|
2000
|
|
|
Espainia 14 postuan
|
dago
munduko produktoreen rankingean, eta Europan Norvegia eta Frantzia soilik ditu gainetik. Produkzioaren zatirik handiena muskuilutik dator, produktu astuna baina balio ekonomiko urrikoa.
|
|
|
Interneten negozioa dagoeneko Euskal Herrira iritsi da. Euskal enpresa garrantzitsu bi, BBVA eta Iberdrola, zeharo murgilduta
|
daude
mundu berri honetan eta proiektu zehatzekin. Interneten negozioak egiteko Uno e Espainiako Estatuko aurreneko ziberbankua eta Kristina izeneko kontsultategia ere apustu honen erakusgarri dira.
|
|
|
" Bai Briafarrak gudan nagusi atera izan ba' lira, nijeriarrek ez zuten lanik izango aiek epaitzen. Eta zenbat Biafra eta Nijeria
|
dago
munduan. Baina orduan ere, galdera berdiña egin bearko genduan.
|
|
2001
|
|
|
Teknologia aipatu dugu eta hori ere erakusketa objektu izan da. Erdi Aroko astrolabioak, duela ehun urteko argazki makinak, mikroskopioak, penduluak... bitrinatan sarturik
|
daude
munduko zientzia museo askotan. Zientzia eta teknikaren historiaren museo hauetan, tresna zaharrek, euren funtzioa galduta, askotan estetikoki baino ez dira baloratuak izaten.
|
|
|
Proiektu hau martxan jartzerakoan, Pedro Prieto eta Jose Maria Domingok Erresuma Batuko esperientzia hartu dute erreferentzia gisa. Izan ere, bertan
|
daude
mundu mailan gutxitu fisikoei egokitutako ontzi eskola biak, Gure Zita prest egon bitartean behinik behin, orduan hirugarrena gehituko baitzaie. Lord Nelson du izena ontzi eskola horietako batek eta 1986an ureratu ostean 14.000 lagun baino gehiagok nabigatu du bertan.
|
|
2002
|
|
|
Egia da. Izan ere nik baino askoz interes handiagoa duten eta interesgarriagoak diren ehunka pertsona
|
baitaude
munduan. Eguneroko bizitzan garrantzizkoak diren gauzak egiten dituzten pertsonak, adibidez.
|
|
2003
|
|
|
Esan behar dut aurrena gure herrian izugarri igo dela elizaz ezkontzen direnen kopurua, eta horren arrazoia, ez oso metafisikoa, txerriak izan direla. Kontua da udaletxearen beheko solairuan ukuilu bat dagoela, eta ez
|
dagoela
mundu honetan ez legerik ez erregurik park horren jabea iritziz aldaraziko duenik. " Ez jauna", dio berak.
|
|
|
Baina badira datu kezkagarriagoak ere: gaur egun 1.100 milioi erretzaile
|
daude
munduan, eta horietatik erdia inguru zuzenean tabakismoarekin lotutako arrazoiak direla medio hilko dira datozen urteotan.
|
|
|
Herri txiki baten bizi den ezagun baten zazpi urteko semeak psikologo baten laguntza izan du azken bi urteetan. Zer da hori erotuta
|
dagoen
mundu baterako. Ahuntzaren gauerdiko eztula ez behintzat!
|
|
|
Etnografiari eskainitako sailean, baserrietako lanabesak, arrantzale eta ikazkinen lan tresnak, altzariak... desagertzear
|
dagoen
mundu baten azken hondarrak topatuko ditugu. Bitxikerien artean bi aipa ditzakegu:
|
|
2004
|
|
|
Hirugarren zikloan, bestalde, ingelesa erabiltzeko joera
|
dago
mundu guztian.
|
|
|
Zeinek ez du behin edo behin honelakorik esan?: «Hori baino teatrero hoberik ez
|
dago
mundu honetan!» Izan ere, norbaiten hitzak edo jarrera benetakoa iruditzen ez zaigunean, antzerkia egiten ari dela uste dugu. Antzerkia egitea, berez, gezurretan aritzea balitz bezala.
|
|
|
Baina dirudienez, gaiaren larritasunak gutxi batzuk baino ez zituen aztoratu, hamabi urteotan ez baitira NBEren, UNESCOren edo mundu mailako halako beste erakunderen baitan, ez biltzar nagusirik antolatu, ez erabaki sendorik hartu, ez eta premiazko esku hartze programa eraginkorrik abian jarri ere. Are gutxiago azken arnasetan »hitzetan esango genuke»
|
dauden
munduko hizkuntza komunitate txikietako kideei euren inguru eta kulturetan etorkizuna izan dezaten ahalbidetzeko.
