|
2000
|
|
|
Baina batez ere
|
etxeko
atarian jesarrita dagoen gizonak eman dit atentzioa, zeren, lur berde esmeralda aurretik, itsaso koloreanitza atzetik, eta zeru beruna goitik, bera da paisaiaren oreka, bera eta bere arropa beltzak, eta bere pentsamendu gaelikoak. Aipatutako beste hiru elementuak hain dira neurrigabeak, hain amaigabeak, hain infinitu eta absurduak, ezen bere aulkitxoan jarrita lasai pentsatzen ari den gizon hori baita paisaia zoragarri hau orekatzen duena, paisaia hau existitzearen arrazoia.
|
|
|
Bazkaldu ondoren,
|
etxe
atarirat joan, eta jauregiko aitzin paretaren kontra paratu nintzen, kanpoko jarleku luzean, beheko solairuko egongelarat jotzen zuen leihoaren ondoan, hartu nuen erabakiaz damu, zeren imajinatzen bainituen osaba Joanikotekin jauregi inguruan izan nitzakeen inkontruak, hain gaitzak eta hain nekeak —entseiaturik bakoitza bertzearen begien ekiditerat, elkarri hitz egin gabe—, non bururatz... Eta gogogaizten hasia nintzen jada... baina egongelako leihoa zabalik zegoen, eta gurasoen xuxurlak hautsi zituen ene gogoeta ilun haiek:
|
|
|
Eta kapatazek gain batean zegoen zurezko etxe polit baterantz eraman gintuzten, non ediren baikenuen nagusia,
|
etxeko
atarian, hamaka batean etzanik. Eta kapataz haietarik batek ene berri eman zion, eta nagusi nafarrak argibideak eskatu zizkidan, euskaraz.
|
|
|
Josurekikoa agitu eta pare bat ordu geroago, gurea izandako
|
etxeko
ataritik berrogeita hamar bat metrora nintzen, auto barnean. Unaik emandako datuen ariora, Ximurra bederatzietan agertuko zen nire emaztearen eske.
|
|
|
Ginebraren eta tabakoaren keru lehorraren gibelean, berritasunaren gozotasun hezea gordetzen zuen haren ahoak, gaztetasunaren bizitasun zalua haren mihiak. Erran bezala, ez zen luze haren
|
etxeko
atariraino, baina ordu laurden baino gehiagoko bidea izan genuen, hainbertze aldiz berredan nuen-eta ezpain haragitsu horiek irekitzen zidaten iturritik. Zorabio batean, ezker eskua haren bular gainean pausaturik nuela urratu genituen azken metroak, karrika hutsean gaindi.
|
|
|
|
Etxeko
atarian lehenbizi eta etxebizitzako eskailburuan gero, txirrina zanpaka egin nuen denborak epeldu zizkidan haserrearen su pindarrak. Haien ordez, halako artegatasun ilaun batek egin zuen habia neure barrenean:
|
|
|
Asteburu libre baten bezpera, zortziak eta laurden jo gabe eta dagoeneko
|
etxeko
atariaren parean. Kristinaren ondoan egindako hamabi urteetan hiru lau aldiz baizik ez zitzaidan gisakorik agitu, eta Unai sortuz geroztik, zazpi urte lehenago, behin bitan baizik ez.
|
|
2001
|
|
|
Birgeriak egin behar izan zituen atea zabaltzeko. Geroago aitortu zion Mariak bere ametsik zoroenetan ere ez zuela sekula
|
etxeko
ataria hain senargai dotorearen besoetan zeharkatu.
|
|
|
Nork zabaldu ote du mapa zaharkitu hau lurrean,
|
etxearen
atarian, bisitarien lokatzak eta hautsak jasotzeko. Goiok berak igual, eta mapa tolestu eta sarreran jarri orduko gure herri txiki urruna bilatuko zuen, bere hatz erakuslearen punta munduko marra eta kolore urratu eta azalduen artean eramanez.
|
|
2002
|
|
|
Erromako
|
etxe
atari anitzetan idazki bat zegoen: " Cave canem", alegia," Kontuz zakurrarekin!".
|
|
|
Iritsi baino lehenago, anbulantzia bat ateratzen ikusi nuen, argi horiak eta sirena hotsak dantzan jarriak zituena.
|
Etxeko
atarian arreba eta izeba Luisa aurkitu nituen. Hezeak zituzten begiak.
|
|
2003
|
|
|
Artean ez genuen batak bestearen giltzarik. Artean egon gabea nintzen euripean bere
|
etxe
atarian leihoetara begira atezuan, artean ez nintzen sentitu inoiz kalean bazterrik bazter doazen zakur deslai bustien pare eta aldi berean zoriontsu, baina kristalezko kafetegia bijilatuz itsasertzeko pasealekuan joan etorrian nenbilen bitartean (ordu erdi bat lehenago iritsia nintzen hitzordura) ohartu nintzen Max Frischekin nahasten ninduen ikasle ohi hark zenbaterainoko grazia egiten zidan.... Bere ibiltzeko modu baldres eta aldi berean miragarria irudikatzen ari nintzen, funanbulista bat galtzadaren gainean bezala mugituz agertu zenean.
|
|
|
|
Etxe
atarira iritsi ginelarik, giltzak atera eta sartu ginen bebarrura. Igogailuaren botoia sakatu eta nigan beste norbait ikusiko balu bezala begiratu zidan berriro.
