|
2000
|
|
|
Ez ei da prozesua hondoratu dena, eredua baizik; beste eredurik duenak mahaigainera dezala bada, bestela Lizarra Garazikoa da duintasunez kudeatzeko moduko bakarra, eta horrek, jakina den moduan eta orain ikusten den legez, su etena eskatzen du. Lizarrakoa lehen urrats gisa, aurrerago ezinbestekoa baita espainiar identidadearekiko atxikimendua dutenak eta abertzaleen arteko beste prozesu bat. Lizarrak edo gisako batek gatazka armatua eta bere ondorioei eman behar dio amaiera, ez gatazka berari, euskal gizartean
|
dauden
ikuspegi desberdinek gatazka iraunaraziko dutelako. Bi. hiru, edo lau munduen arteko ikuspegi desberdinek gatazka iragartzen dute; gatazka hori modu zibilizatu eta demokratikoan eman dadin oinarriak jarri behar dira, eta armak baztertu behar dira etorkizuneko gatazka bideratze modu horietatik.
|
|
|
Testuinguru horretan, txostenak, Gorinne Gobin aditu zorrotzaren kritika ezin gogorragoa biltzen du, eta, bertan dioenaren arabera, sindikalgintzak, Europan ageri denez, gaien kudeaketan begirunez eta duintasunez esku hartzeko irrikatan dagoen" bazkide" baten modura jokatzen du, eta" lobby" moderatu baten gisara ageri da, Jacques Delors eta haren moduko agintariei hain atsegin zaizkien" elkarrizketa" arauak zintzo betez. Soziologo frantsesa ados
|
dago
ikuspegi horrekin, Europako sindikatuek" ez baitute ahalegin handirik egin patronalari Bruselan bere iritzia ezarrarazteko presio bideen jabe den patronalari aurre egiteko antolaketa baliabidez hornitzeko eta, langileen borrokarako ohiko baliabideak grebak, manifestazioak erabiliz, Europa osorako benetako hitzarmen kolektiboak ezartzeko".
|
|
|
Izan ere, Carnap, Vienan egon arren, filosofia analitikoaren lehenengoetako zutabea izan zen61 Heideggerren eta heideggertarren aldetik emandako erantzunak aintzat hartu gabe, Vienako Zirkuluaren partaideek, Neurathek eta Carnapek, batik bat, beren erasoa metafisikoei zuzenduriko galdera probokatzaile batean laburbiltzen zutela esan genezake, alegia: ‘Zer nahi duzue esan horrekin? ’ Esan beharrik ez
|
dago
ikuspegi honetatik heideggertarrak ezin duela ez bere terminoen erreferenteak seinalatu ezta bere adierazpenak egiazta edo errefusa ditzakeen modua zehaztu ere. Reichenbachen hitzetan:
|
|
2001
|
|
|
Besteak beste, buru urritasuna edo garapen nahaste orokorrak, gorreria, ikusmen arazoak, mugimenezko ezgaitasuna, garun paralisia, aparteko adimena, gizarte edo kultura egoera kaltetua, eskola moldagabezia larriari loturiko egoerak, ospitalizazioa eta gaixotasun luzeak edota ikaskuntza oztopo handiak izateagatik hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleez ari gara. Arartekoari
|
dagokion
ikuspegia eskubideak bermatzearena denez, alderdi kezkagarrienak eta lehentasunezko arreta behar dutenak azpimarraturik datoz, eta ikerketaren ondorioak aztertu ondoren Arartekoak Administrazioari luzatutako 21 gomendioak ere azaltzen dira bertan.
|
|
|
DENA DELA, eman diren urratsak eta erabili diren tresnak oso argi baldin badauzkagu gehienok, muntaia guzti honen azpian
|
dagoen
ikuspegi manikeoa azpimarratu nahi nuke. Hain zuzen ere, euskal gizartearen nortasun propioa eta ideologia abertzalearen legitimotasuna ukatzen duen manikeismoa.
|
|
2002
|
|
|
Batzuetan 16' 5 dira. Pentsamendu bakarraren aurrean, pentsamendu librea behar da; eta gauza guztiak dira interpretagarriak, ez
|
dago
ikuspegi bakarretik aztertu daitekeen ezer. Aznar, beti pentsamendu bakarrarekin dabilenez, ez da sekula konturatuko norainoko tontoa den.
|
|
|
Baina honetaz ez dago deklarazio publikorik.
|
Dauden
ikuspegi ezberdinen arteko sintesi lan bat egin eta bakerako eszenatoki berri bat lortzen saiatuko direla, agente oso ezberdin askorekin ari direla lanean, eta agian udarako zerbait garbixeago egongo dela. Diskrezioak izango al du emaitza on baten saria!
|
|
|
Idazle gehienak ohiturazko fikzioaz baliatu ziren ideologia jeltzalearen oinarrian
|
zegoen
ikuspegi idealizatu eta tradizionalista azaltzeko. Zubiaurre anaien edo Arrue anaien pinturan gertatu zen bezalaxe, euskal eleberria mundu idealizatu eta esentzialista bat islatzen saiatu zen, Euskal Herrian eratuz joan ziren hiri industrialetatik oso urrun zegoen mundu bat.
|
|
|
Ezaugarri berak izan zituen bere bigarren eleberriak, Bizia garratza da (1950), edo José Eizagirreren() Ekaitzpean (1948) eleberriak. Azken bi hauek Gerra Zibilaren gaia jorratzen badute ere, beren planteamendua ez da errealista, ezta gutxiagorik ere, gatazkak ez baitu baldintzatzen ez narrazioa ez haren azpian
|
dagoen
ikuspegi manikeoa. Euskal eleberrigintza babesleku izan zen defendatu nahi zen ideologia esentzialista, klerikalista eta tradizionalistarentzat, baina ez zen garaiko euskal gizartearen kronika izan inolaz ere.
