,
|
Euskal
Eskola Publikoaren Legea onartu zen EAEko Legebiltzarrean, gizartearen sektore handi bat haren aurka azaldu arren. Lege horrek ikastolen pribatizazio edo publifikazio bidea eskatzen zuen.
|
|
|
Lehendik be badoguz Antologia eder batzuk: ...Eskualdunen Loretegia, Lehen Zathia(); L. Villasanteren Idazleen pusketa autatuak eta Euskera liburuari ezarri eutsana; S. Onaindiaren Milla Euskal Olerki Eder (bere Jolasketa be antologia antzekoa da), eta A. Irigarai jaunaren Esbozo crítico con textos de Literatura Euscara profana; nire barri honek ez deutse ezer kentzen aurreko horreei, ta eurokaz batera izango al da laguntasun barri bat gure
|
euskal
eskoletarako!
|
|
|
Gaiak oso adierazgarriak dira: uztailaren 18an Alfabetatzearen inguruan; 19an Lantegietako
|
Euskal
Eskolei buruz; 20an Euskaltzaindiaren Jagon Saila, Juan San Martin, alfabetatzearen inguruan; 21ean udako baserri esperientziei buruz; eta 22an Euskal Eskolei buruz.
|
|
|
Gaiak oso adierazgarriak dira: uztailaren 18an Alfabetatzearen inguruan; 19an Lantegietako Euskal Eskolei buruz; 20an Euskaltzaindiaren Jagon Saila, Juan San Martin, alfabetatzearen inguruan; 21ean udako baserri esperientziei buruz; eta 22an
|
Euskal
Eskolei buruz.
|
|
|
Euskal Autonomia Estatutua onartzeko prozesuan, zera azpimarratu zuen alderdi honek argitaratzen zuen Arnasa aldizkariaren 2 zenbakiak: Estatutua ez zela ez Euskal Unibertsitatea, ezta
|
Euskal
Eskola Publikoa lortzeko tresna miragarria, baina bai euskal hezkuntza sistema hemendik antolatzeko baliabidea16 Hurrengo hausnarketetan, ordea, ez zen Euskal Unibertsitateari buruzko aipamen zuzenik. Espainiako gobernua prestatzen ari zen Unibertsitate Autonomiaren Legea (LAU) aztertzean, Arnasa ren 4 zenbakiak Nafarroaren urruntzea kritikatu zuen, baina ez zen euskararen inguruko inongo aipamenik egiten17 Urtebete geroagoko Hitz Irakaskuntza aldizkarian LAUren zirriborro berriari buruzko analisiak hizkuntza eskubideen desagertzea salatu zuen18 1982an kaleratutako Arnasa 10 dugu Euskadi-ko Ezkerraren unibertsitateari buruzko azterketarik sakonena19 Berriro LAU legea kritikatu ondoren, EHUren egoera azaltzen zuen, eta unibertsitateak bizi zuen krisia salatzen zuen.
|
|
|
Eskola mailan gu
|
euskal
eskola nazionalaren alde gaude eta euskarazko prentsa izatea ezinbestekoa da. Eredu propioa egin behar dugula pentsatzen dugulako, instrumentu propioak sortu behar ditugula uste dugu".
|
|
|
Arestian esandakoa ulertzeko, euskarari lotutako garai hartako panorama kulturala ulertu behar da. Gaur, ikastoletatik eta
|
euskal
eskoletatik datozkigu gazte asko eta asko, euskaraz alfabetatuak eta ongi jantziak. Eta milatik gora liburu argitaratzen dira urtero, nobelak tartean dexente.
|
|
|
HURTADO MENDIETA, Irene/ Madariaga Irastortza, Mari Joxe. Goierriko
|
Euskal
Eskola Kultur Elkartea; Maizpide Euskaltegia; Lazkaoko Udala. Lazkao.
|
|
2004
|
|
|
irakaskuntzak gaztelaniaz izan behar zuen derrigorrez. Zelangura, mende hasiera hartako lege betearazleak ez bide ziren geroagokoak bezain zorrotzak izan, eta hala, abertzaleak »ez eurak bakarrik» gauza izan ziren Bizkaian eta Gipuzkoan »Nafarroan bakanen bat ere bai» nolabaiteko
|
euskal
eskola sortzeko.