|
|
|
Gure memoria munduaren memoria al da? Gezur hutsez josita
|
dagoen
munduaren memoriaren menpe al gaude. Munduko teatroaren pertsonaiak bilakatu gara?
|
|
|
Globalizazioa aztertzerakoan, Paul Bilbaok ezer baino lehen historiara jo zuen, gogoratuz XV. mendean 10.000 hizkuntza
|
zeudela
munduan eta, gaur egun, ikuspegi baikorrenen arabera 6.000 besterik ez direla. Horrek argi uzten du desagertze prozesua ez dela naturala izan.
|
|
|
Beraz, euskal taldea lanean da dagoeneko Laura Mintegiren lehendakaritzapean. PEN erakundea 1921ean osatu zen Londresen eta gaur egun 150 zentro
|
daude
munduan zehar 100 bat herritan barreiatuta, 15.000 bat kide dauzkalarik. Jakina denez," pen" hitzak" luma" esan nahi du ingelesez baina, horrezaz gain, PEN izena akronimo bat da poetak, editoreak eta narraziogileak hartzen dituena »zehazkiago esanda:
|
|
|
Madrilen, Bilbon, kalean dabiltzan denak haserre ikusten ditut, lurrera so, aurpegi ilunarekin. Irribarrea beti
|
dago
mundu primitiboetan, eta hori da zoriona. Zoriontsuagoak dira.
|
|
|
Izan ninteke venezuelarra, Caracasen bizi baina Euskal Herrian eman botoa, nahi dudanean joan eta nahi dudanean etorri, diru inbertsioak egin industrian edo etxebizitzan... Gureaz beste, diaspora asko
|
daude
munduan: palestinarrak, juduak, hungariarrak, kroaziarrak... eta denak izan litezke gure irakasle, arlo batean zein bestean.
|
|
2005
|
|
|
Ez dira errebotean aritzen, baina «pilota letra larriz» begiratu nahi dutela dio Primek, «zabal eta mugarik gabe». Horregatik, atzerriko hainbat eskolekin harremana gordetzen saiatzen dira, laxoaren ezaugarri antzekoak dituen joko ugari
|
baitago
munduan zehar. Valentzia, Kanaria Uharteak, Italia, Holanda, Belgika, Irlanda, Mexiko, Ekuador, Venezuela, Argentina eta Bolivia adibide bakan batzuk baino ez dira.
|
|
|
Mallarmek zioenagatik: " Guzti guztia honetarako
|
dago
munduan: liburu eder bat bilakatzeko".
|
|
|
Han eta hemen, egunez egun, hedatuz doan sarea dela dio; teknologia berrien abantailez baliatuz eraikitzen ari den mugimendua. Txema Ramirez de la Piscinak aldarrikatzen duenez, komunikazio merke eta alternatibo honi dagokionez, zapatismotik asko ikasi behar dugu; baina baita Venezuelan, Iraken, eta liburuan jasoak
|
dauden
munduko hainbat lekutan emandako zenbait fenomeno interesgarrietatik ere.
|
|
|
a. Euskal Herriaz, euskal kulturaz interesa
|
dago
munduan. Hizpide gara eta gutaz aritzen uzten diogu edozeini.
|
|
2006
|
|
|
Bi aipatzearren, International Disability Alliance k munduko itsu, gor eta bestelako ezinduen federazioak biltzen ditu, eta Disabled People' s International erakundeak mundu osoan zabaldutako mugimendu handi izan nahi du. Albiste eta dokumentazio asko
|
dago
munduan minusbaliatuek sutan dituzten borrokez.
|
|
|
Hala ere, nazioartean dauden joerak anitzak dira. Egun, 443 erreaktore
|
daude
munduan. Europan, esaterako, hainbatek ez du zentralik (Austria, Italia), pixkanaka ixtearen aldekoak daude (Alemania), beraien zentralak mantentzen dituztenak (Britainia Handia, Holanda, Belgika) eta berriak eraikitzearen aldekoak (Frantzia, Finlandia).
|
|
|
Argazkilaririk iritsi gabeko leku asko al
|
dago
munduan?