|
|
|
Alderdi soziala korapilatsuagoa da. Euskalgintzan, un ibertsitateari dagokionez, salbuespenak salbuespen, ez
|
dago
ikuspegi argirik. Unibertsitateko ikasleak izan dira zuzen zuzenean gaiari heldu diotenak, Ikasle Abertzaleak, Euskal Adarra, Euskal Herriko Unibertsitate Barrutiaren aldekoak eta abar; UEUren urteetako jarduerak, batetik, eta EIREren sorrerak, bestetik, bultzada berria ekarri diote;
|
|
2003
|
|
|
Guk badakigu gaur egungo estatuen Europan zaila dela estatu gabeko nazioen aldarrikapen guztiak konstituzio horretara eramatea, baina konplizitate sare handia eraiki dezakegu eta baita defentsa estrategia zabal bat ere. Europako errealitate nazionalak, Konstituzioa lantzeko egin den Konbentzioaren aurretik zeuden bezala daude gaur egun ere, eta izaera europarzaleari dagokionez,
|
badaude
ikuspegi positiboak, baina oro har Konstituzio zirriborroarekiko ikuspegia oso kritikoa da, eta horrek erantzun politiko bateratu bat eskatzen digu.
|
|
|
Bistan da modernitatean, aldaketa soziopolitiko eta ekonomikoak abailan doazela, nekazaria dela tradizioa, jarraikortasuna, aldatu gabea errepresentatzen duena;" betiko" bizimodua, edo bizimodu" naturala", hitz batean. Historiatik at
|
dagoen
ikuspegi esentzialista gailentzen da horrela. Larramendik ordurako goretsiak zituen Gipuzkoako baserritarrak, moda arrotzei uko egin, eta adoretsu, langile eta elizkoi jarraitzen zutelako, beren mendiak, libertateak eta foruak bihotzez maitatuz.
|
|
2004
|
|
|
Nolanahi ere, gure lan honen xedea ez da batez ere harako haren iritzi usteak arbuiatzea, honako honenak goretsi eta txalotzeko. Halere, kritikarik gabe ez goaz inora.15 Oroz gain, euskalgintzaren eremu kontraesankorrean
|
dauden
ikuspegien bilduma egin nahi genuke hemen kontrako iritzi jarreren ñabardurak agerian jartzeko.
|
|
|
abiapuntua Estatuak ezartzen duenez, hau da, ikasgaiaren oinarrizko eskema egina datorrenez, gero eduki propioak, kopuruz esanguratsuak izan badaitezke ere, derrigor eskema horretara moldatu beharra dute. Eta horrela ez
|
dago
ikuspegi propio bat eraikitzerik.
|
|
|
ez ikasleak abertzaletzea, baizik errealitatea ulertzeko bidea eskaintzea horretarako ahalik eta historia zientifikoena irakatsiz. Esan beharrik ez
|
dago
ikuspegi horrekin bat.
|
|
|
Ez ezer bere baitakoa eta berezkoa izatean, baizik egungo jendartean existitzen diren ikuspegi, errealitate linguistiko eta identitate batzuen onarpenean. Konkretuki gure jendartean (hots, Euskal Herrian) euskaratik abiatuz pentsa daitekeen identitate eta mundu bat egotearen eta errespetatu beharraren konbikzioan (ez da
|
dagoen
ikuspegi bakarra, baina bai dagoenetako bat, eta ez marjinala baizik aintzat hartzeko adina pisu duena). Beraz errealitate sozial hori aintzat hartu nahi delako landuko litzateke euskal historia.
|
|
|
Konbentzio zilegiak, erantsi behar da. Izan ere, historia guztiak orainalditik egiten baldin badira gaurko ikuspegiak abiapuntutzat hartuz, egun
|
dauden
ikuspegi eta identitate guztiek dute eskubide berbera beren begirada propioa pausatzeko iraganean. Eta, konkretuki, gure jendartean, euskal identitatea presente baldin badago (eta hala dago), ikuspegi horrek beste edozein ikuspegik bezalaxe (espainiarrak, frantsesak eta tartean egon daitezkeen orotariko konbinaziok), eskubidea du bere ikuspuntutik historia lantzeko.
|
|
2005
|
|
|
Beraz, begi mugimenduek Lurrari buruz
|
dauden
ikuspegien arteko desberdintasunak erakusten dituzte.
|
|
|
Gure artera etorrita, abortua galarazteko orduan, antzeko justifikazioa erabiltzen da maiz; baina, nor sentitzen da irainduta emakume batek abortatzen duenean? Dudarik ez dago, hortaz, soziologiaren alde kontserbadoreak hitz egiten duela horrelako baieztapena egiten delarik, eta norbaitek uste lezake harreman handia
|
dagoela
ikuspegi horren eta alarma soziala delako horren artean. Ezezkoan nago ni, alta, gaurko epaileen jardunak gutxi baitu, nire iritziz, zenbait ikuspegi kontserbadorek duten sakontasun emozionaletik.
|
|
|
Eredurik ez dagoen lekuan ez da euskarazko irakaskuntza handirik sortu edo zabaldu. Ereduak ez du berez guztia konpontzen, inondik inora; baina gizarte anitz batean
|
dauden
ikuspegi, aukera, gogo eta jokabide desberdinei lekua ematen die eta horren barruan aukera dago euskarazko irakaskuntzak bere bidea egiteko eta garatzeko.
|
|
|
Horretara literaturaren deskanonizazioa gertatuko litzateke, literatura kanonikoa eta literatura komertziala maila berean genituzke. Jon Arretxeren kasua ez
|
legoke
ikuspegi horietatik urrun. Bere liburuak batez ere jende gaztearen artean zabaldu dira, hala ere, bere argitaletxeak gutxitan sailkatu izan dizkio liburuak, areago, sail nagusian argitaratu izan ditu.
|
|
|
Francoren erregimenaren bigarren etapan, emakumearen inguruan
|
zegoen
ikuspegia leunduz joan zen. 60 hamarkadako emakumeak geroz eta gehiago ikasten zuen, industria eta zerbitzu sektoreen hazkundearen ondorioz lan gehiago egiten zuen, kalera gehiago ateratzen zen eta independente eta autonomoagoa zen.
|
|
|
Baina, kontuan hartu behar dugu Espainian emakumearekiko
|
zegoen
ikuspegia aldatu baldin bazen, ez zela emakumearen askapenaren aldeko mugimenduengatik izan, Espainiaren egoera ekonomikoarengatik baizik. Francoren erregimenaren lehen urteetan, autarkia bultzatu zen; baina, argi gelditu zenean autarkia oso kaltegarria zela Espainiarentzat, II. Mundu Gerraren ondoriozko isolamenduarekin bukatzeko eta AEBen eta mendebaldeko Europaren laguntzak lortzeko ahaleginak nabarmendu ziren.