|
|
|
Horrenbestez,
|
Euskal
eskolaren euskalduntze eragina auzitan jarria dagoela aitortu ote genuke, zubia igarotzeko belaunaldi gazteen jario eskasa ikusita. Bizitzaren ondorengo bizi aroetan euskara jarraipenik ez duen eskolaldia ote dugu bada hezkuntzaren aroa?
|
|
|
Erabileraren harrobia familia hizkuntzaren esparruan pausaturik, zer esan gure ametsa izan den eta oraindik ere, neurri apalagoan, den hezkuntza sistemaren ekarriaz? Etxe giroko haur garapenaren nortasun orokorra erdarazko kategoria soziolinguistikoetan eraikia izanik,
|
euskal
eskolaren eraginak zer egin dezake euskara ikasleen aho ezpainetan mintzabide izateko. Gai hau barru barrutik ikertu duen Mikel Zalbidek ez dakarkigu itxaropen handirik:
|
|
|
Hau eta hori eta bestea esango dugu, baina gure eskoletako (edo eskolatik pasatako) gazteek euskaraz egite horretan ez dugu aurrerapen handirik ikusten.
|
Euskal
eskolatik pasa diren edo hortxe ari diren gazteek ez dute, urrundik ere, orain mende laurden espero genezakeen aurrerapenik egin, euskaraz jarduteari dagokionez?. 643
|
|
|
455 Mirari Bereziartua: Burujabetasunik gabe ez dugu
|
euskal
eskola nazionalik izango, Euskaldunon Egunkaria, 2003/4/11.
|
|
|
505 Dionisio Amundarain: Goiherriko
|
Euskal
Eskola eta euskararen irakaskuntza, Zutabe, HABE, 1985, 38.
|
|
|
Beldurraren eta oinazearen etxea bihurtutako eskolan bazen, hemen eta hemendik at, zigor bide jakin bat. Nor izateko, haur tolesgabeak jasan behar zuen gurutze bidean, eraztunaren sistema dugu ezagunena Zertan zetzan, zehazki,
|
euskal
eskola umeei ezarritako zigor bide hori. Aita Barandiaranek xehe xehe erantzun zion gai horren gainean Martin Ugaldek egindako galderari:
|
|
|
hain zuzen, botere nazionala bere eskutik zeukan Estatuaren hizkuntza, kultura eta naziotasuna zilegi bihurtzeko betekizuna izan baitu eskolaren bidezko ideologia lanak. Burua jan, horixe izan da
|
euskal
eskola umearekin erdal eskolak egin duena.
|
|
|
Hala, eskola ume oro ele bitan jarduteko gai den neurrian, erdal eskolak eragindako gutxiespen sentimendu garratzak historiaren orrialdeetara igaro dira. Horrela amaitu bide da
|
euskal
eskola umearen drama historikoa erdara bazter zoko guzti guztietara iristearekin batera.
|
|
|
XIX. mendearen amaiera eta XX. mendearen hasierako egoerari dagokio diagnostiko hau: . Ezin da esan euskal nazionalismoaren baitan pentsamendu zein proposamen corpus amankomunik dagoenik
|
euskal
eskola izan daitekeenaren alde egiteko?. 452
|
|
|
Zentzu horretan, Mirari Bereziartuak egin nahi digun ohartarazpena ez da nolanahi gutxiestekoa. Ideologia, hitz madarikatua, madarikaturik baldin bada, ez da
|
euskal
eskolaren izaera nazionalean lekurik ez duen elea. Abertzaleok aurreiritzien mirabe omen gara ideologia kontuak tarteko dabiltzanean; eta, ondo pentsatuta, ez al du arrazoi guztia hori aitortzean?