|
|
|
Gizonok ez dakigu zergatik den horrela, baina neuk ere behin baino gehiagotan sentitu izan dut, batzuetan kontzientzia txarrarekin izan bada ere, bozkario hori. Inoiz ez, hala ere, Sophieren
|
etxe
atarian, hori ziurta dezaket edo zin egin, komisarioari zin egin nion bezalaxe, ez bainaiz inoiz, lekuko batek besterik dioen arren, Sophieren etxean izan, ez haren egongelan hizketan egon eta gutxiago egin baitut haren ohean lorik.
|
|
|
Monikarengan, aldiz, harridura izan zitekeen harreman horretako sentimendu nagusia, harridura eta ikara punta bat, eta laineza ere bai seguru asko, denok hainbeste miresten genuen idazleak sekretuaren jabe egin zuelako eta maiteminduek berritan erakusten duten eroapen itsuarekin jarraitzen ziolako. Ez nuen jakingo une horretan elkar non ezagutuko zuten esaten, baina jeloskortasun erretrospektiboak ematen duen argitasunarekin ikusi nuen idazlea, ni neu inoiz ibili nintzen bezalaxe, Monikaren
|
etxe
atariko espaloiak iragaitzez bezala baina goiko leihoetako argiei erreparatuz behin eta berriro euripean zeharkatzen, edo ilunabarrak ekarri ohi digun desolazioaren kontra telefonoa eskuan zuela irudikatu nuen, deitu ez deitu zalantzan, maiteminak, sukarrak bezalaxe, gora egiten baitu nekearekin ordu jakin batzuetan. Horrek ez zuela esan nahi, ordea, Monika idazlearekin maiteminduta zegoenik erabaki nuen, hurkoaren sentimenduak epaitzeko presak eman ohi digun segurtasunarekin.
|
|
2004
|
|
|
Ze, arropak erosi, aparretan itolarritu, zuk ni salbatu... Beraz, laurak puntu puntuan gure
|
etxe
atarian ikusi nahi zaitut.
|
|
|
Pablok, Signora Mariaren
|
etxeko
atarian sartu bezain pronto, pentsatu du itxura ona zeukala pelikula horrek. Egunen batean ikusi duela.
|
|
|
Gogo bereziz uzten du esnea Ginoren
|
etxeko
atarian, beti besteei baino apurtxo bat gehiago, eta poztu egiten da entzuten duenean karreraren bat irabazi duela munduko bazterren batean, bere esneari esker.
|
|
|
Martinen
|
etxeko
atarian zegoen termometrorik zehatzena: kuku bat, hankan lotuta soka luze bat zeukana.
|
|
|
Laguntzarik behar al duen galdetu dio gizonak, eta Luisak ezetz, gertu bizi dela, lasai egoteko, baina gizonak eskuetatik kendu dizkio poltsak eta bere
|
etxeko
atariraino lagundu du Luisa. Bidean German deitzen dela esan dio, alarguna dela eta txokolatea asko gustatzen zaiola.
|
|
|
Eskerrak eman dizkio Luisak
|
etxeko
atarian, agurtu du, eta, eskailerak igotzen hasi baino lehen, hasperen egin du. Eta berriz egin du hasperen etxeko atea itxi eta poltsak sukaldeko mahaiaren gainean utzi dituenean.
|
|
2005
|
|
|
Baietz esaten badidazu, erraz izango zaizu etortzea: taxia
|
etxeko
atarian jarriko genizuke, bon, eta hura hartu eta hona etorri besterik ez zenuke egin behar. Eta, azkenik, zure parte hartzeagatik dirutxo bat ere emango genizuke, jakina:
|
|
|
Baietz egin zuen buruarekin, baina aurpegian igartzen zitzaion ez zuela sinisten Kodak hiltzeagatik nengoenik bere
|
etxeko
atarian gaueko hamaikak eta hogeian.
|
|
|
Lehenengo Ander hiltzen da, bere buruaz beste eginda edo bestela norbaitek eraila; ez dago beste aukerarik, eta ez bata ez bestea ez dira logikoegiak. Gero, lapur batzuk jatetxean lapurtzen ahalegintzen dira, ostikoka bidaltzen ditugu, eta handik ordu batzuetara bihotz bat josten dute nire
|
etxeko
atarian. Dena lotuta egon behar zuela pentsatu nuen, baina Ander zergatik hil zen jakin arte nuen beste guztia argitu.
|
|
|
Denak isilik geratu ziren,
|
etxe
atarian triste itxurak eginez. Kixmi dardarka zegoen.
|
|
|
Itzuli eta
|
etxeko
atarian zegoela ikusi nuen, panty bat eskuetan.
|
|
|
Noizean behin zakur kanpotarren bati so egiten zioten, edo zerua zeharkatzen zuen abioi bati. Barrutik egurrez eginak ziruditen,
|
etxe
atarietako erliebe horien antzera, atso agure baserritarrak irudikatzen dituztenak, tipiko bezain horterak.
|
|
2006
|
|
|
Karlos azkenekoz ikusi zuen eguneko irudiak ikusi ditu. Bere gurasoen
|
etxeko
atariaren aurrean daude. Karlosek esan dio hurrengo egunean ez dutela elkar ikusiko, Hendaiara joan behar duelako dentistari bisita egitera.
|
|
|
Hurrengo bi asteburuetan itzuli zen, eta
|
etxeko
atarian hasten zen korridorearen ezkerretara zeuden gelak garbitu zituen: egongela ilun bat, komun estua eta sukaldearen ondoko biltegia.