|
|
|
Kulturan eta turismoan hain oinarritua dagoen mota honetako ekimen bakarra izango da ziurrenik Espai Catalunya Topalekua, baina munduan zehar banatuta dauden Casalek ere lan ugari egiten dute atzerriko katalanak elkartzeko eta beren jaioterriko ohiturak mantentzeko. Guztira, Kataluniatik at katalanen 113 komunitate edo elkarte
|
daude
munduan eta urtean behin elkartzeaz gain, harremana mantentzen dute beraien artean. Arazo nagusia «profesionalizazio falta eta ondorioz, denbora falta» dira, Cristina Lage Topalekuko zuzendariaren hitzetan.
|
|
|
Bai, baina gero zer egiten duen berak helburu horiek eskuratzeko eta zer egiten dugun geuk, askotan ezberdintasun handia egoten da. Praktika feminista ugariak eta desberdinak
|
daude
munduan zehar.
|
|
|
Ez dakit inoiz egin den" ikerketa zientifikorik" jakiteko neska gazteen artean ehuneko zenbat bizi den berdintasunaren ametsean. Ni feminismo munduan mugitzen naiz eta Bizkaian badaude neska gazte eta feminista asko eta beraiek ez
|
daude
mundu edo amets horretan.
|
|
|
Eta garbiketa etnikoa sionistak Palestinako lurraldeetara iritsi zirenetik egiten joan diren etengabeko hustuketa da, palestinarrak beraien herri, lur eta etxebizitzetatik kanporatuz. Gaur egun ia ia hamar milioi palestinar errefuxiatu
|
daude
munduan barrena.
|
|
|
Liburuan azaltzen ditudan adierazpen ludiko guztien abiapuntuan hizkuntzaren gaineko gogoeta dago. Hau da, kontzienteki askotan, ohartu gabe beste batzuetan, darabilgun hizkuntzaren nondik norakoak zalantzan jartzera eta birpentsatzera bultzatzen gaituzte ariketa hauek, hitzen beste aldean
|
dagoen
mundua ikusarazten baitute.
|
|
|
Holmbergek bere liburuan zioenez, sirionotarrak «kulturari
|
dagokionez
munduko herririk atzeratuenen artean daude». Deusen jabe ez izanik eta beti gose, ez zuten janzkirik, ez animalia etxetiarrik, ez musika tresnarik, ez arterik eta ia erlijiorik ere ez.
|
|
|
1983\. urtean Gay Hotsa aldizkarian eta geroxeago Egin egunkarian argitaratu nuen artikulu batean, ustezko transexualitate kasu gehienen atzean rolen arteko gatazka dagoela nioen. Agian gehiegi esatea litzateke, baina gero eta argiago daukat funts funtsean arrazoi neukala, zeren konbentzituta
|
bainago
mundu honetan dena modu bipolarrean (andre/ gizon, maskulino/ femenino, homo/ hetero, aktibo/ pasibo...) antolatuko ez bagenu, askoz estuasun gutxiagoz biziko ginatekeela.
|
|
|
Aro politiko hau eta ETA fenomenoa ez ziren bake egoeran sortu. Bake hitza edota bake egoera baino gauza anbiguoagorik ez
|
dago
munduan. Normalizazio politikoa erdiestea da arazoa.
|
|
|
Ez da, ahal dela, euskal komunitatearen promozioa egin behar, etxean oihartzuna izatea nahi badugu. Gure antenak gero eta gehiago
|
daude
mundu mailan eta mundu mailan zirkulatzen duen komunikazioa jasotzen dugu. Ez bazara maila horretara iristen, etxerako egiten duzuna aldameneko antenak ere ez du jasotzen.
|
|
2007
|
|
|
Ihes egin, ezkutatu ihesaren aldaera bat edo zeure buruaz beste egin ihesaren beste aldaera bat. Gainerakoan, besteek hil egingo zaituzte, soberan
|
baitzaude
munduan. Ez, horrelako baten kolpea ezin da kontatu komunista damutu baten eboluzioa bezala.
|
|
|
Elizondo atzean utzi dugunetik estreinakoz, Aldudeak begiz jotzeko aukera izango dugu Alba Haitzetik. Sarritan erdi estaliriko Aldudeei sorginkeri kutsua darie, gainerakotik aparte
|
dagoen
mundu txiki baten aurrean gaudela pentsaraziz. Kintoako basoak estaltzen duen Urkiaga mendatea hautemango dugu, dagoeneko, Alba Haitzetik; Adi erraldoiak ere, desafioa botako digu harro.
