|
2022
|
|
|
Jean Louis Davant larrabiltar euskaltzainak, batetik Zuberoako
|
berriak
helarazten zituen Herriari, bestetik kronikari lana zuen betetzen. Egiari zor, iru ditzen zaidanaz, tokiko berri emailegoa baino, kronikari lana du gehien bat bete, molde jarraikian.
|
|
|
Jean Louis Davant larrabiltar euskaltzainak, batetik Zuberoako berriak helarazten zituen Herriari, bestetik kronikari lana zuen betetzen. Egiari zor, iru ditzen zaidanaz, tokiko
|
berri
emailegoa baino, kronikari lana du gehien bat bete, molde jarraikian. Panpeia eta Allanderi zoakien Zuberoako berrien zabaltzea, baina horien partetik iturria doi bat agortua bezala zegon garaian, Jean Louis ek hartu zuen luma, Igarailea izenpetuz bidaltzen zituen berriak, ahal zuen guziez, ezin zuelarik irakurlea abisatzen zuela:
|
|
|
Egiari zor, iru ditzen zaidanaz, tokiko berri emailegoa baino, kronikari lana du gehien bat bete, molde jarraikian. Panpeia eta Allanderi zoakien Zuberoako
|
berrien
zabaltzea, baina horien partetik iturria doi bat agortua bezala zegon garaian, Jean Louis ek hartu zuen luma, Igarailea izenpetuz bidaltzen zituen berriak, ahal zuen guziez, ezin zuelarik irakurlea abisatzen zuela: " Xiberoko berririk ez düt bildü ez igorri ahal ükan aste hontan, Eüskal Herria utzi behar ükan baitut egün zonbaitez"().
|
|
|
Egiari zor, iru ditzen zaidanaz, tokiko berri emailegoa baino, kronikari lana du gehien bat bete, molde jarraikian. Panpeia eta Allanderi zoakien Zuberoako berrien zabaltzea, baina horien partetik iturria doi bat agortua bezala zegon garaian, Jean Louis ek hartu zuen luma, Igarailea izenpetuz bidaltzen zituen
|
berriak
, ahal zuen guziez, ezin zuelarik irakurlea abisatzen zuela: " Xiberoko berririk ez düt bildü ez igorri ahal ükan aste hontan, Eüskal Herria utzi behar ükan baitut egün zonbaitez"().
|
|
|
Panpeia eta Allanderi zoakien Zuberoako berrien zabaltzea, baina horien partetik iturria doi bat agortua bezala zegon garaian, Jean Louis ek hartu zuen luma, Igarailea izenpetuz bidaltzen zituen berriak, ahal zuen guziez, ezin zuelarik irakurlea abisatzen zuela: " Xiberoko
|
berririk
ez düt bildü ez igorri ahal ükan aste hontan, Eüskal Herria utzi behar ükan baitut egün zonbaitez"().
|
|
|
Panpeia Etxebarne Ximits irabarnetarra zuen Herriak, urte andana batez, Zuberoako
|
berrien
emaile nagusia. Han hemenkako berriak zituen zabaltzen.
|
|
|
Panpeia Etxebarne Ximits irabarnetarra zuen Herriak, urte andana batez, Zuberoako berrien emaile nagusia. Han hemenkako
|
berriak
zituen zabaltzen. Egia erran, ez guk nahiko genituen bezainbat.
|
|
|
Zuberoako
|
berriez
praube ginela dut idatzi gorago. Hain zuzen, 1995ean inkesta bat egin genuen, Gilen Irigoin bunuztar kolaboratzaileak eraman zuena.
|
|
|
Kopuru apalagoko beste ihardespenetan: plazerez, gure kazeta da, goxoa da, herrikoia, etxekoa, familiakoa, ondoko belaunaldiari zerbait uzteko, maitagarria da, gabe ez nuke nahi, ene adinean ohartzen naiz euskara ez dakidala ontsa, Euskal Herria sartzen zait ene ganbaran (eri batek), herrietako
|
berriak
jakiteko, ohiduraz, aita amekin beti irakurri dugulako, 50 urte hauetan irakurtzen dut, ama zena bezala egiteko, aspaldikoa delakoz, ez du politikaren trabarik, pilota aipatzen du, gure inguru hurbileko gauzez arduratzen da, berrien jakiteko, euskaldun berriak ematen ditu, erlijiozko artikuluentzat, denbora pasa, kuriostasunez...
|
|
|
Kopuru apalagoko beste ihardespenetan: ...zerbait uzteko, maitagarria da, gabe ez nuke nahi, ene adinean ohartzen naiz euskara ez dakidala ontsa, Euskal Herria sartzen zait ene ganbaran (eri batek), herrietako berriak jakiteko, ohiduraz, aita amekin beti irakurri dugulako, 50 urte hauetan irakurtzen dut, ama zena bezala egiteko, aspaldikoa delakoz, ez du politikaren trabarik, pilota aipatzen du, gure inguru hurbileko gauzez arduratzen da,
|
berrien
jakiteko, euskaldun berriak ematen ditu, erlijiozko artikuluentzat, denbora pasa, kuriostasunez...
