|
2001
|
|
|
Poema honen ondoan bere alderantzizko" ispilua" agertzen da, hain zuzen ere, Da Vinci ren idatziekin gertatzen zaigun eran, ispilu baten bidez irakurri beharreko dena. Da Vinci ren ohitura horrek bere jeinua adierazten digu, bere nagusitasuna, bere berezitasuna, arrunten gainetik jarrita
|
dagoenaren
mundua da. Gartzelako poemak liburuan bada Da Vinci ren berezitasun honetaz poema bat, zeinetan adierazten baita jeinuaren eta gizaki arruntaren arteko banaketa:
|
|
|
Ironia, galdera, paradoxak ziur eta geldi ez
|
dagoen
munduaren agerpenak dira. Hizkera literarioaren ezaugarri bat ziurra ez izatea bada, mugikorra izatea, hiru espresabideok horretarako aproposak dira.
|
|
2002
|
|
|
Idazle gehienak ohiturazko fikzioaz baliatu ziren ideologia jeltzalearen oinarrian zegoen ikuspegi idealizatu eta tradizionalista azaltzeko. Zubiaurre anaien edo Arrue anaien pinturan gertatu zen bezalaxe, euskal eleberria mundu idealizatu eta esentzialista bat islatzen saiatu zen, Euskal Herrian eratuz joan ziren hiri industrialetatik oso urrun
|
zegoen
mundu bat. Akziorik gabeko eleberriak dira, zenbait irudi ohiturazkoz osatuak.
|
|
|
Par. Existentza, beraz, izaki handienen eta tipienen artean banakatua dago; erabat erran, izaki guztien artean. Bertze ezer gauzarik baino barreiatuago
|
dago
munduan, existentza atalak marrikabe edo zenbatezinak baitira.
|
|
|
Plaza gizon bi horiek, Gizartek eta Ximinartek alegia, deuseztatze aginean
|
zegoen
mundu kirastua salbatu egingo zuten, oreka egokia bilatuz. Hortarako, galgarriak oro kendu:
|
|
2003
|
|
|
Nola elkarrekiko tratu guztiak apurtzeko zorian egon ziran eta nola berak agindu behar izan zion ez zuala gehiago inoiz mozkorrik arrapatuko. Iziartxuren antzeko neskarik ez
|
zegoala
munduan. Izena bera ere, ez al zan inoiz eta inun ere entzun eztan izen bat?...
|
|
|
Eta o" in be, bera da" u gauze guztixen atzien. Jesukristoren denporatik hona ezta inoz
|
egon
munduen gizon handixa" urik.
|
|
|
Bai, bazeukan Luisekin egoteko gogoa. Negar malkoz betetako ibar bat bada ere,
|
badagoz
mundu hontan beste gauza asko, Luisek bere hitzekin erakatsiko zion bezela.
|
|
|
Hau betiko tinkatuta geratu zan Iziartxuren irudimenean eta beretzat ez
|
zegoan
munduan mozkorti bat baino izaki nazkagarriagorik.
|
|
|
Horregaitik, ez
|
dago
munduan herririk, zelan edo halan jakintza ta arte berarizko bat ez daukanik: folklore edo herrijakintza.
|
|
|
Eta gero gure nekazariak eta erri xeak kulturarik ez dutela esango digute. Ba
|
zeudek
mundu zabalean amaikatxo erri, orrenbesterako gauza ez diranak, bai orratik.
|
|
|
Eta, jakina, bildur dira, arerioak hondatzean, euren buruak be ez ete dabezan batera hondatuko... betiko! Zoro baten edo gaizto baten eskuetan ei
|
dago
mundu osoaren eta gizon guztien etorkizuna. Gure jakituria eta aurrerapide guztiak hara zetara ekarri gaituen!
|
|
2004
|
|
|
Beharbada ez nuen ongi ulertuko baina (hain zuzen ere, hizkuntza asko ditut buruan baina, bat bihotzean), greziatarren liburu batean irakurri nuen behinola hasieran ez
|
zegoela
munduan gizonezkorik ez andrazkorik, bien izatea batean zuten zer batzuk edo nor batzuk baizik. Lur eta Eguzkiren seme alabak ziren gizandreok, eta ahal haundikoak omen ziren.
|
|
|
Han
|
egozan
munduko txakurrik haundienak eta txikienak, politenak eta itsusienak; erneenak, bizkorrenak, argienak eta kankailenak, moldakaitzenak, baldarrenak; kolore guztietako txakurrak, lodi ta txukun danak. Han zegozen San Bernardo txakurrak, Alaska txakurrak, dalmatak, zezen txakurrak, erbi txakurrak, kanitxeak, artzain txakurrak, arratoi txakurrak, pomeranioak, pekindarrak, eper txakurrak, txalin txakurrak, ur txakurrak," boxers"," fox"," basset", eta abar eta abar.
