|
2023
|
|
|
Hizkuntza erregistroa hizkuntza une jakin batean
|
erabiltzeko
modua baldintzatzen duten testuinguruko aldagai soziolinguistikoak eta bestelakoak izendatzeko erabiltzen da.
|
|
|
Hizkuntza erregistroa hizkuntza une jakin batean erabiltzeko modua baldintzatzen duten testuinguruko aldagai soziolinguistikoak eta bestelakoak izendatzeko
|
erabiltzen
da.
|
|
|
Erregistro formala, besteak beste, hezkuntzaren bidez transmititzen da. Institutuan eskola orduetan
|
erabiltzen
dena da.
|
|
|
adarjotzea, ligatzea eta haserretzea. Gai horietan beraiek
|
erabiltzen
dituzten esamoldeak ikusi eta aukera berri batzuk eskainiko zaizkie gazteei.
|
|
|
• Gazteak egoera informaletan euskarazko lagunarteko erregistroa
|
erabiltzera
animatzea: euskarazko esamolde erakargarriak eskainiz, gazteak esamolde horiek erabiltzen hastea.
|
|
|
• Gazteak egoera informaletan euskarazko lagunarteko erregistroa erabiltzera animatzea: euskarazko esamolde erakargarriak eskainiz, gazteak esamolde horiek
|
erabiltzen
hastea. Horretara pausoa emateko, ezinbestekoa da saioetan gazteak entzule baino gehiago parte hartzaile zuzenak izatea.
|
|
|
saioetan ondo pasatzea oso garrantzitsua izango da, hizkuntzarekin jolastu eta ondo pasa daitekeela ikusteko. Modu horretan, errazagoa izango da aurrerantzean ere landutako esamoldeak
|
erabiltzea
, edota beraiek berriak bilatzea edo sortzea ere.
|
|
|
Aisialdiko begirale dinamizatzailearen zeregina haur zein gaztetxoen artean komunikazio egoerak sortzea da, asko eta maiz hitz egitea beraiekin, elkarrizketak sortzea, euskara
|
erabiltzea
haiekin lotura emozionala eraikitzen den bitartean. Hau da, gure ustez, modurik eraginkorrena euskararen erabilera sustatzeko.
|
|
|
• Ahozkotasuna eta hizkuntza gaitasunak hobetzen laguntzea. Hizkuntza bat ikasteko modurik eraginkorrena hizkuntza hori
|
erabiltzea
da. Hitz eginez ikasi egiten da, eta erraztasuna hartzean hizkuntza hori erabiltzeko joera areagotzen da.
|
|
|
Hizkuntza bat ikasteko modurik eraginkorrena hizkuntza hori erabiltzea da. Hitz eginez ikasi egiten da, eta erraztasuna hartzean hizkuntza hori
|
erabiltzeko
joera areagotzen da.
|
|
|
• Haurrek ongi pasatzea eta euskara modu ludiko eta dibertigarrian
|
erabiltzea
. Programa honen bitartez gozamena eta euskara lotzea bilatzen da, momentu gozagarri eta dibertigarriak euskaraz izatea.
|
|
|
Euskaraz Kilika programa ahalik eta haur gehienek
|
erabil
dezaten, egitasmoaren zabalpena eta izen ematea guraso, ikastetxe eta euskara zerbitzuekin koordinatuta egiten dugu.
|
|
|
Zabalpena ohiko bideetatik egin dugu: gure webgunea, Facebook eta Whatsapp plataformak
|
erabili
ditugu. Dindaiak beste programetan dituen erabiltzaileengana ere zuzendu gara; eskolaz kanpoko ekintzetan dabiltzanak, gurekin Kanpaldi eta hiri tailerretan parte hartzen dutenak...
|
|
|
Guk
|
erabiltzen
dugun plataforma Google Meet da. Alde onak eta txarrak dituen arren, erabilerraztasuna eta haur eta gazteek aplikazioaz duten ezagutza lehenetsi ditugu.
|
|
|
Maila formalean, aritzeko gaitasuna lortzen dute batzuek, idatzian nagusiki, baina gehienek zailtasun handiak dituzte lagunarteko mailan edota ahozko naturalean aritzeko. Ikastetik
|
erabiltzera
amildegi handiegia dago, eta zaila da hori gainditzeko eman behar izaten den jauzia, normalean kontzientzia hartzearekin joaten dena, baina uste baino aldagai gehiagoz osatua dagoena, hala ere. Oso prozesu konplexua da.
|
|
|
Ondare sekulakoa daukagu, aberatsa bezain ugaria, haurren lehendabiziko urteetan
|
erabiltzeko
. Nago ez zaiola behar adina erreparatzen, hori guztia jakintzat ematen dela, eta jakintzat emate hutsarekin konformatzen garela.
