|
2001
|
|
|
Aldi berean, txaboletan bizi ziren nekazari familien asentamenduan, etxe bizigarriagoetara pasatzera. Antilletako beste uharte batean, Haitin, abere ekoizpena nahiko mugatuta
|
dago
osasun arazoengatik, giza osasuneko arazoetan eragina duten parasito gaixotasunengatik. Herrialde honetako gobernuz kanpoko erakunde batek, Beteranek, laguntza eskatu zuen herrialde horretan albaitaritzako laguntza teknikoko sare bat sortzeko.
|
|
|
gertaera aurreikus ezin daitekeen eta ikastetxearen eta bere arduradunen erruduntasunarekin zerikusirik ez duen istriputzat har zitekeen, edo janarien manipulazio arduragabe edo desegoki baten ondorioz gertatu zen, bai eta instalazioetako higienerik ezaren ondorioz ere.
|
Dagokion
Osasun Sailak txosten bat egin zuen zentroaren egoerari buruz, heriotza gertatu eta 16 egunera. Sailak emandako deskribapenak, besteak beste, honako hau zehazten zuen:
|
|
|
Merkatuan
|
badaude
osasunerako arriskutsuak izan daitezkeen pizgailuak. Zehazki, telefono mugikor, giltzatako, pote edo Coca Colaren edalontzi itxurako pizgailuak dira, eta errebolberrak, ordezkatzen dituzten objektuekin nahas daitezkeenak eta gorputzeko erredurak eragin ditzaketenak.
|
|
|
Eta azal puska nazkagarri hauek? Non
|
dago
Osasun Sailaren baimena?
|
|
2002
|
|
|
HALA ere,
|
badaude
osasun ona duten, bere egoitza duten hirietan ongi integratzen diren eta profesionalengandik interes handiarekin hartuak diren beste zine jaialdi batzuk. Jaialdi hauek guztiek ezaugarri komun bat dute:
|
|
|
Berrogeigarren hamarkadan ospearen eta loriaren gailurrera heldu zen Frida, surrealisten mirespena eta lilura lortuz. Baina, jota
|
zegoen
osasun aldetik.
|
|
|
e) Euskara planak atzeratuta
|
daude
osasun zientzia guztietan.
|
|
|
Ikasle horietatik %70 ziklo luzeko ikasketetan matrikulatuta daude. 2001 urtean honela
|
daude
osasun zientzietan ikasleaksartzeko mugak:
|
|
|
6 Osasungintza euskalduntzea loturik
|
dago
osasun zientzietako normalizazio plangintzarekin
|
|
|
A) Unibertsitate publikoetan,
|
dagokion
osasun erakundearekin hitzarmenegokia izatea, ekainaren 28ko 1558/ 1986 Errege Dekretuan aurreikusitakoarekin eta hura garatzeko emandako xedapenekin ados.
|
|
|
B) Unibertsitate pribatuetan,
|
dagozkion
osasun erakundeak edo erakundeaerabilgarri izatea, edo dagokion osasun erakunde batekin (edo batzuekin) hitzarmena, baldiri eta aurreko apartatuan aipatutako araudianeskatzen diren helburuak eta baldintzak betetzen badira,
|
|
|
B) Unibertsitate pribatuetan, dagozkion osasun erakundeak edo erakundeaerabilgarri izatea, edo
|
dagokion
osasun erakunde batekin (edo batzuekin) hitzarmena, baldiri eta aurreko apartatuan aipatutako araudianeskatzen diren helburuak eta baldintzak betetzen badira,
|
|
|
itzuli aurretik, itzuli bitartean eta itzuli ondoren ere neurriak hartubehar dira kalitatea bermatzeko. Hona, kasurako, argitaratuta
|
dagoen
osasun arlokoaldizkari bateko adibide bat:
|
|
|
Jakinarazpen batean jakinarazi zutenez, Andaluziako Berdek araudi bat egiteko eskatu zioten atzo Batzordeari, kutsadura elektromagnetikoa sortzen duten instalazioak segurtasunez eta berme osoz arautzeko, hala nola goi tentsioko kableak, transformadoreak eta instalazio elektrikoak eta telefonia mugikorreko antenak. Ekologistek diote gaur egun legeak huts egiten duela gai horri dagokionez, eta, ondorioz, herritarrak “eremu elektromagnetikoen eraginpean
|
egotea
osasun erakundeek gomendatutakoak baino askoz handiagoa da, eta, beraz, arrisku larriak dituzte beren osasunerako eta bizi kalitaterako”. Horregatik, araudi zorrotza idazteko eta osasunerako arriskutsuak izan daitezkeen kutsadura mailak erakusten dituzten instalazioak ixteko eskatu dute.
|
|
|
Anantapurreko Informazio Epidemiologikoaren Sistemak (SIEA) aldian behin emango du erantzuna: zein diren zonan prebalentzia handiena duten patologiak, heriotza tasa handiena eragiten dutenak eta zein biztanleria talde
|
dauden
osasun egoera okerrenean. Gainera, SIEAren egiturak gaur egun ezarritako asistentziaren oinarria errespetatuko du.
|
|
|
OMEk dio gaur egun merkaturatzen diren transgenikoetan ez
|
dagoela
osasunerako arriskurik.
|
|
|
Ez da oso zabala, mila irakasle inguru, baina esperientziaduna eta ondo formatua da; jakintza alor anitzeko eta unibertsitate irakaskuntza maila guztietako irakasleak dauzkagu (lehenengo zikloetatik doktoregoraino). Irakasleriaren banaketa aztertu gabe badago ere, dauzkagun datuen arabera giza eta gizarte zientzietan hobeto
|
gaude
osasun zientzietan eta zientzietan baino, nahiz azken hauetan oso txarto egon ez. Problema da irakasleria euskalduna gain zamaturik eta sakabanaturik dagoela, baina horiek ez dira arazo konponezinak.
|
|
2003
|
|
|
Teknika eta lanbide alorretako prestakuntza bikoitz horri esker, medikuntza alorreko profesionalentzat zabalik
|
dagoen
Osasun Zientzietako lehen liburutegi digitalaz hornituriko Josep Laporte Fundazioko zuzendaritzara iritsi zen.