|
|
|
Ekologiaren eta giza justiziaren ikuspegitik Mendebaldeko aurrerapena gero eta ez jasangarriagoa dela irudikatzeko, Britainia Handiko erakunde batek kalkulatu du
|
dagokien
mundu zatia jatera bertako herritarrak zein egunetan iritsi diren. Lau hilabete ez dituzte osatu etxean dutenarekin.
|
|
|
Britainia Handia uhartea da, askotan Europa edo Ipar Amerika ia irlak direla diruditen moduan. Baina arras lotuta
|
dago
mundu guztiarekin. Janariari dagokionez, hasteko.
|
|
|
naturalismotik urrunduz, aktoreari bere gorputzaren bidez espresio tresnak eskaintzea. Gaur egun Lecoqen eta Decroixen pedagogietan oinarritutako eskola ugari
|
dago
munduan. Horien artean Parisko Ecole Internationel Jacques Lecoq, fundatzaileak duela 40 urte sortua.
|
|
|
AEBetako finantza erakundeak ez ezik Europa eta Asiakoak ere titulu hauek erabili dituzte finantzazio iturri gisa: itxuraz arriskurik gabeko" titulu" bihurtutako arrisku handiko bilioika dolar ugari
|
dago
munduan zehar barreiatuta gaur egun. Soilik AEBetan hipoteken gaineko bigarren mailako titulu hauek bertako banku aktibo guztien %49 dira.
|
|
|
nolako zarakarra eta zornea botatzen duten pertsona apain eta dotore itxurako hauek! Kirats hau jasango duen ama semerik ez
|
dago
munduan. Bere biltegiko urak azkarrago bildu ditu eta zentrifugazio lan izugarria egin behar izan du.
|
|
2008
|
|
|
Ez! Jendeak jakin egin behar du ikasgelatik aparte
|
badagoela
mundu bat eta mundu horretan igeri egin duela.
|
|
|
Costa Ricak eta Panamak naturaren eztanda dakarte. Oihan tropikalak estaltzen ditu, eta biodibertsitateari dagokionez ez omen
|
dago
munduan parekorik. Panaman, zer esanik ez, kanala da beste ikuskizun ederra.
|
|
|
Can Ruti ospitaleko Tuberkulosi Esperimentaleko Unitatean aritzen da Cardona eta berak asmatutako botika da munduan gaur egun tuberkulosiaren kontra txerto moduan erabiltzeko dagoen tresna bakarra. Aurreneko pausoak behar bezala gainditu ondoren, iazko maiatzean gizakiekin hasi zituen probak, 24 boluntarioz osatutako taldearekin egindako ikerketan.XXI. mendean gauden honetan, 2.000 milioi pertsona baino gehiago
|
daude
mundu osoan tuberkulosiak jota. Baina bestetik, medikuntzak azken 50 urteotan egindako aurrerakuntzei esker, Koch en baziloak kutsatutako pertsonen %10ak besterik ez du tuberkulosia garatzen.
|
|
|
Bertatik ikus daitekeenak ez du preziorik. Egun oskarbiek Landetako hondartzez harago
|
dagoen
munduaren amaierara eramango dizkizute begiak. Bestaldera, Donibane eta haren inguruak perspektibaz preziatzeko toki pribilegiatua dira.
|
|
|
Oñati, 1966. " Gipuzkoako kirola goren graduan
|
dago
munduan. Olinpiar Jokoetan hamahiru lagun izan dira zortzi modalitate ezberdinetan, baita Joko Paralinpikoetan beste bost ere, arrakasta handiz.
|
|
|
|
Nago
mundu zabal honetako jende gehien gehienok bakezale garelakoan, denok, gutxiengo patologiko edo gerra negoziante bat salbu. Ez daukat horren garbi, ordea, jende gehien gehienok pazifista ote garen.
|
|
2009
|
|
|
Bestelakoa da ondorengoen kasua, haiek ez baitira emigranteak: milioi bat eta erdi kubatar
|
daude
munduan; Kubako populazioa, guztira, hamaika milioi eta erdikoa da. Latinoamerikako egoerari so eginez, oso zenbaki arruntak edo txikiak dira horiek.
|
|
|
Datu bat: Urdaibairen izendapena egin zen garaian 100 Biosferaren Erreserba inguru
|
zeuden
munduan, gaur egun 500dik hurbil dago kopuru hori. Cañoren esanetan," inflazio horren azalpena da gobernu askok Biosferaren Erreserbetan aurkitu dutela ingurumenarekiko darabilten politika zikina zuritzeko aitzakia, eta hemen ere hala gertatu da.