|
|
|
Begien lanean, irakurketa da nagusi (irakurtzen hasi aurretik, seinalatuz izendatzea, nonbratzea, gauzen izenak esatea edo asmatzea, umeek askotan egiten duten bezala; mundua seinalatzen eta irakurtzen hasten dira, testu idatziak irakurtzen hasi baino lehenagotik). Belarriaren kasuan, ordea, zeuk esandako edo inori entzundako hotsen eta oihartzunen identifikatzea (identifikazioaren aurretik, errepika eta entzundakoaren emozioa barneratzea; gero, identifikazioa eta, pixkanaka, mezuaren ulertzea, batik bat konparazioak
|
erabiliz
). Hots bakoitza esperientzia askoren enkontrua da eta ez du berdin funtzionatzen ingurune guztietan:
|
|
|
Hanka okerrak Doremi ote du izena? Medikuak fasola teknika
|
erabiliz
zuzendu ote dio hanka Doremiri. Auskalo zer ulertuko zuen umeak, baina gauza bat dago garbi:
|
|
|
Isilik. Lagunak esandakoa
|
darabilt
buruan. ‘Hori, Euskal Herrian, ezinezkoa! ’.
|
|
|
Gero eta maizago
|
darabiltzagu
horien gisako galderak gure artean, gogoeta franko egin da gai horretaz. Horren ildotik, 2022an, Euskarazko ahozko jarduna Nafarroako gaztetxoen artean:
|
|
|
Harreman digitalak izan daitezke adibiderik nabarmenena, non ahozkoa eta idatzizkoa etengabe uztartzen diren testuinguru informaletan, baita zenbait testuinguru formalagotan ere. Sare sozialetan gazteek kode idatzia
|
erabiltzen
badute ere, ahozkotik gertu kokatzen den erregistroa da hori, eta ez eskolako erabilera akademikoan ikasten dutena.
|
|
|
2 Baliabide poetikoak zer diren hobeki ulertzeko, Garziak Koldo Izagirreren definizioa
|
erabili
zuen: " Hizkuntzaren funtzionaltasun osoa behar dugu.
|
|
|
Inkesta Soziolinguistikoaren datuak
|
erabiliz
egindako korrelazioen analisiaren arabera, erraztasuna eta harreman sarea dira euskararen erabileran gehien eragiten duten faktoreak. Bi faktore horiek ez dute euskararen erabilera erabat bermatzen.
|
|
|
2016ko VI. Inkesta Soziolinguistikoak honako datuak eman zituen sare sozialetako erabilerari buruz (euskararen eremu osoa): " Erabiltzaileen% 14,2k maiztasun handiz
|
erabiltzen
du euskara, hau da, euskara erabiltzen du erdara beste edo gehiago. Euskararen erabilerarik handiena 16 urte bitarteko gazteek dute, euskara maiztasun handiz erabiltzen dutenak% 23,2 baitira".
|
|
|
2016ko VI. Inkesta Soziolinguistikoak honako datuak eman zituen sare sozialetako erabilerari buruz (euskararen eremu osoa): " Erabiltzaileen% 14,2k maiztasun handiz erabiltzen du euskara, hau da, euskara
|
erabiltzen
du erdara beste edo gehiago. Euskararen erabilerarik handiena 16 urte bitarteko gazteek dute, euskara maiztasun handiz erabiltzen dutenak% 23,2 baitira".
|
|
|
" Erabiltzaileen% 14,2k maiztasun handiz erabiltzen du euskara, hau da, euskara erabiltzen du erdara beste edo gehiago. Euskararen erabilerarik handiena 16 urte bitarteko gazteek dute, euskara maiztasun handiz
|
erabiltzen
dutenak% 23,2 baitira". (Eusko Jaurlaritza, 2019:
|
|
|
22). Gazte hizkerak eraikitzeko zorua ahozkotasuna denez, zaila dirudi gazte erregistro eta kode berriak ikasteko eta sortzeko gaitasuna izatea ahozko gaitasun nahikoa izan gabe; eta ezin dugu inoiz ahaztu, gazteek hizkuntzari eskatzen dioten bereizketa eta identifikazio funtzio bikoitz hori ez badute euskaraz lortzen, badutela beste karta sorta bat oso osorik
|
erabiltzeko
, gaztelaniarena edo frantsesarena, bizitokiaren arabera.
|
|
|
8 Soziolinguistika Eskuliburuaren definizioa: " Erregistroa da solaskideen arteko harremanak, haien asmoak, gaiak, formaltasun maila eta egoera definitzen duten beste hainbat faktore kontuan hartuta
|
erabiltzen
den hizkuntza aldaera. Testuingurura egokitutako hizkera.
|
|
|
9" Kodeak ez du ezertarako balio ez badago kodea ezagutu eta
|
erabiltzeko
prest dagoen jenderik(...). Giza komunikazioak kultur izaera du:
|
|
|
Jarreren eta jokabideen arteko harremana azaldu bezalakoa bada, euskara ez
|
erabiltzeak
(jokabidea) talka eginen du aldeko jarrerarekin eta euskararekiko atxikimenduarekin. Gazteei askotan errepikatzen zaien bezala, euskaldunen arteko gizarte araua da euskaldun izateko euskara erabili behar dela.