|
|
|
Hanka bat kalean neukan eta bestea
|
etxeko
atarian. Biak kordoka sentitzen nituen alkoholaren eraginez, albo batetik bestera.
|
|
|
" Aitor, hurrengo baten ez ditut Veronicaren autoan ehun kilometro egingo ezkerreko karril madarikatu horretatik. Berdin dit hamaikagarren neskarekin haserretu bazara eta asteburuko
|
etxearen
atarian botata utzi bazaitu, hamar libera gorri poltsikoan eta etxerako modurik gabe".
|
|
|
Gehienek, ordea, ez zuten abiturik edo tunikarik janzten, ni bezalako gizon, haur eta emazteak baitziren.
|
Etxe
atarietan ez zen aterik gelditzen bere erroetan. Gehienetatik oihu lazgarriak edo orro basak jalgitzen ziren kanpora.
|
|
2007
|
|
|
Elisa ez zen munduaren amaieran bizi, munduaren amaiera hasieragoan dago, etxearen aldean. Parte Zaharreraino eraman ninduen eta han
|
etxeko
atarian nengoela hiririk gabe geratu ginela iruditu zitzaidan. Alde batean itsasoa ikusten nuen, itsaso gris zakar eta kaioz betea; bestetik, mendia, adar eta zuhaixkez josia, egunez bederen.
|
|
2008
|
|
|
|
Etxe
atarian musukatu nau, eta dagoeneko bere jaka alfonbra besarkatzen ari da. Bi izaki basati gara orain, elkar irentsi nahi dugun bi munstro, izara leunetan irristan.
|
|
|
Sortu ere, sortzen ziren hiru anaien artean halako solasaldi batzuk, zeinetan, noizean behin, aitak ere parte hartzen baitzuen, honek ere semeei irakatsi nahi baitzien, antza, gerraren joan etorrietan ikasitakoa, bere jakituria gaztelaniazko hitz urri batzuetara mugatzen bazen ere. Beñardok, baina, berea beste jolas bat zelako edo, ez zuen solas haietan parte hartzen, edo ez entzunarena egiten zuen, lekuko arruntik arruntenak ere ez luke besterik baieztatuko, munduan iragana atzemateko moduko betaurrekoen jabea balitz, hain zen markatua Beñardoren jarrera, pasiboa bezain erabatekoa?, beste anaiak zeudèn tokian egon arren, sukaldean,
|
etxeko
atarian, nonahi??, ez balego bezala. Baina Beñardo, menturaz, alor hartan ere alfer hutsa zen, eta alferkeria zuen bere desinteres interesatuaren arrazoi; edo, beharbada, ez zuen beste hizkuntza bat ikasteko beharrik sumatzen.
|
|
|
Regina neska ernea da, eta balio du? , esan zion doña Normak,
|
etxeko
atarian askaltzen ari ziren egun batean.
|
|
|
zeruko amaren maitasunak itxuraldatutako hauts ezerezkoa airearen magalean dantzan; suzko fede hura, bai, ametsik ezinezkoena ere betetzeko bidean jar zezakeena: zer, izan ere, Ama Birjina urruneko herrietan agertu ondoren, La Saletten eta Lourdesen, bertan, ia
|
etxeko
atarian, agertu balitz, itxura guztien kontra?
|
|
|
Osaba Bixentek, alabaina, ez zion garrantzi handirik ematen?. Gu ere halaxe ibiltzen gintuan gaztetan? esaten zuen?, baina Beñardo
|
etxeko
atarira heldu eta bertan luze erori zèn igande gau batean, iritziz aldatu, hantxe utzi zuten lotan, ea eskarmentuan sartzen zen?, eta halaxe mintzatu zitzaion biharamunean:
|
|
|
Nire marmoka lehorrak non utzi ez dut jakiten, eta kaleak gurutzatzen ditut begiak itxita. Limoizko flashak zurrupatzen ditut
|
etxe
atarian. Haur lodi eta betaurrekodunak gorrotatzen ditudala esaten dut ozenki, aditu diezadaten.
|
|
|
Zuhaiztian, indartsu, zaratatsu ordurako, udaberriak bete betean erakusten zituen bere aberastasunak.
|
Etxeko
atarian ziren konturatzerako.
|
|
|
–Peulak dira Salematan nagusi, bassariak inguruko muinoetan daude. . Halaxe adierazi digu Keita gidariak, emakume peul baten
|
etxeko
atarian bazkaltzera geratu garelarik. Bedikek eta bassariek mendia dute bizileku, azoketan baino ez dira biltzen.
|
|
|
Gauak etxegabe asko agertzen ditu, eta etxedunen aterpean ere familia handiak biltzen dira. Oso atsegina da gau giroan
|
etxe
atarian afaltzea, gainera, harrikoa egiteko kanpoan baino ez dago ura maiz. Hala, langileak eta azoka desagertuta ere, hiri biziaren itxura hartu diogu Bamakori, oso berandura arte lorik hartzen ez duena.
|
|
|
Dena nik aurreikusi bezala gertatu zen, nik egin nahi nuenaren kontra alegia. Bere
|
etxeko
atarian buruz buru geratu ginelarik, eskuetan nuen uhala eman nion eta, elkar ezagutu berriek egin ohi duten eran, masailetan musu bana emateko gerturatu nintzaion. Eskuetan zuen uhalarekin nire lepotik zintzilikatu eta musu luze bat eman zidan.