|
|
|
hori da... hori da egia. Zenbat idazle
|
dago
munduan, itxuragabeko perfekzionismoaren erruz nobelaren argitalpena atzeratzen duena, urte bat, beste bat... Eta bitartean hau zizelkatu, hemendik kendu, handik gizendu...
|
|
|
Afrika erabat zokoratua
|
dago
mundu mailako merkataritzan, salerosketa guztien %2 baino ez da afrikarrekiko. Baina kontinente barrukoak ere blokatuta daude azpiegiturarik ezagatik.
|
|
|
|
dauden
munduan barrena
|
|
|
39.000 milioi dolarreko altxor baten gainean datza Tanzania. Baina Dar es Salaameko gobernuak ez badizkie behar bezalako baldintzak ezartzen urre gorri hori lurpetik atera eta atzerrira daramatenei,
|
dagoenekoz
munduko herrialderik txiroenetakoa dena are sakonago jausiko da miserian.
|
|
|
Gauzak horrela, desagerrarazi al liteke gosea eta pobrezia, eta ondorioz, gaixotasun batzuk? Natur baliabideak eta bitarteko tekniko nahiz ekonomikoak egon
|
badaude
munduan orban hori eragozteko. Borondate politikoa baino ez da falta.
|
|
2010
|
|
|
Ukitu daitekeen haragia, ehuna, hori da zu eta bion artean dagoena. Eta hori haztamutuz gero hasten gara zu eta bion artean
|
dagoen
mundua ikusten. Beste modu batean esanda, zu eta bion artean eraiki edo deuseztatu daitekeen mundua.
|
|
|
Bizirauteko bidea izan zen. Gerra bazetorrela ikusi genuen, argi
|
zegoen
mundu guztiarentzat, Mendebaldeko begirale ergelentzat salbu, gerra izango zela. Yugoslavia hondoratu zutenak ez ziren izan esloveniarrak eta kroaziarrak, Milosevic izan zen.
|
|
|
Ez da zientzia fikzioa bete betean besarkatzen duen lana, baina hala ere gauza batzuk esplikatu ezean zintzilik geratzen direla esango nuke. Adibidez, ez zaigu azaltzen nola funtzionatzen duen besteren lozorroan sartze horrek, nola kontrolatzen duten lapurrek beraien burua lasai lan egin ahal izateko; eta ametsetan daudenean ere, kaleak, pertsonak, solasak... dena" errealegia" egiten da, urrun
|
dago
mundu onirikotik. A, eta bukaera efektistak ez dio mesederik egiten pelikulari nire irudiko.
|
|
|
Araugabetze politika ikaragarri baten barruan, dio Lordonek, Gobernua bi komunitate oso ezberdini mintzo zaio. Batetik dago nazioa osatzen duten herritarren komunitatea eta bestetik
|
dago
mundu mailako finantzek osatzen dutena. Eta bere arbitro lanetan, Estatuak" bigarren indar hauei ematen die arrazoi lehenengoaren kontra".
|
|
|
Beti esaten dut hiru mugimendu baizik ez
|
daudela
mundu osoan artikulatuak: kapitalismoa, eliza eta Via Campesina.
|
|
|
Erregai fosilen erabileraren ondorioz, atmosferan gertatutako CO2aren pilaketak sortzen du negutegi eragina Lurrean eta honek era askotako ondorioak baditu ere, larriena uraren zikloan duen eragina da: gero eta ur gezaren eskasia handiagoa
|
dago
munduan. Ura eta aldaketa klimatikoa, beraz, estuki lotuak doaz, zenbat eta ur geza gutxiago, are eta Lurraren beroketa handiagoa, besteak beste ziklo hidrologikoa baita Lurra freskatzen duena.
|
|
|
Urrunekoa eta gure kontsumo gizartean ia ezinezkoa iruditzen zaigun arren, milioika pertsona
|
daude
munduan egunean euro bat baino gutxiagorekin" bizirauten" dutenak. Milioika lagun horiek landa guneetan bizi dira, ozta ozta, munduko populazioak landatarra izaten jarraitzen baitu, hiritarra baino.
|
|
2011
|
|
|
Egon ziur gaur bertan beste milakak egiten duela gauza bera, inolako beldurrik gabe. Ikusi besterik ez
|
dago
munduan oraindik Eternit eta beste marka batzuekin zenbat fibrozemento egin, saldu eta erabiltzen den... beti bezala material berri, garbi eta erabilerrazaren famapean abonatuta.
