|
2000
|
|
|
Eta, aipu eta anekdota haiekin eta haien arteko loturekin, sare bat osatuz joan zinen hitzez hitz eta elez ele, eta ni sare hartan atrapaturik eta liluraturik sentitu nintzen, halako suertez, non ez bainintzen ohartu ere enekin egiten ari zinenaz. Baina, liluraturik banengoen ere, hats har nezakeen oraino, uretan
|
dagoen
arrainak bezala. Zeren, eskola akabatuz gero etxerat nindoala —San Martín del Mercado ko Plazako ikasleen egoitza hartarat, non ediren bainituen enea bezalako egoeran zeudèn hainbat eta hainbat estudiante, apezteko edo ordenatzeko asmotan haiek ere, ordena batean zein bertzean, zeren, jesuitak Salamancan eraikitzen ari ziren edifizio bikain famatua, non baitzuten kolejioa, ez baitzen enetako tokia, han irakasten ziren gaiak, trivium a eta quadrivium a, Iruñako kolejioan ikasi nituenez gero—, sareetarik libratu nahian lehorrerat jauzi egiten duen arraina bezala, hatsik gabe geratu bainintzen ni ere bat batean.
|
|
2001
|
|
|
Auzoan, Mari lehenak eskuan daukan kutu  na erakutsi dio Mari bigarrenari. Mari lehenak, keinuka, ostikopean
|
dagoen
arrain hezurra eskatu dio truke Mari bigarrenari. Berehala ulertu du Mari bigarrenak auzoaren proposamena.
|
|
2002
|
|
|
Kontuan hartuz, alde batetik, 2002 urte bukaerarako Arrantzako PolitikaBateratuan indarrean dauden araudiak erreformatu behar dituztela, eta bestetik, itsas baliabideak gero eta mugatuagoak direla, Europako Batzordeak sektoreasakon aztertu duen Liburu Berdea izeneko txostena argitaratu berri du 2001ean.Txosten horrek sektorearen egoera txarra dela ondorioztatzen du, «Ikuspuntubiologikotik, gaur egungo ustiapenaz jarraituz gero, arrain populazio ugarimehatxatuta egongo direla» esanez. Egoera larrian
|
dauden
arrain mota nagusienartean, hauexek aipatzen dituzte besteak beste: legatza, bakailaoa, hegalaburra, zapoa eta mihi arraina.
|
|
|
Parasitoa gure urdailean gera ez dadin, adituek gomendatzen dute arraina gutxienez 24 orduz izoztea edo hirurogei gradutan egostea hamar minutuz, horrela bakarrik hil baitaiteke larba. “Gero eta gutxiago uzten dugu hezurren ondoan
|
dagoen
arrainaren zatia, zapore gehiago emateko, eta hor egon liteke arazoa”, dio Arenas doktoreak. Izan ere, anisakisen eragin handiena arrain gordin gehien jaten den munduko eskualdeetan gertatzen da, hala nola Japonian edo Herbehereetan.
|
|
|
Palmondo berdexka bat zeukan gainazalean; hondoan, urperatutako guda galeoi baten popa. Baina ez
|
zegoen
arrainik. " Agian –suposatu zuen Mirarik, arrain-ontziari begira–, Imanolen anaiak beste norbaiti emango zizkion, kanpoan dela zaintzeko."
|
|
2003
|
|
|
doazenean, lehorretik biziki urruti
|
dauden
arrain tokietaraino iristen dira, bertan gutxienez hiru hilabetez lanean aritzeko.
|
|
|
Mangladiak parekatzeko gune eta espezie askoren ugaltoki izatera iristen dira, garapenean
|
dauden
arrainentzako eta beste itsas bizidun batzuentzako babesleku izateaz gain.
|
|
|
Horixe da dendan izozturik nahiz fresko salgai ohi
|
dauden
arrainezko ziriak edo itsaski suzedaneoak (karramarrozko ziriak, angulen suzedaneoak, otarrain isatsak, etc.) ekoizteko erabiltzen den lehengaia.
|
|
|
AEB eta Erresuma Batuak gomendatu zien haurdun
|
zeudenei
arrain hori jatea mugatzea
|
|
|
Damianek arnasa hartu du, Lupe hurbildu zaion arte. Lehorrean itotzen
|
egondako
arraina izan da tarte batean Damian, telefonoa eskegitzearekin berriro uretara itzuli eta arnas hartu duen artean. Nor zen oraingoan, galdegin dio Lupek berehala.
