|
2003
|
|
|
Prentsaurrekoan, erakundeko koordinatzaile nazionalak, María del Carmen Gonzálezek, adierazi zuen 1997an, azken datu ofizialak eman ziren egunean, 250.000 pertsonari eragiten zietela arazo horiek, eta orain uste dute kopuru hori boskoiztu egin dela, eta are gehiago, diagnostikatu eta aitortu gabeko kasuak direla eta. Gainera, biztanleria marjina handiagoari eragiten dio, ez bakarrik nerabeei, pentsatu ohi den bezala, baita menopausia ondoko
|
emakumeei
ere, 45 eta 55 urte bitarteko gizonei, eta bost eta sei urte bitarteko haur kaltetuei ere. Esan zuenez, kanpainarekin ez da dramatizatu nahi, ez sintomak eskaini nahi, batzuetan “ideiak ematen baititugu”.
|
|
2004
|
|
|
Gure Demetriak ezer esan ez balit, han izango nintzen ni ere, eta agertuko nintzen telebisioan... Baina, badakizu, noizean behin
|
emakumeei
ere jaramon egin behar izaten zaie ta... Penagarria izan da, benetan!
|
|
2007
|
|
|
Landak eskatu du guztiok “harremanetan jartzeko errespetuzko eta amodiozko erak erabiltzeko, mundu baketsuaren aldeko apostua eginez”. Arrisku egoeran dauden
|
emakumeei
ere eskatu die Gizarte Zerbitzuetara() jotzeko eta kasu larrienetan Udaltzaingoari() edo Ertzaintzari() deitzeko gomendatu die. Gainera, Berdintasun Arloak arazo horren gaineko sentsibilizazio eta prebentzio kanpainak antolatzen segituko duela baieztatu du, jabekuntza ekintzak sustatzearekin batera.
|
|
2009
|
|
|
Haurdun dauden
|
emakumeei
ere okertu egiten zaie odol zirkulazioa, eta horiengan ere errazago agertzen dira ubelduak.
|
|
|
Triptanoek baso uzkurdura eragiten dute, eta ezin zaie eman miokardio infartu bat eduki dutenei, ezta arteria tentsio altu eta gaizki kontrolatua dutenei ere, eta haurdun dauden
|
emakumeei
ere ez.
|
|
2010
|
|
|
5.Ez da heriotza zigorrik ezarriko hemezortzi urtetik beherako pertsonek egindako delituengatik, eta zigor hori ez zaie aplikatuko haurdun dauden
|
emakumeei
ere.
|
|
2011
|
|
|
Bertako nobleziarentzat besaulki erosoak sortu zituzten; izan ere, nobleen emakumeak ezin ziren kokoriko jarri herritar soilak bezala, pisu handia baitzuten. Beste horrenbeste gertatzen zitzaien Frantziako nobleziako
|
emakumeei
ere; zeukaten pisu izugarria, arropa mordoa eta mugimendu urria zela-eta, ohean etzanda eta gora begira jarrita bakarrik erditu zezaketen. 1668 urtetik aurrera, ospe handia hartzen hasi zen jarrera hori nobleen artean.
|
|
|
Ibilbidean zehar geldialdiak egingo dira herriko dantzari txiki eta helduen ikuskizunarekin gozatzeko.Bukaeran Olentzerok oparitxo bat banatuko die 10 urte arteko umeei eta ohiturak agintzen duen bezala, bukaeran ardo egosia eta pikuak dastatzeko aukera izango da. Edari eta jaki goxo hauek prestatzen 30 urtez aritu diren
|
emakumeei
ere ongi merezitako erreleboa eman nahi izan diete datorren urterako.IturmendiIturmendiko haurrak herriko plazan bilduko dira bihar arratsaldean, Olentzeroren zain. 19:00ak aldera iritsiko da ikazkina gurdi dotorearen gainean.
|
|
2012
|
|
|
Izan ere, «mutilen talderik» ez dago, kirolaren araberako taldeak baizik. Era berean, gizonak abizenengatik identifikatzen badira,
|
emakumeei
ere horrela deituko diete eta ez, izenagatik.
|
|
2013
|
|
|
Bestalde, eta hor, abokatuek, prokuradoreek ohitura hori zeukaten, garai bateko jendeaz ari naiz, oraindik batzuk lanean ari dira. Ni sartu nintzenean batzuek begiratzen zidaten, baina niri eta beste gainontzeko
|
emakumeei
ere bai. Baina nik uste dut guztiz gaindituta dagoela.
