|
2000
|
|
|
«Franko eta terrorista hutsak ziren, legalki ezarria
|
zegoen
boterearen aurka matxinatu ziren. Elizak hori egin izan ez balu, agian Gerra Zibila ez zen inoiz hasiko»
|
|
|
Politiko" zoli" honen irudikotz, gainera, euskaldunok beti mus jokoa erabiltzen dugu, hordago une guztietan botatzen, Madrilen
|
dagoen
botereari preseski, jakin gabe gure jokoak, Europan bezala, tutea izan lukeela. Madriletik datorren dena irentsi dezagun, alegia.
|
|
|
Hau da, jabetza eskubideak eta horiei
|
zegozkien
botereak banatzean, XVI. etaXVII. mendeetako ipar mendebaleko Europako agintariak beren menpeekiko erlazio sare bat eratzen joan ziren. Lurrik gabeko burgesia, merkatari nahiz bankari, ezzen banaketa horretatik esku hutsik atera.
|
|
|
Eta horrekbere ondorio politikoakizanen ditu. Hor
|
dago
botere ekonomiko bat, euroaren kudeaketaren bitartez; baina kudeaketa horrekbadu bere alde politikoa, aurrekontuen politika, etamomentuan hori estatuetan finkatzen bada ere, egoera horrek ezin dezakeluzaro iraun. Jadanik lehenarazoak sortu dira kanporako proiekzioan, Europa
|
|
|
Halaber, etniak noraezekoa du nazioaren sostengua, abertzaletasunarenbarne kohesiorik gabe historian barrena datorren oinarri etnokulturalak nazionalismoaren aroan zer eginik ez daukalako. Eta, azkenik, baina ez azken, nazioak behar beharrezkoa du estatuaren sostengua, nazio identitatearen elementuak gizarte harremanen sarean Estatuaren esku bakarrik
|
dauden
botere eskumenei esker hezurmamitzen direlako.
|
|
|
Ez da, edonola ere, kultur nazionalismo gisa uler zitekeen zerbait, honek lotura estua baitu nazionalismo politikoarekin, azken honi, nahiz hainbatetan oso nabarmena ez izan, nolabaiteko kamuflajea edota jantzia eskaintzen diolarik. Beraz, ezin da bereizketa faltsua sortu (are gutxiago neutraltasunaren diskurtsoan erori), ikusi besterik ez
|
baitago
boterearen eta kulturaren artean dagoen harreman estua:
|
|
2001
|
|
|
Erdi Aroan arrunta zen bezala, erregea eta bere gortea (aholkulariek eta zerbitzari pertsonalek osatua) ibiltaria zen; egoitzaz egoitza mugitu ohi zen momentukobeharren arabera. Erregea zebileneko lekuan
|
zegoen
botere eta administrazioarengunea. Beraz, ez zegoen hiribururik, stricto sensu.
|
|
2002
|
|
|
batetik irakaskuntzakoak Jesusen Lagundia, Deustuko Unibertsitatea edota Nafarroakoa, eta bestetik, leku konkretu batera lotuak dauden zenbait Loiola edo Arantzazuko santutegiak, esaterako. Kontua da ohituak
|
gaudela
boterea ekonomikoki neurtzen. Eta alor horretan, zaila da hauek neurtzea.
|
|
|
Ezarrita
|
dagoen
boterearenganako destaina, arbuioa, erdeinua, gutxiespena eta erorketa bilatzen duten tekniken multzoa da subertsioa. Subertsioa atzerritikoa edo etxe barrukoa izan daiteke.
|
|
|
Ez dakit. Baliteke metodologia kontuez hitz eginik agian hitz ponpoxoen azpian eztabaidan
|
zegoena
botere banaketaren kontua izatea, ez besterik. Hala ere, aitortu behar dut ez dakidala zertan gelditzen den sare nazional horren kontua, filosofia horrekin egiten diren zenbait argitalpen EAEri bakarrik loturik ikusten baititut.
|
|
2003
|
|
|
Dirua da botere ekonomikoaren agerle esanguratsuena, baina Eusko Jaurlaritza eta Espainiako Gobernuaren artean Kupoarekiko akordioa lortzeko zailtasuna bi erakundeen artean
|
dagoen
botere lehiaren beste erakusgarri bat da. 2001eko bukaera eta 2002aren hasieran bizi izan zen lehia errepikatzen ari da.
|
|
|
Zoritxarrez, frantsesek botere publiko delakoa beti ulertzen dute alderantziz, estatuari dagokion egiteko soil bezala. Guk, euskaldunok aldiz, botere publikoa herriarengandik hurbil
|
dagoen
botere bezala ulertzen dugu. Hegoaldean bi autonomia erkidego ditugu eta zer nolako botere publikoa nahi dugun frogatzen ari gara.
|
|
|
Ez dezagun ahantz Mao Zedong lemazain handia ere bide beretik zebilela, fusilaren puntan
|
zegoela
boterea irakasten zuelarik.
|
|
|
iraultzaileentzat gizabanakoen eskubide horietan oinarritutako gizartea âhiritarren gizarteaâ berma  tzen du; tradiziozaleentzat antzina antzinako legedia baino ezin izan daiteke, hau da, zuzenean Jainkoak ezarritako hierarkia tradizionalaren eta komunitate kristauren berme aldae  zina. Agustinismo politikoaren arabera, ez
|
dago
botererik Jainkoarengandik ez datorrenik; ondorioz, Tronua eta Aldarearen arteko aliantza behin betiko gorde behar da. Horrela, Erregearen kontra altxatzea Jainkoaren beraren kontra altxatzea dela esango da, Bossuet eta Filmer en ildotik.