|
|
|
Jarreren eta jokabideen arteko harremana azaldu bezalakoa bada, euskara ez erabiltzeak (jokabidea) talka eginen du aldeko jarrerarekin eta euskararekiko atxikimenduarekin. Gazteei askotan errepikatzen zaien bezala, euskaldunen arteko gizarte araua da euskaldun izateko euskara
|
erabili
behar dela. Euskararekiko atxikimendua izan arren, gutxi erabiltzen duen hiztunak (gaitasun nahikorik ez duelako edo erabiltzeko sarerik aurkitzen ez duelako) bi erantzun mota dauzka aukeran sortutako tentsioa baretzeko:
|
|
|
Gazteei askotan errepikatzen zaien bezala, euskaldunen arteko gizarte araua da euskaldun izateko euskara erabili behar dela. Euskararekiko atxikimendua izan arren, gutxi
|
erabiltzen
duen hiztunak (gaitasun nahikorik ez duelako edo erabiltzeko sarerik aurkitzen ez duelako) bi erantzun mota dauzka aukeran sortutako tentsioa baretzeko: jokabidea aldatzea (gehiago erabiltzea) edo kontrako argudioak barneratzea (ez erabiltzearen jokabidearen zuriketa, hizkuntzarekiko desafekzioa...).
|
|
|
Gazteei askotan errepikatzen zaien bezala, euskaldunen arteko gizarte araua da euskaldun izateko euskara erabili behar dela. Euskararekiko atxikimendua izan arren, gutxi erabiltzen duen hiztunak (gaitasun nahikorik ez duelako edo
|
erabiltzeko
sarerik aurkitzen ez duelako) bi erantzun mota dauzka aukeran sortutako tentsioa baretzeko: jokabidea aldatzea (gehiago erabiltzea) edo kontrako argudioak barneratzea (ez erabiltzearen jokabidearen zuriketa, hizkuntzarekiko desafekzioa...).
|
|
|
Euskararekiko atxikimendua izan arren, gutxi erabiltzen duen hiztunak (gaitasun nahikorik ez duelako edo erabiltzeko sarerik aurkitzen ez duelako) bi erantzun mota dauzka aukeran sortutako tentsioa baretzeko: jokabidea aldatzea (gehiago
|
erabiltzea
) edo kontrako argudioak barneratzea (ez erabiltzearen jokabidearen zuriketa, hizkuntzarekiko desafekzioa...).
|
|
|
Beraz, euskaraz komunikatzeko baliabide nahikorik ez duen hiztunak bi bide hauetako bat aukeratu behar du: euskarari eutsi, komunikazioa (eta, ez ahaztu, gizarte harremanak) kaltetzeko arriskua onartuta, edo komunikazioaren eraginkortasunari lehentasuna eman, ongi menperatzen duen hizkuntza
|
erabiliz
eta euskara bazterrean utziz. Bigarren aukera horretan erabiltzen ez duen euskararekiko atxikimendua eta aldekotasuna apalduko ditu, egoera beste modu batez ezin ebazteak sortzen dion barne gatazka baretzeko.
|
|
|
euskarari eutsi, komunikazioa (eta, ez ahaztu, gizarte harremanak) kaltetzeko arriskua onartuta, edo komunikazioaren eraginkortasunari lehentasuna eman, ongi menperatzen duen hizkuntza erabiliz eta euskara bazterrean utziz. Bigarren aukera horretan
|
erabiltzen
ez duen euskararekiko atxikimendua eta aldekotasuna apalduko ditu, egoera beste modu batez ezin ebazteak sortzen dion barne gatazka baretzeko.
|
|
|
Hizkuntza gaitasuna falta denean erabilera ezin da gauzatu. Nahiz eta hitz egiteko nahia edo gogoa adierazi, lotsa edo segurtasun faltak eraginda, ez dutela
|
erabiltzen
aitortzen dute. Hizkuntzan duten maila ez nahikoa gatazka iturri da eta sarritan hizkuntza antsietatea sentitzen dute.
|
|
|
111). Euskañola/ frantseuskara
|
erabili
eta, harro, berezko hizkeratzat hartzeak lotura izan dezake autopertsuasio behar horrekin (zenbait musika talderen jokabide linguistikoa, adibidez). Kasu honetan ere gure komunitatea ez litzateke salbuespena izanen, Luisa Martín Rojok" orgullo de prácticas híbridas (praktika nahasien harrotasuna)" kontzeptua aipatzen du, adibidez (Martín Rojo, 2020:
|
|
|
Egileek honako matrize hau
|
erabili
zuten ikasleen gaitasunaren eta atxikimenduaren harremana azaltzeko (Olasagarre eta beste, 2019: 57):
|
|
|
Gaurko gazteen testuinguru soziolinguistikoan ere adibideak aurki ditzakegu: gaizki euskara
|
erabiltzen
ez bada (irakasleen eta beste helduen presioa, norberaren identitatearekiko disonantzia...) eta gaizki euskara erabiltzen bada (komunikazioaren eraginkortasun falta, hiztun" ez nahikotzat" hartua izateko arriskua...).