|
|
|
Alardearen inguruko gatazkaren araberako jarrerak definitzen baitu bakoitzaren identitatea eta talde jakin bateko partaide izatea. Oso zabalduta
|
dago
ikuspegi tradizionalaren aldekoa herrikoaeta emakumearen parte hartzearen aldekoa kanpotarra delako topikoa. Liburuhonetan zehar garrantzi handia emango zaio aspektu identitario honi, izenburuakgarbi uzten duen bezala.
|
|
|
Baina argi adierazi eta salatu beharra
|
dago
ikuspegi honek ez duela kontuanhartzen emakumeek Alardean berdintasunezko egoeran gizonezkoekin batera desfilatzeko duten eskubidearen aferaren inguruan bizi izandako gertakari juridikoenbilakaera osoa, baizik eta, aurrekari guztiak albo batera baztertuz, Alarde pribatuakantolatu izanaren erabakia denboraz kanpo kokatu eta, besterik gabe, aurretik inolako gertakari edota errealitaterik ez balego ... Besterik gabe, egun batetik bestera, neronek, nire beste bi lagunekin batera, elkarte pribatu bat eratzeko erabakia hartu eta urtero irailaren 8an edota ekainaren30ean herri bietako kaleetan zehar nire festa pribatua antolatzeko erabakia hartukobanu bezala kontsideratzen dituzte epaileek betikoek antolatutako bi Alardeak, etainondik inora ere ez, aurretik festa bera, guztion ondare kulturala izanik, udalekhamarkadetan zehar antolatu eta finantziatu zutela.
|
|
|
Gatazkari buruz
|
dauden
ikuspegi ezberdinak: gatazka gertatzen denean, gehienetan, aldeek ez dute arazoari buruzko ikuspegi berdina.
|
|
|
Bitxia gertatu zitzaidan benetan Idoiarekin izan nuen maite tratua, maitemintzeari buruz eskuarki hedaturik
|
zegoen
ikuspegiarekin alderatuta behintzat; nik neuk ere ordura arte beste modu batera ikusten nituen kontu haiek. Hasieran, haren aiurri atseginak erakarri ninduen; lagun aparta izan zitekeela iruditu zitzaidan.
|
|
2006
|
|
|
Irakurri ahal izan dudan azkenean, esate baterako, erlijioari buruz gazteen artean
|
dagoen
ikuspegia iruditu zait deigarria, kazetariak berak nabarmentzen zuenez, hamarkada batean ia ehuneko hogeita bostean gutxitu baita gazteen erlijiozko atxikimendua. Hobeto esanda, hamarretik lauk baino ez diote aitortzen Eliza katolikoari nolabaiteko begirunea edo autoritatea.
|
|
|
Eta egia da Weber-en garaian dagoeneko gauzak horrela zirela, baina ez da beti horrela izan. Gaur nabarmenagoa da oraindik portaera ekonomikoa zein urrun
|
dagoen
ikuspegi erlijioso etikoetatik. Gaur jarduera ekonomikoa ez da etika erlijioso batean oinarritzen:
|
|
|
Erromako inperioa erori ostean beste zibilizazio batzuk Europaren aurretik zeuden, oso aurretik egon ere. Txina bera askoz garatuago
|
zegoen
ikuspegi teknologiko eta ekonomikotik. India eta otomandar inperioa, beste horrenbeste.
|
|
|
Hala, beste norbaitek eskubide moralak aldarrikatzea ekiditen da eta, beraz, sorkuntza libreki ustiatzea ahalbidetzen da. Horrenbestez, publizitate obrak, egileari edo egile partikularrei
|
dagokien
ikuspegi subjektibo batetik, ez du ezaugarri berezirik jabego intelektualaren erregimena aplikatzea eragozten duenik.
|
|
|
Espainian, oro har, plubiometriari dagokionez dauden aurrekariei erreparatuta, zalantzarik gabe, agintariek murrizketa neurriak hartuko dituzte, bai giza kontsumorako, bai etxeko erabilerarako edo erabilera publikorako, bai nekazaritzarako, industriarako eta jarduera ludiko sozialetarako. Europan, Uraren Esparru Zuzentaraua (UED) da Europako urei
|
dagokienez
ikuspegi handiena ematen duenetako bat, kutsatzeko arrisku handia duten batzuk.
|
|
|
Hotsa, garabi makinen hotsa, motor hidraulikoena da. Herrietara eta hirietara sartzerakoan gaur egun
|
dagoen
ikuspegia: garabiak eta garabiak, etxe berriak eraikitzen ari baitira bazter guztietan.
|
|
|
Kiratsa dagoela ezin uka daiteke, hala eta guztiz ere balkoi honetatik
|
dagoen
ikuspegiarekin ia den dena jasan daiteke.
|
|
|
–Sukaldetik
|
dagoen
ikuspegi bera izango da hortik ere, ezta?
|
|
|
Moral kontuetan Humeren ekarpenak ulertu ahal izateko, haren garaian indarrean
|
zeuden
ikuspegiak edo teoriak deskribatze n hasiko gara. Bide batez, Humek teoria horiei egiten dizkien kritiken nondik norakoa azalduko dugu.
|
|
|
Humek ez du onartzen subjektibismo gordina estetika kontuetan (GA 7). Agian beste balioei buruz onargarria da subjektibismo gordinaren kasutik gertu
|
dagoen
ikuspegi bat. Esaterako, barregarria izatearen balioa edo propietatea.
|
|
2007
|
|
|
Alvaro Reizabal abokatuak hori bera salatu zuen bere defendatuari 12 urteko espetxe zigorra ekarri zion epaiketan. Ez da bakarra, Euskal Herrian oso hedatua
|
dagoen
ikuspegia dela badakigu, baina Espainian ere hedatzen ari dela adierazten digu Javier Praderak El Pais en idatzitako artikuluak. Egunkari honen lerro editorialean eragina duen horietakoa ei da Pradera eta, besteak beste, «La ley del talion» izenburuko artikuluan halakoa zioen Auzitegi Nazionaleko osoko bilkurak De Juanaren auzian hartutako azken ebazpenaz:
|
|
|
Hamasei urterekin edo, amari esan nion suizidioaren inguruko ipuin bat idazten ari nintzela eta gurasoak erabat izutu ziren. Noski, literaturaren inguruan
|
dagoen
ikuspegi topikoak dio bakoitzak bere sentimenduez eta bizitzaz idazten duela. Orduan norbaitek suizidioaz idazten badu arduratzekoa da.