|
|
|
Testu horretan, ugalkortasun tratamendua lortzeko irizpide gisa ezarri zen «ugaltzeko gaitasuna (antzutasuna edo antzutasuna) dokumentatuta egotea». Baina bakarrik bakarrik dauden edo lesbianak diren
|
emakumeei
ere ez zitzaienez ematen, dokumentu honek irakurketa desberdinak ere onartzen ditu.
|
|
2015
|
|
|
Nire Isabel ongi dago eta oso atsegina da, eta Joana anderea eta haren etxea ere bai. Fiskal jaunari eta artzapezpikuari, mesedez, nire partez goraintziak eman noizbehinka, baita Delgada andereari eta berorren adiskideak diren
|
emakumeei
ere, bereziki Bernardari, betiko esaten baitiot orain. Gera bedi berorren aitatasuna Jainkoarekin, oso berandu baita.
|
|
2016
|
|
|
Ezjakintasun handia dago horren inguruan. Baina dokumentala egiten genuen bitartean ere askotan entzun izan diegu parte hartu duten
|
emakumeei
ere: " Zein sare?
|
|
|
Gauza bera gertatzen zaie Afrikako
|
emakumeei
ere,' etorkin ekonomiko' deitutako horiei. Bizia arriskuan jartzen dute, muturreko pobreziatik eta bizi baldintza jasanezinetatik ihesi.
|
|
|
Eskubide politikoen harira, uste dugu emakumeari justiziaz dagokiola gizonentzat eskatzen dugun hori ere. Areago joanda, adierazten dugu gizonek izan ditzaketen eskubide politiko guztiak berdin dagozkiela
|
emakumeei
ere. Gizona izaki adimentsu eta arduradun egiten duen ezaugarri oro aurkitzen dugu emakumearengan ere, berdin, eta baldin eta gobernupekoek libreki onarturikoa bada gobernu justu bakarra, orduan ez dago arrazoirik munduan emakumeei boto eskubidea ukatzeko, edo lurraldeko legeak egiteko eta kudeatzeko ahalmena errefusatzeko.
|
|
|
Ez al diegu, herritar beltz gizonei? aditu zalantzazkoa iruditzen zitzaiela egokia ote den
|
emakumeei
ere sufragio eskubidea ematea. Zer dela-eta izango dira afrikarrak eskuzabalago, beren kide saxoiak baino?
|
|
2017
|
|
|
316? 20). Rhin eta Danubioko lurretan, nekazarien eguneko lansaria, erosahalmenean, txerri edo ardi baten prezioaren pareko bihurtu zen; soldata maila horiek
|
emakumeei
ere bazegozkien, emakumeen eta gizonezkoen irabazien arteko aldea nabarmen jaitsi baitzen Izurri Beltzaren ostean.
|
|
|
Batzuetan, sudurra mozten zieten; arabiar jatorriko praktika hura, ohore krimenak? zigortzeko erabili izan zuten, eta adulterioz akusatutako
|
emakumeei
ere ezarri zieten.
|
|
|
Antolakuntzatik topaketara gerturatzeko deia zabaldu nahi izan dute. " Bai Kuadrilako emakumeei, baita beste edonongo
|
emakumeei
ere. Etor daitezela, ateak zabalik ditugu".
|
|
2018
|
|
|
Gutemberg jaunak inprenta asmatu zuenean, esate baterako, asmakuntza berrira egokitu ahal izateko, hizkuntzek estandarizatu eta idatzizkora moldatu behar izan zuten. Era berean, gizarte hartako gizon
|
emakumeei
ere irakurtzen eta idazten ikasteko, alfabetatzeko, ahalegina eskatu zien komunikazio molde berriak.
|
|
|
Jende izateko baldintza' giza' izatea baldin bada, gizonak bakarrik sartuko dira eskubide osoz kategoria horretan;
|
emakumeei
ere sartzea uzten bazaie, gibeleko ate txikitik izango da, denominazioa mailegatua baitute, ez propioa. Nabari da gizona emakumea baino hurbilago dela' giza' tik eta emakumeak ez direla inoiz gizonak bezain' giza' izango.
|
|
|
Publizitate ederra, xentimorik ordaindu gabe: ez ekimenaren berri eman duten hedabideei, ezta modelo eta maniki agertu diren gizon eta
|
emakumeei
ere.