|
|
|
Eta gai berari helduz boterearen gailurretik ikusita, begi bistakoa ere bada boterea zenbat eta gehiago egon pertsona bakar baten borondatea ren mendean, gizatasuna gero eta txikiagoa dela. Behin gizabanakoak gizartean eta naturan autodefentsarako boterea edukirik (naturan badirudi gaur egun ziurtatuta dagoela, egia ez bada ere), besteezap robetxatzeko metatuko duen boterea, teorian argudiatu egiten dena guztientzako ona lortzeko bide gisa, gizatasunaren neurrira egina ez
|
dagoen
boterea da, antropologi aren ikuspegitik behintzat, eta, hobe esan, apuntatu litzateke pertsona ren" zorrean"," hartzekoan" bain o.
|
|
2004
|
|
|
bai orain arteko etnozidioaren arduradun nagusi gisa, bai orain bertan gertatzen ari den hizkuntza zapalkuntzaren eragile moduan. Hizkuntzen arteko harremanetan, egon, ez
|
baitago
botere harremanik gabeko oreka zerutiarrik, horiek gizarte antolamenduaren oinarrizko zutarri bihurtzen diren unetik. Eta, bistan denez, antolamendu horretan alde batera lerratuaz ageri zaizkigu Estatuak, nork bere hizkuntza interesak babestuz eta nork bere etnia eta kulturakoak ez direnak jazarriz.
|
|
|
Baina zer gertatzen da autonomia erlatiboaren auzi horretan, boterearen monopolioa norbaitek bere esku daukanean? Halako egoeretan ez baitirudi mendeko hizkuntzen autonomiarako lekurik
|
dagoenik
boterearen izaera hegemonikoa itogarria izaten delako. Eta, jakina, boterearen monopolioa, edota boterearen izaera hegemoniko itogarria, badakigu noren esku egon ohi den.
|
|
|
Eta horrela ulertzen da Heinek aipatzen duen bigarren arrazoia postulatuen alde, ezLamperen pena, baizik eta polizia. Jendea ez dago prest agindu kategorikoak eskatzen duen autonomiaren arabera jokatzeko eta oraindik erlijioa behar du, hau da, aginduaren jatorria gizakiaren gainetik
|
dagoen
botere batean ezarri behar da horrek benetako indarra izan dezan.
|
|
2005
|
|
|
Atzera behakoa, gutxi edo asko, beti dago-eta asmo proiekzioz betea. Baina,
|
dagokien
botereaz gabetutakoan, jendek zein herrik areagotu ohi dute joera hori; jatorrian soilik »egiazkoan edo mitikoan» indartu daitekeelakoan orainean koloka larrian dagoen izaera. Sobera areagotzea, baina, arriskutsua ere bada »ezin eta beti neguan!», orainean propioki kokatzen oztopa dezake-eta.
|
|
|
Horregatik, ezkertiarrok saiatuko gara gure kanpainan argitasuna ematen, hor ezkutatuta dauden gauzak ateratzen eta ilunak zergatik diren azaltzen. Batez ere Maastrichteko itunetik gaurdaino zabaltzen da etapa bat non hiritar xumeek ez duten inongo posibilitaterik jakiteko nork agintzen duen, non
|
dagoen
boterea. Hori da gaur egungo arazoa eta Konstituzioak behin betiko gordetzen du elementu hori.
|
|
|
Jaurlaritzarekin zenbait hitzarmen izan arren, koordinakundea ez
|
dagoela
botere publikoekin lotua eta ideologikoki independentea dela dio lehendakariak. «Oso entitate anitza da eta mota guztietako erakundeak biltzen ditugu:
|
|
|
Izan ere, botereak beti txantajeatzen du. Eta estatuarena ez da, ez, munduan
|
dagoen
botere bakarra. Etxe askotan, adibidez, nork agintzen du eta nork du boterea, oraindik ere?
|
|
|
Beraz, dago hau: boterearen aldetik harrokeria eta errespetu falta, eta gero instantzia moralak izan luketenak, batez ere intelektualak eta moralak, erlijiosoak ikustea
|
daudela
boterearen alde. Ze klaro, orduan gelditzen zara, errebelatuta dagoena gelditzen da; orain arte zeukan moralarekin ezin da errebelatu, beraz beste moral baten bila hasten da.
|
|
2006
|
|
|
Murritza oso. Bizi inguru orotan
|
zeuden
botere guneak eta haietara hurbiltzeko sekulakoak eta bi egiten zituzten giza-sugeek. Hauek, labeldunek utzi papurrez bazkatzen zirenak, han egoten ziren entsaioetan nor erituko zain hura ordezkatzeko.
|
|
|
botereari eskatu, boterea eskatu. Eta egia da
|
badagoela
botere hierarkiko hori, goitik behera egiten dena. Baina behetik gora ere egiten da.
|
|
|
Edward erregeak bazuen presa apur bat harri konkor desitxuratu hark harribitxi itxura hartu eta munduaren heren bateko agintariari
|
zegokion
botere ikur bilaka zezaten. Mirari hori hobekien nork egingo zion galdetu zuenean, Amsterdamera bidal zezala esan zioten, Asschertarren lantegira, zehazkiago esateko, nora bestela?