|
|
|
Gaurko gazteen testuinguru soziolinguistikoan ere adibideak aurki ditzakegu: gaizki euskara erabiltzen ez bada (irakasleen eta beste helduen presioa, norberaren identitatearekiko disonantzia...) eta gaizki euskara
|
erabiltzen
bada (komunikazioaren eraginkortasun falta, hiztun" ez nahikotzat" hartua izateko arriskua...).
|
|
|
Hiztunari noraino inporta zaizkion besteen usteak, horren arabera saiatuko da taldearen hizkuntza erabilera ohiturak aldatzen ala ez. Beraz, orain arte azaldutako arrazoiez gain, taldea eta, taldearen bitartez, arau sozialak ezarritako presioa izan daitezke euskara
|
erabiltzeko
edo ez erabiltzeko arrazoiak. Rodriguez Carnotak Bourdieuren" merkatu linguistikoa" kontzeptuari15 erreferentzia egin eta" Eskolako jolastokiko merkatu linguistikoa" aipatzen du bere ikerketan (Rodriguez Carnota, 2022:
|
|
|
Hiztunari noraino inporta zaizkion besteen usteak, horren arabera saiatuko da taldearen hizkuntza erabilera ohiturak aldatzen ala ez. Beraz, orain arte azaldutako arrazoiez gain, taldea eta, taldearen bitartez, arau sozialak ezarritako presioa izan daitezke euskara erabiltzeko edo ez
|
erabiltzeko
arrazoiak. Rodriguez Carnotak Bourdieuren" merkatu linguistikoa" kontzeptuari15 erreferentzia egin eta" Eskolako jolastokiko merkatu linguistikoa" aipatzen du bere ikerketan (Rodriguez Carnota, 2022:
|
|
|
(hau da, gu ez bezalako hiztunekin enpatia sortzea). Hortaz, betiko desagerrarazi behar ditugu euskara ez
|
erabiltzeagatik
botatako mespretxuzko iruzkinak, askotan gazteen identitatearen kontra jotzen dutenak. Izan ere, desegokiak izateaz gain, ez dira eraginkorrak, presio egoeran ez baitira jarrerak aldatzen, sendotu eta finkatu baizik.
|
|
|
asertibotasun linguistikorako estrategiak eta hiztunen arteko gaitasun erlatibo desorekatuak eragindako trabari aurre egiteko motibazioa elikatu. Gatazkak ebazteko" metakomunikazioa"
|
erabiltzeko
trebatu, hau da, gainerako hiztunekin komunikazioaren arauak negoziatzeko edo birnegoziatzeko moduak eta ideiak eskaini.
|
|
|
Dolz Mestre, J. (2006). " Ez da nahikoa hizkuntza bat
|
erabiltzea
, mintzamenak irakasgaia ere izan luke". Elkarrizketa.
|
|
|
Egoera horrek kezka eragiten du; izan ere, ikasle horiek gizartean parte hartzeko ezinbesteko duten hizkuntza gaitasuna ez dute lortzen edota lortzeko zailtasuna dute, eta, era berean, indarrean dauden curriculumetan jasotako konpetentziak eskuratzeko ezinbesteko hizkera akademikoa ulertzeko eta
|
erabiltzeko
eragozpenak dituzte. Ondorioz, hezkuntza sistemaren ekitateari berari ere eragiten dion gaia da esku artean duguna.
|
|
|
Konpetentzietan oinarritutako hezkuntzaren hautuak berekin dakar gizartean partaidetza aktiboa izatea eta bizitzako beharrei eraginkortasunez erantzuteko nahitaezko diren konpetentziak garatzea. Ildo horretatik, irteera profilean jasotako pertsona eredua egoera eta testuinguru zehatzetan eraginkortasunez erantzuteko gai dena da, eta egiteko horietarako beharrezko diren ezagutzak, trebetasunak eta jarrerak era bateratuan eta integratuan
|
erabiltzen
dituena. Egiteko horretan, da aritu hizkuntzari bizkarra emanda.
|
|
|
Prozeduren eta jarreren artxibategian jasotakoari Snow eta Ucceli8 ikertzaileek egiten duten hausnarketa erantsi behar zaio; izan ere, bi ikertzaile horien aburuz, hizkera akademikoaren berezko ezaugarriei hizkera horrekin egin beharreko komunikazio ekintzen konplexutasuna gehitu behar zaie. Ikertzaile horiek hizkera akademikoa
|
erabili
beharreko testuinguruaren aldagaiei egiten diete erreferentzia, hau da: igorleak hartu beharreko jarrerari, xede taldearen ezaugarriei, komunikazio helburuari eta baliatu beharreko testu generoaren ezaugarriei erreparatu behar zaie.
|
|
|
Huts egingo genuke eskolan, irakatsi beharreko hizkuntza guztiak maila berean kokatuko bagenitu. Gurea bezalako hizkuntza gutxituen eremuan, eskolak funtsezko eginkizuna du euskara
|
erabiltzeko
komunikazio behar errealak sortzen. Euskaraz aritzeko eta euskara erabiltzeko ahalik eta aukera gehien eman behar dizkio ikasleari, harentzat esanguratsu, gozagarri eta erakargarri izango zaizkion egoerak diseinatuz.
