|
2004
|
|
|
bai orain arteko etnozidioaren arduradun nagusi gisa, bai orain bertan gertatzen ari den hizkuntza zapalkuntzaren eragile moduan. Hizkuntzen arteko harremanetan, egon, ez
|
baitago
botere harremanik gabeko oreka zerutiarrik, horiek gizarte antolamenduaren oinarrizko zutarri bihurtzen diren unetik. Eta, bistan denez, antolamendu horretan alde batera lerratuaz ageri zaizkigu Estatuak, nork bere hizkuntza interesak babestuz eta nork bere etnia eta kulturakoak ez direnak jazarriz.
|
|
2010
|
|
|
Bi eliza erreformatuen (luteranoa eta kalbinista) ondoan beste hainbat sekta protestante jaio ziren. Boteretik aldenduak
|
egoteagatik
boterearekiko harreman desberdinak proposatzen zituzten. Gakoa estatuaren eta elizaren arteko harremana zen, eta tartean, noski, arazo filosofiko garrantzitsuak erabakitzen hasi ziren.
|
|
2014
|
|
|
«Materialitateaeta interpretazio markoak zeharo elkarlotuta daude» (Butler, 1998: 218) etaperformancearen bidez sor daitezkeen genero eraikuntza desberdinek egun gizoneta emakumeen artean
|
dauden
botere harremanak eralda ditzakete:
|
|
|
Bestela esanda, eraldaketa sozialerako deseraikuntza eta eraikuntza berriak eginbeharrean, gizon emakumeen artean
|
dagoen
botere harremana eta harekin bateradoazen androzentrismoa eta sexismoa irudikatzen dituzte bi egileok beren eleberrilabur hauetan. Beraz, sistema patriarkala auzitan jarri beharrean, errepikatu egitendute, natural eta «normal» bihurtuz.
|
|
2015
|
|
|
Guk partaidetzan erabiltzen dugun teknika bat soziograma da. Soziogramak lurralde batean, herri batean...
|
dauden
botere harremanak irudikatzeko tresna eskaintzen du. Orduan, demagun herribatean gaudela; herri horretan dauden eragileak zeintzuk izan daitezkeen pentsatuko dugu.
|
|
|
Guk partaidetzan erabiltzen dugun teknika bat soziograma da. Soziogramak lurralde batean, herri batean...
|
dauden
botere harremanak irudikatzeko tresna eskaintzen du. Orduan, demagun herribatean gaudela; herri horretan dauden eragileak zeintzuk izan daitezkeen pentsatuko dugu.
|
|
|
Hori dela-eta, ideologia feminista edota parekidea partekatzen duten bikoteen barnean gauzatzen diren negoziazio prozesuak dira ikergai lan honetan, zeren genero harremanen eta horien azpian
|
dauden
botere harremanen adierazpen argia baitira. Zentzu horretan, negoziazio prozesu horietara hurbiltzean eta horien inguruan gauzatzen diren tentsio, gatazka, adostasun nahiz desadostasunetara gerturatzean, genero harremanak parekideak izateko dauden oztopoetara hurbiltzen gara.
|
|
|
Rosa Parks, arraza beltzeko emakumea, famatua da autobus publiko batean arraza zuriko gizon bati aulkia utzi ez ziolako. Azalaren kolorea kontuan hartuz idatzitako legediari eta jendartean eraikita
|
zeuden
botere harremanei horrela egin zien kontra Rosak. Desobedientzia ekintza hori egin aurretik, beltz batek baino gehiagok egin zion kontra legedi arrazistari, baita Rosak bezala autobusetan zuriei aulkia ez utziz ere.
|
|
|
Zer gertatuko litzateke Rosa Parksek autobusean eman zuen ezetza gizon hura zuria zela (ardatz ‘errealarekin’) esanez justifikatu izan balu? Konfrontazioa indarrean
|
zegoen
botere harremanak onartuz planteatuko zukeenez, ez zuela gauzen egoera aldatzen lagunduko. Gogoeta hori da euskalgintzak egin behar duena.
|
|
2016
|
|
|
Hala, erabakitzeko eskubidea ez denez fenomeno natural bat eta jendarte harremanen bidez eraikitakoa denez, jendarte horretan
|
dauden
botere harremanen baitan egingo du aurrera edo atzera. Aurrera egin ahal izateko, botere harreman horien azterketa kritikoa egiteaz gain, botere harreman horiek eraldatuko dituen ekintza eraginkorra diseinatu da.
|
|
2017
|
|
|
" Umore ona egiteko, etikoa, politikoa, izan behar du berdinen artean adostua, edo behetik gorakoa. Alderantziz eginez, jada
|
badauden
botere harremanak ari gara indartzen"
|
|
|
ona egiteko, edo etikoa, edo politikoa, behar duela izan edo berdinen artean adostua, edo behetik gorakoa. Alegia, homosexual batek barre egin diezaioke hetero bati edo homofobo bati, baina alderantziz eginez, jada
|
badauden
botere harremanak ari gara indartzen. Umorea egin behar da kontzientzia eta ardura politiko batekin.