|
|
|
Ignazio gerra garaian tertzio karlistetan boluntario sartu zen, eta alderdi karlistarekiko izan zuen atxikimendu ideologikoa neurtzen zaila bazaigu ere idazkietan ez du argitzen, eta batzuetan ematen du Ejerzitoan beste destino gogorragoetara bidal ez zezaten eman zuela izena karlisten alderdian, argi dagoena da arin egin zela euskalduna eta euskaltzalea, eta baita Migel anaia ere. Edonola ere, azkenengo urteetan oso bilakaera interesgarria asmatzen da bere ibilbide ideologikoan, eta Euskal Herriaren ikuspegi batzuetan hitz hau alderdikeria guztien gainetik
|
dago
ikuspegi orokorragoa eta abertzaleagoa erakusten du. Esaterako, aurrerago aipatu dugun bezala, bi autobiografia idatzietan Nafarroa eta Espainiaren artean, Vaskonia jartzen duenean.
|
|
|
Aurrera joan ahala aldatuz doaz begietatik sartzen jatazan ur jauziak. Pozarren
|
nago
ikuspegi eder honegaitik. Bidean tximeletak ikusi dodaz.
|
|
|
Europar Estatu desberdinen artean kultura antolatzeko
|
dauden
ikuspegi ugariekeremu honetan europar erakundeek hartu behar duten jarrerari buruzko kezka piztudute. Gisa honetan kulturaren inguruan erantzunkizunak hartzeak edo erantzukizunikezak erreakzio bat sorrarazi du:
|
|
|
Ahaztu barik, eragileautonomoak ere badirela, kultura borrokagunea izan dela eta erresistentzietaneragile autonomoak sortu direla. Horrexegatik, kulturak dituen funtzio edo eginkizun menderatzaileak agerian jarrita ere, onartu beharra dago, ikuspegi postmoderno baikorrak dioen bezala, kulturak berezko bizia eta kemena duela, eta onartubeharra
|
dago
ikuspegi horrek jendearen kulturgintza, hots, jendearen kultur jarduneragilea biziagotzeko bide eman dezakeela. Azken finean, kultur mugek, maite etamaite ez, mugatzen gaituzte.
|
|
|
Pentsamendu marxistan, hobeto, engelsistan, kasu honetan?
|
badago
ikuspegi bat promesatsua, hizkuntza eta pentsamendua hirugarren elementu batekin batera kontsideratzekoa, hirurek elkarri eragiten diotela: hizkuntza, pentsamendua, eta gizaberearen bilakaera (ontogenesia) eta praxi soziala, non ere baitago aurreko bien arteko jokoa.
|
|
|
Txikitan sarri gaixotzen zen, eta medikuek ez omen zuten ematen gaitz horien arrazoia. Sendatzaile natural batek konbentzitu zuen Gestalt eko psikologo hori (XX. mendearen hasieran Alemanian sortutako korrontea, antsietatea, depresioa, autoestimu baxua edo beldurrak bezalako arazoen tratamenduan oinarritua) dena alda zitekeela, baita bere organismoan ere, ikuspuntu desberdin batetik eta lurraren produktuetan errotuago
|
dagoen
ikuspegi dietetiko batetik abiatuta. Funtzionatu egin zuen, eta Lopezek bere praktika profesionalera zabaldu zuen esperientzia.
|
|
2008
|
|
|
Zure erretratuek puskatu egiten dute Europan Kubari buruz
|
dagoen
ikuspegi estereotipatua.
|
|
|
Estruktura du. Esan nahi dut beti barruko aldagaiekin saiatzen garela esplikatzen eta
|
badago
ikuspegi makroagoa ere.
|
|
|
Beraz, euskararen normalizazioaren bidean jarrera orohartzaileaz, lortu nahi diren helburuak kontuan hartuz, egoera soziolinguistikoak eskaintzen dituen oinarriak baliatuz eta egungo baliabide teknologikoak erabiliz, hauek dira aplikatu daitezkeen aukera batzuk: a) Hizkuntzen susperkuntzari eta erabilerari
|
dagozkion
ikuspegi dikotomikoak baztertu. Osagarritasuna bilatu eta euskarari bultzada eman orain arte nagusiki gazteleraz aritu izan dien euskarriekin ere.
|
|
|
Teoria honek aldaketa nabarmena eragin zuen irakaskuntzan, eta hainbat herrialdetan hezkuntza erreformak ekarri zituen, aldaketa bultzatuz artearen eta literaturaren historiari
|
zegokion
ikuspegian. Irakurlea giltzarri bihurtu zen literaturaren didaktikak bere gain hartu zituen bi erronkak zehazteko:
|
|
|
Hego Euskal Herrian, ordea, urruti samar
|
gaude
ikuspegi berri horretatik. Hemengo eskoletan XIX. eta XX. mendeetako ikuspegi historizista eta 1970eko hamarkadatik aurrerako ikuspegi komunikatiboa gainjarri egin dira, eta gainjarrita diraute gaur egun. Horrek esan gura du ez dagoela ikuspegi bien arteko uztarketarik, eta beregainak direla bakoitzaren lanketak.
|
|
|
Hego Euskal Herrian, ordea, urruti samar gaude ikuspegi berri horretatik. Hemengo eskoletan XIX. eta XX. mendeetako ikuspegi historizista eta 1970eko hamarkadatik aurrerako ikuspegi komunikatiboa gainjarri egin dira, eta gainjarrita diraute gaur egun. Horrek esan gura du ez
|
dagoela
ikuspegi bien arteko uztarketarik, eta beregainak direla bakoitzaren lanketak. Ikuspegi historizista literaturaren historiari dagokion alor teorikoan islatzen da (idazle eta mugimenduei buruzko zertzelada historikoak irakasten dira, gehienetan modu isolatuan, eta jarduera praktikoekin lotura murritza eduki ohi dute).