|
|
|
Soziolinguistikaren inguruko informazio hori gurasoen aukera egokia egiteko ezinbesteko baldintza baldin bada, zer esan dezakegu Hezkuntza Sailburuaren kultura soziolinguistikoa Oliverirenaren neurrikoa denean? Hizkuntza ereduen arduradun gorenak soziolinguistikaren oinarrizko jakite gaitasunik ez baldin badu, nolako
|
euskal
eskolaren aurrean dago hezkuntzaren eskutik herri hau berriro ere euskalduna bihurtzeko bideetan dabilena. Ondo pentsatuta, ez al da ulertezina oraindik holako gauzak gertatzea euskalgintzan daramagun urte mordoa eramanda?
|
|
|
A ereduak euskalduntzen ez duela jakinik ere, Buesak ikaskuntzaren ia erdia eredu horren arabera funtzionatzen uzten du?. 475 Otsoa artzain.
|
Euskal
eskolaren zaindari nagusia euskararen eta euskaltasun ororen etsai amorratua. Herri honen berezko hizkuntza eta kultura nortasunaren zeinuak gorroto zituena kargu horretan ipini zuen Eusko Jaurlaritzak zer izan zezakeen euskaldunetik eta zer espainoletik?
|
|
|
Eskola diglosikoa gizarte diglosikoan: ez litzateke, ez, kidetasun okerra
|
euskal
eskolaren ezaugarririk behinena nabarmentzeko. Nagusi dugun elebitasun diglosikoaren sareetan ainguraturik, eskolari eslei dakiokeen eginkizunik garaiena egoera diglosiko horren aurkako gotorlekua eraikitzea izango litzateke.
|
|
|
Besteak beste, ikastolen herri mugimenduan nabari zitekeen baldintza osagai hau: Euskal Herria euskararen herria izan denez,
|
euskal
eskolak euskararen hezkuntza eredua erein behar du oroz gain. Jarrera horren oinarrian dauden balio nazional eta ideologikoen indarrik gabe, eginkizuna ezinkizun geratuko zen ikastolen loraldian, eta gizartearen izaera erdaldunaren argudio pragmatikoa bihar etziko Euskal Herriaren ametsa zapuzteko aitzakia bidea.
|
|
|
Gogora dezagun, badaezpada, ostera ere: herri euskaldun bat sortzeak dakarren
|
euskal
eskolaren egitasmoa eragiten duen kontzientzia nazionalaren zirrara eta indarra. Nolako zirrara haizeak jotzen du egungo Euskal Herriko unibertsitate barrutietan?
|
|
|
687 Anjeles Iztueta: Gizarteak eleaniztasunaren aldeko apustua egin du,
|
Euskal
Eskola Publikoaren XII. Jaia, Irutxulo, 2003.
|
|
|
690 Paulo Iztueta:
|
Euskal
eskola publikoaren legea: hamar urteko balantzea, Hik hasi, 2003, 11.
|
|
|
Euskarazko eskolak 1930ean hasi zituzten (190), 270 ikaslerekin, eta ba dirudi, Jadarkak dakarrenez,
|
euskal
eskola hauetako ikasleen kopurua handi tzen joan zela (191). Euskarazko antzerki talde bat ere bazuen, Oldargi izene koa, eta honek ere bere agerraldi sonatuak egin zituen, horietako bat Bilbaoko
|
|
|
5)
|
Euskal
eskolarik gabe euskera hil egingo da. Euskaltzaindiak ezin dizaioke huni luzaroago ez ikusia egin, gauza jakiña baita.
|
|
|
Eragozpenen betiko aitzekia jarri oi dugu gure burua garbitzeko; bañan au ez da aski. Euskal errebistak tajuz argitaratu,
|
euskal
eskolak metodoz eman, eta euskal arazo guziak zindoro eraman arte, ez dugu aipurik irabaziko, aipu ori merezi ez dugulako.
|
|
|
Antzerkiko jendea bakarrik ez ginen biltzen, orduanArte Garaikideko
|
Euskal
Eskola ere sortu nahi zuen Jorge Oteizak. Eskultoreekin batera dantzakoak (Urbeltz) eta musikariak (Mikel Laboa) zebiltzan.