|
|
|
Goizean etxetik atera baino lehen irakurri nuen beste behin ibilbideari eta nire eginbeharrei buruzko txostena. Aurreko egunetan pare bat aldiz egina nuen haren
|
etxe
ataritik unibertsitaterainoko bidea, gosaldua nuen kafetegian, ezagutuak nituen ordezkapen goiz horretan agurtuko nituen aurpegiak, bizkarrean joaz diosala egingo zidaten lankideak. Horrek guztiak ez zidan buruhausterik eragiten.
|
|
|
Hormak urdin argi.
|
Etxearen
atarian lorategi bat, ondo zaindua eta hondartzan txalupa zahar baten kroskoa.
|
|
|
Kontatzen dute, lagun minak izanik ere, Agirrek Azkue ez zuela inoiz etxe barrura sartzera gonbidatzen. Lagunak txistua jo orduko ateratzen zen atarira Agirre, eta hantxe egiten zuten berba luzaroan,
|
etxeko
atarian eserita.
|
|
|
Sortu ere, sortzen ziren hiru anaien artean halako solasaldi batzuk, zeinetan, noizean behin, aitak ere parte hartzen baitzuen, honek ere semeei irakatsi nahi baitzien, antza, gerraren joan etorrietan ikasitakoa, bere jakituria gaztelaniazko hitz urri batzuetara mugatzen bazen ere. Beñardok, baina, berea beste jolas bat zelako edo, ez zuen solas haietan parte hartzen, edo ez entzunarena egiten zuen –lekuko arruntik arruntenak ere ez luke besterik baieztatuko, munduan iragana atzemateko moduko betaurrekoen jabea balitz, hain zen markatua Beñardoren jarrera, pasiboa bezain erabatekoa–, beste anaiak zeudèn tokian egon arren –sukaldean,
|
etxeko
atarian, nonahi... –, ez balego bezala. Baina Beñardo, menturaz, alor hartan ere alfer hutsa zen, eta alferkeria zuen bere desinteres interesatuaren arrazoi; edo, beharbada, ez zuen beste hizkuntza bat ikasteko beharrik sumatzen.
|
|
|
zeruko amaren maitasunak itxuraldatutako hauts ezerezkoa airearen magalean dantzan; suzko fede hura, bai, ametsik ezinezkoena ere betetzeko bidean jar zezakeena: zer, izan ere, Ama Birjina urruneko herrietan agertu ondoren, La Saletten eta Lourdesen, bertan, ia
|
etxeko
atarian, agertu balitz, itxura guztien kontra?
|
|
|
Regina neska ernea da, eta balio du... –esan zion doña Normak,
|
etxeko
atarian askaltzen ari ziren egun batean.
|
|
|
Eta Beñardok hamasei eta hamazazpi urte egin zituen, eta ez ziren harritzekoak egunak, zeinetan erdi hordituta iristen baitzen etxera, baita guztiz hordituta ere –" Ez al dakik mozkortzea bekatu mortala dela, eta zuzenean joango haizela infernuko su leizera, gaizki erori eta burua hausten baduk, egunen batean?" esaten zion izebak, ezin serioago–, noiz edo noiz. Osaba Bixentek, alabaina, ez zion garrantzi handirik ematen –" Gu ere halaxe ibiltzen gintuan gaztetan" esaten zuen–, baina Beñardo
|
etxeko
atarira heldu eta bertan luze erori zèn igande gau batean, iritziz aldatu –hantxe utzi zuten lotan, ea eskarmentuan sartzen zen–, eta halaxe mintzatu zitzaion biharamunean:
|
|
2009
|
|
|
Atzera begiratu balute beste euritako bat eta beste gizaseme bat ikusiko zituzketen bide bera egiten. Catherineren
|
etxe
ataritik hartu zien arrastoa eta zakur usainean zihoan.
|
|
|
Munduko hirietan bidaiatuz Martinek taxia, mesedez esaten ikasi du dozenaka hizkuntzatan eta mapak irakurtzen eta lekuko ohiturak berehala ikasten, baina, bereziki, zure bizitzan une bero batez sartu eta irten nahi duten emakumeak identifikatzen ikasi du, horiek bakarrik interesatu zaizkiolako. Miriam Izenbako Hankaluze Usaingoxo ez da horrekin konformatuko, dardara bat du begietan hitz egiten dionean eta Martinek sentitzen du, bai, taupada epel epel bat haren ondoan ibiliz eta haren perfumea usainduz, baina haren
|
etxeko
atarira iritsi eta Miriamek zerbait hartu nahi ote duen galdetzen dionean baietz esango balio, engainatu egingo luke. Nahi duelako bai, zerbait, baina Miriamek ezin dio eman eta hilzorian daudenek ez dute inor engainatzeko eskubiderik.
|
|
|
bera ezagututa, baina, ez zen harritzekoa, hain zuen gorputza malgua eta arina; baita gihartsua ere, halako moduan, non txiki txikitatik hasi baitzen gainerako anai arrebek urrutitik ere berdintzen ez zituztèn jauziak eta zilipurdiak egiten: haren artaziak, bai lur gainean eta bai zuhaitz adar bati lotutako lokarriari helduta egiten zituenak ere, eta haren hegaldiak,
|
etxe
atariko albo batean jarria zutèn zabuan ibiltzen zenean?!
|
|
|
metro bat, bi metro; egun batean, gainera, goraino igotzea lortu zuen: zegoèn talaiatik ama ikusi zuen,
|
etxeko
atarira atera berria, jauregia zaintzèn zuten alemaniar ardi txakur biak. Mendi eta Sasi, askatu eta haiekin paseo bat egiteko asmotan.