|
|
|
Estresezko erantzunak, beste aldetik,, desegokitzaileak dira, egokiera jakin batek horren aktibazio maila garaia eskatzen ez duenean eta erantzun egoki baten emisioan interferitzen duenean, aktibazio maila altuari helduta (ez dugu deskonektatzen), estresa sortarazi duen egokiera suntsitu den arren.Horri guztiari gehituko diogu estresatuak
|
gaudela
ikuspegi mediko eta psikologikotik ondorio negatiboak agertzen direnean, hala nola presio arteriala eta maiztasun kardiakoa areagotzea, plasmatan triglizeridoak eta kolesterola liberatzea, urdailaren narritadura, apetitua galtzea, depresioarekin loturik doazen sentimenduak garatzea (babesik eza) edo itxaropena eta kontrola galtzearen sentsazioa, besteak beste.Gure eguneroko estresaren kausakEraba... hoberena, onaren etsai.Gehiegitan ez da aurkitzen irtenbiderik onena, posible direnetan egokiena baizik; areago, batzuetan, txarrenetan txarretik gutxien duena.Gainerakoak eta beren premiak.Estresa sortzen dute gainerakoen eskakizunek, beren bizi erritmoek, sortarazten dizkiguten itxaropenek eta haien arazoez kezkatzeko aukeratzen dugun moduak ere.Gogorra bada ere, besteak haz eta hel daitezen modu bakarra, beren eragozpenei beraiek aurre egitea da.Ez delegatzea.Zerbait ongi egitea nahi baduzu, egin zerorrek dio esakuneak.Horrek ez diona, ordea, hori larregi aplikatuz gero, zerorrek ahiturik eta gaixorik amaituko duzula.Gainerakoei irakastea eta konfiantza ematea toki berera iristeko beste bide bat da.Eginkizun gehiago, helburu gehiago.Ez denbora luzagarria da, ez gure energiak agortezinak ere.Erabaki bat hartzeko zailtasunik larriena, beste zeinahi hartzeari ezinbestean uko egin behar izatea da.Zerbait berria egin nahi badugu, egiten ari garen beste zerbait alboan utzi dugu.Hierarkizatzen ez jakitea.Zereginek gainditzen gaituztenean haietarik eskuragarrien eta soilenak, horrenbestez, arrakastatsuenak, egitea deliberatu ohi dugu, guretzat garrantzizkoenak direnez arduratu ordez.Egunaren buruan sentsazioa etsipengarria da:
|
|
|
Zoragarria. Gustatzen zait hemendik
|
dagoen
ikuspegia.
|
|
|
XIX. mendeko kritikak hamahirugarren kopla hau ez ezik, aurreko ha mabiak ere aitorpen moduan jo zituen. Indarrean
|
zegoen
ikuspegi erroman tikoarekin bat egin zuen: idazlana barne hustuketaren emaitza da, poetak bere barnean gorde ezin ditzakeen sentimenduen leherketa.
|
|
|
Idazle batek, bere obra aipatzerakoan, berak egin baino obra hoberik bestek geroan eginen duelako esperantza erakustea (edo batzuetan desafio egitea ere) oso topos zabaldua izan da paratestuetako erranetan, inprimatzea asmatu baino lehenago, eta ondotik ere bai. Nekez horrelako argumentuetan oinarri daiteke halako sola sa zerabilen XVI. mendeko autore batek oraino ahozkotasunari
|
zegokion
ikuspegi bat atxiki zuela ondorioztatzeko. Are gutiago kasu honetan, ezen Echepare euskarazko lehen liburu inprimatuaren egile izanik, bidezkoa eta pentsatzekoa zen topos hartaz baliatzea, liburuaren azken hitz gisa ekarri zuen Ovidioren latinezko aipuak ere erakutsi bezala.14 Deus ikustekorik horretan testuen aldagarritasuna eta irekidura> lekarkeen ahozko tradizioaren eragin batekin, dudarik ez baita Echeparek geroko autoreei eskatzen ziena zela berak ireki ildoa urrunago eta barnago eramatea eta obra aberatsagorik eta
|
|
|
Hala ere, hurrengo urtean berriro izendatuak suertatu ziren, eta ados agertu ziren Dorronsoro karlistaren aurka bozkatzeko orduan. Beraz tentsio hau, Eibarko liberalismoaren barnean
|
zeuden
ikuspegi desberdinen adierazletzat hartu dezakegu, liberalismoak Eibarren gozatzen zuen aurrerapen bereziaren ondorioz bere barnean bizi ziren ikuspegien isla. Beharbada, iraultzaren susmoa edota itxaropena izan zen joera liberal guztien arteko tentsio eta tirabirak areagotu zituena.
|
|
|
Maiatzean, Kapitain Jeneralaren zirkularrak tertzioei armak kendu eta. Voluntarios Realistas, en konpainiak eratzea agindu zuen, baina oraingo honetan ere diputazioak foru baimena eman ez izana baliatu zuen Olabek aginduari uko egiteko. Eztabaida latz horren atzean, liberalismoa zanpatzeko bildu ziren sektoreen artean
|
zeuden
ikuspegi ezberdinak nabaritzen dira. Guztiak ere tradizionalistak izan arren, batzuek erregearen aginteari ematen zioten lehentasuna, monarkikoek?
|
|
|
Bizi zikloaren (life span) orientazioak garrantzi handia eman dio helduaroa eta zahartzaroa aztertzeari. Hala ere, beharrezkoa da esatea ez dela teoria zehatz bat, hainbat joeratatik hurbil
|
dagoen
ikuspegi bat baizik (testuinguruzkoa, dialektikoa, dinamikoa eta abar). Joera hori garapena errealitatetzat hartzen duen jarrera hartze bat da, eta, bizi ziklo osoan zehar gertatzen denez (mota guztietako esperientziez gainezka, beraz, baita belaunaldi esperientziez ere), hura aztertzeko ez dira bakarrik garapenaren lehen aldietan oinarritzen (haurtzaroan eta nerabezaroan).
|
|
|
Lehen aipatu dugu parte hartzeaz
|
dauden
ikuspegien arteko bereizketa oso arrunta dela, berau bitarteko gisa edo helburu modura hartzen duten begiratzea, bada, parte hartzaileen erabakitze gaitasun mailari dagokion sailkapena ere zabalduenetariko bat da. Kasu honetan oinarrizko galdera da ea zer neurritan dagoen erabakien gaineko kontrola aktore desberdinen artean sakabanatua, bereziki aurretiaz baztertuta zeuden subjektuei erreparatuta.