|
|
|
Lehengo antzerkia zen, Xabier Letek esaten zuen bezala, garo usaina zuena. Donostiako Udalarena zen, eta horrez gain, Maria Dolores Agirre bere zuzendariak Deklamazio
|
Euskal
Eskola ere sortua zuen; gu sortuta ere, jarraitu egin zuten.
|
|
2005
|
|
|
Seaskako zentroetan euskara batua irakasten da baina horrez gain, eskola bakoitzak tokiko euskalkia eta hizkera lantzen ditu.
|
Euskal
eskola publikoa egitea dute helburu nagusi baina egungo sistema publikoak hainbat gabezia ditu Seaskakoen iritziz eta diru pribatuak finantzaturiko zentroa da. Hala ere, oztopo guztien gainetik, gogoak indar handia du Iparraldean eta ohiko hezkuntza programa eskaintzeaz gain, integrazioari ere garrantzia handia ematen diote Seaskan.
|
|
|
X. Garagorri. Euskararen Erabilera Arautzeko Oinarrizko Legean (1982), LOGSEren Dekretuetan (1990) eta
|
Euskal
Eskola Publikoaren Legean (1993) esaten da zerbait, baina oso oso zehaztasun gabeko formulazioak dira. Euskal Eskola Publikoaren Legearen 18 atalean, adibidez, hau dator:
|
|
|
Euskararen Erabilera Arautzeko Oinarrizko Legean (1982), LOGSEren Dekretuetan (1990) eta Euskal Eskola Publikoaren Legean (1993) esaten da zerbait, baina oso oso zehaztasun gabeko formulazioak dira.
|
Euskal
Eskola Publikoaren Legearen 18 atalean, adibidez, hau dator: «Euskara eta gaztelania nahitaez sartuko dira euskal eskola publikoan gara daitezen programetan, bi hizkuntzen ahozko zein idatzizko ulermena eta adierazpena benetakoa izan eta gutxienez ohiko harremanetarako eta erabilerarako hizkuntza gisa erabili ahal izan daitezen».
|
|
|
Euskal Eskola Publikoaren Legearen 18 atalean, adibidez, hau dator: «Euskara eta gaztelania nahitaez sartuko dira
|
euskal
eskola publikoan gara daitezen programetan, bi hizkuntzen ahozko zein idatzizko ulermena eta adierazpena benetakoa izan eta gutxienez ohiko harremanetarako eta erabilerarako hizkuntza gisa erabili ahal izan daitezen». Nolabait ere, bi hizkuntzek derrigorrezko hezkuntza bukatzen denean garapen berdina izan dezatela.
|
|
|
Aldiz, etxetik euskaldun edo elebidun diren ikasleekin, nolabait euskaldun zaharrekin, gaztelaniaren eta gutxienik ingelesaren ezagutza egokia eskuratzeaz gainera,
|
euskal
eskolak hizkuntza gaitasunari dagokionez, egin ditzakeen hobekuntzak ugariak dira. Lehendabizi etxetik dakartena sendotu.
|
|
|
Lehiaketa argitarapen zirkuitu horrek berehala aurkitu zuen merkatu berria,
|
euskal
eskola zabaltzean eskolatik bertatik narrazio testu laburren eskaria zetorren. Jeneralean, ipuina eleberriaren menpean ikusi nahi izan bada, hamarkada honetako ipuingintzak autonomia handia erakusten du bestelako generoekiko.
|
|
|
|
Euskal
eskolatik testu txikien eskaera handitzea.
|
|
|
Kanpoko eragileen artean autonomia politikoa lortu izanak ekarri zituen ondorioak aipatu behar genituzke:
|
euskal
eskola, euskararen legea, unibertsitatearen garapena, frankismoak eragindako deskulturazioari aurre egitearren kultura politika berriak... Hori guztia gehi sasoiak sormenerako ema8" Euskal letren dantza, 1983 Literatur produkzioaren azterketa kritikoa", Kandela, Hordago, 1983 ten zituen erraztasunak.
|
|
|
2.1.1.6
|
Euskal
eskola sareak
|
|
|
1993 urtean
|
Euskal
Eskola Publikoaren legea onartu ondoren, derrigorrezkoirakaskuntzan sare publikoak eta itunpeko sareak izan dute arrakasta gehien.