|
|
2004
|
|
|
Hala, bada, arrain haztegiko izokinean atzemandako dioxina eta PCBmaila (pisu freskoko 2pg/ g) EBk ezarritako segurtasun mailaren azpitik daude (pisu freskoko 4 pg/ g). Kataluniako Osasun Sailaren arabera, eta poluitzaileak prozesu industrialetatik sortzen direla kontuan hartuta, ez da harritzekoa urruneko eremuetatik datorren arrainak kostan
|
dauden
arrain haztegietakoak baino maila baxuagoak izatea. Gaur egungo datuek, bai Osasun eta Gizarte Segurantza Sailaren azterlanaren emaitzek, bai Science n argitaratutako azterlanaren emaitzek, ez dute kontsumitzaileei nutrizio arloko gomendio berezirik eman behar, dieta askotarikoa eta orekatua izateaz gain, aipatu sailak jakinarazi duenez.
|
|
|
Horixe da “fish and chips” tipikoa, turistek gehien eskatzen duten plater ingeles tradizionaletako bat. Hala ere, Ingalaterrako sukaldaritza tradizionala askoz urrutiago
|
dago
arrain oinarrizko horretatik, patata frijituekin. Adibidez, Cornuallesen oso ohikoa da “pasty” izeneko plater bat, okelarekin, barazkiekin eta patatekin egindako enpanada bat; Yorkshiren, berriz, roast beef eta budina (plater nazionala) probatu behar dira.
|
|
2005
|
|
|
Putzuetan ez
|
dago
arrainik, zapaburuak bakarrik. Baina Iñesek arrainen gauzak kontatzen dizkit batzuetan.
|
|
2006
|
|
|
– Ijada: sabelari
|
dagokion
arrainaren zatia. Eduki handia du koipetan; beraz, plantxan edo labean egin ohi da.
|
|
|
Fishtraceko ikertzaile nagusia José Manuel Bautista Santacruz da, albaitaria eta Biokimikako eta Biologia Molekularreko irakaslea Madrilgo Unibertsitate Konplutentseko Albaitaritza Fakultatean. Ez
|
dago
arrainei buruzko informazioa duen datu baserik. Bai, badira iktologoentzako oso datu base onak, baina guk datu base estandarizatu bat nahi genuen, ahalik eta osoena eta zehatzena.
|
|
|
txerri saiheskiak, pateak, albondigak, fruta entsaladak, barazkiak, hainbat eratako arrautzak, gaztak eta tartak. Ur eta arrantza herrialde batean, beti
|
dago
arraina leku desberdinetan prestakinak. Baltikoko hareatza eta izokina bezalako platerak probatzea gomendatzen da.
|
|
|
Anfacok jakinarazi zuen ikerketa talde honek giza kontsumorako diren itsasoko eta urpeko espezieen benetakotasuna egiaztatzeko aukera emango duten sistema molekularren garapenean jarri duela arreta, arrantzako produktuak eraldatzeko sektoreari eragiten dioten eta kezkatzen dituen beste arazo batzuk ahaztu gabe. Sistema horren garrantzia 2003 urtean ezarri zen debekuan
|
dago
arrain irinak erabiltzea hausnarkariak elikatzeko, behien entzefalopatia espongiformea (BSE) edo" behi eroen" gaitza kutsa ez dadin. Industriarako arazoak Anfacoren arabera, neurri horrek kalte handiak eragin zizkion eraldaketa industriari, ez bakarrik irinak egiteko azpiegituran inbertsioak egiten zituzten enpresei, baita hondakinak irina egiteko erabiltzen zituzten kontserba eta eraldaketa sektoreko enpresei ere.
|
|
|
Gaur egun, gomendio nazionalak eta internazioak dietako gatz kontzentrazioa murrizten saiatzen dira, batez ere hipertentsio arterialaren ondorioz sortutako arazoak kontrolatzen saiatzeko. Hor
|
dago
arrain proteinaz egindako suzedaneoen abantaila handienetako bat. Lehenik eta behin, prozesuak amaierako produktuaren mantenugaien kontzentrazioa kontrolatzeko aukera ematen du, elikagai homogeneoagoa lortzen du, koipe kopuru jakin bat gehitu dakioke, baina aplikatutako teknologiaren araberakoa izango da, eta, bereziki, azken produktuaren gatz kantitatea nabarmen murriztea ahalbidetu dezake.
|
|
|
Aipatutako baldintzek “kalitatezko arraina akabatzea” lortuko dute, Espainiako sukaldari batzuek diotenez, Gobernuak hartutako erabakiarekin kritiko agertu ziren atzo. Donostiako Akelarre jatetxeak dioenez, “zerbitzatzen dugun arrain guztia freskoa da eta ez dago izoztuta, baina kartan ez
|
dago
arrain gordina duen platerik”.