|
|
2007
|
|
|
1982ko legearen araberako egitura publiko baten forman sortu zen euskararen erakunde publikoa (eep). Administrazio kontseiluan
|
daude
botere publikoaren maila guzietako ordezkariak: estatua, Akitaniako eskualdea, 64 departamendua, euskal kulturaren sostengurako udalarte sindikatua, bai eta ere hautetsien kontseilua egitasmoaren lurraldekotasuna adierazteko. euskalgintzako adituak eta eragileak ez daude gune erabakitzailean, baina Aholku batzordeak biltzen ditu urtean bietan elkarteen ordezkariak eta soziolinguista batzuk, lehenik egitasmoa eta gero bilana eztabaidatzeko.
|
|
|
Xalbador eta Mattin bezalakoak guti ziren baina fama handikoak. Gaur egun bertsolari gazAdministrazio kontseiluan
|
daude
botere publikoaren maila guzietako ordezkariak: Estatua, Akitaniako eskualdea, 64 departamendua, Euskal kulturaren sostengurako udalarte sindikatua, bai eta ere Hautetsien kontseilua egitasmoaren lurraldekotasuna adierazteko.
|
|
|
Bestalde, eskubidea urratzeko mehatxuak babestuta
|
daude
botere publikoen eta horien agenteen jardunen aurrean eta partikularren jardunen aurrean. GEEAren esanetan, eskubide honek agintari publikoen betebehar positiboak bultzatzen ditu babes hori eragingarri egiteko (1997ko ekainaren 25eko GEEAE. Halford kasua?).
|
|
|
Hori dela eta, segurtasun juridikoaren mesedetan, debekatuta
|
dago
botere publikoek aurretik dauden egoera juridikoak nahierakeriaz aldatzea, eta bermatuta egon behar da antolamendu juridikoa osatzen duten arauak zein antolamendua aplikatzeko egintzak ezagutzeko aukera. Hau da, botere publikoek indarreko antolamendu juridikoa aplikatzerakoan emango duten erantzuna zein izango den aurretiaz esateko segurtasuna izanda planifikatu behar ditugu gure egintzak.
|
|
|
Horrenbestez, aurreko guztia ikusita, ez dago zalantzarik Konstituzio Auzitegiko jurisprudentzia ez dela zuzenbideko iturria bakarrik, gure antolamendu juridikoaren zuzenbideko iturri garrantzitsua baino. A. GARCÍA MARTÍNEZek esan duenez, Konstituzio Auzitegia
|
egoteak
botere banaketaren ohiko printzipioa aldatzen duen bezala, Auzitegi horrek zuzenbidea sortzeko duen eginkizunak iturrien ohiko sistema aldatzen du.
|
|
|
eratorritako 30.000 erreal ordaintzen zituzten Espainiako handikiak), berezkoak (elizako kardinalak, armadako kapitain jeneralak, etab.) eta biziartekoak (erregeak izendatzen zituen herritarren kategoria batzuetan, 1845eko Konstituzioan ezarritakoaren antzera). Biziarteko senatarien agerpenak bazterketa handia eragin zuen; izan ere, modu horretan, noblezia Gorteetara itzuli zen, garai hartan lekuz kanpo
|
zegoen
botere politikoarekin. Horrez gain, «lotutako ondasunak» baimentzeko ideia ez zen inondik inora bateragarria ondasunen zirkulazio askearekin eta merkataritza askatasunarekin, eta biak ala biak sistema liberalaren oinarrizko printzipioak ziren.
|
|
|
Hori Augusto da; gero Aita Santua izango da, eta geroago Vittorio Emanuele II.a edo Mussolini izan daiteke: eskema ipinia
|
dago
boterearen hurrengo teoriko guztientzat, munduaren zoriona, horren buruan Erromaren zoriona (edo beste edozein erresuma), horren buruan pertsona bakar batengan haragituriko autoritate zerutarra.
|
|
|
Zein da hor eskubide emailea eta zein hautazko bizi komunitate batekiko identifikazioa. Zein
|
dago
botereari lotua eta zein boterearen azpian.Hierarkia argia dago: euskal subordinatua (etnizatua eta lokala) eta erdal supraordenatua (zibikoa zibilizatua, gaur:
|
|
|
Gai horri buruzko zenbait berrikuspenen arabera (Eisenberg eta Murphy, 1995), badirudi erlazio negatibo ahula
|
dagoela
boterea bermatzearen eta haurrenerruaren indarraren artean, eta erlazio positibo ahula, amen kasuan, batez ere, indukzioen erabileraren eta haurren erruaren indarraren artean; ebidentzia gutxidago erruaren eta maitasuna ukatzearen arteko loturaren trinkotasunari buruz. Ildoberetik, haurrek aitormena eta errua onartzea lotuta dago boterea bermatzekoteknikaren erabilera apalari, indukzioa maiz erabiltzeari eta amaren afektuari.
|
|
|
Gai horri buruzko zenbait berrikuspenen arabera (Eisenberg eta Murphy, 1995), badirudi erlazio negatibo ahula dagoela boterea bermatzearen eta haurrenerruaren indarraren artean, eta erlazio positibo ahula, amen kasuan, batez ere, indukzioen erabileraren eta haurren erruaren indarraren artean; ebidentzia gutxidago erruaren eta maitasuna ukatzearen arteko loturaren trinkotasunari buruz. Ildoberetik, haurrek aitormena eta errua onartzea lotuta
|
dago
boterea bermatzekoteknikaren erabilera apalari, indukzioa maiz erabiltzeari eta amaren afektuari.