|
|
|
Gaian jarraituz Ozaita (2014) bere ikerketan hitanoaren barnean
|
dauden
botere harreman arauekin apurtzearen aldeko erantzunekin ere topatu zen elkarrizketatutako gazteen aldetik guk orain aurkitu dugunaren antzerakoa baina modu orokorrago batean. Bere aburuz botere harremanetan oinarrituriko arau hauek apurtzearen aldeko jarrera marko handiago batean kokatu behar da:
|
|
|
106). Arazoa da mihiztadura pentsamenduak ez duela tresna analitiko zehatzik espazioaren ekoizpenean
|
dauden
botere harreman sistemikoak ikertzeko. Müllerrek esan moduan (2015), mihiztadura pentsamenduak asoziazio kate amaigabeak lot ditzake eta, azkenean, inoiz ez azaldu zer alde dauden, eta zergatik, sareak sortzeko eta espazioak ekoizteko prozesuetan.
|
|
2018
|
|
|
«Planto egin dugu, hezkuntza eredu honek merkatura bideratzen gaituelako». Horrez gain, azpimarratu zuten sistema «kapitalista, heterosexual eta kolonialaren barruan» dagoen erakundea dela unibertsitatea, eta sistema horretan
|
dauden
botere harremanak islatzen direla bertan. Alabaina, talde horren ustetan, greba egiteko aukera izatea pribilegioa izan da:
|
|
|
Ez da falogozentrismoa edo hegemonia heterosexuala kritikatzeko ahaleginaren frakasoa, kritika politikoak desegin balu bezala kritikari feministaren sexualitate kulturalki eraikia. Sexualitatea kulturalki eraikitzen bada
|
dauden
botere harremanen barruan, boterearen «aurretik», boteretik «kanpo» edo boteretik «harago» dagoen sexualitate normatibo bat postulatzea ezintasun kultural bat da, eta politikoki bete ezina den amets bat, gerorako uzten duena oraintxekoa den ataza zehatz bat: boterearen beraren baldintzetan sexualitaterako eta identitaterako aukera subertsiboak berrasmatzea.
|
|
2019
|
|
|
Zuen artekoa ere ez da botere harremanetatik libratu. Denean
|
daude
botere harremanak. Baita maitasunean ere.
|
|
|
Zergatik da garrantzitsua epaileek sentsibilitate sozial hori edukitzea? Haiena delako azken hitza gizartearen oinarrian
|
dauden
botere harremanek zuzenean zeharkatutako dozenaka kasutan.
|
|
|
Halakoak ez dira gertatzen soilik genero gaiekin. Bestelako egoeretan ere indarrean
|
dauden
botere harremanak elika ditzakete epaileek, euren erabakiekin desorekak areagotuz. –Epaimahai batek ez badauka sentsibilitaterik gai ekonomiko jakin batzuekiko, soldatei, pobreziari edota etxe kaleratzeei dagokienez, adibidez?, eta iruditzen bazaio garrantzitsuagoa dela bankuak mantentzea, zailagoa izango da gobernu baten erabakiei kontrastea egiten dieten irtenbideak topatzea?.
|
|
|
Ekofemnismoa ezagutzen ari naiz orain, bikaina! Zoragarria naturarekin
|
dagoen
botere harreman hori emakumearekin lotzea. Nik batez ere aniztasun kulturalarekin harreman handiagoa izan dut, gizon zein emakumeekin, kulturen balioa, pertsona bakoitzaren identitatearen eta aniztasunaren balioa, ez dela zerbait estatikoa, guztion artean eraikitzen den gauza bat dela.
|
|
|
“Ohartu nintzen lehenengo ikusten zena ez zela bertsolaria, ezpada neska”, zioen Akizuk; “publikoaren aurrean jartzen dugun lehenengo elementua da gorputza, ahotsa baino lehenago”, Bartrak. Ezin dira bereizi zer eta nondik, gorputzarena da mintzoa, mintzoarena gorputza, eta egituratuta
|
daude
botere harremanetan.
|
|
2021
|
|
|
Ez dizute zuzenean' onartzen zaitugu' esaten, baina mezu inplizituen bidez jendeak argi uzten du heterosexuala izatea dela normala. Normala ez dena onartu edo toleratu egiten da, eta tolerantziaren atzean beti
|
dago
botere harreman bat; tolerantea den horrek dauka boterea.
|
|
|
7 Autoreek (op.: 45) Ekintza Pedagogiko Action Pédagogique (AP) frantsesez oro objektiboki biolentzia sinbolikotzat hartzen dute, botere arbitrario batek inposatutako kultur jarduna den heinean. gabe egon ohi da. Bestetik, kanpora begira, kontuan eduki behar dira mendeko kulturaren eta kultura nagusiaren artean ezarrita
|
dauden
botere harremanak, kultura esparru nagusiaren eraginak eta arauak mendeko esparrura zabaltzen baitira era askotara. Izan ere, mendeko kultura/ hizkuntzaren esparru intelektualean kokatzen den kulturgilearen botere sinbolikoa, hau da, gizartean aginte kulturalarekin eragiteko ahalmen legitimoa, mendeko kulturaren indarraren edo ahuleziaren araberakoa izan ohi da.