|
|
|
Gordinik eta izoztu gabe ere jan daitezke arrain lehortuak (bakailaoa) eta gatzez eta beroz tratatutako erdi kontserbak, antxoak kasu. Baina kontuz ibili behar da ozpin antxoekin eta eskabetxean eta marinatuta
|
dauden
arrainekin, carpaccioekin, arraba gordinekin eta sardinzarrekin.
|
|
|
Hor gainean
|
dauden
arrain puskak ez dira sardinak. Hori argi dago.
|
|
2007
|
|
|
Ekimena duela hainbat urte sortu zen Mutrikun bertan, behar legez baloraturik ez
|
zegoen
arrain mota bat sustatzeko asmoz. Denbora lagun, berdelaren harrapaketak garantzi handia hartu du baxurako arrantzaleen artean.
|
|
|
Merkaturatzeari dagokionez, Idazkaritzak adierazi du PACIAPen (Arrantza Jardueren Kontrol Integralerako Urteko Programa) eta lurreko jardueren esparruan egindako kontrolak areagotu egin direla. Bestalde, merkaturatze sektoreak arauz kontrako neurria duten eta behar bezala etiketatuta ez
|
dauden
arrainak ez erosteko eta ez merkaturatzeko konpromisoa hartu zuen. Azkenik, arrantza iraunkor eta arduratsuarekiko konpromisoa berresten du SGPMk, eta erakusten du etengabe ari dela inbertitzen Espainiako arrantza ontzidia ikuskatzeko, zaintzeko eta kontrolatzeko giza baliabideak eta baliabide materialak modernizatu, berritu eta handitzeko?
|
|
|
Osasun eta Kontsumo Ministerioak errege dekretu bat onartu zuen 2006ko abenduan. Horren arabera, taberna eta jatetxeak 72 orduz izoztu behar dituzte gutxi edo batere prestatuta ez
|
dagoen
arraina, hala nola ozpinetan egindako antxoak, anisakisak eragin ditzakeen infekzioak saihesteko.
|
|
|
—... ez. Ez tik sekulan tintarik ez zizelik hunki ere, arra zelakoan eta bere leinu kideen aitzinean ez zegiolakoan komeni hartaratzea, nahiago zitian gezi arkuak hartu eta pizti bila joan larretan gaindi, edota harpoi edo amu haga batekin ur bazterrean
|
egon
arrain esperoan.
|
|
2008
|
|
|
Noiztik
|
daude
arrain tropikal bakartiak bulegoetako akuarioetan. Noiztik ez dira laztanak laztan, jazarpen keinu bakunak baizik.
|
|
|
Arrantzaren gainbehera azaltzen duen esaldia, zalantzarik gabe. Teknika bai egongo dela baina ez
|
dagoela
arrainik, gehiegi arrantzatu delako. Osabak dio ikusmenarekin egiten zela garai batean arrantzan.
|
|
|
Osabak dio ikusmenarekin egiten zela garai batean arrantzan. Ur azalean nabari zela non
|
zegoen
arraina, aparragatik edo distiragatik. Gero etorri ziren makinak.
|
|
|
Omega 6 azidoak kopuru handitan aurkitzen dira ekilore, arto, soja, kakahuete, onagra eta manufakturatutako hainbat produktutan, hala nola galletetan edo margarinetan. Gure eguneroko dietan ez da ohikoa omega 6 behar adina ez kontsumitzea, baina bai omega 3 Omega 3 ugari
|
daude
arrain urdinetan, hala nola, sardinetan, izokinetan, atunetan edo antxoetan. Itsaskiak ere iturri diskretuak dira (muskuiluak, txirlak, izkirak edo berberetxoak, besteak beste).
|
|
|
Akuikulturaren helburuetako bat produkzioa handitzea bada, kontrolatutako inguruneetan eta salmenta baldintza jakin batzuetan, beharrezkoa da hazkuntza ingurumen eta osasun baldintza egokietan egitea. Arlo horretan urte asko eman badira ere, oraindik hobetu gabe
|
daude
arrain hazkuntza kontrolatuaren ezagutza biologikoak, genetikoak eta ugalketakoak. Zailtasun handienetako bat kalitate ezin hobea lortzea da.
|
|
2009
|
|
|
Elikaduraren ikuspegitik, zein alde
|
dago
arrainaren eta itsaskiaren artean?
|
|
|
Baina kontua da arrainak merkatuan daudela, legearen barnean Estatu Batuetan, eta itzalean munduko beste hainbat lekutan. Europako Batasunean debekatua
|
dago
arrain horiek inportatzea, saltzea edo edukitzea, eta, hala ere, Herbehereetan mila eta laurehun arrain aurkitu zituzten animalia dendetan salgai. Debekatutakoak sortzen duen erakarpena?