|
|
|
Nolabait pre politikoa zela esan dezakegu, ideologizaziorik apenas zuen. Instituzioetan parte hartzearen aldekoa baina justiziarekin lotzen zuen; ez
|
zegoen
boterearen kontra baina bai boterearen abusuen aurka. (Askoren artean 2000, 94)
|
|
2008
|
|
|
Azkeneko gogoeta orokorrean aipatzen du" etengabeko eztabaida hor dago legalisten eta boluntaristen artean... Hor
|
daude
botere publikoaren eta militantzia elkarteen arteko eztabaidak... Beldur naiz etengabeko soka-tira honetan behar genituzkeen energiak eta baliabideak neutralizatzen ditugula, euskararen kaltetan".
|
|
|
Hor
|
daude
botere publikoaren eta militantzia elkarteen arteko eztabaidak: Hizkuntza politika eta Kontseilua, Uema ala Eudel, Euskararen Erakunde Publikoa eta Euskal konfederazioa.
|
|
|
Bai, badakit, boterearen kontzeptuak makurretik gehiago iradokitzen digu menderatuak garen neurrian, baina, jakina, ezer eraikiko eta sortuko badugu, haren ahalmena kudeatu beharrean izango gara geu ere. Zalantza nire ustez ez
|
dago
boterearen premian, hori gauza argia bezain garbia da; aitzitik, botere horren izaeran datza gakoa: zer nolako izaera etnonazionala izan behar duen herri euskaldunaren nazio proiektuak.
|
|
|
Giro hartan Egutegia berebiziko tresna gertatu zen, kristauen jarrera eta pentsamoldeak lantzeko eta harremanak segurtatzeko. Bestalde, herritarrak agertzen ziren Santutegiarekiko, frantziskotarrak beren indar sozial estimagarriarekin indarrean
|
zegoen
botere politikotik Gotzainen ingu rua baino askeago ageri zirelako, eta gerraondoak ekarritako uren kontra igeri egitera ausartu ere bai. Herritarren zerbitzuan ari zirela, fraideek ez zuten etxe kalte ere jokatzen, noski, baina ezagutua zen, Santutegiaren gidaritza he rritar eta Euskal Herri zalea.
|
|
|
Hau da, Azkueren aburuz, Errestaurazio garaiko Espainian, erakunde euskaltzale batek, nahiz ez izan «separatista» (ez baitzuen independentzia bilatzen baizik euskara goi mailan sustatzea) estatuaren errepresioa jasateko aukera guztiak zituen. Eta hori saihesteko aukera bakarra sistema beraren gainetik
|
zeuden
botereen bermea zen (erregea eta aita santua). Apreziazio honek Errestaurazioko erregimenak ezartzen zuen espainiar eredu nazionala zeinen gogorra zen iradokitzen du.
|
|
|
Era horretara bestelako botereekin negoziatu zuen edo haien gainetik jarri. Azkueren proiektu eta erakundeek, funtsean, lau eremutan eragin nahi izan zuten, haietan
|
zeuden
botereekin interaktuatuz.
|
|
|
Bestetik, boterearen natura gatazkazalearen edo kontsentsuzalearen inguruko hausnarketatik abiatuta, enpoderamendu hori nola garatu behar den ulertzeko ideia garrantzitsuak atera ditzakegu. Alde batetik, gizarte batean
|
dagoen
boterearen batura aldakorra dela suposatzen badugu, eta uste badugu berau haz daitekeela baldin gizarteak bere osotasunean helburu komunei jarraitzen badie, orduan, aurretiaz baztertuta dauden pertsonen enpoderamendua gizartearen ordena sozial horren baitan gerta daiteke boteretsuenen boterean inongo kalterik edo murriztapenik suposatu barik (Mayo eta Graig, 1995). Baina beste alde batetik, boterea zero batura terminoan planteatzen badugu, batzuen enpoderamendua gatazkatsu bihurtzen da, horrek beste batzuen botere galera suposatzen baitu.
|
|
|
Ez al zuen ziurtasun hori izango konbentziturik zegoelako, epai judizialaren aurretik hain eztabaidagarria den auzi batean, epaia bere borondate politikoaren araberakoa izango zela? Ez al dago auzitan, justiziaren politizazioaren eraginez, benetako eskubidezko Estatu bati
|
dagokion
botereen arteko independentzia. Zergatik gaitzetsi zerbait, legearen kontrakotzat harturik, epaitegiak erabakia eman aurretik Estatu demokratiko orotan bermaturik egon behar luketen oinarrizko eskubideetan adierazpen askatasuna eta herritarrek politikan parte hartzeko eskubidea zuzeneko eragina duen zalantza bati buruz?
|
|
|
Salatu zuenez, «horrek frogatzen du aspaldi esaten ari garena: Estatu honetan ez
|
dagoela
botere banaketarik; gobernuak erabaki dituela ilegalizazioak, eta tribunalek lege kobertura ematen dietela».
|
|
|
Adierazpen batzuetan aipatu duzu ezker abertzalean botere faktikoak tartean sartu zirela. Eta Espainiako Gobernuaren eta alderdi sozialistaren aldean ez zen
|
egon
botere faktikorik?
|
|
|
Baina une hauetan ordezkatzen dudan sektoreari politika egitea ere galerazi egiten zaio.Botere judizialean eta politikoan loturak daudenean inpartzialtasuna galtzen da; Eta justizia injustizia bihurtzen da. Justiziaren erabilera politikoa lotsagarria.Garai hauetan justizia erabat baldintzatuta
|
dago
botere politikoarengatik. Eta hori nahikoa ez eta kanpaina mediatikoa izugarria egon da, kasu honetan pertsona bat espetxean sartzera behartzeraino. Kasu hori nirea da.Maiatzaren 21a nola gogoratzen duzu. Bezperatik hasi genuke.