|
|
|
Handik gutxira, ohartarazpen horren berri emanez, Kontsumoko agintariek gozoki horiek merkatutik kendu zituzten Espainia osoan. Hala ere, Euskal Autonomia Erkidegoko Osasun Saileko Osasun Publikoko Zuzendaritzak, Elikagaien Segurtasun Agentziak alerta sarea funtzionarazi baitzuen, esan zuen ez
|
dagoela
osasun laguntza eskatu duen inolako eraginik osasunean. Zuhurtasun neurri gisa, agintari autonomiko guztiek gozoki horiek ez kontsumitzeko gonbita egiten diete kontsumitzaileei.
|
|
|
“Hala ere, zentzurik gabeko eskarien aurka borrokatu besterik ez dugu egin behar”, erantsi zuen Muddek, eta esan zuen gantzik gabeko galleta bat lorerik gabeko lorategi bat bezalakoa dela, produktu horien zapore eta testurarik gabe geratuko liratekeelako. Enpresa ohituta
|
dago
osasun publikoarekin lotutako arazoekin, Philip Morris zigarro fabrikatzailearen jabea ere bada eta. Oraingoan, ordea, zigarro fabrikatzaileen aurka edo, berrikiago, McDonald´s janari lasterreko katearen aurka bere kontsumitzaileen artean obesitatea eragiten duten elikagaiak saltzeagatik aurkeztu ziren eskaeretatik desberdina da.
|
|
|
Prostitutek, ordea, ez dute langabezia sorospena jasotzeko eskubiderik jarduera hori egiteari uztea erabakitzen dutenean, baina enplegu bulegoan eman dezakete izena lan eskatzaile gisa. Eta burdelak beste edozein enpresak bezala tratatzen dira, hau da, sozietateen gaineko zergak eta Gizarte Segurantzako kotizazioak ordaintzen dituzte eta laneko zuzenbidea eta indarrean
|
dauden
osasun arauak errespetatu behar dituzte. Udalek, bestalde, burdelek udal mugen barruan onartuak izateko bete behar dituzten baldintzak ezartzen dituzte, eta arrazoi moralengatik ezin diote uko egin instalazioari.
|
|
|
“Sandwichak edo ogitartekoak ekartzea gomendatzen diegu, eta, egun jakin batzuetan, denborazko frutak”, dio Díazek. Elena Puértolasek, Meridako “Trajano” ikastetxeko zuzendariak, gehitu du bere ikastetxean zeharkako arlo bat
|
dagoela
osasunerako hezkuntzari dagokionez, eskolako curriculumean sartzen den gai bat. Hori dela eta, 4 eta 5 urteko haurren gurasoekin elikatze mota aztertzen da.
|
|
|
Industria farmazeutikoaren arabera, Nigerian dabiltzan sendagaien %40 faltsutzen dira; Beninen, berriz, saltzen diren botiken %80 kalitate txarrekoak dira. Txostenaren arabera, ez dago sendagai horiek Hirugarren Munduko herrialdeetan faltsutzea debekatzen duen araudirik, ez
|
dago
osasun kontrolik bermatuta, eta zigor penalen ahultasuna dela eta, sendagai faltsuak agertzen dira.
|
|
2004
|
|
|
CONSUMER ek eginiko azterketan, aurkezturiko zortzi laginetatik bi bakarrik
|
zeuden
osasun egoera egokian; gainerako seiek jasoriko kalifikazioa erdipurdi baizik ez da, produktua maneiatzean behar bezalako higiene neurriak hartu ez direlako edo, banatzean, hotz katea hautsi egin delako: prozesu hori, hain zuzen, izokina fabrikatik irtetean hasten da, eta kontsumitzaileak hartzen duenean amaitzen.
|
|
|
XXI. mendeko epidemia hori duten herritarren kopurua handituz joan da azken 40 urteetan. Izan ere, zenbait ikerketak agerian uzten dutenez, ez
|
gaude
osasun publikoari zuzenean eragiten dion gai baten aurrean bakarrik, baizik eta herrialde horietako ekonomietan ere eragiten du. Zenbait esparrutatik ondorioztatu da beharrezkoa dela obesitatea gaixotasun kroniko gisa arautzea, obesitatea prebenitzeko eta tratatzeko beharrezkoak diren neurriak zehaztu eta areagotzeko.
|
|
|
Produktu berria aurkezteko prentsaurrekoan —Espainiako Dermatologia eta Benereologia Akademiako lehendakari José Luis Díaz eta Pedro Jaén Madrilgo Ramón y Cajal Ospitaleko Dermatologia Mediko Kirurgikoan espezialista— etengabe argudiatu zen toxina erabiltzeak albo ondorio gutxi eragiten dituela, eta horrek beti eragin duela toxina. Organismoan sartzen diren kantitate txikiek balioztatzen dute hori, eta oso urrun
|
daude
osasunerako kaltegarriak izan daitezkeen fenomenoetatik. Bere albo ondorio ia nuluak medikuen kolektiboan aho batez hartzen dira, urtetan beste herrialde batzuetan toxina erabiltzearen alde.
|
|
|
Gatazkan zeuden alderdiek oso teknika sofistikatuak ere planteatu zituzten frantziar arazoa konpontzeko, hala nola irudiak ezkutatzea, kasuan kasuko publizitate hesien iluntze selektiboaren bidez; teknika hori misilak zuzentzeko sistemetatik eratorria zen, baina garestiegia zelako baztertu zen. Abokatu nagusiak uste du Frantziako legeak alkoholdun edarien publizitateari buruz ezartzen duen debekua justifikatuta
|
dagoela
osasun publikoa babesteko helburuagatik, nahiz eta onartu zerbitzuen joan etorri askearen murrizketa dela, eta Frantziako legeria, batzuetan, kontraesanean dagoela lortu nahi den helburuarekin, publizitate hori estadio bateko hesietan sartzea ahalbidetzen baitu, baina ez zerbitzuen telebista emankizuna, jende gehiagorengana iristen baita. Justizia Auzitegiak abokatu nagusiaren tesien alde eginez gero, telebista kateek eta sektoreko gainerako operadoreek haiek asmatzen hasi lukete kirol gertaeraren emanaldia debekatuta dagoen kasuak eta baimenduta dauden beste batzuk argi bereizteko.