|
|
|
Iritsi zen Domingo
|
etxeko
atarira Ada atzetik zuela; babestu zuen eskuez burua, ama erratzaz astintzen ahalegintzen zen bitartean; galdetu zion honek: –Zer demontre egin duzu, demonio horrek??, eta Domingok honela erantzun zion, etxeko ate irekian barrena egiten zuèn mementoan doi:
|
|
|
–Zapata takoi altu/ txarolezko finak,/ galtzeta zetazkoak/ dauden garesti, nak;/ hamaika gona dauzka/ bolante urdinak,/ ederki plantxatuta/ izeba Joakinak?; eta orduan, kantak liluratuta edo, Domingo gelditu egin zen, ahotsa isildu zen arte; segidan, kantak eragin ziòn sentimendua adierazteko edo, begiak itxi eta hasperen egin zuen, nekea, zalantza eta mina zerizkiòn keinu agerikoan, berriro aurrera egiteko, bost metro, hamar, hamabost?
|
etxeko
ataria ikusgai zuèn punturaino, non berriro gelditu eta harridura keinu nabarmena egin baitzuen, burua ezker eskuin mugituz, ikusitako hartan zerbait ulertu ez balu bezala; hiruzpalau segundoko geldialdiaren ondotik, berriz, aurrera ekin zion, ordura arte bezala isilik, isilik eta erne, zuhaitzen babesa bilatuz, norbaitek ezustean ikusiko zuen beldur zelako itxura emanez, harik eta gizon emakume... eta bi oihu isil egin zituen arte:
|
|
|
Zazpigarren egunean, halere, aspaldiko jostailuak gordetzen zituèn kaxoietako bat miatzen ari zela, ziba zahar bat ikusi, eta hura dantzatzeari ekin zion
|
etxeko
atarian, ziben aroa ez zen arren; eta orduan, ziba dantzan jarri bezain laster, irri zabala egin zuen, ziba dantzatzen zuen bakoitzean egiten zuen bezala, hain zuen atsegin ikuskizun koloretsu hura, koloreztatu ere, ederki koloreztatzen baitzituen Gabinok zibak, kolore biziekin; gero, eskuan hartu eta begien parean jartzen zuela, beste irri bat egin zuen, ziben dantzak eta altzairuzko puntak esku... –Domingo Katagorri eta Damaso Musker??, eta noiznahi galdetzen zion:
|
|
|
hamazortzi urte izango genituen. Ni jostetik irteten nintzenean, egunero izaten nuen Carmen zain jostunaren
|
etxeko
atarian. Elkartu eta, pertsona bera bagina bezala, batak besteari ezer esan beharrik gabe ekiten genion bideari.
|
|
|
Besoetan harenak nekartzan. Nafarroako errege bezperako zaldunek inguratua zegoen, ostatu eman zigun
|
etxeko
atarian. Kanporatzeko prest iduri zuen.
|
|
|
Udako gau beroa zen, eta hala ere falta ziren emagalduak, eskaleak eta lapur tikiak, aitzineko egunetan zoko horietako errege erreginak. Haien ordez, burges miliziako armagizonek zaintzen zituzten
|
etxe
atariak. Gure arteko ezjakinenak ere bazekien Parisko burges milizian erromazale errabiatuak baizik ez zirela.
|
|
|
Jesus Ulaiar lurrean etzanda geratzen zelarik, erasotzaileek ihesari eman zioten kolore zuriko Chrysler markako auto batean, Ataunerantz (Gipuzkoa), Lizarrustitik. Etxarri Aranazko alkate ohia bizirik egon zen
|
etxeko
atarian minutu batzuk.
|
|
|
KANPOSANTUBONEN LEHENBIZI LURPETUZIrEN ZULOTIK JASO ONDOREN, EZURTEGI HONETAN GORDETURIK DauDÈ. ETXARRIN JEYO, ETXARRIN NErE BIZI GUZIEN BIZI ETA ETXARRIARREN ALDE AUNBESTE URTETAN SIÑES LAN EgIN ONDORIEN, MAIZA KALEKO 4BEN, NErE ETXEKO ATAYEN, BETI EZAgUTUDIAUN TXARTXENEKO IZENAreKIN,
|
ETXEKO
ATAri AURREKALDE AURREKALDIEN, GABES ETA EZ USTIEN, ANIMAGABEKO PIZTI LOTXA EMANGARRIBATEK, BERE MOdUKO BESTE IRUBEN NEHI TA NEHIEZKO LAGUNTZAreKIN BOST TIROOKIN LAPURTU ZUBIETEN BIZIYE.
|
|
|
Dena den, sinesten ez dutenek ere zintzilikatu egiten dute. Gure gizarteak biziki estimatzen duen Niels Böhr Nobel Sariak, mekanika kuantikoan adituak, zaldi ferra bat zeukan
|
etxeko
atarian. Lagun bisitari batek ferraz galdetu zion, nolatan bera bezalako gizon jakintsu batek fedea izan zezakeen bitxikeria irrazional horietan.
|
|
|
barrua egurasteko leihoak zabalik zituèn gela batetik, ziur asko– zabaltzen hasi zenean: ...koak/ dauden garesti’nak;/ hamaika gona dauzka/ bolante urdinak,/ ederki plantxatuta/ izeba Joakinak"; eta orduan, kantak liluratuta edo, Domingo gelditu egin zen, ahotsa isildu zen arte; segidan, kantak eragin ziòn sentimendua adierazteko edo, begiak itxi eta hasperen egin zuen, nekea, zalantza eta mina zerizkiòn keinu agerikoan, berriro aurrera egiteko, bost metro, hamar, hamabost...