|
|
|
Datu bat: duela 30 urte baino ia 2.000 milioi bizilagun gehiago
|
gaude
munduan.
|
|
|
Batetik, heroina eta kalamua gehitu zitzaizkion kontrolatu beharreko substantzien zerrendari. Bestetik, sinatzaileek konpromisoa hartu zuten kontrolatutako drogak debekatuta zeuden herrialdeetara ez esportatzeko (une hartan AEBak ziren egoera horretan
|
zegoen
munduko estatu bakarra), eta trafiko ez zilegiaren aurkako legeak sortzea edo ez deliberatzeko. Zigor bakartzat, substantzia konfiskatzea aurreikusten zen.
|
|
|
Zuhaitzak eta soroa integratzen dituzten laborantza teknikak gero eta zabalduagoak
|
daude
mundu osoan. Basoetan milaka urtez ondu den lurrean hazten baitira gizakion elikadura bermatzen duten landareak.
|
|
2012
|
|
|
Martutene giro burgeseko nobela da. Badirudi gainbeheran
|
dagoen
mundu bat irudikatu nahi izan duzula…
|
|
|
Ez dut kapritxoz egiten, ezta harropuzkeriaz ere, baina ezin da hainbeste errepresio egon. Zerrenda beltzak dituzte, eta ez garela izan jakinda ere leporatzen dizkigute gertakariak; hori baino gauza injustuagorik ez
|
dago
munduan. Badaude pertsonak isunak ordaintzera derrigortu edota etxean atxilotuak izatera kondenatu dituztenak, ekintzetan izan ez diren arren.
|
|
2013
|
|
|
Stalin, Mao edo Horneckerek ere, euren erregimenak" herri demokraziak" izendatu zituzten. Eta zoritxarrez, jende asko
|
dago
munduan sistema antidemokratiko eta bertikaletara itzultzeko gogoz, kontsumo material nahikorik ziurtatzen badiete. Hor dago koska eta arriskua!
|
|
|
" Munduaren jabe egiteko borroka berria. Nola ari diren pilatzen lurrak Wall Street, aberats txinatarrak, petrolioaren jekeak eta agro industriak, gosez eta jendez gainezka
|
dagoen
munduan".
|
|
|
Telebista geroz eta gehiago
|
dago
mundu osoan testatutako formulen menpe eta Galesko telebista ez da salbuespena. Hala ere, haurrentzako animazioaz aparte, Galesko telebistako fikzio saioek gutxitan kopiatu dute beste hizkuntzetatik, besterik gabe ingelesezko programak kopiatzea (Erresuma Batutik edo AEBetatik) ez zelako inoiz aukera sinesgarria galeseraz eta ingelesez dakiten ikus entzule elebidunentzat.
|
|
|
Pertsiar Golkoan
|
dago
munduko petrolio erreserben %60, eta Saudi Arabiak, Irakek eta Iranek dituzte kopuru handienak. Behin Saudi Arabiako eta Irakeko petrolioa kontrolatuta, Iranekoa falta da.
|
|
2014
|
|
|
Zergatik ez bertakoak? Horretarako ez dakigula jakin behar dugu,
|
badagoela
mundu zabal bat, kultura aberats bat, ezagutu behar duguna. Ezagutzen dugularik erabaki ahal izango dugu atxikitzea merezi duen ala ez.
|
|
|
Gerra laburra espero zuten, eta gainera gerraren pertzepzioa erromantikoagoa zen orduan. Austriar etxekoandre batek idatzi zuenez," heroismoa, sutan
|
dagoen
munduaren ikuskizun bikaina" zen gerra. MacMillanen hitzetan" eraso gerra miresten zuten eta hori bat zetorren garaiko darwinismo sozialarekin:
|
|
|
1945ean 74 estatu
|
zeuden
munduan, eta orain 196 Munduan joera bat dago, eta ziur nago Euskal Herriko eta Kataluniako jendea horretaz eta joera hori bultzatu duten faktoreetaz oso kontziente izango dela.
|
|
|
Beste ontziak berregiteko garaiko liburu eta ikonografian oinarritu dira, aldiz, San Joana ezin hobeto kontserbatu eta ikertu da: " Ez
|
dago
munduan halako iturri zientifikoa duen itsasontzi erreplikarik". Bere ustez ordea, euskal jendarteari oraindik kosta egiten zaio proiektu hau barneratzea:
|
|
2015
|
|
|
Ezinezkoa da New York, Holandako portuak, Bartzelona edo Bilbo migrazio barik irudikatzea. Une honetan, ia 1.000 milioi pertsona
|
daude
munduan migratzen, gehienak estatu barruetan (750 milioi); migrazioa beti egon da eta egongo da.