|
|
|
Lortutako markari esker, produktu horiek merkaturatu, inportatu eta esportatu ahal izango dituzte," halal" izeneko bereizgarriarekin, Lege Islamikoaren arabera eginak izatearen berme gisa. Indarrean
|
dagoen
osasun araudia errespetatzea «lege agindutzat» hartzen den baldintzetako bat da «halal», erlijio auzietatik at geratzen baita. Akordioa asmo onez markatuta dago, baina arauzko garapen egokirik gabe, zentro edo establezimendu publiko eta egoitza militarretako barnetegien eta ikastetxe publiko eta itunpeko ikastetxe publiko eta pribatuetako ikasle musulmanen elikadura arau erlijioso islamiarretara egokitzeko ahalegina egingo da, bai eta bazkaltzeko ordutegia ere barauko hilabetean (Ramadan).
|
|
|
Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Erakundeak (OCU) txosten batean salatu du merkatuan “mirari produktu” ugari
|
daudela
osasunerako eta poltsikorako arriskutsuak izan daitezkeela argaltzeko”. Gainera, ohartarazi du “kontsumitzailea Interneten sartu eta produktu horietako bat zailtasunik gabe eros dezakeela”.
|
|
|
Ikerketa proiektuen garapena eskatzeko baldintzak eta mekanismoak, horiek erabiltzeko baldintzak eta enbrioien gurasoek baimena emateko prozedura ezartzen ditu. Arauak adierazten du, halaber,
|
dagokion
osasun agintaritzak emango duela proiektuen berri. Orain arte, Valentziako Ernalezintasun Institutua (IVI) bakarrik ausartu zen giza enbrioien zelula amekin ikertzen.
|
|
|
Estatu Batuetan, emakume batzuk prest daude sendatzeko, denbora baino lehen eta min gutxiagorekin. Hala ere, demanda judizialen itzalak Estatu Batuetan gero eta zailagoa egiten du gaixo horietako bati erditze baginala egiteko prest
|
dagoen
osasun zentro bat aurkitzea. Mediku asko kezkatzen dituena da jarduteko modu horrek emakume batzuk beren etxeetan edo larrialdiko zesarea egiteko ekipaturik ez dauden zentro naturalistetan erditzen behartzea.
|
|
2005
|
|
|
Gizarte Segurantzari
|
dagozkion
osasun zerbitzuen saturazioa, Espainian hautematen den bizi mailaren gorakada eta pixkanaka aldatuz doan pentsamolde berria (osasun munduarekin zerikusia duen guztiari ematen zaion garrantzia areagotu duena, hain zuzen) osasun sistema pribatuaren, hots, goraka datorren negozio horren arrazoi nagusiak dira: 2004 urtean horrelako polizen kontratazioa, aurreko urtekoaren aldean %4 igo zenez, aseguru konpainien sektorerik bideragarrienetako bat izan zen.
|
|
|
Honekin guztiarekin batera, aipagarria da sortu zenetik gaur eguneraino Europako Batzordearen barruan
|
dagoen
Osasunerako eta Kontsumitzaileen Babeserako Zuzendaritza Nagusiak lege ugari egin dituela, kontsumitzaileen osasuna, segurtasuna eta interes ekonomikoak babeste aldera.
|
|
|
Justizia Auzitegiak arrazoia eman dio Batzordeari, nutrizio behar benetakoa ez duten produktu aberastuak merkaturatzeko debekua sistematikoa dela esatean. Justifikatu gabeko osasun publikoaren babesa Justizia Auzitegiak aztertu behar izan zuen Zeelanda Berriko administrazio jarduna justifikatuta ote
|
zegoen
osasun publikoa babesteagatik, une hartan legeak harmonizatu ez zirelako, eta ikerketa zientifikoaren egungo egoeran zalantzak zeudelako. Izan ere, estatu kideek, Tratatuan bertan xedatutakoaren arabera, bermatu nahi duten pertsonen osasuna eta bizitza zenbateraino babesten diren erabakitzeko ahalmena dute.
|
|
|
Gorozkien kutsadura maila 100.000.000 zelulatik gorakoa izan daiteke gramo bakoitzeko; uretan, aldiz, tratatuta ez badago, mililitro bakoitzeko 1.000 zelulatik beherakoa izan daiteke kutsadura maila. Tratatutako edateko uren kopuruak askoz txikiagoak dira, eta kasu horietan ez
|
dago
osasunerako arriskurik. Duela gutxi kezkatzen duen mikroorganismo bat Enterobacter sakazakii da, aspalditik kutsatzaile fekal gisa ezagutzen den mikroorganismoa.
|
|
|
Dioxinek gantz substantzia eta ehunekiko afinitatea erakusten dute, non metatzen diren. Horregatik, atmosferaren eraginpean
|
egoteagatik
osasun arazoak sortzeaz gain, elikagaiak kutsa ditzakete. Gaur egun, osasun agintarien kezka nagusietako bat da horietan duten presentzia eta arrisku handieneko taldeak zehaztea.
|
|
|
“Produktua kentzeko erabakia proba berri honen argitan hartu da (aipatutako azterketan dago). Horren arabera, zelularraren eraginpean luzaro
|
egoteak
osasuna kalte dezake, bereziki haur oso gazteen garatugabeko garezur ehuna”, esan zuen Communicek8 ohar batean. Hala ere, enpresa banatzaileak azpimarratu zuen “mugikorra segurua dela gurasoek gainbegiratuta erabiltzen bada, gomendatzen den bezala”.