|
|
|
Nik ez nuke ezergatik esango" boterera!": arrazoia bera aspalditik
|
dago
boterean... zeharo erotua.
|
|
2009
|
|
|
Kasu horretan, Manos Limpias' sindikatu' ultraeskuindarrak auziperatu nahi izan zuen Espainiako Gobernuko lehendakaria, azken negoziazio prozesuan ETArekin eta Batasunarekin bildu eta hitz egin zuelako. Auzitegi Gorenak atzera bota zuen eskaera, Zapaterok egindakoa exekutiboaren eskumenen artean zegoela ebatziz, ez
|
zegokiola
botere judizialari halako kontrolik egitea, hori Espainiako Legebiltzarraren zeregina zela, eta beraz, hor muturra sartzea zuzenbide estatuaren kontrakoa litzatekeela.
|
|
|
Baina mamirik ere badu auziak hori da larriena gainera eta Gorena argia izan zen Manos Limpiasek Jose Luis Rodriguez Zapateroren auziperatzearen azken negoziazio prozesuan ETA eta Batasunarekin hitz egiteagatik eskaera atzera botatzean. Funtsean, argudiatu zuen ez
|
zegokiola
botere judizialari botere exekutiboaren kontrol lana egitea, horrek zuzenbide estatua desitxuratuko lukeelako, botere banaketari zegokionez, kontrol lan hori Espainiako Legebiltzarrak egin behar zuela. Orain ikusi da orduko mami ebazpen horrek nola eragiten duen oraingo forma kontu hauetan, prozedura eta mamiaren arteko lerroa fina baita sarri eta hutsala gehienetan.
|
|
|
Santu bakoitzak, eta lur eremu sakratu bakoitzak, bere berezitasuna dauka gaixotasunei begira. Baina, edozelan ere,
|
badago
botere handiagoa, edo hiltzeko arriskurik handiena dakarten gaitz guztiei aurre egiteko indarra esleitzen zaion leku berezirik, Urkiola esaterako.
|
|
|
Herrialde hartako Konstituzioak debekatu egiten zuen bi agintaldi baino gehiago
|
egotea
boterean. Hori dela eta, muga horiek kentzeko helburuz, kargudun publikoak hauteskundeetara nahi beste aldiz aurkeztu ahal izatea proposatu zuen Chavezek Konstituzio zuzenketa baten bidez.
|
|
|
Herrialde hartako Konstituzioak debekatu egiten zuen bi agintaldi baino gehiago
|
egotea
boterean. Hori dela eta, muga horiek kentzeko helburuz, kargudun publikoak hauteskundeetara nahi beste aldiz aurkeztu ahal izatea proposatu zuen Chavezek Konstituzio zuzenketa baten bidez.
|
|
|
Ron Howard zuzendariak dioenez filmak oreka bilatu nahi izan du: Elizak eskaintzen dituen bertutetariko asko aitortu nahi ditu eta era berean, instituzioaren baitan
|
dagoen
botere gosea azaldu. Zinemako egokitzapena ez da liburuaren berdina.
|
|
|
Elkarlanerako espazioak edo foroak zabaldu genituzke, adibidez, Leioako Soziologia eta Kazetaritza departamentuetako irakasleekin. Gure lanaren hartzailea ez
|
dago
boterean, boterean daudenek laguntzen baldin badigute egin nahi duguna egiten, ongietorria izango da, baina gure eragin eremua gizarte zibila da, ez botere gunea.
|
|
|
–Herriaren eta Parlamentuaren izenean, Gobernuak bere egiten ditu Kataluniari
|
dagozkion
botereak, eta, Espainiako Errepublika Federalaren barnean, Estatu katalana aldarrikatzen du?. Luis Companys() orduan Generalitateko presidente zenak halaxe aldarrikatu zuen Kataluniako Estatua.
|
|
|
" Pariarik pariarena ere botereño baten jabe da giza harremanen zurrunbiloan. Gure esku
|
dagoen
botere horren administrazio zuzenak egiten gaitu (egitekotan) zuzen, ez erru guztiak kanpoan bilatzeak". Ez, barruko ahots horrek ez luke nahi bere ardura indibiduala zuzen erabiltzeari uko egingo dion herritar eredurik.
|
|
2010
|
|
|
Barrutik inposatu nahi zaigun guztiaren kontra, diruaren kultura bultzatzen duten, diruarekin guztiz bat eginik bizi diren erakundeek proposatzen digutenaren kontra, bost axola niri nondik den, euskal gobernutik ala espainiar gobernutik, erabat bizi izan naiz haietatik oso kanpora, oso urruti, oso margenean. Ixiar, Ana, arrazoia eman nahi dizuet, norberak ezin duela ezer bakarrik, nik pertsonalki ezin dut ezer, bakarrik
|
egonda
boterearen zerbitzura jarraitzen dudalako, diruaren beste bezero bat baino ez naizelako. Horregatik parte hartzeaz hausnartzeaz gain, zuekin parte hartzeko konbentzitu nauzue, baina barrutik ez, kanpotik baizik.
|
|
|
Gero eta gehiago da irudia, propagandaren bidez irudi bat ari dira bilatzen. Orain adibidez Lehendakaria notable batzuekin zerbait montatzen ari da, eta hor
|
dago
botere ekonomikoa. ELAko idazkari nagusiaren ustez, ez da kasualitatea UGT eta CCOOko bi idazkari nagusiak hor egotea.