|
|
|
Gurea bezalako hizkuntza gutxituen eremuan, eskolak funtsezko eginkizuna du euskara erabiltzeko komunikazio behar errealak sortzen. Euskaraz aritzeko eta euskara
|
erabiltzeko
ahalik eta aukera gehien eman behar dizkio ikasleari, harentzat esanguratsu, gozagarri eta erakargarri izango zaizkion egoerak diseinatuz. Gaztelania eta frantsesa bigarren hizkuntza izango dira, eta erabilera formala lantzeko baliatuko dira; ingelesak, aldiz, lingua franca izaera izango du, eta ez da kultura anglofonoaren osagairik aintzat hartuko.
|
|
|
Gaur egun adostasun handia dago, alfabetizazioak garai batean zuen adiera aldatu egin dela baieztatzerakoan. Irakurtzen eta idazten jakitetik, ezagutzak
|
erabiltzera
, transferitzera eta bizitzako egoeretan aplikatzera igaro gara: arazoak konponduz eta erabakiak hartzeko prozesuetan eraginez, irakasgaiaren gaitasunaren ezinbesteko zatitzat hartzen da.
|
|
|
egoera aztertzetik eta egoera horri aurre egiteko egin beharreko zereginetik hasiko da planifikazio lana. Proposatuko diren egoerak, ahal den heinean, ikaslearen interesekin lotura dutenak izatea komeni da, zeregin konplexu bat barne biltzen dutenak (ezinbesteko izango zaizkion kontzeptuzko, prozedurazko eta jarrerazko edukiak
|
erabiltzea
eskatuko diotenak, hain justu). Testuinguruan ipinitako egoera horiei erantzuteko, ikasleak —gizarte eragileak, arestian esan bezala— zerbait egin du helburu jakin bat erdiesteko, eta hartzaile bat izango du
|
|
|
EEEBren arabera, estrategiak hizkuntzaren erabiltzaileak bere baliabideak mobilizatzeko eta orekatzeko
|
erabiltzen
dituen bideak dira, bere trebetasunak eta prozesuak abian jartzeko erabiltzen dituen bideak10, alegia. Komunikazio estrategiek edozein komunikazio moduri eragiten diote (ulermena, ekoizpena, elkarreragina eta bitartekaritza) eta metakognizioarekin lotura estua dute:
|
|
|
EEEBren arabera, estrategiak hizkuntzaren erabiltzaileak bere baliabideak mobilizatzeko eta orekatzeko erabiltzen dituen bideak dira, bere trebetasunak eta prozesuak abian jartzeko
|
erabiltzen
dituen bideak10, alegia. Komunikazio estrategiek edozein komunikazio moduri eragiten diote (ulermena, ekoizpena, elkarreragina eta bitartekaritza) eta metakognizioarekin lotura estua dute:
|
|
|
Ildo horretatik, ezagutza eraikitzeko eta partekatzeko ezinbestean testuak ekoiztu behar ditugula aintzat hartuta, bizitzako eremu eta egoera desberdinetan
|
erabili
ohi diren testuak ekoizten trebatu behar ditugu ikasleak.
|
|
|
Helburu desberdinak izango dituzten beste zenbait egitekorekin batera, bost aldagai horiek gogoan izanda ekingo dio ikasleak egoera ebazteko bideari. Era berean, bost aldagaiok
|
erabili
beharreko hizkuntza erregistroan eta hizkera akademikoaren konplexutasunean duten eraginaz jabetuta jokatu du irakasleak ikasle taldea gidatzeko lanean.
|
|
|
Curriculumean zeharkakoak diren arren, diziplina bakoitzak duen ezagutzak eraikitzeko moduak eragina du eragiketa horien interpretazioan; esaterako, deskribapenaz ari garela, desberdinak dira deskribapen literarioak eta zientifikoak. Beraz, jakintza arlo bakoitzeko irakaslearen lana izango da eragiketa kognitibo linguistiko horietatik eratortzen diren testu zatien inguruko zehaztasunak ematea, eta, ondoren, gizartean
|
erabiltzen
diren testuetan nola gorpuzten diren ikusaraztea.
|
|
|
Testu horietako hizkuntza eredugarri izango zaie ikasleei hizkuntza trebetasunak aberasteko, diziplina bakoitzak gizartean ezagutza nola zabaltzen duen ezagutzeko, eta, gurera etorrita, Euskal Herrian esparru desberdinetan diharduten jakintza erreferenteen lanak ezagutuz euren kultur esperientziak aberasteko. Horretaz gain, eredu egokiak izango dituzte eskura gizarteko esparru desberdinetan
|
erabili
ohi diren
|
|
|
Guide for the development and implementation of curricula for plurilingual and intercultural education. Europako Kontseilua. testuak sortzeko; azken finean, hizkuntzak ikasteko ezinbestekoa baita input adierazgarri eta aberatsa jasotzea eta hizkuntza
|
erabiltzeko
aukera esanguratsuak izatea.