|
|
|
2.1.1.6
|
Euskal
eskola sareak.
|
|
|
1.3
|
Euskal
Eskolak (1932)
|
|
|
Diktadura erori eta II. Errepublika sortu zenean, mugimendu nazionalistakeragin handia izan zuen
|
Euskal
Eskoletan. Euskararen aldeko mugimendua esnatuzen, eta zenbait pertsona ezagunek euskararen irakaskuntzari laguntza emanzioten, batzuek alderdi edo elkarteren baten izenean, beste batzuek beren kabuz.Horien artean honako hauek dauzkagu:
|
|
|
II. Errepublikaren garaian, 1932an, Emakume Abertzale Batzak (EAB) EuskalEskolak irekitzearen aldeko deialdia egin zuen; deialdi hori egiteko arrazoienartean, hauek nabarmendu daitezke: alde batetik,
|
Euskal
Eskoletan euskararenerabilera bultzatzen zelako; eta beste aldetik, Madrilgo gobernuak ezartzen zuenheziketa publikoa antiklerikala zelako.
|
|
|
Errepublika etorri zenean, eskoletan erlijioa irakastea debekatu zen. EuskalHerrian, erlijiozko sentimendu sutsua zegoen, eta Errepublikak eskoletatik kristauheziketa ezabatu zuenean,
|
Euskal
Eskolak bilakatu ziren erlijioa irakasteko gune, euskaraz noski.
|
|
|
Eusko Jaurlaritza eratu zenean,
|
Euskal
Eskolak haren legeen baitan funtzionatzera pasatu ziren; baina, beste hainbat gauzarekin gertatu zen bezala, 1936kogerrak eta geroko okupazio frankistak Euskal Eskolak, lehenengo Ikastolak etaAuzo Eskolak desagerrarazi zituen.
|
|
|
Eusko Jaurlaritza eratu zenean, Euskal Eskolak haren legeen baitan funtzionatzera pasatu ziren; baina, beste hainbat gauzarekin gertatu zen bezala, 1936kogerrak eta geroko okupazio frankistak
|
Euskal
Eskolak, lehenengo Ikastolak etaAuzo Eskolak desagerrarazi zituen.
|
|
|
Gerraosteko
|
Euskal
Eskolen bilakaeran bi aldi zehaztuko ditugu, Basurko (1990), Fernandez (1994) eta Felix Etxeberriari (1999) jarraiki:
|
|
|
Aldi hauek bereizteak dakartzan zenbait kontraesan adieraziz, Fernandez-ek (1994: 132) horrela ulertzen du
|
Euskal
Eskolen ibilbidea: Euskal Herri osoaridagokion zerbaitez ari garela onartu behar dugu; beraz, epeak ezarrita ere, herrialde guztien egoera islatu genuke.
|
|
|
Elbira Zipitriak sortu zuen, 1946 urtean, klandestinitatean, Donostiako EtxeEskolen esperientzia. Errepublika garaiko
|
Euskal
Eskoletan andereño ibili zen bera (Muñoaren ikastolako andereñoa, hain zuzen, Gipuzkoan).
|
|
|
Fernandez-en (1994: 57) esanetan, gerra aurreko eta gerra osteko
|
Euskal
Eskolen bilakaerak lotura estua du. Horren erakusgarri argiena Elbira Zipitriaren bizitzaeta hezkuntza lana da, aldi bietan partaide eta egile izan baitzen.
|
|
|
3.2 Euskal Autonomia Erkidegoko
|
Euskal
Eskola Publikoaren legea
|
|
|
Jarraian, EAEn 1993ko
|
Euskal
Eskola Publikoaren Legeak ezarritako eskolapribatuaren eta publikoaren arteko banaketaren ondorioak aztertuko ditugu. , aipatu lege horrek ikastetxe publikoetan gurasoei eskaini dizkien aukerak ere aipatuko ditugu.