|
|
|
Baina jarraitzen dugu fisikaren legeek garamatzaten norabait: petrolio gutxiagoko, edo batere petroliorik gabeko, mundu bat da izan ohituta
|
gauden
munduaren berdina. Ez da Erdi Arora itzultzea.
|
|
2016
|
|
|
Zergatik eman zien Alemaniak hasieran errefuxiatuei abegi eta gero ez? Pentsa zenbat aditu eta analista
|
dauden
munduan, inork ez zuen halakorik aurreikusi. Euskal Telebistatik Mazedoniara joateko deitu zidatenean justu justu kokatu nuen mapan.
|
|
|
Europa ez
|
dago
mundu mailako errefuxiatuen krisiaren abangoardian, idatzi du Foreign Policy aldizkarian Christian Carylek: " Hedabideetako kronika eta irudietan erakusten zaizkigulako jendeak Hungariako soroetan barrena eta leporaino betetako itsasontzietan iristen Mediterraneoko kostaldera, uste izan dugu gauzak horrela direla.
|
|
|
Petrolioren prezioa inoiz baino apalago dago, 120 eurotik 30 eurora jautsi da. Oinarrizko metalak oso merke
|
daude
mundu merkatuetan. Langabezia tasak zertxobait erori ostean arriskuan daude gora egingo ote duten, nahiz eta Espainiako Estatuan edo Grezian jadanik oso goian dauden.
|
|
|
Korea beti
|
dago
munduko beste herrialdeekin hartu emanak izateko prest. Bere duintasuna eta subiranotasuna babesteko asmoz dago itxita eta ez beste herriak ez ezagutzeko edo harremanik ez izateko.
|
|
|
Etenik gabeko aldaketa bizia. Zure esku
|
dago
mundu horiek sortzeko aukera, eta, agian egunen batean, zure munduan egin duzun gauzarik ederrena dela jabetuko zara. Hagin bat sortu.
|
|
2017
|
|
|
Libanon ezkerreko erakunde iraultzaile baten sortzaile batekin izan nintzen, eta kurdua nintzela jakin zuenean Assadekin kolaboratzen ari garela, Mossadentzat lanean, Sirian garbiketa etnikoa burutzen ari garela eta antzeko kontuak leporatu zizkidan. Ideia hauek oso zabalduta
|
daude
mundu arabiarrean. Izan ere, kurduak mugimendu iraultzaile horien ispilu bihurtu gara eta ezin dute onartu eurek porrot egin zutela eta gure proiektua arrakastatsua dela.
|
|
|
Herri hezitzaileen ideia ere Hik Hasiren proposamenaren oinarri oinarrian dago. Salbotxen hitzetan," ikastetxearen inguruan badago jendarte bat,
|
badago
mundua ikusteko era bat, hizkuntza praktika batzuk… Jakintza handia dago, baina jakintza horretatik guztitik zati bat irakasten da eskolan, nork dio zer den irakatsi beharrekoa. Goazen eskoletako paretak botatzera eta haizea sartzen uztera".
|
|
2018
|
|
|
Baina lantokitik kanpoko alienazioaz ere ari da, besteak beste kontsumismoa jo-puntuan jarriz; edo burgesiari sarkasmoz begiratuz" gure kale kantoiko/ bitxidun/ atso lepo zuriak/ hala zion: / «eskaleen beharra
|
dago
munduan,/ bestela/ norengan egingo genduke karitatea?»"; edo fabriketako kutsadurak naturari eragindako hondamena seinalatuz. Eta ez abstraktuki:
|
|
|
Kapitalismoan jaiotakoek beso azpian dakartzaten ezagutza eta trebezien urritasunaz, frustrazio eta gogobetetasunaren arteko oreka galdu gabe dihardute gogoz. Behin betiko krisialdian
|
dagoen
mundu honi agian zerbait eskainiko diotela uste duten 300 pertsona dira. Ez hiru milioi.
|
|
2019
|
|
|
Zinema jaialdi bat edo horrelako zerbait duen herri txiki batean, adibidez. Lakaben beti diote herria sortu zutela mundu berri bat eraikitzeko,
|
zegoen
munduarekin borrokatzeari utzi nahi ziotelako. Mundu berria eraikiz borrokatzen jarraitzen dute.