|
|
2009
|
|
|
Gisa honetan, 70eko hamarkadako Ehun metro eta 80ko hamarkadako Txillardegiren Exkixu ko etakideak heroi edo gudari gisara agertzen bazaizkigu, 90eko hamarkadako Gizona bere bakardadean nobelan etakidea" irakurlearentzat batere sinpatikoa ez da". Argi
|
dago
ikuspegi hau zalantzan jarri daitekeela; batetik, Saizarbitoriak berak aipatzen du Bost idazle Hasier Etxeberriarekin berbetan elkarrizketa liburuan ez dagoela Ehun metroren interpretazio honekin ados, ez duela hain argi ikusten Jon protagonista heroia denik; eta bestetik, ikusi dugu dagoeneko Iriondori, esaterako, Gizona bere bakardadeaneko etakidea sinpatikoegia iruditzen zaiola oraino....
|
|
|
Sylvain Dzimirak Une vision du paradigme du don artikuluan laburbildu ditu pentsakera honen ardatz nagusiak. Giza zientzietan zabalduta
|
dagoen
ikuspegi utilitaristaren arabera, gizakion interes partikularrak daude, konturatuta edo oharkabean, guk pentsatu, gastatu, bozkatu edo maitatzen dugun orotan. Eskuzabaltasunak berak atzean, inkontzientean akaso, interesa ezkutatzen du beti.
|
|
|
Euskal kultura ez
|
dagoela
ikuspegi folklorikora murriztua erakutsi nahi du jaialdiak. Aurten 15 edizioa du eta urtetik urtera indar handiagoa hartzen ari da, arte mugimendua areagotzen ari denez, kultur adierazpide aukera zabalagoa plazaratzen baita jaialdiaren baitan.
|
|
|
Erabat engaiatuta
|
nago
ikuspegi horrekin, eta, gaur egun, Eusko Jaurlaritzaren eta Espainiako Gobernuaren oniritziak ditu Leioarako protoien azeleragailuak. Gainera, beharrezko aurrekontua hitzartuta dago ESS Bilbao hautagaitzaren baitan.
|
|
|
Salako bazterrak inguratu nituen, begiz. Erasorako deus erabilgarririk ez
|
zegoen
ikuspegian: sobera tikia, sobera arina edo sobera kamutsa iduri zuen guztiak.
|
|
|
Hala ere, horrek ezdu esan nahi neskek maiztasun gehiagoz aurkezten dituzten patologiek garrantzigutxiago dutenik. Bestalde, egun neska eta mutilen psikopatologiak ebaluatzekodauden irizpide diagnostikoak eta ebaluazio metodoak baliozkotasun bera dutelakoiritziaren inguruan, ez
|
dago
ikuspegi argirik. Aipagarria da neskek nerabezaroanazaltzen dituzten arazo emozionalek haurtzaroan izan ditzaketela aurrekariak, garapen emozional eta soziokognitiboaren garaian hain zuzen.
|
|
|
Alde batetik, gizakia tximinoarekin alderatzen da; genetikoki ezaugarri komunak izateaz gain, botererako eta gerrarako joera dutela azpimarratu nahi izan dute gisa horretara. Shakespearen Macbeth antzezlanean girotuta
|
dago
ikuspegi hori.
|
|
|
garai batean konfesatokiek betetzen zuten funtzioa gaur dibanak betetzen duela. Hor
|
badago
ikuspegi zehatz bat: gaurko minak beharbada ez dira handiagoak (demagun, gizarte tradizionaletan baino handiagoak); barruko minei aurre egiteko moduak, lekuak eta profesioak dira aldatu direnak:
|
|
|
Beste interpretazio historiografiko batzuk, hala nola Rovira i Virgili eta Ferran Soldevillarenak, haien ustez, herrialdearen nazio eraikuntza prozesuak erromantizismotik eta izan nahiaren" espiritu kolektibotik" hurbil
|
zeuden
ikuspegiekin loturik zeuden batzuetan?, baztertuak eta zokoratuak izan ziren denborarekin. Interpretazio lerro horrek aurrera egin izan balu, eta, neurri batean, egin du, Josep Termes edo Josep Fontanaren lumetan?, orain euskal antropologiaren kasuan bezalatsu hitz egiten arituko ginatekeen beharbada.
|
|
|
Nolabait, independente eta autonomoa dena. Ernazimenduan
|
egondako
ikuspegitik aldentzen den puntu bat izanen da, baina aldi berean Ernazimendura bueltatzen dena, Errenazimenduko barne bide hori utziko ez duena. Subjektu modernoaren sorrera hortxe daukagu, begien aurrean.
|
|
|
Nolabait, independente eta autonomoa dena. Ernazimenduan
|
egondako
ikuspegitik aldentzen den puntu bat izanen da, baina aldi berean Ernazimendura bueltatzen dena, Errenazimenduko barne bide hori utziko ez duena. Subjektu edo ni modernoaren sorrera hortxe daukagu, begien aurrean.
|
|
2010
|
|
|
NaBai eta ezker abertzalearen arteko bateragarritasun eza ez da forma kontua, auzi garrantzitsuetan
|
dagoen
ikuspegi ezberdintasuna baizik. NaBaik hainbat auzitan mantendutako jarrera (banketxe, indar polizial eta AHTari babesa, Europako Konstituzioaren proiektuaren gaineko erreferendumaren aurrean isiltasuna, M erasoarekin hartutako jarduna, Libanora legioa bidaltzearen aldeko babesa...).
|
|
|
Lepo horretatik
|
dagoen
ikuspegia zabala eta ederra da, Aralarko Mailoek eta Balerdiko tontorrak Araitz ibarra erabat menderatzen dute. Urraitz tontorrera igo aurretik, mendi horren inguruan dagoen kondaira bat gogora ekartzea merezi du.
|
|
|
Ni lehengora bueltatzen naiz. Badakigu ingurua mugatua dela, eta gainera mundua saturatuta
|
dagoela
ikuspegi ekologikotik. Alde batetik, eredu produktiboa aldatzeko beharra ikusten da, eta bestetik, demandaren kudeaketa berri bat egiteko beharra.