|
|
|
Era berean, Hizkuntzen Trataera Bateratuari ere berebiziko ekarpena egin dio Bronckarten ikuspegiak; izan ere, ikasleak hizkuntza batean landutakoa beste hizkuntza batean
|
erabiltzeko
bidean ezinbestekoa den kontzientzia metalinguistikoa garatzeko aukera ematen baitu. Aipatu berri ditugun geruza bakoitzean erabili beharreko hizkuntza baliabideak hizkuntza desberdinetan nola baliatzen diren hausnartu behar du ikasleak.
|
|
|
Era berean, Hizkuntzen Trataera Bateratuari ere berebiziko ekarpena egin dio Bronckarten ikuspegiak; izan ere, ikasleak hizkuntza batean landutakoa beste hizkuntza batean erabiltzeko bidean ezinbestekoa den kontzientzia metalinguistikoa garatzeko aukera ematen baitu. Aipatu berri ditugun geruza bakoitzean
|
erabili
beharreko hizkuntza baliabideak hizkuntza desberdinetan nola baliatzen diren hausnartu behar du ikasleak. Ildo horretatik, ikasleak akatsak egingo dituela aurreikusi behar dugu; ikasketarako abiapuntu izango dituen akatsak, hain justu.
|
|
|
Ikaslearen aurretiko ezagutzak izango ditu irakasleak ebaluazio prozesurako abiapuntu. Nahitaezkoa zaigu jakitea ikaslearen abiapuntua zein den, bai eduki, prozeduraeta jarrera mailan, baina baita
|
erabili
beharreko hizkuntza mailan ere. Ikasleek izan ditzaketen zailtasunak aintzat hartuko ditu irakasleak, dela kontzeptuen konplexutasunak eragin ditzakeenak, dela kontzeptu horiek barneratzeko ezinbestekoa den hizkuntzak eragindakoak.
|
|
|
Euskara normalizazio bidean den hizkuntza da, eta azken aldian argitaratu diren ikerketek berretsi baizik ez dute egin eskolak berebiziko garrantzia duela euskararen normalizazio prozesuan. Oraindik ere gizarte esparru guztietara normaltasunez zabaldu ez den hizkuntza da, eta zenbait praktika komunitatetan ezagutza eraikitzeko eta partekatzeko behar besteko eraginkortasunez eta zehaztasunez
|
erabiltzen
ez dena. Ildo horretatik, Xabier Aizpuruak14 ere argi adierazi du, DBHko ikasleek gabeziak dituztela euren testuingurua soziolinguistikako ezagutzen bidez interpretatzeko.
|
|
|
Garrantzitsua da nabarmentzea gazteek aisialdian euskara ez erabiltzeak hizkuntza eta nortasuna galtzea ekar dezakeela, bereziki gaztelaniaren erabilera nagusi den inguruetan. Gazteek zailtasunak izan ditzakete euskara eguneroko egoeretan
|
erabiltzeko
, eta ez dira eroso sentitzen hizkuntza hitz egiten, eta horrek, aldi berean, etorkizunean euskara ikasteko eta erabiltzeko interesik eza ekar dezake.
|
|
|
Garrantzitsua da nabarmentzea gazteek aisialdian euskara ez erabiltzeak hizkuntza eta nortasuna galtzea ekar dezakeela, bereziki gaztelaniaren erabilera nagusi den inguruetan. Gazteek zailtasunak izan ditzakete euskara eguneroko egoeretan erabiltzeko, eta ez dira eroso sentitzen hizkuntza hitz egiten, eta horrek, aldi berean, etorkizunean euskara ikasteko eta
|
erabiltzeko
interesik eza ekar dezake.
|
|
|
Ildo horretan, Larunblaik euskara babesten laguntzeaz gain, gazteen nortasun kulturala eta soziala indartzen du eta beren ingurunearekin eta euskarazko komunitatearekin harremanetan jartzeko aukera berriak eskaintzen dizkie. Gainera, Hezkuntza ez formala euskal eragileak sortzeko bide 62 aisialdiko eta denbora libreko euskarazko programa horiek funtsezkoak dira euskara ingurune formaletan bakarrik
|
erabiltzen
delako ideia hausteko eta gazteen eguneroko bizitzan erabilera sustatzeko.
|
|
|
2014): kognitiboak, linguistikoak (ahozko hizkuntzaren baliabideak) eta pragmatikoak (curriculumeko alderdiak, alderdi sozialak eta afektiboak); hitz egitea eta hitz egindakoa ulertzea eskatzen du eta baliabide ez hitzezkoak (ez berbalak), paraberbalak eta hitzezkoak (berbalak)
|
erabiltzea
eskatzen du. Ahozko mota desberdinak daudela ere kontuan izan behar da:
|
|
|
Aldasorok (2022) ereduaren definizioaz eta bilakaeraz ari denean aipatzen duen moduan, ereduan ikasgaietan
|
erabiltzen
den hizkuntza formala eta akademikoa da, erregistro informaletik urrun gelditzen dena, eta proposatzen du ahozkotasuna erregistro ez formalak lantzeko erabiltzea.