|
etxeko
ataria ikusgai zuèn punturaino, non berriro gelditu eta harridura keinu nabarmena egin baitzuen, burua ezker eskuin mugituz, ikusitako hartan zerbait ulertu ez balu bezala; hiruzpalau segundoko geldialdiaren ondotik, berriz, aurrera ekin zion, ordura arte bezala isilik, isilik eta erne, zuhaitzen babesa bilatuz, norbaitek ezustean ikusiko zuen beldur zelako itxura emanez, harik eta gizon emakume...
|
|
|
bera ezagututa, baina, ez zen harritzekoa, hain zuen gorputza malgua eta arina; baita gihartsua ere, halako moduan, non txiki txikitatik hasi baitzen gainerako anai arrebek urrutitik ere berdintzen ez zituztèn jauziak eta zilipurdiak egiten: haren artaziak, bai lur gainean eta bai zuhaitz adar bati lotutako lokarriari helduta egiten zituenak ere, eta haren hegaldiak,
|
etxe
atariko albo batean jarria zutèn zabuan ibiltzen zenean...!
|
|
|
metro bat, bi metro; egun batean, gainera, goraino igotzea lortu zuen: zegoèn talaiatik ama ikusi zuen,
|
etxeko
atarira atera berria, jauregia zaintzèn zuten alemaniar ardi txakur biak –Mendi eta Sasi– askatu eta haiekin paseo bat egiteko asmotan.
|
|
|
Iritsi zen Domingo
|
etxeko
atarira Ada atzetik zuela; babestu zuen eskuez burua, ama erratzaz astintzen ahalegintzen zen bitartean; galdetu zion honek: " Zer demontre egin duzu, demonio horrek?", eta Domingok honela erantzun zion, etxeko ate irekian barrena egiten zuèn mementoan doi:
|
|
|
Zazpigarren egunean, halere, aspaldiko jostailuak gordetzen zituèn kaxoietako bat miatzen ari zela, ziba zahar bat ikusi, eta hura dantzatzeari ekin zion
|
etxeko
atarian, ziben aroa ez zen arren; eta orduan, ziba dantzan jarri bezain laster, irri zabala egin zuen, ziba dantzatzen zuen bakoitzean egiten zuen bezala, hain zuen atsegin ikuskizun koloretsu hura, koloreztatu ere, ederki koloreztatzen baitzituen Gabinok zibak, kolore biziekin; gero, eskuan hartu eta begien parean jartzen zuela, beste irri bat egin zuen, ziben dantzak eta altzairuzko puntak esku... " Domingo Katagorri eta Damaso Musker" –, eta noiznahi galdetzen zion:
|
|
2010
|
|
|
bada, txakurrarekin berdin gertatu zitzaidan, baina sentimenduen alorrean. Txakur leial bezain jatorra zen Berg, atsegin atsegin nuena, harik eta, egun batean, ni
|
etxeko
atarian nengoen, uhaska inguruan, eta txakurrak, korrika etorrita, bularrera egin zidan jauzi, ur ertzean zeuden ahateak guztiz aztoratzen zituela?, nire harekiko harremanak atseginezkoak baino gehiago zirela jakin nuen arte: maite maite nuela, alegia, berak ni maite ninduen bezala?
|
|
|
Eta neurri guztiak, aitak soldaduari pistola kendu eta haren mugimendu guztiak blokeatu zituen? ez ziren aski izan, zeren, handik astebetera,
|
etxeko
atarian bakarrik zegoela, bost minutu lehenago ohi bezala ikusi nuen, bere baitan bildua, antza, zerumugari begira?, oilomobila martxan jarri, uhaskara abiatu, ertzetik uretara jauzi eta hantxe ito baitzen Heinrich. Ni etxean nengoen, eta Bergen negar zaunkek ohartarazi ninduten.
|
|
|
–Ea noiz datorkigun iragarri diguzun mutila, Susana, gogoa baitut beste Nazario bat ezagutzeko??. Bazkalduta gero, berriz, guztiok irten ginen
|
etxetik
atarira, kafeak eta bertako mahaian hartzeko asmotan. Gero?
|
|
|
zurezko eta burdinazko beste Rosanna batekin egiten baitzuen amets Domingok, buruan beste ezer ez baleuka bezala; beste batzuetan, berriz, hiztegi entziklopedikoan ikasitakoa izaten nuen buruan: ...ndik urruntzen ninduèn guztiak lotzen ninduela haren heriotzarekin, Helenak eskuetan sagar bat jarri eta bihotzean muxu baten desioa piztu zidanetik gauzak erabat aldatu balitzaizkit bezala; horregatik, Helena hil ez zitzaidan arren, hilik balego bezala sentitzen nuen sarritan, maila batean bai behintzat, eta horregatik, gau asko eta askotan, haize freskoa hartzea komeni zitzaidàn aitzakiarekin,
|
etxeko
atarira bakarrik atera eta, etxeko txakurrekin pixka bat jolastu ondoren, izarrei begira jartzen nintzen, izar haietatik zein ote zen nire bihotzeko Helena, hau edo beste hau, hura edo beste hura, izar distiratsuenen atzetik betiere.
|
|
|
baina ni ikusi ninduenean. Ada eta izeba Ernestinarekin nengoen une hartan?, bere galdera egin?. Libre al zaude memento batean, Gabino??? eta halaxe hitz egin zidan, gero,
|
etxeko
atarian: –Guztia iruzurra izan da, Gabino.