|
|
|
Batez ere prozesatuta saltzen dituzten elikagaietan gertatzen dira iruzur horiek: haragi xehatua dela, kontserba latetan
|
dagoen
arraina edo patea dela, gaztak direla... Kasu horietan ez dago modurik begi hutsez jakiteko elikagai horiek zer animaliatatik datozen, eroslearen eskuetara iristerako galdu baitituzte bereizgarri egiten dituzten ageriko ezaugarri guztiak.
|
|
|
–Bai. Eta non
|
dago
arrain gorria?
|
|
|
Arrainak. Haurren menuan
|
dauden
arrainek haragi motaren adinako pisua izan behar dute (txekorra, oilaskoa, txerria, untxia edo indioilarra). Horixe da menuen plangintzan jarraitu nahi izan den gehiengoa, errezeta erraz, apetatsu eta zaporetsuen proposamenekin, bai eguerdian bai afarian.
|
|
|
Arrainen errezetak. 10 minutuan prest
|
daude
arrain errezeta hauek: legatz sinple bat, izokina ganbekin edo barazkiekin, meroa tipulatxoekin, sasoiko arrainak (berdela edo berdela, adibidez), urraburu solomoak, barbarinak perretxikoekin, lekak eta gari zainzuriak edo amuarraina tomatearekin.
|
|
|
2000 urtean Georgia itsasartearen orkak, Vancouverreko kostan, ohi baino sei aldiz BPCrekin (bifenilo polikloratuak, produktu kimiko oso kaltegarri eta degradatzen zailen familia) kutsatuago zeudela egiaztatu ondoren, Peter Ross biologoaren taldeak ikerketa bat egitea erabaki zuen. Fenomeno horren jatorria izokinetako gantz materiaren tasaren beherakada da, “batez ere klimaren eraginez, argi
|
baitago
arrain hori ez dela hain lirikoak El Niño edo ozeanoa berotzen denean”, zehaztu zuen Rossek. Koipe, foka eta orken gabezia hori arintzeko, ohikoa baino 1,5 eta 2 aldiz izokin gehiago kontsumitu zuten, eta horrek, aldi berean, produktu kimiko gehiago irenstea eragin zuen.
|
|
|
Irudiko arrain koloretsuak (Chlorurus sordidus) ahoa zabalik dauka, arraintxoari lana errazteko. Ilara luzeak sortzen dira, txandaren zain
|
dauden
arrainekin. Hori bai, arrain garbitzaile faltsuak ere badaude, horzkada ematen dutenak.
|
|
|
Montereyn izan naizelarik, Cannery Rowtik pasa naizen galdetu dit. Asko aldatu dela diotsot, hainbeste denda dotore; jada ez
|
dagoela
arrain kontserba fabrika haien arrastorik ausartu naiz esatera, ez dudala langileez, etorkinez, prostitutez eta zapalduez hainbeste arduratu zen idazlearen bazkarik sumatu han. Steinbecken izena eta irudia, bai, edonon aurkitzen da Cannery Rowen egun, merkatalgai bihurtuta baina.
|
|
|
Bi urte zituela egoera txarrean
|
zegoen
arraina jan zuela kontatu diote harrera familiari. –Infekzioa eragin zion, eta kistea sortu zitzaion?, dio Manterolak.
|
|
|
–Bai. Eta non
|
dago
arrain gorria?
|
|
2010
|
|
|
Laguntzak egon dira, baina linealak, ez dira nahikoak. Antxoatan dabiltzan txalupentzat galtze handia da, bost urte pasa dira eta ez
|
dago
arrainik. Ibili gara berdeletan eta masakratu egin dugu, txitxarroa ere bai, sardina... denak horretara badoaz, ba azkenean ez du balio.
|
|
|
Jakina, amari ez dio graziarik egingo bainatzera joan eta olagarro bat aurkitzea bainuontzian; eta etxean
|
zeuden
arrainak urontzian zeudenak desagertu egingo dira Erro han ondoan egon eta gero. Aitonak ere borrokaren bat edo beste izango du Errorekin, eta azkenean irtenbidea bilatuko dute hobe izango litzateke esatea amak inposatzen duela irtenbidea olagarroarentzat.
|
|
|
Haurrak hartu eta arrandegira joatea oso modu polita izan daiteke ikus dezaten zenbateko aukera
|
dagoen
arrainetan, eta profesionalek nola lan egiten duten, arrainari hezurrak kentzen eta.
|
|
|
Itsasoaren beharra zuen. Arrain-ontzian urik gabe
|
dagoen
arrainaren gisa sentitzen zen, arnasa faltan eta leku ezaguna behar zuenean arrotz.