|
|
|
Mundu zaharra gainditu, eta egiteko
|
zegoen
mundu amestua heldu bitarteko egonezin edo krisialdiaren berri ematen digu nobela honek modu sinbolikoan. Jesus Maria Lasagabaster irakasleak Las literaturas de los vascos (Donostia, 2002) idazlan bilduman azpimarratzen duenez, García Márquez idazle hegoamerikarraren lorratzetik aitzina joanaz, Anjel Lertxundik Ajea de Urturik nobelarekin geureganatu zuen interpretazio mitiko sozialaren kontabide hori.
|
|
2005
|
|
|
Mendebaldeko itsasaldea ureztatzen dauan ozeano Barea eta ekialdekoa ureztatzen dauan ozeano Atlantikoa dira eurontzat munduko itsaso bakarrak. oste hautsez betetako baten, erdi gordean ziratekean paper eta mapa artean ikasiko eukean kantuko ingelesak baegoala
|
egon
munduan Kantauri itsasoa izenekoa, itsaslabar malkartsuak eta itsasgora eta itsasbeherekin kukuka olgetan daben hondartzak zituana. Malkarrok igarota egon baegoala Nerbioi itsasadarra izenekoa orduan, nabigagarria Areatzaraino.
|
|
|
" Nik lan egiten dudan fabrikan, ugazaba, inor
|
badago
munduan, bera da gizon zikoitza eta zekena, abariziara emana eta eroria, juduen seme alabak bezala..."
|
|
|
Talde horretakoa zen George Harrison. Hil delarik etxe aitzinean zain
|
zeuden
mundu guziko kazetariei ageri hau eman zien haren alarguntsak: " Mundu hau utzi du, bizi izan den bezala.
|
|
|
Hiri hondakinak %206z emendatu dira Bilbo aldean 1996tik 2003rat.63 Geldituko ote da zerbait, ekonomia aldetik herrestan daudenentzat, lur honetako jendeen bostetarik lau egiten dutelarik? Munduan kontsumitzen denaren %60 Europa eta Ameriketako Estatu Batuetan
|
dauden
munduko jendeen %12ak egiten du. Hego Asia eta Afrikan dauden %35entzat, %3, 2 baizik ez da64 Berriki entzuna dut Sabin Intxaurraga erraten gure heina balu mundu osoak, bi lur eta erdi litezkeela deneri hein horren emateko.
|
|
2007
|
|
|
Ez det uste nik penaz
|
zaudenik
mundu ontara ekarria194.
|
|
|
Neure semian ama batek ekustean gauza aundigokorik ez
|
dago
munduan.
|
|
2009
|
|
|
Artolak deko, Artolak deko Artolak deko plantea Berea dagola, berea
|
dagola
mundu guztiko jentea.
|
|
2011
|
|
|
Sekulako omenaldia egin eutsien Atxondoko hiru parrokietan! Akats bat euken berak eta bere herritar beste emakume jatorra be jatorra dan Begoña Aginagak, estropadetan ez
|
dagoala
munduan, euren ustez, Pasaiko San Juan lakorik. Sanjuandarrak hil arte!
|
|
2013
|
|
|
Gure erri zar au ondatzeko oiek dakarten gogua: gu euskotarrok irentsitzea amets etengabekua, gaur gure jokerari begira jarria
|
dago
mundua.
|
|
2015
|
|
|
Telebista asko
|
dago
munduan zehar eta ikusi eta ikasi, eta egin ere egin liteke bat duintasun minimo batekin, alienatu gabe behintzat. Une honetan euskara salbatuko bada eta geu geurok ere salbatuko bagara desalienazioaren bidetik jo beste erremediorik ez dugu, eta hizkuntza desalienante bihurtzea lortuko ez bagenu ere gutien gutien gutienez sikiera faktore ez alienante bat izan dadila, eta hauxe, gaurko baldintzapenetan, ez litzateke gauza neutro eta neutral bat izango.
|
|
|
Testuinguruan ipintze horrek esaten digu era berean euskal literaturaren kasuan aski interesgarria zela jada literatura konparatuaren sakonean
|
dagoen
munduko literatura baten kontzientzia aintzat hartzea. Euskal literatura aski
|
|
2017
|
|
|
Hondamendia ia erabatekoa da. Ez
|
dago
munduaren aurreko jarrera arrazionalik aldi berean mitoa barne hartzen ez duenik. Ez dago mitoari erabat ihes egiterik.