|
|
|
Prostituzioa, gaur egun, nazioarteko sexu industria baten parte da, eta industria horren barruan sartzen dira orobat masa marketineko liburu eta film pornografikoak, striptease kluben eskaintza zabala, peep show direlakoak eta gizonek Hirugarren Munduko herrialde pobreetan sexu tourrak egiteko marketina. Sexu industriaren ardatza emakumeen gorputzaren eta gorputz atal sexualen exhibizio orokorra da (izan gorputzaren ordezko gisa, izan gorputz bizi gisa), eta gizonei etengabe gogorarazten die (baita
|
emakumeei
ere) gizonek beren sexu eskubidearen legea baliatzen dutela, eskubide patriarkala dutela emakumeen gorputzak eskuratzeko. Jatorrizko kontratu sexualaren istorioaren berri izatea lagungarria da jakiteko sexu industriako jarduera ugarietatik zeintzuk sartzen diren benetan prostituzio kontzeptuaren barnean.
|
|
|
Mary Astellek berehala esan zuen, sarkasmoz esan ere, buruaren indarra eta gorputzaren indarra bat baziren orduan, filosofoak oraindik ere lantzen ahalegindu ez diren istripu bitxi batzuengatik bakarrik dela posible atezainik sendoena gizonetan jakintsuena ez izatea?. 1825erako, jadanik 40 urte edo gehiago zeramatelarik eskubide politikoak
|
emakumeei
ere emateko eskatzen, honela esan zuen William Thompson sozialista utilitaristak, orobat sarkastiko:
|
|
|
horiek? Gizonek, hots, bizitza politikoa sor dezaketen horiek baino ezin izan dute parte hartu jatorrizko itunean, baina, hala ere, fikzio politikoa
|
emakumeei
ere mintzo zaie, norbanakoaren hizkuntzaren bidez; mezu bitxi bat bidaltzen zaie emakumeei (zeinak norbanakoa ez den beste guztia baitira), baina mezu hori etengabe bidali beharra dago, zeren emakumeak eta kontratu sexuala ezinbestekoak baitira norbanakoaren eta kontratu sozialaren esanahiari eusteko. Emakumeek fikzio politikoa onartu behar dute, eta hizkuntza horretan aritu, nahiz eta jatorrizko itunaren baldintzek baztertu egin dituzten anaitasunezko elkarrizketatik.
|
|
|
Bada, 1851n, Taylorrek erantzun egin zion ustekizun horri, The Enfranchisement of Women lanean. Haren arabera, okerrenean ere, aukera hura
|
emakumeei
ere zabaltzeak berekin ekarriko zuen bikote ezkonduak ezin izatea irabazi gizon batek bere kabuz irabazten zuena baino gehiago. Baina aldaketa handia, haren ustez, hauxe izango zen:
|
|
|
Espainia osoko tatuatzaileak (kasu honetan tatuaje iraunkorrekoak) plataforman elkartu dira. Tatuaje solidarioa bularreko minbiziarekin gaixo dauden
|
emakumeei
ere doan laguntzeko. Arriskua duen gutizia bat?
|
|
2019
|
|
|
Kontua da, kulona izateaz gain, kuarentona naizen honetan, neure buruari ausardia handia aitortzen diodala. Eta nirekin kantatzen duten
|
emakumeei
ere bai. Gauzak nola dauden jakinda, kobazuloaren barruan piztia dagoela jakinda, sartu egin gara eta geuretzako lekua egin dugu.
|
|
|
tenpluan sartzeko debekua. Indiako Abokatu Gazteen Elkarteak duela hamar urte ekin zion santutegi hori
|
emakumeei
ere zabaltzeko borroka.Indiako emakumeen borrokan mugarri bat izan da epaia, eta eragin dituen ondorioak erakusten dute garaipenaren neurria. Asteartean, 620 kilometroko emakume hesi bat osatu zuten estatuan emakumeek.
|
|
|
Emakume guztiek ez dute onartzen irtenbide klasikoa ematea beren arazo sexualei, gizarteak ofizialki ametitzen duen bakarra ematea. Bide gaitzetsiak aukeratzen dituzten
|
emakumeei
ere erreparatu beharra daukagu.
|
|
|
XIX. mendearen hasieran, loratua zen feminismo sentimental bat, George Sandenaren parekoa. 1848an, lehenbiziko feminista alemanak, Louise Ottok, aldarrikatu zuen
|
emakumeei
ere bazegokiela beren herrialdea eraldatzeko eskubidea: haren feminismoa nazionalista zen funtsean.
|
|
2020
|
|
|
“Ohikoena tantekin hastea da. Odoleko bitaminaren urritasunagatik bada, egunean 1 – 3 tanta izaten dira; haur txikiei eta erditu berri diren
|
emakumeei
ere modu profilaktikoan ematen zaie posologia berarekin. Gibel gutxiegitasuna duten gaixoetan, egunean 5 tanta; kortikoideekin edo antikolabanteekin medikatzen diren gaixoetan, 2 tanta… Tratamendu gehien behar duten gaixoek giltzurrun gutxiegitasuna dute, eta egunean 50 tanta izatera irits daitezke”, zehaztu du espezialistak.