|
|
|
PERU. Mm. Puntu puntuan
|
dago
arraina(?).
|
|
|
«Ik ertu egin behar da, gehiago jakin behar da». Eta horregatik s ortu zen Aquariuma, ikertzeko asmoarekin. Ondo
|
dago
arrainak umeei, nerabeei edo edadetuei erakustea, entretenitzeko. Hori bai, ikerkuntzaren oinarriari eutsi behar zaio.
|
|
|
Galdetzen nizun Youssouf ea gure itsasoa nola dagoen hangoekin alderatuta. Non
|
dago
arrain gehiago?
|
|
|
Kutsatzaileen eraginpean
|
egotea
arrainaren eta itsaskiaren bidez
|
|
|
Kontrol metodoen ebaluazioa Txosten berriaren arabera, EFSAren arabera, kontsumitzaileak anisakisaren eraginpean egotea prebenitzeko kontrol puntu kritikoak hauek dira: Lehengaiaren kalitatea, hau da, parasitorik ez
|
dagoen
arraina harrapatu edo haztea. Arrantzako produktuei tratamendu fisiko kimikoak aplikatzea, parasitoaren heriotza bermatzeko.
|
|
|
– Itxialdia bertan behera uzten badugu, gure arteko zatiketa nabarmendu egingo da. Gehiengoa enplegua sustatzeko fondoetan sartuko da, gosez
|
dagoen
arrainak beti irensten du amua.
|
|
2011
|
|
|
«Ontziek naturak berritu dezakeena baino gehiago arrantzatzen dute», salatu zuen Baillyk.Horixe esan zuen duela bi urte baino gehiago Europako Batzordeak, Arrantzaren Liburu Berdean: arrantza ontzi gehiegi daude
|
dagoen
arrain kopururako, eta gehiegizko gaitasuna dute arrainak harrapatzeko. Arrantza politikak errotik aldatzeko prozesua abiatu zuen orduan.«Laguntzen mende»Europako Batzordeak pizgarriak eman nahi ditu akuikultura iraunkorra bultzatzeko eta arrain erreserben egoerari buruzko azterketa zientifikoak hobetzeko.
|
|
|
Egoera bestelakoa da Europan. Izan ere, baimenduta
|
dauden
arrain transgeniko bakarrak ikerketara bideratutakoak dira. Horiekin egiten du lana, adibidez, Donostiako Biobide enpresak.
|
|
|
Marrazo haietariko bat arpoiz harrapatzen entseatu ziren batzuk, baina ez zuten batere lotu. Ez
|
zegoen
arrainik, ez hegaztirik, ez urik ahora eramateko. Urik ere ez zegoen han, itsasoaren erdian.
|
|
|
Baina, egun seinalatuan, Mikelen furgonetan, Jone eta Jon jadanik barruan,, hala iruditu zitzaion Carlosi, kaxetan
|
zeuden
arrainak begira zeuzkala, zer egingo ote zuen zain. Eta gehiena begiratzen ziona olagarro bat zela.?
|
|
|
–ez zara hain azkarra, ez zenion igarri egin ziguten adar-jotzeari? edota, nire sareetan erortzear
|
zauden
arrain koitadu bat zara?.
|
|
|
Edo beste hau: . Erostazu oraindik itsasoan
|
dagoen
arrain bat?. Gero, azaldu nahi izan diet atsotitzon ezkutuko mezua, parabola, metafora... eta orduan esan didate parrokia ere erreko dutela, kabroi zerri bat naizelako.
|
|
|
Bai, begi bistan. Eta zer garbi
|
dagoen
arraina, beinke!
|
|
|
jakiak histamina kantitate handia duenean eta digestio hodian desaktibatzerik ez dagoenean. Gaizki kontserbatutako eta egoera txarrean
|
dauden
arrainetan agertzen da. Histaminosi enteralaren sindromea histamina desaktibatzen duten entzimen deplezio batek eragiten du, normalean, botikak kontsumitzeagatik.
|
|
|
Mugak emakume haurdunei, edoskitze fasean zeudenei eta haurrei eragiten zien, baita, oro har, zenbait krustazeo alderdiri ere, kadmio kopurua zela eta. Iritzi eta irizpide asko
|
daude
arraina jatearen arriskuak ebaluatzen direnean. Espainiako Pediatria Elkarteko Nutrizio Batzordeak zenbait gomendio ere ematen ditu haurren artean arraina kontsumitzeari buruz:
|
|
|
“Eskrupulurik gabeko operadoreek ezin dute beren ontzien bandera aldatu beren erantzukizunak saihesteko. Legez kanpoko arrantza izan liteke mundu osoan arriskuan
|
dauden
arrain populazio askoren azken kolpea”, azpimarratu zuen ebazpenaren txostengileak, Isabella Lovin eurodiputatu suediarrak, asteazkeneko eztabaidan.