|
|
|
Bestalde, lehentasun handienetako bat kasu bakan bat ote den zehaztea da; beraz, kezkak eta alertak funtsik gabeak izango lirateke, edo, benetan, BSE ahuntz aziendara zabaltzea. Markos Kyprianou Osasun komisarioak adierazi duenez, «indarrean
|
dauden
osasun kontroleko arauek babes maila handia eskaintzen dute». Lehen ikerketak Eskura ditugun datuen arabera, ez dago loturarik ahuntz haragiaren kontsumoaren eta Creutzfeldt Jakoben aldaera berriaren arrisku handiagoaren artean.
|
|
|
Ontziratzea Europako Batzordea Nestlérekin harremanetan jarri zen, etiketatze prozesuan produktu batzuk kutsatuta zeudela jakin baitzuen. Hala ere, ITX kopurua oso txikia zen milioiko 250 – eta, beraz, Nestléko adituek egindako analisien arabera, ez
|
zegoen
osasunerako arriskurik. Bestalde, Elena Salgado ministroak azaldu zuenez, “EBk irailean alertaren berri izan zuenean, erabaki zuen ez zirela loteak kendu behar osasunerako arriskurik ez zegoelako, eta une horretan Nestléri abisatu zitzaion ontziak alda zitzan”, enpresak egin zuena.
|
|
|
Aberastasun nazionalari dagokionez, Espainiako osasun gastua BPGaren %7, 7 da, eta eb batez bestekoa %9 “Zifra horiek osasun ekonomialari ugarik gure herrialdean osasun gastua, bereziki osasun gastu publikoa, handitzeko beharraren alde egiten duten gomendioen berme dira”, esan dute Farmaindustriatik. ELGEk aztertutako herrialdeetako gastu farmazeutikoak dakarren gastu sanitarioaren proportzioa alderatuz gero, ratio handienak dituzten herrialdeen artean dago Espainia (%21, 8), Europako batez bestekoa baino zazpi puntu gehiago (%14, 4), alde handiagoa
|
baitago
osasun gastuan botikakoan baino. Farmaindustria ratioa murriztearen alde dago, osasun gastua handituz.
|
|
2006
|
|
|
Programa Ameriketako Estatu Batuetatik inportaturiko ideia da. Han Medikuarentzako Osasun Institutuak dituzte, baina Europan ez
|
zegoen
osasun arloko profesionalei zuzendutako programarik, 1998an Bartzelonako Mediku Elkargoak MGAIP ekimena sortu zuen arte. Egitasmoa Nafarroara 2001 urtean iritsi zen eta EAEra 2002an, martxan 2004an jarri zen arren.
|
|
|
eta beroni
|
dagozkion
osasun egintzen
|
|
|
Saltzailearentzat oso esperientzia interesgarria izan da. Abereak garraiatu behar ez direnez, ez
|
dago
osasun arriskurik, garraioan ezin da aborturik gertatu, eta arazo klinikoak erabat saihesten dira. Horrez gain, gastuak txikiagoak dira, ze, ez pentsa, baina abereak Kordobaraino garraiatzea, esaterako, ba garestia da.
|
|
|
As Ponteseko (Galizia) eta Teruelgo (Aragoi) zentralak dira, hurrenez hurren, herritarren osasunerako kaltegarrienak diren instalazioen Europako sailkapeneko lehen eta hirugarren postuak, Espainiako erakunde ekologistak jakinarazpen batean adierazi duenez. Eragin ekonomikoa Gainera, ekonomiari dagokionez, 25etatik Europan SO2 eta NOx emisioetatik sortutako partikula finen eraginpean
|
egoteak
osasunean eragindako kalteak 59.000 eta 170.000 milioi euro ingurukoak dira urtean, aplikatutako heriotza tasaren balioaren arabera. Heriotza tasarik baxuena hartzen bada ere, analisiak adierazten du osasunean eragindako kalteen kostua, ekoitzitako energia unitate bakoitzeko, kilowatt orduko (kWh) 2 – 20 zentimokoa izango litzatekeela.
|
|
|
“Kontsultara maiz egiten diren bisitak, justifikatu gabeko antsietate luzea eta emakumearekin eta familiarekin duen harremanari esker medikuak ezagutzen dituen arrisku inguruneak dira tratu txarren bat dagoen ala ez aktiboki aztertzera bultzatu behar duten elementuak”, esan zuen Asensio Lópezek, Familia eta Komunitateko Medikuntzako Asturiasko Elkarteko lehendakariordeak eta Espainiako Medikuntzako Komunikazio eta Taldeak (Familia Taldea). SemFYCk adierazten du familiako medikua dela egoera onenean
|
dagoen
osasun profesionala, etxeko indarkeria kasu bat garaiz detektatzeko; hala ere, askotan, denbora falta eta gaixoaren eremu pribatua inbaditzeko beldurra dira diagnostiko berantiarraren arrazoi batzuk. “Batzuetan, erraz ikus daitezkeen zenbait zeinu fisikoren bidez hauteman daiteke, baina kasu horietan ere badaude arazoa ezkutatzen saiatzen diren emakumeak”, zehaztu zuen Lópezek.
|
|
|
Horregatik, teknika immunologikoak edo biologia molekularrekoak erabiltzea gomendatu da, animalia eramailerik baden denbora gutxian eta zalantzarik gabe detektatzeko. Kontrola Espainian Espainian, ekoizten ari diren animalien kutsadura kontrolatzeko eskumena ez
|
dagokio
Osasun Ministerioari, ezta autonomia erkidegoetako osasun sailei ere. Ekintza hau Nekazaritza sailekin lotuta dago, ez baitute harreman oso arina aspalditik.
|
|
|
Egindako ikerketen ondoren, ondorioztatu da produktua osasun erregistrorik gabe dagoela eta sektoreko enpresekin erlazionatzen duela. “Pradoliva” eta “Praliva” markak ez
|
daude
osasun erregistroetan, eta haien edukia irregularra da, nahasketaren ondorioz. Guardia Zibilaren iturriek jakinarazi dute 21.700 ontzi berri banatzea saihestu den arren, beste hainbeste etiketa erabili baitira, nahaste horretako 34.000 litro inguru iritsi direla merkatura.