|
|
|
Aldasorok (2022) ereduaren definizioaz eta bilakaeraz ari denean aipatzen duen moduan, ereduan ikasgaietan erabiltzen den hizkuntza formala eta akademikoa da, erregistro informaletik urrun gelditzen dena, eta proposatzen du ahozkotasuna erregistro ez formalak lantzeko
|
erabiltzea
.
|
|
|
Gehienon buruetan bueltaka dabilen Europako Markoa kontuan hartuta, B2 maila3 erdietsi lukete ereduko ikasleek euskara hizkuntzan. Hori da buruan
|
darabilgun
konstruktoa. Kontuan hartuta euskara hizkuntza gutxitua dela eta horrek hizkuntzaren zenbait erabilera funtzional baldintzatzen dituela, konstrukto horrek gurean ñabardura zehatzak eta irteera profil horren eredu batzuk definitzea eskatzen du.
|
|
|
Haien artean nahiko maila desberdinak dituztela ikusi dugu (C1, B2, B1). Zer hizkuntza
|
erabiliko
dute talde lanean hiruren artean hizketan ari direnean. Mackeyren5 hizkuntz gaitasun erlatiboaren kontzeptuari jarraituz, ikasle hauen maila gaztelaniaz hurrenez hurren PAOKTen honakoa bada (B1, B2, B2), gaztelaniaz6 arituko direla erantzunen genuke aurki, ñabardurak ñabardura.
|
|
|
Atalase horren gainetik hizkuntzaren erabilera (gaelikoa kasu honetan) ez da, besterik gabe gaitasunaren araberakoa, bi solaskideen gaitasun mailen arteko aldearen araberakoa baizik: gainontzeko baldintzak berdinak izanik, zenbat eta antzerakoagoa izan gaitasun maila, orduan eta aukera handiagoa egongo da bigarren hizkuntza
|
erabiltzeko
. Jakina, solaskideek hizkuntza hori erabiltzearen aldeko jarrera baldin badute" (Mackey 1993:
|
|
|
7 Adibidez horrelakoak edo antzekoak esateko eta
|
erabiltzeko
gai den ikaslea: hara bestea, oraintxe bertan, nazka nazka eginda nago, kriston muturra dauka, hara!
|
|
|
" Hizkuntza komunikaziorako konpetentziaren funtsa interakzioa da —ahozkoa, idatzizkoa, zeinatua eta multimodala—, koherentziaz eta egokitasunaz eginda, hainbat esparru eta testuingurutan eta hainbat asmo komunikatiboarekin aritzeko. (.....)" 9 Ahozkoaren gaitasunaren deskriptoreen artean nabarmentzekoak dira ahozko testuak argitasunez eta erregistro egokia
|
erabilita
sortzea, eta sentimenduak adierazteko gai izatea, lotura pertsonalak ezartzeko.
|
|
|
ereduan, murgiltze ereduan (arnasguneetan), euskara da ezagutza transmititzeko hizkuntza, eta, espresuki aipatzen ez bada ere, ikasleek B2 maila eskuratu lukete DBHko 4 maila bukatzen dutenean (euskaraz). Horretarako, IHPn maila hori erdiesteko
|
erabiliko
diren neurri pedagogiko didaktikoei erreferentzia egitea beharrezkoa da. Esate baterako, ikasleen ahozko komunikazio gaitasuna sekuentzia didaktikoen eta testu generoen bidez landu duten ikastetxeek Genevako Eskolaren eredua eta oinarri pedagogiko didaktikoak jarraitu dituzte:
|
|
|
Bertan definitzen da zer den IHP: " 2 Ikastetxeko Hizkuntza Proiektua hezkuntza proiektuaren garapena da hizkuntzaren alorrean, eta ikastetxeko planifikazio dokumentuekin eta curriculum zehaztapenekin bat etorri behar du". konpetentziak11 lantzen dituzte, hizkuntzak modu integratuan eta koordinatuan irakasten dituzte, ahozkoa lantzeko irakasleek
|
erabiliko
dituzten keinu didaktikoak zehazten dituzte, eta baita ikasleen ahozko komunikazio gaitasuna noiz eta nola ebaluatuko den ere.
|
|
|
Horrek testugintzaren lanketa aipatutako ikasgaian kokatzen du, esaterako, Matematikan, Filosofian, Gizarten edo Biologian... Hizkuntzen Trataera Bateratuaren oinarriak
|
erabilita
, testugintza beste hizkuntza batean ere landu daiteke Bigarren Hezkuntzan, esaterako, gaztelaniaz edo ingelesez ahozko azalpen baten egitura eta ideien antolamendua eginda.