|
|
|
Horrela, gizarteko beste arloetan bezala, euskal abertzaletasunean zeuden joera eta ikuspuntu ezberdinak ikastoletan emandako eztabaidetan islatu ziren. Hezkuntza proiektuen atzetik gizarte proiektuak izaten direnez, ikastoletan bildutako belaunaldi berrizaleak euskal gizarte berri baten inguruko eztabaida eragiten ari zen, orduan pil pilean
|
zeuden
ikuspegi ideologiko mota guztien saltsan. Balore tradizionalen egokitzapena bilatzen zuten batzuek.
|
|
|
Alde errepublikanoan
|
zeuden
ikuspegi eta desadostasunei aurre egin beharizan zieten mugetara hurbildu ziren milaka iheslarik. Tropa frankistak atzetik zetozelarik, Espainiara bueltatzea edo erbesteratuen bidetik jarraitzea izan zuten lehianmuga zeharkatu bezain laster.
|
|
|
Horrela, bada, lehendabizikoa aski zahartua eta guztiz desfasatutzat jotzenbadugu ere, bigarrena oraindik ailegatzeke
|
dagoen
ikuspegitzat jo dezakegu. Izanere, azken honek ezartzen dituen mugak (garapen ekonomiko eta batez ere azpiegitura erraldoi berrien inguruan) gehiegitzat jotzen dira eremu politiko ezberdinetatik.
|
|
|
Garai horretan, munduko nazio ekonomien elkarrekiko mendekotasunarenhazkundea guztiz agerian egonda ere, Iparraldean zabalduta
|
zegoen
ikuspegi batenarabera bertako ekonomiaren funtzionamenduak eta emaitzek ez zeukaten Hirugarren Mundukoekin zerikusirik. Ingurumenaren gaian bakarrik alderantzizkoagertatu zen, kasu horretan Iparraldeak onartzen baitzuen Hegoaldea behar zuelaarazoa konpontzeko.
|
|
|
Egia da kluster ekimenak, askotan, aurretik zetozen beste politiken berregituraketa edo itxuraldaketa baino ez direla izan, baina, edonola ere, argi
|
dago
ikuspegi berri bat eman diotela industri politikari.
|
|
|
Hala ere, hainbat zalantza
|
daude
ikuspegi horren aurrean, batez ere oinarrizko ikerkuntzaz ari garenean. Baina gai hori aztertzea ez dagokio industri politikaz arduratzen den liburu bati.
|
|
|
Komunitateak zentzuzko unitate arrazionalak eta zilegiak dira, eta indibiduoen identitatearen eraikuntzaren parte. Baina, komunitarismoaren atzean
|
dagoen
ikuspegi kulturalistak zailtasunak erakusten ditu: (i) gizarteari egozten zaizkion helburu komun horien oinarriak non aurkitzen diren zehazteko; eta (ii) horien egikaritze instituzional normatiboa, marko liberaletik kanpo, nola gauzatzen den adierazterako (Letamendia, 2001).
|
|
|
Hemendik aurrera autotutela, prebentziozko ahalordetzeak edo ezkontzaren araubide ekonomikoaren arloko espezialitateak sartuko dira. Egitura berria Orain arte, erregistro bakarra
|
dago
ikuspegi instituzionaletik: 431 udal erregistro, kontsul erregistro eta Erregistro Zibil zentrala.
|
|
|
Ikasleak irakasgai bakoitzak atzerriko hizkuntzan dituen berariazko testuinguru errealetan moldatzen ikasten du, eta horrek egoera onuragarrian jartzen du etorkizunerako. AICLE metodologiak klase tradizionaletatik urrunago
|
dauden
ikuspegi berriak erabili eta ikastera behartzen du irakaslea. Ikaslearen autonomia indartzeko ikaskuntza ingurune egokia eskaintzen du.
|
|
|
Lehendabizi, legeaz jardungo dugu orokorrean, gero horren motak zehazteko. Mota bakoitzaren barruan, gure xedeari
|
dagozkion
ikuspegiak arakatuko ditugu; hala egitean, gainera, gure eskuetan dagoen ginoan, ez dugu baztertuko teologiaren xedea den txikiena ere, eta, aldi berean, horren mugetatik harago ez gara joango.
|
|
|
Zertaz ari zen zehatz jakin ez arren, konturatu konturatzen ginen erabakiak batzarretan hartu genituen bitartean bat izan ginela Euskaldunako langileak. Tamalez, letra anitzetako sindikatuak sortu ahala banatu egin ginen; nork bere bidea hartu zuen; lanari
|
dagokion
ikuspegien artean gero eta troka sakonagoak zabaldu zitzaizkigun, salto batean ez zeharkatzeko modukoak bihurtzeraino. Milaka tonatako itsasontziak eraikitzeko gai baginen ere, nekez eraikiko genuen gure arteko zubirik.
|
|
2011
|
|
|
Baldintza ezin hobeak daude erakundea izena baino askoz gehiago izan dadin.Caracasko adierazpenak idatzita utzi du hurrengo goi bilerak noiz eta non izango diren, eta berriro ere pragmatismoaren aldarria bidali nahi izan du CELACek bere erabakiaren bitartez: Txilen egingo dute datorren urtean; hurrengoan, 2013an, Kuban, eta 2014an Costa Rican.Halako esfortzu sinbolikoak ezinbestekoak izango dira hemendik aurrera kontinentean
|
dauden
ikuspegi politiko guztiek bat egin dezaten. Venezuelako edo antzeko ezkerreko prozesurik gabe, Latinoamerikak ez luke autonomoa den erakunde kontinental bat edukiko; baina, aldi berean, Mexiko, Kolonbia edo halako naziorik gabe ezinbestekoa den gutxieneko batasuna ez litzateke egongo CELACek aurrera egiteko.Aldagai eta horiek guztiak argitzen diren bitartean, eta zehaztasuna ematen, Latinoamerikaren eta Kariberen mezua argi dago:
|
|
|
Ezta berez, jatorriz, tradizioz eta aurrez ezarririk datorkion hiri imaginario bat. Gatazkan
|
dauden
ikuspegien ondorio, unean uneko botere harreman, gizarte aktibazio, diskurtsoen zabalpen eta faktore soziolinguistiko, ekonomiko eta politikoen araberako emaitza den ustezko hiri imaginario bakar eta definiturik ez dago. Kontradikzioz beteriko eta eraldaketaren menpe dagoen hiriari buruzko ikuspegi multzoa baino ez daukagu, gerora herritarrek hartu eta moldatu egiten dutena.