|
|
|
PP: Zapatero boterearen truke
|
dago
boterean
|
|
|
Ezkerreko ildo honek, ziur asko, ez du ulertzen gure gizartean indarrean
|
dagoen
boterearen ekonomia politikoa. Eta, zehazki, ez da konturatzen enpresa handien botereari buruz esan dugun guztia, neurri handi batean, sindikatu handiei ere aplikagarria zaiela.
|
|
|
Horrela, EK-k aldarrikatutako eta Botere banaketan oinarritutakolitz, Botereen banaketaren kontra egingo litzateke. Bestalde, organo jurisdikziona zuzenbidezko estatu demokratiko eta sozialaren eremuan, inoiz ez
|
dagokio
Botere Judizialari zuzenbidea sortzea, erregelamentazio gatazken azken xedea. Horrela balek gatazkak ebazten dituzte legea ez besterik aplikatuz, existitzen den zuzenbide positiboa ezarriz.
|
|
|
Gure eskubide sozial eta laboraletan murrizketa gehiagorik ez lelopean. Izan ere, haien ustez, krisia eragin duten botere ekonomikoen «esanetara»
|
dago
botere politikoa, eta instituzioek proposatutako erreformek eskubide sozial eta laboralak murriztuko dituzte.
|
|
|
Hori berori da kanonisten doktrina orokorra, Dekretalei eta Dekretuari eginiko iruzkinetan ageri dena. Sassoferratoko Bartolok dioenez, botere legegilea dagokio subiranotasunak berez duen jurisdikzioari edo horrengandik hurbilen
|
dagoen
botereari. Antonino eta Baldus doktoreek ere ildo berari ekin diote.
|
|
|
Bi eliza erreformatuen (luteranoa eta kalbinista) ondoan beste hainbat sekta protestante jaio ziren. Boteretik aldenduak
|
egoteagatik
boterearekiko harreman desberdinak proposatzen zituzten. Gakoa estatuaren eta elizaren arteko harremana zen, eta tartean, noski, arazo filosofiko garrantzitsuak erabakitzen hasi ziren.
|
|
|
Mende hasieran anglikanismoa indartsu
|
zegoen
boterean eta eliza ofizialaren nagusigoa beste sinesmenekiko indiferentziaren bitartez nabarmentzen zen; edozein alternatibak ezikusiaren begirada besterik ez zuen jasotzen. Hobbesek, estatu modernoaren diseinatzaileak, estatuak erlijio bat besarkatu behar zuela defendatzerakoan(" domeinu mundutar eta izpiritualaren arteko bereizpenak ez du lekurik"), estatuaren nagusigoa azpimarratu eta erlijioarena gutxitu nahi zuen.
|
|
|
—Alde egiteko, luma bat, paper bat. Non
|
dago
botere gutxien?
|
|
|
Hala gertatzen da testu handiok oligarkia handi edo txikien diskurtso bihurtu direla, herri osoaren edo herriaren zati baten kontra. Edozein arazo aurkezten denean, hor
|
dago
boterearen burokrazia hori, gauza idatzita non dagoen seinalatzeko.
|
|
2011
|
|
|
Galiziak euskararen errekuperazio arloan egin den lanetik ikasi beharra daukala uste dut. Gertatzen dena da ez
|
dagoela
botere ekonomikorik, Xuntak ez daukalako borondate politikorik. Galiziak Euskal Herriari, aldiz, ekarpen garrantzitsua eman diezaioke haur eta gazte literaturaran.
|
|
|
Apirilaren 13aren zain dago hiri osoa. Orduan bukatuko da zuzendaritzan
|
dagoen
botere lehia. Alde batetik, Jean Grenet auzapezaren eta Alain Aflelou babeslearen proiektua aurkeztuko da.
|
|
|
«Auzitegiek atzo [herenegun] egin zuten gauza bakarra izan da estatu konstituzionala ez desegitea», gaineratu du. «Espainiako Estatuan hausnarketa sakon bat egin behar dute, ikus dezaten zuzenbide estatuak ezin duela egon politikaren gainetik».Pello Urizar EAko idazkari nagusi eta Bilduko kidearentzat ere ez
|
dago
botere banaketarik Espainiako Estatuan, auzi honetan eta beste askotan egiaztatu ahal izan duen moduan. Bai Bilduren zerrendak baliogabetu zituen Gorenaren erabakian bai konstituzionalaren erabakian «presio politikoak» egon direla adierazi du.
|
|
|
Koldo Callado EHUko Farmakologia Saileko irakaslearen berbetan," debekua sustengatzen duten interes guztiak ez dira ekonomikoak izango, baina haiek existituko ez balira askoz errazagoa litzateke hau guztiau normalizatzea". Calladorentzat oso zaila da ulertzea tabakoa legezkoa izatea eta kalamua ez," munduko gobernuen atzean
|
dauden
botere faktikoek negozioa banatzen dutela pentsatu gabe". Horri gehitu egin behar zaizkio arriskuen prebentzioan, adiktoen erreabilitazioan, substantzien kontrolean edo besterik gabe jazarpenean diharduten ehunka erakunde eta taldeak.
|
|
|
Botere ofiziala. Indar eta aginte politiko eta ekonomiko nagusia duten organoen esku
|
dagoen
botereari deitzen diogu Botere Ofiziala; gizartearen egitura politiko administratiboan agintzen duten instituzioetan erabakiak hartzeko ahalmena dutenen botereari. Botere (politiko ekonomiko) Ofiziala da frantsesa edota gazteleraren ofizialbakartasuna eta gaztelera/ euskara ofizialbitasun desorekatua inposatzen dizkiguten konstituzioak ezartzen dituena, edota, justizia administrazioan, administrazio orokorrean, postan, unibertsitatean, lantegian, langabezi bulegoetan, etabarretan euskaraz egitea eragozten duena.