|
|
|
Loiolaraino iritsi zen odol isuria, 2008ko abenduaren 2an, EAJ, PSE EE eta Batasuna akordiora iristeko zorian izan ziren negoziazio gelatik oso hurbil: Arrupe
|
Etxearen
ataritik ikusi egiten da Inazio Uria enpresari azpeitiarra ETAko kide batek tiroka hil zuen lekua, Kiruri jatetxearen ingurua.
|
|
|
Xabierrek ez zuen
|
etxe
ataritik alde egiteko bere presa ezkutatzeko deus egin:
|
|
|
Martaliren esanetan, ordea, katua beti bezala etxeratu zitzaion ilunabarrean. Orain hantxe zegoen
|
etxeko
ataritik begira. Jendearen joan etorriei adi.
|
|
|
lepoko bat, esate baterako, Helenak egunaren hogeita lau orduetan lepotik zintzilik eraman zezakeena... nahiz eta gero eta konbentzituago nengoen nire susmo hura nire kontua zela, Domingok, lehenik eta behin, pilotu izan nahi baitzuen, ‘Rosanna’ izeneko hegazkina zuèn pilotuaren antzera, haren saioa eta hegaldia ikusi zuenetik —ni sendategian nengoen, eta ezin joan izan nintzen aerodromora, lastima...! — zurezko eta burdinazko beste Rosanna batekin egiten baitzuen amets Domingok, buruan beste ezer ez baleuka bezala; beste batzuetan, berriz, hiztegi entziklopedikoan ikasitakoa izaten nuen buruan: ...ndik urruntzen ninduèn guztiak lotzen ninduela haren heriotzarekin, Helenak eskuetan sagar bat jarri eta bihotzean muxu baten desioa piztu zidanetik gauzak erabat aldatu balitzaizkit bezala; horregatik, Helena hil ez zitzaidan arren, hilik balego bezala sentitzen nuen sarritan, maila batean bai behintzat, eta horregatik, gau asko eta askotan, haize freskoa hartzea komeni zitzaidàn aitzakiarekin,
|
etxeko
atarira bakarrik atera eta, etxeko txakurrekin pixka bat jolastu ondoren, izarrei begira jartzen nintzen, izar haietatik zein ote zen nire bihotzeko Helena, hau edo beste hau, hura edo beste hura, izar distiratsuenen atzetik betiere.
|
|
|
bada, txakurrarekin berdin gertatu zitzaidan, baina sentimenduen alorrean. Txakur leial bezain jatorra zen Berg, atsegin atsegin nuena, harik eta, egun batean —ni
|
etxeko
atarian nengoen, uhaska inguruan, eta txakurrak, korrika etorrita, bularrera egin zidan jauzi, ur ertzean zeuden ahateak guztiz aztoratzen zituela—, nire harekiko harremanak atseginezkoak baino gehiago zirela jakin nuen arte: maite maite nuela, alegia, berak ni maite ninduen bezala...
|
|
|
Heinrich, beraz, bere obsesio harekin zegoen, eta bere obsesio harekin jarraitu zuen. Eta neurri guztiak —aitak soldaduari pistola kendu eta haren mugimendu guztiak blokeatu zituen— ez ziren aski izan, zeren, handik astebetera,
|
etxeko
atarian bakarrik zegoela —bost minutu lehenago ohi bezala ikusi nuen, bere baitan bildua, antza, zerumugari begira—, oilomobila martxan jarri, uhaskara abiatu, ertzetik uretara jauzi eta hantxe ito baitzen Heinrich. Ni etxean nengoen, eta Bergen negar zaunkek ohartarazi ninduten.
|
|
|
" Ea noiz datorkigun iragarri diguzun mutila, Susana, gogoa baitut beste Nazario bat ezagutzeko...". Bazkalduta gero, berriz, guztiok irten ginen
|
etxetik
atarira, kafeak eta bertako mahaian hartzeko asmotan. Gero...
|
|
|
...an; nik banekien don Anizetoren zuhurtziaz kontu hartan guztian, eta berak bazekien amaren eta bion jokabide inozoaren berri; nik ez dakit don Anizetok amari zerbait esan ote zion bisita hartan... baina ni ikusi ninduenean —Ada eta izeba Ernestinarekin nengoen une hartan—, bere galdera egin —" Libre al zaude memento batean, Gabino?" — eta halaxe hitz egin zidan, gero,
|
etxeko
atarian: " Guztia iruzurra izan da, Gabino.
|
|
2011
|
|
|
Haren temak nahiago izan zituen erbestearen ezlekua eta bakardadea, bere herriak opa zion leku eza baino.
|
Etxe
atariko intxaurpe galdua ahantzi nahiz, ombú arrotz baten abegi onaren bila jo zuen, baina halakorik ez zuela erdietsi esango nuke; irratia piztu eta ea etxe aldeko albisterik ematen ote zuten egoten zen gau askotan, gorputza han gogoa hemen. Dena den, duela bospasei urte, diktadura hilzorian zela-eta erbestetiko itzulbidea zertxobait leundu zenean ere, ez zuen bihurtu nahi izan:
|
|
|
Zure aita leher eginik zetorren eskortatik, arratsalde osoa zalkea mozten ibili zelako, igitaia eskuan harturik; etxera iristean, berriz, leihoan aurkitu zuen zure ama. Izan ere, zu Jackekin jolasean zenbiltzan, Satur,
|
etxeko
atarian, eta zure amak ez zizun begia gainetik kentzen. Egur puska bat zenuen eskuan, hara eta hona botatzen zenuena, txakurrak eskura ekar ziezazun.