|
|
|
Datu ofizialen arabera,
|
emakumeei
ere eragin die hilketen gorakadak: 2019an 1.006 emakume hil zituzten Mexikon genero arrazoiengatik, 2018an baino 94 gehiago.
|
|
|
Auzitegiek eta administrazioak babesik gabe utzi dituen indarkeria matxistaren biktimei arreta eskaintzeko urratsa egin du Eusko Jaurlaritzak. Izan ere, Berdintasunerako Legea aldatzeko lege proiektuaren barnean sartuko ditu, bertzeak bertze, indarkeria matxistagatik umezurtz gelditurikoei laguntzak ematea eta justiziak kalte ordainik gabe utzi dituen
|
emakumeei
ere babes ekonomikoa eskaintzea.
|
|
|
Beraz, hortik abia gaitezke. Zergatik ez aplikatu
|
emakumeei
ere?
|
|
|
Eta emakumeak ikusi baditugu dantzatzen zinta dantza edo arku dantza, adibidez –aurrez dantzatzen ez zutenez–, errepertoriorik ez zutela-eta, dantza egitea baimendu eta dantza haiek eurentzat propio egokitu –berez, gizonezkoek egiten zituztenak– edo sortu zituztelako izan dela ere badio ideia horrek. Beraz, ideia horrek dio emakumea ez dagoela euskal dantzetan berezko eskubidez, baizik eta berdintasunaren izenean edo
|
emakumeei
ere aukera hori ematearren, eskuzabaltasunez, baimendu zaielako. Baina hori gezurra da.
|
|
|
Oraindik errotuta zeuden sinesmen paganoetan ama lurrarekiko nagusitzen ziren errespetua, gurtza eta beldurra gainditzea ezinbestekotzat zeukan Baconek, besteak beste, kapitalismoa eta industria iraultza lau haizeetara zabaltzeko. Lurrari gailentzea, eta nola ez, baita
|
emakumeei
ere. Prozesu kapitalistaren sorburuan oso rol garrantzitsua izan baitzuten Europan izandako sorginen aurkako jazarpen bortitzek ere.
|
|
|
Edozein modutan, garai berriek Mugimenduko
|
emakumeei
ere ekarri dizkiete errazionamendua eta debekua. Gonak orkatiletaraino jaistera behartuta, Felicitasi ukatu egin dizkiote erretzaile txartelari esker atseginez zupatzen zituen zigarretak.
|
|
2021
|
|
|
Horretaz kontziente naiz, eta batzuetan kontraesanak sortzen dizkit. Baina, aldi berean, uste dut inportantea dela gizonek ere ikustea historia gizonen ahotsetik kontatu dela eta
|
emakumeei
ere ahotsa eman behar zaiela. Ezkutuan egon zirelako, eta ezkutuan egon zirenez, aunitzez pentsatzen dugu ez zirela egon ere egin.
|
|
|
Eztabaida honetara gonbidatzeko asmoz, gertatzen den horretan ere inplikatuta baitzaudete. Galdera hauek EITBko atzerriko berriemaile diren
|
emakumeei
ere zuzentzen dizkiet, jakin nahian: ezagutzen dituzue antzeko kasuak lan egiten duzuen atzerrietan?
|
|
|
Harekin epaitu zituzten beste
|
emakumeei
ere horixe leporatu zieten: Emakume Batzakoak izatea.
|
|
|
Baita beste
|
emakumeei
ere.
|
|
2022
|
|
|
Segituan etortzen zaigu gogora artzaina, edo pasa den mendeko margolan kostunbristetako agintariak; argazki zaharretan ere ikusten dugu makila gizonezkoen apainketetan». Tresna hutsa izatetik sinbolo izatera igaro dela azpimarratu du, «babesa, errespetua, justizia eta aginpidea» adierazten dituen bat, zehazki, eta ezaugarri horiek
|
emakumeei
ere aitortu dizkie Meabek. «Neure izenean etorri arren, egurrean idazkun hau grabatuta balu bezala hartu nahi nuke:
|
|
|
Tresna hutsa izateari utzi eta sinbolo bihurtu dela azpimarratu zuen Meabek, «babesa, errespetua, justizia eta aginpidea» adierazten dituen ikur bat, zehazki, eta ezaugarri horiek
|
emakumeei
ere aitortu zizkien: «Neure izenean etorri arren, egurrean idazkun hau grabatuta balu bezala hartu nahi nuke:
|
|
|
Bestetik,
|
emakumeei
ere etxean trabak jartzen dizkiete edozein kirol egiteko, eta are gehiago futbola. Gizonezkoek ez dute ondo ikusten publikoan emakumeak fisikoki aktibo egotea, alegia, kirola egitea.