|
|
|
Botere ez ofizialaren esparruan kokatzen bagara, bertan beste botere azpimailak bereizi ahal izango ditugu, erakunde ezberdinei
|
dagozkien
botere eduki ezberdinak. Bereziki hiru hauek antzematen ditugu:
|
|
|
Beharrezkoa da, zertarako? Ez
|
dago
botere borrokarik, Espainiako legeen eta arauen barruan ari zara jokatzen. Hemen ematen dena da banaketaren borroka bat.
|
|
|
Eremu honetan bakarrik datu bat azpimarratu nahi dugu: egun indarrean
|
dagoen
Botere Judizialaren Lege Organikoak (6/ 1985) barruti epaitegiak ezabatu eta bake11 Gaztelaniaz «Juzgados de Distrito» deritzen epaitegi hauen eskuduntza XVII. oinarrian xedatzen zen: zenbateko txikiko gatazka zibilen gaineko ardura hartu eta betearazi, borondatezko jurisdikzioa egikaritu eta urratzeak ikertu eta erabaki zitzaketen.
|
|
|
batzuen ustez, ez diote ezer ekartzen espainiar epaile sistemari, horregatik kendu egin behar dira; beste batzuen esanetan, justizia herritarrei hurbiltzeko tresna egokia direnez, kendu ez ezik, indartu egin behar dira. Kontua da, usteak uste, lege datari eutsiz, egun indarrean
|
dagoen
Botere Judizialaren Lege Organikoak bake justizia aurreikusi egiten duela, lehen auzialdiko eta instrukzioko epaitegi bat ez duten udalerri guztietan bake epaitegi bat kokatuz (BJLOren 99 art.). Jakina denez, epaitegi hauek herritarren garrantzi txikiko liskarrak ebazten dituzte (BJLOren 100 art.) eta beraiek zerbitzatzen dituzten epaileek ez dute zertan Zuzenbidean adituak izan, nahiz eta kargua... Zuzenbideko irakaslea naizenetik, asko arduratu nau azken elementu horrek, bake epaileek gure herrietan lan itzela eta bikaina egiten dutela zalantzatan jarri gabe.
|
|
|
Hizkuntzen atzean
|
dauden
botere eta erabaki politikoak ere ez dira zilegi hizkuntza batzuk beste batzuen azpian jartzeko. Izan ere, erabaki politikoen ondorioz hizkuntza batek estatus ofiziala izateak ez dauka zerikusirik hizkuntza horren berezko ezaugarriekin.
|
|
|
Salatzen dute era berean Estatuan ez
|
dagoela
botere banaketarik; baita Ezker Abertzaleari politika egiteko eskatu arren, gero ez diotela bere jarduera politikoa era normal batean egiten uzten. Hala, esan dute Sortu alderdiak bere estatutuetan Alderdien Legea bere osotasunean bete arren, Sorturen sinesgarritasuna ari direla epaitzen.
|
|
|
Erakunde asko dago. Partaide askok boterearen parte bat daukate baina ez
|
dago
botere kontzentraziorik. Federalismoaren bidea luzea izanen da.
|
|
2012
|
|
|
Hizkuntza komunitate bateko edozein kidek eskubidea du bere hizkuntzan erlazionatzeko eta harrera izateko hizkuntza hori berezkotzat duen lurraldean bere baitan
|
dauden
botere publikoen, eta administrazio dibisioen zerbitzuen aldetik, zentralak, lurraldekoak, tokikoak edo lurraldez gaindikoak izan.
|
|
|
Jose Allende-k (2000) eta beste zenbait autorek nabarmentzen dutenez, arriskua dago maila lokaletik ere prozesu zentralizatzaile hori kopiatzeko «hirienbotere» zalantzagarriaren ondorioz, nazio estatuak hiri estatuekin ordezkatu nahianmega hiriak eta metropoli barruti handiak sustatzeko joerari jarraiki; landa inguruneahustea eta biztanleria eta, batez ere, boterea hiri handietan pilatzea eragingo lukehorrek. Lurralde eredu polarizatuak aurrera eginez gero, nazio estatu zentralistareneredua kopiatuko lukete hiri estatuek, baina, lurralde eredu zehaztugabean gertatzendenaz bestela, herritarren uniformizazio desideologizazioa ekarriko lukeen joera batbultzatuko lukete eta, ondorioz, globalizazioaren muinean
|
dauden
botere faktikoekonomiko finantzarioen helburuak izango lirateke indartuko liratekeenak.
|
|
|
Foucault enean bertan jada ikusta daiteke ikasketa queer en kontraesanikhandienetako bat. Foucault-ek boterearen mekanismoak birdefinitu ahala, botereaedonon dagoela aldarrikatzen du, ez
|
dagoela
boteretik kanpoko lekune edotaposizio ez boterekorik, eta, beraz, proposatzen du botere efektuak eta formazioakbaino ez daudela. Hala, bere Sexualitatearen historiaren lehen liburukiaren amaian, Mendebaldeko sexuaren inguruko botere eraketak aztertzean, momentu ezfoucaultiar batean erortzen da autorea; izan ere, boteretik harantzago eta botereariihes egiten dioten espazio eta jardunak amesten baititu utopikoki:
|
|
|
Subjektu ahulen atzetik, beraz, gizartea gidatzen duen boterearen edo, hobeto esanda, horren jabe direnen arriskua atzematen du. Beretzat, ez
|
dago
botererik gabeko jakintzarik, eta alderantziz. Boterea jakintza ez bada ere, ezta jakintza boterea, horrek ez du esan nahi elkarreraginean aritzen ez direnik.