|
|
|
Kontrol antolatua Batzordeko albaitari adituak arduratzen dira mugako ikuskaritza postuek baldintzak betetzen dituztela egiaztatzeaz. Albaitariaren kontrola oso antolatua
|
dago
osasuna eta gizakien eta animalien segurtasuna babesteko helburu nagusiari ekiteko, Batzordeak berak nabarmentzen duenez. Alde horretatik, beste herrialde batzuetatik datozen produktu sortetako bakoitza mugako ikuskaritza postuko albaitariek edo agintari eskudunek kontrolatzen dute, eta, lote bakoitzari dagokionez, kontrol dokumental bat egiteaz gain, albaitaritzako ziurtagiri edo agiriak edo produktu sorta batekin batera doazen beste agiri batzuk egiaztatzeaz gain, nortasun kontrol bat ere egin behar dute, hau da, albaitaritzako beste agiri batzuk begiz ikuskatu behar dituzte.
|
|
|
Oro har, kontsumitzaileek gehien baloratzen duten informazioa elikagaiak dituen kaloriak ematen dituena da. Josephine Wills Eufic eko zuzendari nagusiaren aburuz, informazio horren helburu nagusietako batek obesitateari aurre egin lioke, EBn gaur egun
|
dagoen
osasun publikoko erronkari. «Azterlanaren bidez zehaztu nahi dugu energia informazioak eragin zuzena ote duen elikagai jakin baten hautaketan», onartu du Wills ek.
|
|
|
Eremu horretan bizi diren biztanle gehienak landakoak dira, eta gehienetan ez dira oinarrizko beharrak betetzen. Osasun sistemak ez daude herritar guztien eskura; izan ere, bertan dauden komunitate askok ordubetez mugitu behar dute, batez beste, hurbilen
|
dauden
osasun zentroetara iristeko. Bereziki gogorra da eremu horretako emakumearen egoera, gehienetan kaltetuena baita, eta pobreziaren feminizazioaz eta osasun eta hezkuntzaren arloan pairatzen duten desabantailaz ere hitz egiten da.
|
|
|
Gainera, hitzarmenak “muga epelak” ezartzen dizkio publizitateari, osasun ohar anbiguoak tabako kutxatiletan eta CMCTn gomendatutakoa baino txikiagoak, eta, CNPTren arabera, etorkizunean ohituraren aurkako neurri eraginkorrak hartzea eragotziko duten beste alderdi batzuk. Frenkek ituna justifikatu du tabakismoa prebenitzeko politikara funtsak bideratzea ahalbidetzen duen neurri ekonomiko bakar gisa, Mexikon ez
|
baitago
osasunerako zerga finalistarik. Baina Komiteak zehaztu du argudio horrek ez dakiela Gobernuak tabakoaren zergak gehitu eta osasuna babesteko politiketan erabil zitzakeela.
|
|
|
Zientzialariek onartzen dute oso zaila dela poluzio kimiko industrialaren ondorioak zehaztea, sintomek urteak edo hamarkada batzuk behar baitituzte agertzeko. Hori dela eta, “pandemia isil” bat aipatzen dute beren azterketan, kimikari toxiko bakoitzak eragindako kaltea ez baita nabarmen islatzen eskura
|
dauden
osasun estatistiketan. Gainera, milioika pertsonarengan izan ditzakeen efektuak gaur egun onartzen dena baino askoz handiagoak izan daitezkeela ohartarazi zuten.
|
|
2007
|
|
|
Egunean, goizeko 11etatik eguerdiko 3ak bitartean eguzkitan hamar bat minutu
|
egotea
osasunarentzat mesedegarria da, Manchesterko Unibertsitateko erradiazio ultramorean espezialistak direnen iritziz.
|
|
|
Haragiaren edo haragi produktuen helmugako hirugarren herrialdeak eskatu behar du, operadoreek merkantziaren jatorriari eta ezaugarriei buruz emandako informazioan eta Animalien Osasunari buruzko Legean aurreikusitako ikuskapen dokumental eta fisikoetan oinarrituta. Azterketa horiek oinarri izan behar dute albaitari ofizialak
|
dagokion
osasun ziurtagiria eman dezan. Arauak argi uzten du baimen hori ez datorrela bat Osasun eta Kontsumo Ministerioaren 1993ko maiatzaren 12ko Aginduan aurreikusitakoarekin (agindu horren bidez ezarri zen esportaziorako osasun ziurtagiri ofiziala).
|
|
|
AEBn, duela gutxi egindako azterlan baten arabera, Elikagai eta Sendagaien Administrazioak du erantzukizunik handiena (kasuen %58an), eta Administrazioa arduratzen da elikagai seguruak ekoizteko arauak ezartzeaz. Zer zati
|
dagokio
Osasun Sailari. Inkestatutakoen arabera, gutxi (kasuen %12).
|
|
|
«Eta ur marka berak, nire bulegoan 3 hilabetez erosi eta utziak, 630 zati ditu trilioi bakoitzeko», azaltzen du Shotyk. Ez
|
dago
osasunerako arriskurik Osasun agintariek ezarritako mugen azpitik daude oraindik ere mailak. Europan, bilioi bakoitzeko 5 zati daude, AEBn eta Kanadan, bilioi bakoitzeko 6 zati, eta Japonian, bilioi bakoitzeko 2 zati.
|
|
|
Ministroen Kontseiluak argi berdea eman dio Aldez Aurreko Jarraibideen Erregistro Nazional bat sortzeari, eta, Osasun Ministerioaren mende, bizi testamentuei buruzko informazio guztia zentralizatuko du, pazientearen autonomiari buruzko 2002ko legea garatuz. Erregistro horrek autonomia erkidegoetako informazio guztia izango du, eta jarraibide dokumentua, formalizatu den tokia edozein dela ere, asistentzia
|
dagokien
osasun profesionalek Espainia osoan ezagutu ahal izatea bermatuko du. Gaur egun, 16 autonomia erkidegok garatu dituzte lege horren aurreikuspenak, pazientearen eskubideak eta betebeharrak biltzen dituena, eta beste batzuek beren erregistroak sortu dituzte.