|
|
|
Hura ikusita, jendeak nahiago zuen kooperatiban lan egin. Hala ere, injustiziaren aitzinean, inork ez zuen ahoa irekitzen, inork ez zuen aldarrikatzen
|
emakumeei
ere kotizatu behar zitzaienik. Isiltasuna zen nagusi.
|
|
|
" Postrea gero ere hor egongo da" esan omen nuen eta besoetan trakets samar harturik eraman omen nuen oheraino, eta hortik aurrera buru batzarreko
|
emakumeei
ere interesatuko ez zaizkien zertzeladak kontatzen zituen emazte ohiak. Gauez nirekin lo egitea zein zaila zen ere esplikatzen zuen, torturatu ninduten gaueko amesgaiztoekin sarritan esnatzen nintzelako eta baita nire zurrunga egiteko moduagatik ere:
|
|
|
Aurtengoan, emakume gehiagok parte hartuko dutela nabarmendu gura izan dute, baita ere. " Garrantzitsua da
|
emakumeei
ere pertsonaia gehigoren paperak ematea, berdintasuna horrelako ekintzekin lortzen da".
|
|
2023
|
|
|
Vincentek erraz ehuten zuen amodiozko sarea; modelotarako erabiltzen zituen
|
emakumeei
ere, begirada profesionalaz aparte, amodiozko begirada ere zuzentzen zien. 1882ko martxoaren 3an (178) Hagatik idatzitako gutunean Vincentek Theori esaten zion modelo berri bat zeukala, baina modeloa baino gehiago zela, familia bereko hiru kide eduki zituelako jadanik:
|
|
|
Horrek are gehiago zailtzen du bateragarritasuna eta loaren kalitatea. Horri, gainera, min kronikoak gehitzen zaizkio, hala nola artrosia, artritisa, erreumak eta pixa egiteko beharra, eta hori da gizonezkoetan prostatako hipertrofia deritzona, nahiz eta
|
emakumeei
ere eragiten dien. Oro har, mina, eragozpenak eta lasaigarriak hartzeko beharra direla eta, maiz esnatzen dira eta ez dute behar adina atseden hartzen.
|
|
|
Eta garrantzitsuagoa dena: dokumentalak erasoak jasan zituzten
|
emakumeei
ere ematen die hitza.
|
|
|
Wilmingtongo (Delaware) egunkarien arabera, botoa eman nahi zuten emakume beltzen kopurua" ohiz baino altuagoa" zen; nolanahi ere, kanpoan utzi zituzten," eskakizun konstituzionalak" betetzen ez zituztela argudiatuta, nahiz ez zuten inolaz ere zehaztu zein ziren eskakizun horiek. Voice of the People Birminghamgo egunkari beltzaren arabera, soilik dozena bat emakume beltz erregistratu ziren botoa emateko, estatuak koloreko gizonei botoa emateko ezarritako arau zorrotz berberak ezarri zizkietelako koloreko
|
emakumeei
ere. 1920 hartan, zenbait emakume beltzek lortu zuten botoa ematea, baina oso gutxik, dena den, emakume zuriekin alderatuta.34 Mugimendua hasi zenetik sufragioaren aldeko kanpainan aktiboki parte hartu zuten arren, AEBko emakume beltzek ez zuten benetako boto eskubiderik izan 1965era arte, hau da, eskubide zibilen mugimenduari esker Boto Eskubidearen Legea onartu zuten arte, Martin Luther Kingen gidaritzapean.
|
|
|
Feminismoaren joera nagusian, hots, soilik generoari erreparatzen dion narratiban, emakume guztiak gizon guztien aurka paratu, eta parekidetasuna eskatzen da. Borroka horretan, baina, emakume zuriek bere egin dute emakume guztien izenean hitz egiteko eskubidea; tarteka, uzten diete koloreko
|
emakumeei
ere hitz egiten, baina betiere emakume zurien tonua eta hizkera eta orobat zuritasunaren lehentasun, kausa eta argudioak baliatzen badituzte. Edozein modutan, faltsua da pentsatzea koloreko emakumeek eta emakume zuriek desabantaila berberak dituztela gizonen aurrean.
|