|
|
|
Tzvetan Todorovek dio memoria ez dela orainean erabili behar, zeren, memoria lanak egun funtzio politikorik balu, hala erabiltzea ez bailitzateke etikoa izango; izan ere, indarrean
|
dauden
botere harremanen alde egiteko arriskua izango genuke, eta ez genuke lortuko memoria lanak lortu behar duena, hau da, injustizia garaikideen aurka borrokatzea. Todoroven saiakera, Les abus de la memoire, 1995ean argitaratu zen; gaztelaniazko itzulpena, berriz, 2008an eman zen argitara:
|
|
|
Ez
|
dago
botere harremanen aurrekoa, ostekoa edo kanpokoa den gizon (tasun) berririk. Zentzu horretan, Butlerrengana itzuliz, kontua ez da errepikatzea ala ez, baizik eta nola errepikatu:
|
|
|
Segurtasun kulturalaren eta hizkuntza parekidetasunaren kontzeptuak ez dira inongo artikulutan agertu23 Osasun erakunde eta autoritateak dira kulturalki segurua den arreta eskaintzearen arduradunak, pazienteek eta haien komunitateek hala definituta, eta bidea eginez neurtuta osasun ekitatea lortu arte. Horretarako, ezarririk
|
dauden
botere harremanak kritikatzeko prest egon behar dute, gainerakoen kulturekiko" konpetentzia" garatzea lehenetsi baino gehiago, beren sistema kulturala eta kultura bera zalantzan jartzeko prest egon behar dute.
|
|
|
Jendartearen etengabeko eraldaketak eta bizitza publikoan askotariko partehartzearen hedapenak (kultura politikoan gertatu diren aldaketek beraz) identitate kolektibo berrien sorreran zein herritartasunaren birdefinizioetan eragin dute. Identitate berri horien adierazpen kolektiboak beste foku batzuetara bideratzen dira; hala nola kulturarekiko interes handiagoa erakusten dute, identitate indibidualaren errekonozimendua areagotzen dute, ingurumenarekiko kezka adierazi, giza eskubideen alde borrokatu, familian edo harremanetan
|
dauden
botere harremanekin hautsi, rolen eraldaketa aldarrikatu, etab. (Delgado Salazar, 2007). Adierazpen politikoaren modu berri horiek kolektibotasuna ere birdefinitzen dute, berezitasunen topaguneetan emozioak baitira ekintzarako motorra (Moran & Benedicto, 2016).
|
|
2022
|
|
|
" Egun horretan, gorputzen gaineko botere harremanak eta indarkeriak salatzen dira". Haren esanetan, haurtzaroko sexu abusuen errealitatea" egiturazkoa den indarkeria matxistaren barruan" kokatu behar da ezinbestean, indarkeriaren oinarrian
|
dauden
botere harremanak modu integralean ulertzeko. Agirresarobek azpimarratu duenez, funtzio sozial jakin bat du indarkeria horrek:
|
|
|
Esan gabe doa bigarren mailakotzat jo diren azken diziplina horiek dutela unibertsitate barruan loturarik handiena euskararen sustapenarekin eta euskal gizarteari lotutako gaiekin. Eta, besteak beste, pentsamendu kritikoaren sorrerarako oinarri ezinbesteko direla, errealitate sozialaren gibelaldean
|
dauden
botere harremanak azaleratzeko tresnak eskaintzen dituztelako. Bestetik, baina, egitate eztabaidaezina da diziplina askoren espezializazio mailak ez duela populazio euskaldunean masa kritiko potentzialik bere produkzioaren hartzaile izateko, eta oso gutxi direla euskaraz argitaratzen diren aldizkariak.
|
|
2023
|
|
|
• Bestetik, erkidegoan
|
dauden
botereekin harremanak izateko, euskara jakitea ez da ezinbestekoa; gaztelera jakitea bai, ordea.
|
|
|
Izan ere, aldaketa sozialen norabidea jasangarritasunaren bidetik eraman ahal izateko pribilegio egoerak gaindituko dituen lehentasun agenda berri bat diseinatzea suposatzen du, egungo botere banaketa desorekatuak deuseztatuz. Inplikatutako eragileen artean aldaketa sistemikoan eragiteko hasierako baliabide eta gaitasunen egungo arrakala erraldoiak ikusirik, zalantzagarria da gizarte berrikuntzako ekimenek zenbateraino ahalbidetzen duten indarrean
|
dauden
botere harremanen erreprodukzioa, edo benetan autoritatearen banaketa berri bat sortzeko gai diren (Avelino 2021).
|