|
|
|
Bestela, aldez aurretik gutxienez 48 orduz izoztea da parasitoa desaktibatzeko prozedurarik eraginkorrena. Prozesu hori azken urteotan oso modan
|
dauden
arrain gordinen prestakinetan aplikatu da, hala nola sushian edo sashimian, baina baita hain exotikoak ez diren arrain gordin marinatuen kasuan ere, hala nola ozpin antxoak edo etxeko izokin marinatuak, batez ere ale basatiak badira. 6 Ehiza larriko eta xeheko haragia. Basurdea, orkatza, erbia eta eperrak edo usoak bezalako hegaztiak dira Eguberrietako plater nagusietako batzuk.
|
|
|
ur gaineko ilargira oin bat edo beste gau erdian kriselua haizearen mende hareatzan bat eginik lertsunak lo
|
daude
arrain batek txopan gora zilipurdi ozen tontorreko tenpluan gauaro izarrak hatz muturrokin uki ozen mintzo gabe, badaezpada hilezinak ez daiten atzarri
|
|
2012
|
|
|
Leo Belaustegi arrantzaleak ez du begi onez ikusten: " Erreboiloa (gaur arrain haztegietan gehien
|
dagoen
arraina) kilo bat gizentzeko hiru lau kilo arrain pentsu behar du eta kontraesana da hori, nola da posible kilo bat hazteko itsasoko beste hiru kilo irin jaten ematea. Itsasoko arraina zaintzea eta mantentzea da bidea, itsasoan sortu behar da arraina eta bertatik atera behar dugu, horretarako gune babestuak finkatuz, haztegi naturalak.
|
|
|
Barbarina, adibidez, 17 eurotan da kiloa. Hortaz, udan ez bada arrain sasoi oparoena,
|
dauden
arrain guti horiek ongi saltzen dira, eskaera handia baita, udatiarrei esker. Arrainak kaxetan bildu eta, Ziburuko arrain merkatuan gelditzen dute ontzia.
|
|
|
I tsasoan ez
|
daude
arrainak bakarrik
|
|
|
Hala ere, isiltasunean jatea deserosoa dela konturatu nintzen. Batez ere, mahai gainean
|
dagoena
arrain zopa baldin bada. Marcoren aitak zopa xurgatzean egiten zituen soinuak entzuten nituen, mihiak egiten zuen klaska.
|
|
|
–Gaurkoa, adiskidea, goxoa eta dibertigarria izanik, ez da bereziki konplikatua izan. Arrain pixka bat faltatu zaigu okelaren aurretik, gaur ez
|
baitzegoen
arrain merkaturik.
|
|
|
Merkataritzako kontu sailak kontrolatu egiten dira, eta giza kontsumorako animaliek eta animalienak ez diren elikagaiek osasun edo albaitaritza kontrola izaten dute kontsumitzeko egokiak diren ala ez erabakitzeko. Kontrola daitezkeen produktu horiek barne hartzen dituzte haragia, erraiak eta giza kontsumorako diren haragi produktuak, bizirik
|
dauden
arrainak eta moluskuak eta horien arrautzak, berehalako kontsumorako edo eraldaketa osagarrirako, krustazeo biziak eta horien produktu eratorriak, esnea eta esnekiak, arrautzak eta oboproduktuak, eztia, erregina jelea, lehorreko barraskiloak eta giza kontsumorako zuzenean edo zeharka erabiltzen diren bestelako animalia jatorriko produktuak. Gizakiek erabili edo kontsumitzeko animaliakoak ez diren produktuez ere ari dira, baita zapi erabilien mugako kontrola ere.
|
|
|
Azterketa egiteko, Frantziako adituek nutrizio antzekotasun handiena duten itsasoko produktuak bildu dituzte, gantz azidoen edukiagatik nabarmentzen direnak, esaterako. Arraina eta kutsatzaileen eraginpean
|
egotea
Arrainetan eta itsaskietan hauteman daitezkeen konposatu organiko eta ez organikoak hiru kategoriatan banatzen dira, Nekazaritzarako eta Elikadurarako Nazio Batuen Erakundearen (FAO) sailkapenaren arabera: Produktu kimiko ez organikoak:
|
|
|
Usainak atsegina izan behar du, itsasokoa bezalakoa. Hozkailuan edo izotzaren gainean
|
dauden
arrainak bakarrik erosi. Itsaskien kasuan:
|
|
2013
|
|
|
Oso haserre azaldu da Munarriz arauarekin: «Arauak Brusela aldetik jartzen dituzte, kafea guztientzat, eta balio dezake arriskuan
|
dauden
arrainentzat, batzuek tranpak egiten dituztelako, baina guk ez. Urteak daramatzagu eskatzen antxoarekin ez egitea, beste lasaitasun batekin ibiltzeko itsasoan».