|
|
|
1993ko
|
Euskal
Eskola Publikoaren Legearen ondorioz, Ikastolak desagertuegin ziren eta Euskal Autonomia Erkidegoko ikastetxeak hiru saretan sailkatuakizatetik, alegia:
|
|
|
1993ko
|
Euskal
Eskola Publikoaren Legearen ondorioz, gurasoen partaidetzaorganoak funtsezkoak dira ikastetxeen gobernuan.
|
|
|
Azkenik, hirugarren atala aipatuko dugu, egungo
|
Euskal
Eskolako hezkuntzaerakunde sozialak, alegia. Bestela esanda, zeintzuk dira gaur egun Euskal Herrianeuskarazko eskolatzean lanean diharduten hezkuntza erakundeak?
|
|
|
SEASKA: Iparraldeko Ikastolen sarea; 1969an lehen urratsak ematen hasi eta gauregun oraindik ere
|
Iparraldean
euskal eskola eraikitzen jarraitzen duen erakun dea.
|
|
|
1991n, sare publikoko eta ikastoletako jendea (gurasoak, irakasleak...) biltzen hasi zen, Ikastolak sare publikoan txertatzeko bideari ekitekoasmoz. Sortzen taldearen inguruan antolatutako dinamika eta elkarlanak aintzathartzekoak dira
|
euskal
eskolaren eraikuntzan. Hain zuzen, Auzmendik dioenbezala (1998: 38), 1992 EAEn onartzear zegoen Euskal Eskola Publikoarenlegea zela eta,. Euskal Eskola Publiko Berria?
|
|
|
Sortzen taldearen inguruan antolatutako dinamika eta elkarlanak aintzathartzekoak dira euskal eskolaren eraikuntzan. Hain zuzen, Auzmendik dioenbezala (1998: 38), 1992 EAEn onartzear zegoen
|
Euskal
Eskola Publikoarenlegea zela eta,. Euskal Eskola Publiko Berria, lelotzat hartuta, Sortzen taldea eratuzen, eta ondoren DENON ARTEAN plataforma gauzatu zen (Sortzen IkastolenElkartea FAPK EHUko Hezkuntza Mintegia EILAS Irakasle Elkartea LAB). 1993ko Euskal Eskola Publikoaren Legea onartu zenean, DENON ARTEAN plataforma desegin egin zen eta Nafarroako Erkidegoan Sortzen ekimenak jarraibideaizan zuen.
|
|
|
Sortzen taldearen inguruan antolatutako dinamika eta elkarlanak aintzathartzekoak dira euskal eskolaren eraikuntzan. Hain zuzen, Auzmendik dioenbezala (1998: 38), 1992 EAEn onartzear zegoen Euskal Eskola Publikoarenlegea zela eta,?
|
Euskal
Eskola Publiko Berria, lelotzat hartuta, Sortzen taldea eratuzen, eta ondoren DENON ARTEAN plataforma gauzatu zen (Sortzen IkastolenElkartea FAPK EHUko Hezkuntza Mintegia EILAS Irakasle Elkartea LAB). 1993ko Euskal Eskola Publikoaren Legea onartu zenean, DENON ARTEAN plataforma desegin egin zen eta Nafarroako Erkidegoan Sortzen ekimenak jarraibideaizan zuen.
|
|
|
IKASBATUAZ Elkartea 1993 ikasturtean sortu zen. Hain zuzen, 1993anEAEko Legebiltzarrean onartu zen
|
Euskal
Eskola Publikoaren Legearen ondorioz, Konfederazioan zeuden Ikastolek aukera publikoa egin bazuten ere, eskaini zeneredu publikoa ez zetorren bat euren nahiarekin; orduan, Ikastola bakoitzak, ekonomia baliabideen arabera, batik bat, aukera egin zuen. Horregatik, SarePublikora bilduriko Ikastolek elkarrekin antolatuta jarraitzeko behar larria nabaridute:
|
|
|
1998an sortutako hezkuntza erakunde soziala. ?
|
Euskal
Eskolaren azken20 urteak, izenburupean Ipar Hegoa lan ikasketetarako fundazioak antolatutakotopaketen ondoren sortu zen.
|
|
|
Emakume Abertzale Batzak
|
Euskal
Eskoletan euskararen erabilera aldarrikatzen zuen Z O
|