|
|
|
Izan ere, BNYB k munduan zehar Europan, Amerikan zein Asian jaso dituen laudorioak aintzat hartuta, Uriberen fede mezuak audientzia unibertsal zabal samar batekin ere bat egin dezakeela ematen du. Gizakiaren ontasun naturalaren gaineko fedea uste genezakeena baino hedatuago bide
|
dago
munduan zehar. Eta Uribek fede horrekin konektatu duela dirudi.
|
|
|
Zuzena al da egungo statu quo akastuna erabat arbuiagarritzat jota sistema autarkiko bat irtenbide bakartzat aurkeztea sistema orok alde onak zein txarrak izan badituela dakigunean? Bidegabekeriez inguraturik bizi gara, urruti
|
gaude
mundu mailako gizarte justizia erdiestetik, eta arrazoimena baliatu dugu ezbairik gabe injustizia horiek konpondu nahi izatekotan. Arrazoimena, ordea, ezin da dogma bihurtu:
|
|
|
Zuzena al da nazio identitatea gizabanakoen arteko kidetasunak bilatzerakoan irizpide nagusi eta aldaezintzat hartzea mugikortasun geografiko zein komunikazio sare berriei esker bestelako kidetasun mota asko profesionalak, afektiboak, ideologikoak etengabe sendotzen ari direnean? Herri askoren egoera politikoa bidegabetzat har daiteke, urruti
|
gaude
munduko nazioen artean benetako berdintasun harremanak lortzetik, eta arrazoimena baliatu dugu ezbairik gabe desoreka hori bere onera ekarri nahi izatekotan. Alor honetan ere, ordea, arrazoimena ezin da dogma bihurtu:
|
|
|
Arazoa ez datza borrokaren behin behineko emaitzan; arazoa proiektuan berean datza. Goio" izoztuta"
|
dago
mundua ulertzeko zerabilen errealitate irudikapenak huts egin diolako. Mundua eta bizitza ez dira inondik ere suertatu berak aurreikusi eta desiratu bezalakoak.
|
|
|
Modernitate aurreko mundua, laburbilduta. Mundu horri
|
dagokion
mundu ikuskera gaindituta dago" kultura" munduan, zeinetatik hango sinesmenak sineskeriatzat jotzen diren, hango basatasuna basakeriatzat, hango naturarekiko harremana mitotzat, eta abar.
|
|
|
A, gizajoak! Jakingo bazenute benetan zer
|
dagoen
mundu errural horren atzean! Esan nahi dudana da jendeak askotan klixe bidez ikusten dituela askoz ere konplikatuagoak diren gauzak.
|
|
2018
|
|
|
Begi bistan zuenetik, hankaz gora
|
zegoen
mundu guztiaren bizimodua. Ez zen, ez, bakarra bera, kalte handiak pairatzen zituena.
|
|
|
" Denok
|
gaude
mundu honetan zain, zerbaiten itxaropenean denok, eta guztioi begira heriotza", xedatu zuen Elbak. Eta bat batean, hotzikara bat sentitu zuen, burutasun latzen pasean, hiru urteko umetxoaren gorputz geldian, hilean, aparatu zuenean bere pentsamenduak.
|
|
|
Baina, nahiz eta gizakia heldu ez, zerbait ailegatzen bazen hara ilusiozko mundu hartara? Zerbait edo norbait, beti leku guztietan zegoelako uste sendoa etorri zitzaion, eta, azken baten, bizidun izaki guztiak
|
daudela
mundu honetan heriotzaren atzaparretan, berdin heriotza nonor edo zeozer izan. Berak ez bestek ezin zuela jakin gerokoaren berri.
|
|
2021
|
|
|
Zehazki, ikergai diren subjektuek testuinguru naturaletan sozial eta kulturaletan bizi izan dituzten esperientzietan sakondu ahal izatea da metodo kualitatiboen indarguneetako bat, horrela, giza fenomenoak aurkitu, arakatu, deskribatu eta eraikitzeko (Onwuegbuzie eta Mallette, 2021). Beraz, agente horiek duten ikuspegi eta interpretazioetatik eraikitzen dira datuak, haien inguruan
|
dagoen
mundu sozialaren social world errealitatearen irakurketarekin lotuz, fenomeno bakoitzaren konplexutasuna azaleratuz eta modu holistikoan ulertzeko gakoak eskainiz (Miles, Huberman eta Saldaña, 2014: 30). Subjektu horiek arloan agente direnak izan dira, eta literaturaren didaktikaren esparrua izan da aztertutako testuingurua, subjektu horien ustez literaturaren didaktikak gaur egun zein egoera bizi duen eta, halaber, zein erronka dituen.
|