|
|
|
Aukera ugari
|
daude
arraina arrautzarekin nahasita jateko.
|
|
|
Jainko laztana! Ondikotz gaur ez
|
dago
arrain izpi bat ere aurkitzerik. Lydia, kutuna, eragiozu ezkilatxoari.
|
|
|
Otarrainxka fresko batzuk mokadu fin bat dira carpaccio moduan balio badute, atun tartarea bezala, apetitu eta gustuen arabera. Plater nagusi gisa, preziorik onenean
|
dagoen
arraina aukeratu daiteke, betiere kalitateari eusten badio. Originalak eta harrigarriak dira, elaborazioetan sinpleak diren arren, konbentzionaletatik ateratzen diren errezetak, hala nola, zapo ozpin olioarekin hur ozpin olioarekin edo sesamo haziekin arrautza irinetan pasatutako izokin puskekin.
|
|
|
Neurri horrek, aipatutako erregelamendua eguneratuz, EBko legeria argitzen laguntzen du. Akuikulturarako pentsuak Debekatuta
|
dago
arrain irinak ez diren azpiproduktuak erabiltzea akuikulturako pentsuetarako. Oro har, neurria ongi hartu dute sektoreko eragile guztiek.
|
|
2014
|
|
|
Prozesu teknologiko modernoei esker, produktu freskoaren antzeko nutrizio balioa dute latan ontziratuta
|
dauden
arrainek.
|
|
|
Euskal arrantzaleei so egiten diegunean, askori datorkigu burura Bizkaiko golkoan azken hamarkadan antxoek izan duten protagonismoa. Baina, antxoez harago ere, orokorrean itsasoan eskuragarri
|
dagoen
arrain kantitatearen urritzea agerian geratu da, eta horrek eragin zuzena izan du arrantzaleen jardueran. Arrantza ikerketak argi erakutsi digu, bateti
|
|
|
Euskal arrantzaleei so egiten diegunean, askori datorkigu burura Bizkaiko golkoan azken hamarkadan antxoek izan duten protagonismoa. Baina, antxoez harago ere, orokorrean itsasoan eskuragarri
|
dagoen
arrain kantitatearen urritzea agerian geratu da, eta horrek eragin zuzena izan du arrantzaleen jardueran. Arrantza ikerketak argi erakutsi digu, batetik, klima aldaketaren ondorioz, eta, bestetik, gehiegizko arrantza dela eta, arrantzaren egoera are okerragoa izan daitekeela etorkizunean, itsas ekosistema zaintzen ez badugu.
|
|
|
Arrainak. Soberan
|
dagoen
arrainarekin (saltsan edo labean) hainbat aukera ditugu: Hondakinekin zopa egin.
|
|
|
Truco3 Sardina olioa Eta zer egin izokinik eta atunik ez badago? Aukera ona da kontserban
|
dagoen
arrain urdinera jotzea, sardinak adibidez, beti ere pikanteak ez badira eta ez badaude. Izan ere, sardina latetako olioa omega 3 eta 6 da, felinoarentzat.
|
|
|
WWF kontserbazionistak eta Unilever enpresak 1997an Londresen sortu zuten, eta ingurumenarekin arduraz harrapatutako arrainak eta itsaskiak kontsumitzen dituztela bermatzen die herritarrei. Bere logotipoan, check aren sinboloarekin jokatzen duen hondo urdinaren gainean
|
dagoen
arrain baten marrazkia ikus daiteke. MSCko arduradunek gogorarazi dute gehiegizko arrantza arazo gero eta larriagoa dela.
|
|
2015
|
|
|
Kantauri alde honetan Ondarroakoa eta Pasaiakoa dira marinelentzako porturik onenak, Marcosen arabera: «Ondarroan hirurogei bat erosle
|
daude
arraina erosteko lehian; Laredon lau bakarrik. Lauren artean erabakitzen dute prezioa, eta hemen baino askoz merkeagoa da beti, hemen erosleen artean lehia dagoelako».
|
|
|
Beraz, obozitoetako 5S rRNAren transkripzio altuari esker, sexu biomarkatzaile modura erabil daiteke, emeen adierazle baita. Xenoestrogenoen mende
|
dauden
arrain arretan, aldiz, intersex egoeraren markatzaile molekularra bihurtu da.