|
|
|
Neurri hori oso erabilgarria da, ustekabean objekturen bat iturriaren azpian erortzen bada. Bestalde, txorrota elektronikoak desaktibatu egin daitezke instalaturik
|
dauden
osasun etxea edo harraska garbitzen den bitartean, eta, itxitura ziurtatuta dutenez, uholde edo ihes arriskua murrizten dute. Beste abantaila bat da denbora gehiagoz garbitzen direla eta higienikoagoak direla, ez baita beharrezkoa eskuekin manipulatzea.
|
|
|
“Lehen mailako arretako medikuek —esan du— denbora gehiago behar dute gaixo bakoitzeko, baina laguntza horrek antolaketa ereduak aldatzen ez baditu, ez da ezer konpontzen”. Semergen eko presidenteak Osasun ministroari, Bernat Soriari, eskatu zion indarrean
|
dagoen
Osasun Lege Orokorrari buruzko “gogoeta kritikoa” egiteko, haren ustez “erreforma oso garrantzitsua” behar baitu. “Denbora asko igaro da, eta nabarmen aldatu dira gizarte eta demografia egiturak”.
|
|
|
" Preso guztiei
|
dagokie
osasun eskubidea, baita euskal preso politikoei ere. Gaur arte bost euskal preso politiko hil dira kartzelan hainbat gaixotasunen ondorioz eta beste zazpi gil dira gaixorik kaleratu ondoren.
|
|
|
Preso guztiei
|
dagokie
osasun eskubidea, baita euskal preso politikoei ere. Gaixotasun larri eta sendaezinak dituzten preso guztiei dagokie 92 artikuluaren aplikazioa, baita euskal preso politikoei ere.
|
|
|
Azken batean, Che bera ere medikua zen eta, Europako Ekialdearen egoera berria kontuan harturik, lagundu beharra
|
zegoen
osasunaren arloan bedere. Laboreak, haragi latak, gantzez betetako upelak, bakailao kaxak eta petrolioa beharrezkoak izanagatik, xiringa, benda, eta botikarik gabe ez zegoen zer eginik.
|
|
2008
|
|
|
Osasun Sailak dio BSE kasuak gizakietan agertzea aurreikuspenen barruan sartzen dela eta ez
|
dagoela
osasunerako arriskurik.
|
|
|
Haurrak Gizarte Segurantzan osasun laguntzaren onuradun gisa izena emanda egon behar du; beraz, egin beharreko beste izapide bat Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalaren bulego batera joatea da. Han, fitxa bat bete behar da, eta fitxa horrekin, zigilua jarri ondoren,
|
dagokion
osasun zentrora joan behar da. Han pediatra aukeratu eta osasun txartela tramitatzen da.
|
|
|
Egoera hori ikusirik, telefono bidezko arreta zerbitzuaren pribatizazioa egon daitekeela aurreratu dute aipatu sindikatuek. «Horren guztiaren atzetik ez al da ba
|
egongo
osasun zentroetako administrazio esparrua ere esku pribatuetan uzteko aitzakia izateko asmoa?».
|
|
|
Zauriak edukiz gero. Gertuen
|
dagoen
osasun etxera joan, gertatutakoa azaldu eta medikuaren txostena eskatu. Txostena oso garrantzitsua da salaketa jartzeko orduan.
|
|
|
Konfiantzazko norbaiti kontatu jazotakoa, eta laguntza eskatu. Zauriak edukiz gero. Gertuen
|
dagoen
osasun etxera joan, gertatutakoa azaldu eta medikuaren txostena eskatu. Txostena oso garrantzitsua da salaketa jartzeko orduan. Zauriak izan gabe ere.
|
|
|
Osasuna gastatzeko omen da, daukagun dirua bezalaxe; zerbait erosteko, beraz. Baina nik uste nuen sasoiko
|
zegoenak
osasuna" saltzeko lain" ere izaten zuela. Ikusten ari naizena da osasun faltsifikatu baten jabe garela, dauzkagun dirua eta arrazoia bezalaxe.
|
|
2009
|
|
|
Bioetikako Komiteen lehendabiziko batzorde sustatzaileak 1992an sortu ziren EAEn. Jarrera paternalista oso barneratuta
|
zegoen
osasun lanbideetan eta pertsonen autonomia eta erabakitzeko eskubidea bezalako kontuak asko garatu ziren gizartean, baina osasun arloetan ez zegoen aurrerapenik. Gure alorreko pentsalari handiek, mundu anglosaxoitik zetozen pentsamendu korronteek eraginda, gizartearekin batera gai horietan aurrera egiteko diziplina sortzeko eta gaixoarekiko harremana aldatzeko beharra planteatu zuten.
|
|
|
Gainera, osasun zerbitzuak BPGren% 7,8aren kopuru baliokidea gastatzen duela adierazi du Bengoak, baina biztanleriaren zahartzearen ondorioz, hurrengo urteetan kopuru hori gora egingo dutela adierazi du. Gaur egun indarrean
|
dagoen
osasun sistema ez da egonkorra izango, azpimarratu du Bengoak.
|
|
|
Ikerketa hartan, 30 aldizkari irakurrienetan azaltzen ziren jakiei buruzko iragarkiak aztertu zituzten. Eta, emaitza ikusita, ondorioztatu dute iragarkietan azaltzen diren janariak oso urruti
|
daudela
osasun arduradunek gomendatzen dituztenetik; ia ia beste muturrean daudela esan daiteke.
|
|
|
bertako presoek, beste kontzentrazio eremuetakoek baino lau aldiz toki gutxiago zuten lo egiteko edo garbitzeko. Ia ez
|
zegoen
osasun zerbitzurik, eta preso taldeak etengabe ordezkatzen zituzten, gasezko ganberen eta hilotzak erretzeko labeen funtzionamenduari buruz gehiegi ezagutzea arriskutsutzat jotzen zutelako.