|
|
|
Bere hitzak erabiliz" Diglosiaren gaineko argitze saioa izan nahi du txostenak. Helburu batekin, gure artean indarrean
|
dauden
ikuspegi nagusiak zehazteko eta, ahal izanez gero, bateratu litekeena bateratzen saiatzeko". Hor dago, gure ustetan gakoetako bat:
|
|
|
Bai ordea, aski ilun eta nahasi daukagun alorrean argi izpiren bat edo beste bilatzen saiatzeko. Besterik ez balitz ere, gure artean indarrean
|
dauden
ikuspegi nagusiak zehazteko eta, ahal izanez gero, bateratu litekeena bateratzen saiatzeko. Berak baietz:
|
|
|
Hizkuntza ekologia Euskal Herrian gaur egun, eragileen ikuspegia – J. Inazio Marko, Belen Uranga guistikatik egoera horiek ulertzeko eta teorizatzeko
|
leudeken
ikuspegi kontrajarriak azpimarratu zituzten bertaratutako kideek.
|
|
|
harea lehen planoan, harkaiztzar batzuk ezker eskuin, eta harkaitzok biltzen dituen ostertzeko marra fina urrunean?, pertsona irudi beltzak nonahi... tankera horretako gaiak erabili ohi zituen marrazkiotan, ni haiekin bizi nintzela behintzat. ...umetako eta gaztetako leku denborak hartzen zituen gaitzat maizago, eta sasoi horretakoetan sarri azaltzen dira bere jaiotetxearen inguru niretzat ezezagunak, bi pagoak, haiexek ezagutzen nituen, baina beste asko ez?, umeak jolasean, neu izan naitekeen neskatxa bat amaren besotik helduta, herriko plaza jaietan, jendeak dantzan diharduela, festan parte hartzen duenarenetik baino, bazterretik begira
|
dagoenaren
ikuspegitik marraztua?, eta halakoak. Orain, betiko joan delarik, haren bizibidea marrazkion bidez zedarri litekeela iruditzen zait, haiei begira jartzen naizen bakoitzean.
|
|
2012
|
|
|
Oso garrantzitsua da azpimarratzea eremu publikoetako erabilera aztertzen duela. Argi
|
dago
ikuspegi horrek zerikusia duela, neurri batean, faktore pragmatikoekin: azken finean, ikertzaileentzat errazagoa da eremu publikoetara iristea.
|
|
|
Eta nire ustez, liburua pertsona horiei zuzenduta dago. Alegia, zuzenduta
|
dago
ikuspegi ideologikoa ez dutenei. Haien osasunerako eta senideen osasunerako onena nahi dute.
|
|
|
–Asko espero dugu hezitzaileengandik, irakasleak izanik?, zeren beren esku
|
baitago
ikuspegi hau, hezkuntza gizabanakoen garapenerako oinarria izatea, egiazko bihurtzea...
|
|
|
Hala eta guztiz ere, gaur egun, europar eta europar jatorriko askoren buruan bizirik
|
dauden
ikuspegiak islatzen ditu eta eztabaida horren ondorioak herri indigenen aldekoak izan ziren, gure gairako interesgarria den mugarri bat ezarriz. Indigenen gizatasuna eta honi zegozkion eskubideak izan ziren eztabaidagai.
|
|
|
Hala, beste norbaitek eskubide moralak aldarrikatzea ekiditen da eta, beraz, sorkuntza libreki ustiatzea ahalbidetzen da. Horrenbestez, publizitate obrak, egileari edo egile partikularrei
|
dagokien
ikuspegi subjektibo batetik, ez du ezaugarri berezirik jabego intelektualaren erregimena aplikatzea eragozten duenik.
|
|
|
13 Sakontasun falta hori eta kolokazio ez lexikoez
|
dagoen
ikuspegiaren zenbait desegokitasun aipatzen ditu Carolina Travalia ikertzaileak. Las colocaciones gramaticales en español, artikuluan (Anuario de Estudios Filológicos, vol.
|
|
|
Euskaldunako moilara gerturatzen zihoazela ondorioztatu ahal izan zuten zein izango zen beren egoitza berria; han zegoen, nasan atrakatuta, Sota & Aznar konpainiako Upo Mendi ontzia, garai hartan presondegitzat erabiltzen zena. Upo Mendi Larrinaga baino nahiko atseginagoa zen; esate baterako, ez zen txikia bateko eta besteko leihoetatik
|
zeuden
ikuspegien arteko aldea; Upo Menditik ibaiertza ikusten zuten, eta, bestalde, baita presoak bisitatzera gerturatzen ziren lagun edo familiakoak ere. Galori, arratsalde batean, Mateo joan zitzaion; zapata zabal batzuk eta galtzerdiak eraman zizkion.
|
|
|
Baina Foru konstituzioa xix. mendean barrena Espainiar Konstituzioaren ispilu eta isla ere izan zen. Konstituzio bien arteko kidetza eta botere indarren ekimena uztartzekotan burututako ekimen juridiko artikulatuen bildumak egiaztatzen du Espainian Konstituzio liberalen garaia abiatzean Foru Konstituzioaz
|
zegoen
ikuspegia. Beraz, euskal autogobernuaren arazoa historia konstituzionalaren baitan kokatzen dugu.
|
|
|
Edo, arrazoiketa irauliz, nola ez dut bada ahots propioa izango, nire ahots propioa Julio Cortazarrek berak zeukana baldin bada, ahots propio bakarra osatu baldin badugu Juliok eta biok? Argi
|
dago
ikuspegiaren abiapuntua non kokatzen den, halaxe aldatzen dela ikuspuntua bera ere. Alegia, bi pertsona independente garela pentsatzen bada, kritikariei arrazoi ematen ariko gara.
|
|
2013
|
|
|
Azurmendik ere Soziolinguistika Eskuliburuak aipatzen dizkigun soziolinguistikaren bi norabide berezitu horiek azpimarratzen ditu, baina ez ditu bi biak soziolinguistikaren baitan kokatzen. Alegia, Zarragak ez bezala, soziolinguistika kontzeptua gordetzen du hizkuntzalaritzatik hurbilago
|
dagoen
ikuspegiarentzat eta, aldiz, soziologiatik gertuago dagoen bestea lengoaiaren soziologia izendatzen du. (Azurmendi, 1999:
|