|
|
|
Oso giro polita dago: hitzaldiak, jokoak… 11 urterekin pentsatzen nuen ni bezalako beste inor ez
|
zegoela
munduan. Ezagutzen nituen transexual guztiak helduak ziren, batzuk oso zaharrak.
|
|
|
Beti
|
dago
mundu ikuskera bat edozein eredu sozial edo politiko baten oinarrian. Europa modernoa, erreinu mineralaz, erreinu begetalaz eta animalien erreinuz aritzen da, baina ahaztu egin du funtsezko laugarren erreinua, izpirituaren erreinua.
|
|
2020
|
|
|
Baina kapitalismoak ez du ezer asetzen, ezta jendearen gosea ere. Behar beste elikagai eta janari
|
dago
munduan, eta aldiz, egunean 25.000 pertsona goseak hiltzen dira. Onartezina da.
|
|
|
Txina, Italia, AEBak eta beste herrialde batzuk ekonomia atzeraldietan sartzen, edota ahulezia zantzu larriak erakusten ari dira. Gerra komertzialak nonahi
|
daude
munduan. Eta hala ere balore burtsak maila historikoetan daude, axolagabe, agidanez.
|
|
|
Eta garbi
|
dago
mundu hau mugiarazten duen gakoetako bat morboa dela. Gogoeta egin beharra dugu noraino elikatu nahi dugun morbo hori, bai sare sozialekin eta baita orain telelanaren bidez ere.
|
|
|
Imajina dezagun, Suitzan, Davoseko foroko bilera batek nola izan behar duen, eta egin dezagun atzera 1996an bertan bilduta
|
zeuden
munduko pertsona aberats eta boteretsuenen aurrean John Perry Barlos poeta eta ekintzaileak irakurri zuen testua aldarrikatzeko.
|
|
|
banaketaren mundua, liburutegi digitala, Netflix, gertuko informazioaren audientzia arrakasta... hori guztia mundu berria da bere aburuz. Egunkariak, telebista (batez ere aparailu klasikoaren aurrean jarri eta entzutea)... funtsean, gure komunikazio sistema mundu zaharraz hornitzen dela esan zuen eta gazteak ez
|
daudela
mundu horren truke ordaintzeko. " ETB, Berria, Deia... mundu berria egiteko lantokiak izan daitezke.
|
|
2021
|
|
|
/ Ez du preziorik/ gizon baten gorputzak bezala. // Gizon bat, museoa zaintzeko baizik/ ez dena
|
egon
munduan/ garaiz iritsi ahal izan da. // Bizirik ateratzen bada/ hurrengo belaunaldiei/ berretsiko die/ nola edertasuna hiltzen ari zen edertasuna/ garretan bezala".
|
|
|
Kontziente naiz neroni pribilegiotik ari naizela hizketan: emakume txuri cis genero hetero gorputz normatiboduna naiz; alegia, eroso
|
nago
munduak ni ikusita egiten duen irakurketarekin. Kilo, ile, ildaska, zelulitis eta bestelako inperfekzioak muga onargarrietan.
|
|
|
Gainera, badago beste arazo bat. Sofistikazioa hainbestekoa da, halako erdieroale txiki eta teknologian aurreratuak sortzeko kapazitatea duten bi lantegi baino ez
|
daudela
munduan: Hego Koreako Samsung eta Taiwango TSMC.
|
|
2023
|
|
|
Eskalatzea, adibidez, oso gustuko dut, baina ezin dut alderatu kirol honek ematen didanarekin. Ikaragarria da txakurrekin bakarrik
|
egotea
munduko zoko galdu batean. Lehiatzea asko gustatzen zait, baina txakurrak entrenatzea da gogokoen dudana.
|
|
|
Horregatik, desazkundea niretzat aukera bat da, beste bizimodu eta kultura bat sortzeko. Argi
|
dago
mundu globalizatu honetatik beste errealitate batera pasa dugula, askoz gertuagokoa, lokalizatuagoa, humanoagoa, komunitarioagoa, kontsumo txikiagokoa. Horrela irudikatzen dut errealitatea eta niretzat aukera bat da.
|
|
|
Beso armatua du al Qassam brigadak, beste alderdi palestinar askok daukaten bezala, besteren artean, Fatahk. Gai hauek bikain aztertu ohi dituen Manu Levinek La Base podcastean azaldu bezala, Hamas ez
|
dago
mundu osoaren terroristen zerrendetan. Ondorengoek badaukate:
|