|
|
|
Klinikan, Agnes ek eta Capone k jateko ordua dute. Berriro klinikara eraman dituzte, Agnes ez
|
baitago
osasunez oso ondo. Ez du behar bezala jan.
|
|
|
Ildo horretatik, seitik lauk uste dute beren karrera profesionala beren titulazioarekin zerikusia duten arloetan garatzeko aukera izango dutela. Optimistenen artean
|
daude
Osasun Zientzietako eta Irakaskuntza Teknikoetako ikasleak eta tituludunak. Era berean, unibertsitarioen %35ek sektore pribatuan lana edo praktikak bilatzen ditu sektore publikoaren aurrean.
|
|
|
2008an ere, lan batek artritisarekin eta gingibitisarekin erlazionatu zituen proteina zitrulinoaren (CCParen aurkakoa) aurkako antigorputzak. Higienea eta erauzketa Dentistarengana joatea oso garrantzitsua da artritisak jota
|
daudenen
osasun egoera ona lortzeko. Arrazoiak oraindik guztiz argi ez dauden arren, bi afekzioen arteko harremana nabaria da.
|
|
|
Oraindik ere jende askok lotzen ditu ondo jatea janariz betetako mahaiekin, plater oso prestatuekin eta errezeta tradizionalekin. Hautaketa zaindua Ospakizunak eta jaiegunak dira janariaren gurtza eta jateko plazera hobekien islatzen duten uneak, nahiz eta gero eta kezka handiagoa
|
dagoen
osasunaz eta elikaduraz. Hori dela eta, menuak planifikatzerakoan (baita ospakizunetan ere) kontu handiz hautatu behar dira menuaren osagaiak, janari osasungarria egiteko.
|
|
|
Hori argaltzeko edozein programaren helburuen kontra doa, eta hori mineral horren gehigarri espezifikoekin konpentsa daiteke. Alerta ahotsak Esparru zientifiko berean, zenbait ahotsek diote lan gehiago egin behar dela esnekiak edo kaltzioa gehigarri gisa jasotzeko, mendebaldeko munduan
|
dagoen
osasun arazo handienetako bat, hots, obesitatea, konpontzeko. 2008an, University of North Carolina at Asheville, Department of Health and Wellness, Nutritional Revicitytik, eta esnekiek edo kaltzio gehigarriek gorputz pisuan duten eragina ebaluatzen zuten 49 ikerketa zientifiko aztertu ondoren, esan zuen eskura dauden azterketa klinikoetatik datorren gaur egungo ebidentzia gehienek ez diotela laguntzen kaltzioaren edo esnekien kontsumoak duen hipotesiari.
|
|
|
Horien artean, 60 flavonoide baino gehiago daude, eta ezaugarri antiinflamatorioak, antitumoralak eta antikoagulatzaileak dituztela frogatu dute, Hortiberia taldearen jakinarazpen baten arabera. “Nahiz eta oso zabalduta
|
dagoen
osasun onaren sekretua elikaduran dagoela, askotan ez gara konturatzen, berez, zenbait fruta sartzeak, hala nola laranja eta mandarina, gure elikaduran bizi kalitatea hobetzen lagun dezakeela”, esan zuen Hortiberia Taldeko zuzendari nagusi Fermín Sánchez Navarrok. Hortiberia Taldeko zuzendari nagusiak esan zuenez, laranja eta mandarina oso fruta herrikoiak dira, eta oso zabaldua dago horien kontsumoa.
|
|
|
Sarean
|
dagoen
osasunari buruzko informazioak ez du ordezkatzen medikuaren eta pazientearen arteko harremana, osatzen du
|
|
|
Estatu Batuetan osasun laguntza jasotzeko zailtasun horiek gizarte sareak eta web zerbitzuak ugaltzea ekarri dute, osasun sistemak beren osasun beharrak asetzen ez dituen gaixo eta senideei laguntza eta aholkularitza emateko. Zenbait zerbitzu erabiltzeak, hala nola HealthVault, zentzuren bat du baldin eta ez
|
badago
Osasun Ministerioak eta osasun kontseilaritzek Historia Kliniko Digitalaren proiektuan garatzen dutenaren moduko sistemarik. Pazientearen baimenarekin, Espainiako edozein kontsultatatik informazio klinikora sartzeko aukera dago, arreta hobea eskaintzeko.
|
|
|
Benetako prezio gerra
|
dago
osasun aseguruen merkatuan
|
|
|
Bakoitzak bere moduan topatu behar du bere bidea. Baina argi
|
dago
osasunerako ez daukala inolako eragin ezkorrik plazera sentitzeak, orgasmoak edukitzeak eta gustura egoteak. Nagusiak jokabide jostagarri eta gozagarri askotarako dira gai.
|
|
|
aurkeztu dela zerrendaburu. 83 urte ditu idazleak eta ez
|
dago
osasun egoera onean. Hortaz, Europan eserlekua eskuratuz gero, zerrendan bigarrena dagoenari utziko liokeela bere lekua.
|
|
|
Zergatik ez da bideragarria egun
|
dagoen
osasun sistema?
|
|
2010
|
|
|
Inkestak erakutsi duenez, erabiltzaileak, oro har, gustura
|
daude
osasun etxe horien funtzionatzeko moduarekin, eta horren erakusgarri da zer nolako nota orokorra jarri dieten, batez beste: 8koa.
|
|
|
4.250 erabiltzaileei egin diegun inkestak argi utzi du aski gustura
|
daudela
osasun etxeen funtzionamenduarekin, eta nota ere halakoxea eman diete: 8koa (2006an baino puntu erdi gehiago).
|
|
|
Azken emaitza, batez beste, ona izan da, 2006an lortu zutenaren antzekoa, orduan bezala orain ere, garbi eta ongi zainduta
|
daudelako
osasun etxeak, irispide onak dituztelako eta instalazio onekin hornituta daudelako.
|
|
|
Barrualdeko seinaleak, berriz, gune bakoitza non dagoen jakinarazten dutenak (komuna, harrera gunea, medikuen kontsultak...), egoki jarrita
|
daude
osasun etxe ia guztietan.