|
|
|
Horientzat botere politikoa hirugarren boterea baizik ez da. Aurretik
|
daude
botere ekonomikoa eta botere mediatikoa. Eta bi horiek eskuratzen direnean Berlusconik Italian egin duen bezalabotere politikoa lortzea tramite sinple bat besterik ez da.
|
|
|
Aurten 89 urte beteko ditu eta beti bezain bizkor jarraitzen du, lanean beti ere. Beti bezain kritiko, batez ere indarrean
|
dauden
botereekin, injustiziaren aurka borrokatzen, ahulen alde azalduz beti, idazle eta ekonomista handi hau, Jose Luis Sampedro, ez dago prest oraindik ere amore emateko. Edozein motatako alienaziotik iheska (etxean ez dauka telebista aparailurik) lanari ekiten dio gogotik gaur egun ere.
|
|
|
* Cabo Verden, hala nola Sao Tome eta Printzean, irekidura demokratikoa, multipartidismoa eta hauteskundeak iragarri dira, era desberdinez, 1989. Bietan, Alderdi Bakarra
|
dago
boterean.
|
|
2013
|
|
|
Uste da hauteskundeetatik sortzen dela boterea, modu erdi magiko batean edo. Eta ez da hala, hauteskundeak botereak berak ezartzen baititu, boterean
|
dagoena
boterean mantentzeko helburuarekin. Norbaitek jakingo balu hauteskundeen bidez boterea gal dezakeela, zuzenean kendu egingo lituzke.
|
|
|
Horrela lortzen dute berek jarraitzea boterean. Gaurko sistema totalitarioek ere eta gu halako sistema batean bizi gara itxura demokratikoa eman behar izaten dute herritarren aurrean, agintean
|
daudenak
boterean manten daitezen. Mozorrotu egin behar dute totalitarismo hori, eta halako mekanismoen bitartez lortzen dute hori, giza eskubidearen ideia faltsuak adieraziz, kasu.
|
|
|
Espainiako prozesua zela zioten, eta horrela eskuak garbitzen zituzten, begiak itxiz. Sozialistak
|
zeuden
boterean, bai Frantzian, bai Espainian. Haientzat pentsaezina zen demokraziaren aurka joatea.
|
|
|
Horrek erakusten du, garapen bidean dauden herrialdeetan aldaketarako giltza izan daitezkeela kooperatibak, akuilu?, baina egitura arinak eta eraginkorrak izan behar dute ezinbestean. Londoñok dioenez, estatu iberoamerikarretan kooperatibismoaren lidergoa definituta
|
dagoen
botere baten esku egon litzateke, estatuaren esku. Estatuak bere boterea beste egitura baten bitartez egikarituko du, egitura horrek izango du nahikoa autoritate eta botere?
|
|
|
Arestian esan bezala, gorputza fenomeno askotarikoa da, indar ezberdinen arteko guda zelaia, menderakuntzaunitatea; baina, indar guztiek ez dute izaera bera eta, ondorioz, ez
|
dago
botere nahi mota bakarraz hitz egiterik. Badira, asko sinplifikatuz, aktiboak eta erreaktiboak diren indarrak, eta botere nahiak?, bai batzuk eta bai besteak saiatzen diren arren modu berean beren boterea handitzen (Nietzsche, 2010c:
|
|
|
Hori ez da behin ere egin. Zu
|
zaude
boterean, gero ez zaude, etortzen da beste bat eta bakoitzak bere era du. Horrela gertatzen da.
|
|
2014
|
|
|
Eta zeintzuk dira? Espainiako Estatuan 30 pertsona
|
daude
botere ekonomikoaren gailurrean, beraiek" aholkatzen" dituzte politikariak, eta soldatak ere ez dituzte nolanahikoak: Florentino Perez, ACS enpresako jabea, 4,5 milioi euro; Emilio Botin, Banco Santanderreko presidentea, 3 milioi; Francisco Gonzalez, BBVAko presidentea, 5,17 milioi; Jose Ignacio Sanchez Galan, Iberdrolako presidentea, 7,44 milioi; Antonio Brufau, Repsoleko presidentea, 5,16 milioi; Cesar Alierta, Telefonicako presidentea, 6,5 milioi.
|
|
|
«Materialitateaeta interpretazio markoak zeharo elkarlotuta daude» (Butler, 1998: 218) etaperformancearen bidez sor daitezkeen genero eraikuntza desberdinek egun gizoneta emakumeen artean
|
dauden
botere harremanak eralda ditzakete:
|
|
|
Bestela esanda, eraldaketa sozialerako deseraikuntza eta eraikuntza berriak eginbeharrean, gizon emakumeen artean
|
dagoen
botere harremana eta harekin bateradoazen androzentrismoa eta sexismoa irudikatzen dituzte bi egileok beren eleberrilabur hauetan. Beraz, sistema patriarkala auzitan jarri beharrean, errepikatu egitendute, natural eta «normal» bihurtuz.
|
|
|
– Ez
|
zagok
boterearen azal bikoitza baino arma zitalagorik.
|
|
2015
|
|
|
Donostiako alkateari hiru aldiz joan zaizkio. Ni ez
|
nago
botereari atxikita. Eta sarri esan dut:
|
|
|
Besteen izerdia, odola eta malkoak dira haien boterearen lehengaiak. Kasu honetan gauza bera da, baina jokoan
|
dagoen
boterea hain handia da, ezen pentsatze hutsak zorabioa eragiten baitu.
|