|
|
|
Gernikan intersex gehiago aurkitu ziren, baina Galindoko intersexen larritasun maila altuagoa zen, barrabiletako obozito kopurua altuagoa baitzen. Beraz, arrain arrak eme ari dira bihurtzen araztegiek isuritako kutsatzaileekin kontaktuan
|
dauden
arrain populazioetan.
|
|
|
Substantzia horiek arrain arren sexu aldaketa eragin dezakete. Izan ere, substantzia xenoestrogeno horien pean
|
egondako
arrain arren testikuluetan obozitoen agerpena deskribatu da; intersex deritzo fenomeno horri. Hainbat ikerketa egin dira azken urteotan fenomeno horren mekanismoak ulertu eta euskal kostaldeko arrain populazioetan zenbateko eragina duen jakiteko.
|
|
|
Kinada batean, ur uhinak sortu nituen, inongo ageriko harrapakinik gabe. Beste batean, uretan murgilduta geldirik
|
zegoen
arrain bat jarri nuen, goi ezpaina uretatik kanpo zuela. Azken kinada, berriz, gora eta behera egiten zuen arrain bat izan zen, zeinak, agertu eta desagertzeaz gain, ur uhinak sortzen zituen.
|
|
|
Informazio horren jabe, geldirik
|
zegoen
arrainaren eta agertu desagertu zebilenaren arteko aldeak aztertzeari ekin nion, helburu honekin: morfologian ala desagertze mugimenduan oinarrituta identifikatzen ote zituzten arrainak jakitea.
|
|
|
ditu eta ontzian bertan
|
dagoen
arrain fabrikan
|
|
|
Beste freskotasun zeinu batzuk begiak dira; esferikoak izan behar dute, gehienetan irtenak, gardenak eta korneako garbigarriak. Egoera onean ez
|
dagoen
arrain batek itxura lehorra du, distirarik gabea, begiak eta begi niniak hondoratuak ditu, haragia biguna da eta hezurrak erraz askatzen dira. Arraina hozteko tenperatura egokietan (4 ºc tik gora) edukitzea arriskutsua da.
|
|
|
Ez
|
dago
arraina bezalakorik.
|
|
2016
|
|
|
Sarean harrapatutako arrainak hodi handi batek xurgatzen ditu eta ontzian bertan
|
dagoen
arrain fabrikan sartzen ditu. Fabrikak automatikoki aukeratzen, paketatzen eta izozten ditu arrainak.
|
|
|
Zer da arrain freskoa? Arrantza produktu bat freskotzat hartzen da, bizirik
|
dagoen
arrainarekin legozkiekeen propietate globalak dituenean. Hotzetan bakarrik kontserbatutako arraina da (izoztu gabea) eta kontsumitzeko egokia.
|
|
|
Arazoak antzemateko, usain arraroak edo ageriko lesioak izan behar dira kontuan. Egoera onean ez
|
dagoen
arrain batek itxura lehorra du, distirarik gabea, haragia biguna da eta erraz askatzen da arantzetatik. Arraina zenbat eta gehiago kozinatu, hainbat eta arrisku gutxiago patogenoek irauteko Arrainaren segurtasunari ere eragiten dio.
|
|
|
Hala iruditu zitzaion Carlosi, kaxetan
|
zeuden
arrainak begira zeuzkala, zer egingo ote zuen zain. Eta gehiena begiratzen ziona olagarro bat zela.
|
|
|
Gizonak berez iluna zuen bekozkoa areago ilundu zuen, aho zabalik, ontziaren gainaldean arnasa ezin harturik
|
dagoen
arrainaren moduan. Cochina, esan zuen gizonak eta andreak zeraman kontrako norabidean abiatu zen.
|
|
|
Abian da Hegoaldeko portuetan hegaluzearen arraintza. Pasaiako portuan 6 tonelada deskargatuak izan dira 11euro kiloko saldu direnak; itsas bazterretik 2 mila miletan
|
zegoen
arraina. Bermeo, Ondarroa, Getaria ala Orioko portuetan ere hegaluzeak saldu dira.
|
|
2017
|
|
|
Gure arbasoek, baliabide ekonomiko guztiak eskura zituzten. Orain oihana suntsitzen ari dira, eta ibaian ez
|
dago
arrainik, presak egin dituztelako. Jatekoa erosi egin behar dugu, eta horretarako, komunitatetik kanpo lan egitera behartuta gaude".
|
|
|
Eta muturreko kondizio horiek ez dira edozein bizidunentzat modukoak. Tinto ibaian ez
|
dago
arrainik, anfibiorik, intsekturik. Izaki azidofiloen erreinua da.
|
|
|
unitate honetan galderak dagoeneko idatzita
|
daude
arrain diagraman; hala, ondorio egokiak
|