|
|
|
Diego Lunak zuzendutako lehenengo pelikula honek bederatzi urteko Abel izeneko mutiko baten istorioa du mintzagai. Horren portaeraren eta hitzik ez egiteko erabakiaren ondorioz, etxetik gertu
|
dagoen
osasun mentaleko erakunde batean dago. Zintak markak hautsi ditu eta, bildutako diru kopuruari dagokionez, errekorra lortu du Mexikon.
|
|
|
Halaxe erakusten du Osasun Ministerioak Ikerketa Soziologikoen Zentroarekin lankidetzan egindako azken Osasun Barometroak. Herritarren %68 inguru gustura
|
dago
osasun sistema publikoarekin: %48, 9k uste du sistemak ongi funtzionatzen duela, eta %19, 2k, berriz, oso ondo funtzionatzen duela.
|
|
|
Horiek saihesteko, garbi eduki behar dira, moztu eta ez hozkatu. Azazkalei
|
dagozkien
osasun arazo gehienak tolestura hurbiletik azalak kentzeko gaizki egindako manikurengatik eta elementuak (makila) gehiegi erabiltzeagatik sortzen dira. “Kutikula ebakitzea akatsa da”, ohartarazi du Campsek.
|
|
|
Hala ere, datu horiek kasuen %46an bakarrik eman ziren. Era berean, funtsezkoa da istripuaren ondoriozko larrialdietan zein telefono zenbakitara deitu behar den eta zein diren hurbilen
|
dauden
osasun zentroak adieraztea. Lehenengo kasuan, jokalekuen %45ean baino ez zen ikusi, eta bigarrenean, bost parketik batean bakarrik (Granada eta Cadiz nabarmentzen dira).
|
|
|
Elikagaiak ekoitzi, prozesatu, banatu eta saltzeko praktika onak eta kontrol zorrotzak funtsezkoak dira kaltegarriak izan ez daitezen. Kutsadura zaintzeko sistema eraginkorrak eta ondorengo jarduera planak ere oso garrantzitsuak dira konposatu kutsatzaile horiei
|
dagokienez
osasun publikoa zaintzeko.
|
|
|
Hala ere, askotan, txakur batek ez dio hozka egiten haur bati, honek traba egiten ez badio, eta ia hozka guztiak arinak eta azalekoak badira. Zauria sakona denean, haurra sei ordu baino lehen eraman behar da hurbilen
|
dagoen
osasun zentrora, denbora hori igaro ondoren zauria infektatzeko aukera handiagoa baitago, Juan Manuel Contreras Alcalá La Realen (Jaen) lanean diharduen Espainiako Pediatria Elkarteko kideak azaldu duenez.
|
|
|
2010eko maiatzean, 2.248.539 erreferentzia kliniko zeuden Balearretako eta Valentziako Erkidegoko herritarren artean, Osasun Sistema Nazionalaren Nodo Nagusian (autonomia erkidegoen artean trukatutako datuak biltzen dira). Informazio hori eskuragarri
|
dago
Osasun Sistema Nazionalaren (HCDSNS) Historia Kliniko Digitalaren proiektuan sartzeko eta erabiltzeko baldintzak betetzen dituen Osasun Sistema Nazionalaren edozein laguntza puntutatik kontsultatzeko. Horri gehitu behar zaio Errioxak ere lan egin duela herritarrentzako funtzionalitate batzuk pilotatzen, hala nola datu klinikoak eskuratzen.
|
|
|
Zerbitzuei dagokienez, bost instalaziotik batean bakarrik zeuden birziklatzeko paperontziak edo edukiontziak, eta %20k ez zuen aldageletan takilarik. Hala eta guztiz ere, lautik hirutan argi eta garbi seinaleztatuta
|
zegoen
osasun mendekotasun bat (erizaintzakoa edo botikina). Ia guztietara iristen da hiri autobusa, metroa, tranbia eta trena, baina %36k bakarrik du bidegorria inguruan (egoerarik onena Gasteizen eta Donostian dago).
|
|
|
Oliba olioa funtsezko osagaia da Mediterraneoko dietan, esan zuen Mohamed Hammami ikerketaren arduradunak. Ikertzaileak zehaztu zuen gero eta ebidentzia gehiago
|
dagoela
osasunerako onura handiak ekar ditzakeela; besteak beste, arteria gaixotasun koronarioaren arriskua murriztea, minbizi batzuk prebenitzea eta immunitate eta hantura erantzunak aldatzea. Lan horrek frogatzen du, gainera, oliba olio birjina estraktuak eta haren estraktuak babestu egiten dutela ehun hepatikoaren oxidazio kalteetatik, azpimarratu zuen.
|
|
|
Munduko 150 milioi pertsona inguruk “finantza hondamendi larriak” jasaten dituzte urtean, eta 100 milioi “pobreziaren atalasetik behera bizitzera behartuta”
|
daude
osasunaz baliatzeko aukera ordaintzeko, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) munduko osasunari eta estaldura unibertsalerako bideari buruzko azken txostenean salatu duenez. Herrialde batzuetan, biztanleriaren %11ra arte, finantza zailtasun larri hori izaten dute urtero, osasun zerbitzuaz baliatzeko aukera ordaindu beharragatik, eta %5eraino pobreziara eramaten dute, agiri honetan adierazten den bezala.
|
|
|
gordetako produktuen bolumena, matxura denbora eta izozkailuaren edukiera. Prebentzio neurriek produktuen kaltegabetasuna kalkulatu behar dute, eta bakterio patogenoak
|
egoteagatik
osasunerako arriskutsuak izan daitezkeen artikuluak baztertu.
|
|
|
Sintomak hautemateak bakarrik emango digu elikagairen baten inplikazioaren gakoa, eta historia klinikoaren aldez aurreko zehaztasunarekin eta laborategian azterlanean ezarritako protokoloarekin aztertu behar dugu. Elikagaiek eragindako gaixotasunak zehazteko prestatuta
|
daude
osasun langileak. Denetik izango dela pentsatzen dut:
|