|
|
|
13 Hizkuntzaren didaktikan jarduera solte horiek zentzua eta esanahia hartzen dute horien lanketa eta eragina ahozko gaitasunean neurtu eta adierazten denean. Horien markoa eta estalpea ahozkoa lantzeko sekuentzia didaktikoak dira. didaktikoak baino laburragoak dira, eta zenbait baliabide zehatz irakasteko eta lantzeko
|
erabil
daitezke. Aipatutakoak ahozko praktika gidatuak dira, baina sekuentziekin alderatzen baditugu helburu xumeagoak dituzte, denboran laburragoak dira, testugintzaren lanketa ez da hain definitua, diskurtsogintzaren lanketa mugatuagoa da, hitzezko baliabide zehatz bat lantzera bideratuak daude, mintzapraktikara bideratuak, ez dago ebaluazio tresnarik, ez da ziurtatzen ikasle guztiek hitz eginen dutela...
|
|
|
aditza dela, hiztegia dela, ahoskera dela... Hutsune horiek osatzeko oso egokia izan daiteke ikasleei etxeko lan berezituak agintzea edota, etxeko lanak
|
erabili
nahi ez badira, gela barruan, hutsune moten arabera ikasleak taldeka jartzea horiek lantzen (Tomlinson, 2003).
|
|
|
14 Esate baterako, Julia Marinek proposatzen du ikasleek ahoz gorako irakurketa egitea intonazioa eta ahoskera lantzeko, baita gramatika edo zenbait baliabide morfosintaktiko lantzeko ere (esaterako, dena eta dela ren arteko bereizketa barneratzeko). Beste baliabide batzuk ere
|
erabili
daitezke. Adibidez, talde lanetan elkarrekin ari direnean, esandakoaren transkribatzaile izatea (ahozko corpusa osatzen joateko eta ahozkoaren eta idatziaren arteko aldeak ikusten joateko); gelan edozein bideo ikusi eta entzun behar baldin bada, ahozko bi baliabideren inguruko galderatxoak egitea beti, esaterako," zer esan duenean igo du bolumena hizlariak?"," nola ahoskatu ditu halako eta halako hitz?"; poesia errezitalak, eta beste.
|
|
|
Aurpegiaren atalak ezagutu eta izendatu.
|
Erabili
behar dituzten hitzak: begiak, ahoa, ilea, sudurra, azala, bekainak, betaurrekoak.
|
|
|
Ipuinaren irudiak
|
erabiltzea
.
|
|
|
Landutako ipuinaren hiztegia
|
erabiltzea
.
|
|
|
norberari gertatutakoa, senide Orainaldia eta lehenaldia bati... Kontakizunaren
|
erabili
. egitura: familiaren aurkezpena, Lehenengo pertsona eta sarrera, garapena eta bukaera. hirugarren pertsona erabili
|
|
|
Kontakizunaren ideien eta bereizi... arteko loturak egitea: doinua
|
erabiliz
, eta lokailua erabiliz, denborazko perpausak erabiliz...
|
|
|
Kontakizunaren ideien eta bereizi... arteko loturak egitea: doinua erabiliz, eta lokailua
|
erabiliz
, denborazko perpausak erabiliz...
|
|
|
Kontakizunaren ideien eta bereizi... arteko loturak egitea: doinua erabiliz, eta lokailua erabiliz, denborazko perpausak
|
erabiliz
...
|
|
|
Sarrera: pertsonaiak, lekua, behar dutena (mendia, Istorioa hartzaileen deskribapenak... pozik...)
|
erabiltzea
. ezagutzei egokitzea.
|
|
|
eskuak eta egoeraren azalpena, Aditzak: lehenaldia eta gorputza
|
erabiltzea
. konponbidea... nor nori nork (zen, zion) ongi
|
|
|
Ipuinetan
|
erabiltzen
diren erabiltzea. erdian eta aurrean kokatzea. esapideak:
|
|
|
Ipuinetan erabiltzen diren
|
erabiltzea
. erdian eta aurrean kokatzea. esapideak:
|
|
|
Intonazioa. sar dadila, hala bazen, atera dadila,
|
erabiltzea
.
|
|
|
HHko ikasleek egindako irudiak
|
erabili
.
|
|
|
Taldeka, ikasleen eguneroko egoera bati buruzko esketx bat antzeztuko diete ikaskideei, emandako rolak betez. Rolak haien eguneroko egoera komunikatiboetara lotuta egonen dira, lagunarteko hizkera
|
erabiliz
.
|
|
|
Elkarrizketa informalen egitura askeagoa; hala ere, helburu komunikatiboa egoki betetzeko egitura
|
erabiltzea
: agurrak, arazoa zein den zehaztu...
|
|
|
Onomatopeiak
|
erabiltzea
(danba!; zirt eta zart!; kaxka!...).
|
|
|
EGOERA: Kahoot plataforma
|
erabilita
lehiaketa bat sortzea eta ikaskideei aurkeztea. Gela bereko ikaskideek edo maila bereko beste taldeetako ikasleek osatu dute Kahoot hori.
|
|
|
elkarri begira, borobilean, lauki moduko bat eginez...
|
Erabiliko
duten hizkuntza erregistroa: elkarren artean hizketan ari direnean, Kahooterako galderak egitean...
|
|
|
• IKKIko egiturak nola
|
erabili
talde lana antolatzeko: 1, arkatzak erdira, folio birakaria eta hitzen jokoa.
|