|
|
|
Hala, heldu zen
|
etxeko
atarira, muzkiriztarren eskortara, beraz?; hurbildu zen, memento hartan lurrak lantzen ari zèn Alfredo Huegun saskigile kanpai jolearengana, eta bere kezkaren berri eman zion.
|
|
|
egun batean, amets bat izan zuen: Anastasia, egun ezin eguzkitsuago batean, bularra ematen ari zitzaion komandantearen bilobari,
|
etxeko
atarian, gorroto gorde hura nagusitu eta haurra astintzen hasi zenean, aitzinean zuèn mahaiaren aurka lehenik, baita lurrera jaurti ere gero; jarraian, bat batean, zerura begira paratu eta zikoina bat ikusi zuen, Urgaindik zetorrena: mokoan oihal bat zeraman eta beragana. Anastasiagana?
|
|
|
ari zen hegaldatzen? baita, handik gutira,
|
etxeko
atariko mahaian pausatu, oihala utzi, eta berriro hegaldatu ere; ondoren, emakumeak oihala askatu?
|
|
|
Oroitzen al duzu nola Sansonen harriaren gainean egon ginèn egunaren biharamunean, ilunabarreko partean, zure etxera joan behar izan nuen, enkargu bat egitera, eta nola zuen
|
etxeko
atarian topo egin nuen zuekin: zurekin eta zure txakurrarekin?
|
|
|
Jacksonen heriotzaren berri zabaldu orduko hasi zitzaizkion jarraitzaileak doluminak ematen. Askok hildakoa bera zela uste izan zuten eta Moskuko bere
|
etxe
atarian lore sortak pilatzen hasi ziren. Loreak eskuetan erreskadan zain zegoen jendeari leihotik begira luzaz egon ondoren bere burua hiltzen saiatu zen.
|
|
|
Bere
|
etxeko
atarira iritsi eta autoa gelditu nuenean hasi zen zapatak janzten. Bere zangoen joko malabarak miretsi nituen zehar begiratuen bidez berriro ere.
|
|
|
Haren agindupean jarri zen Luigi ere. John Torrio pertsonaia altua, zurbila eta amultsua zen, goizetan
|
etxe
atarian emaztea musu batez agurtzen zuen, eta igandeetan St. Thomas elizako mezara abiatzen zelarik saindu irudien antza omen zuen.
|
|
|
|
Etxe
atarira sartu dira. Etxe barruan ere behe lainoa dago.
|
|
|
–Zorionez, zakurtxo itsusi bat hurbildu zitzaidan eta neure emaztearen boza zuen, benetan. Guau esan zidan, bai, etxera itzultzeko erregutu zidan, guau, etorri, guau, goazen etxera, ohea epel dago, guau, guau, esaten zuen zakurtxoak, eta
|
etxeko
atariraino lagundu zidan. Hala itzuli nintzen, eta emaztea ene esperoan, gaixoa, ez zegoen jadanik haserre.
|
|
|
|
Etxeko
atarira iritsi eta zalu igan ditu Werner Hebbelek eskailera ilunak. Malda madarikatuok, esan du, auzoko haurrek barreiaturiko jostailuetan behaztopatzean.
|
|
|
–oihutu zion Kropotkiri entzungo zionetz dudatuz. Hesitik
|
etxe
atariraino 30 bat metro baitzeuden, bidatzur batek zeharkatzen zituenak.
|
|
|
Gainerakook
|
etxe
atarira irten ginen.
|
|
|
Ahaztua zuen lotsa; ahaztua zuen ezen lehenago, prestatzen ari zela, ohean eseri zela oinetako bat kenduta eta bestea jantzita, eta arren eskatu ziola amari lehengusuei deitzeko, alegia zela joan. Eta hasierako irrika, mendi bazterreko
|
etxe
atarian eserita egotea, hontz kumeen ulua entzuten, zorion bizi bihurtu zen ilargitan, barruan gordetzeko gozoegia.
|
|
|
Ariza, azkar, atea kolpe batez ireki eta kanpora atera zen, Martinek urrats bat egin zuen atzerantz. Alboko eraikuntzatik hiruzpalau gizon emakume atera eta
|
etxeko
ataritik begira ari ziren. Arizak esku biekin pistolari eusten zion eta Martinen aurpegira apuntatzen ari zen.
|
|
|
Etxera joan nintzen eta, etxerako bidean, jendea ilarak osatuz ikusi nuen belardietan eta basoetan; aurrera egiten zuten astiro, batzuk besteengandik oso hurbil. Herrian inor gutxi zebilen kalean eta
|
etxe
atarietan taldetxoak ikusten ziren, ahapeka hizketan eta itxura serioarekin.
|
|
|
Honek jendea asko haserretu zuen eta ordutik aurrera gaizki ikusita egon ziren herrian esoterismoarekin zerikusia zuten gauzak, baita Metallica, Sepulture, Iron Maiden eta antzeko taldeen kamisetak ere. Herritik pasatzerakoan berriro ikusten zenituen taldetxoak
|
etxe
atarien aurrean, euren artean marmarka, itxura haserretuarekin.
|
|
|
Bere
|
etxeko
atarira iritsita, azken atxikia eman zion zigarretari etxera igo baino lehen. Etxean nahi beste erre arren, Lidiaren erregimenaren garaiko ohitura hari eusten zion.
|