|
|
|
Kopuru apalagoko beste ihardespenetan: ...da, gabe ez nuke nahi, ene adinean ohartzen naiz euskara ez dakidala ontsa, Euskal Herria sartzen zait ene ganbaran (eri batek), herrietako berriak jakiteko, ohiduraz, aita amekin beti irakurri dugulako, 50 urte hauetan irakurtzen dut, ama zena bezala egiteko, aspaldikoa delakoz, ez du politikaren trabarik, pilota aipatzen du, gure inguru hurbileko gauzez arduratzen da, berrien jakiteko, euskaldun
|
berriak
ematen ditu, erlijiozko artikuluentzat, denbora pasa, kuriostasunez...
|
|
|
Argi da Herria astekariak ez duela jakin zuberotarrei hurbiltzen, zuberotarren baitan merezi zukeen interesik pizten. Alta, hango
|
berriak
, ez baziren ere guk nahiko genuen heinean heldu, beti gogotik zabaldu ditu Herriak.
|
|
|
Nolako
|
berriak
Zuberoatik? 1992ko zenbaki guziak miaturik, ohartzen gara, beste lurraldetatik ez bezala, Zuberoatik berri guti datorrela herrietatik zuzenki.
|
|
|
Altzürükü, Barkoxe, Atharratze, Arhane, Eskiula, Iruri, Santa Grazi, Maule, Arüe, Gotaine Irabarne, Urdiñarbe, Larraine, Lanbarre, Garindaine, Mendikota eta Ligi. Baina her ri horien kontu emanak diren
|
berri
gehienak berri orokorrak dira, hala nola pastoral bat halako herrian jokatzen dena, maskaradak halaber, edo dantzari eguna edo beste. Orokorrean, berriak ez dira herri bati hertsiki lotuak baina zuberotar lurralde osoaren kontu dira ekarriak.
|
|
|
Altzürükü, Barkoxe, Atharratze, Arhane, Eskiula, Iruri, Santa Grazi, Maule, Arüe, Gotaine Irabarne, Urdiñarbe, Larraine, Lanbarre, Garindaine, Mendikota eta Ligi. Baina her ri horien kontu emanak diren berri gehienak
|
berri
orokorrak dira, hala nola pastoral bat halako herrian jokatzen dena, maskaradak halaber, edo dantzari eguna edo beste. Orokorrean, berriak ez dira herri bati hertsiki lotuak baina zuberotar lurralde osoaren kontu dira ekarriak.
|
|
|
Baina her ri horien kontu emanak diren berri gehienak berri orokorrak dira, hala nola pastoral bat halako herrian jokatzen dena, maskaradak halaber, edo dantzari eguna edo beste. Orokorrean,
|
berriak
ez dira herri bati hertsiki lotuak baina zuberotar lurralde osoaren kontu dira ekarriak.
|
|
|
1992ko aste guziez bada zerbait
|
berri
Zuberoatik (ez dira urte guziak berdinak izanen). Hona zer gertakari aipatu den:
|
|
|
Hona zer gertakari aipatu den: ...k, Bortükariak elkartearen ibilaldi jarraikiak, Xiberoko ekonomia, kantonamentüko bozak, Santa Kruz pastorala, antzerki, Dantzari Egüna, Xüberoko sindikata, eüskal kantu txapelketa, txülülen jeialdia, De Treville pastorala, Lucien Afios müsika egilea, Müsikaren Egüna, herriko jeiak Barkoxen, libertitze gaüaldia, gasbidearen üngürüko gatazkak, Chips made in Züberoa, Xiberoko Botzaren
|
berriak
, züberotar mintzajearen üngürüko ikastaldia, Mauleko zerbütxütegia, herriko mozkinen feida, GaPeio JORAJURIA. Allande Sokarros, Herria astekariko berriketari 148 rindainen kantaldi, Eüskaltzaindia Züberoan Allande Oihenarten goraipatzeko, Mauleko Etxahun gelan blues gaüaldia, Basabürüko hautetsiak mintzo, Mauleko Eperra ikastolaren besta, Aita Junes Casenaveren obra berria, Uhaitza Züberoako kültür etxearen lanak, Urtats aiharia presoen alde...
|
|
|
Behakoa eman diegu ere 2000 urteko zenbakieri. Hor ere aste oroz kasik bada Züberoako
|
berri
, gehienak Igarailea izenpetuak, hots Jean Louis Davanten artikuluak: Chaumes gaztategia, Xiberoko herrien erkidegoa, Iparragirre pastorala, axuria bürüz piko, maskarada Atharratzen, toberak Atharratzen, hiltzen lagüntü nahi?
|
|
|
Bai. Mende
|
Berriren
aldizkari horretan hasi nintzen kolaboratzen. Euskaraz alfabetatu nuen neure burua.
|
|
|
Oharkuntza hori gizartean nagusiaraztea oso bide luzea izanen da baina, nahitaez, horretarako urratsak behar ditugu eman. Ho rretarako ere, beste euskal lurraldetatik ez gara bereiztuta egon behar eta eredu gi sa ere baliatu behar ditugu, euskararen ofizialtasun egoera
|
berri
emanda. Badakit eskas ugari eta euskararen kalterako jokaera asko daudela, bai Euskal Aut onomi Erkidegoan zein Nafarroako Foru Erkidegoan, baina, hala ere, euskarak estatutuak badauzka, hobetu beharrak baldin badira ere.
|
|
|
Bai, Züberoa hori oro da... bena ez hori bera! Züberoa da ere aspaldiko denboretan algar etxekidüraz ebilten den jentarte bat, artzangoaren lege eta ebildüra besteak ez bezalakoak. lpar Eüskal Herri barnealdeko indüstria güne bakarra, mendiko laborantxa oranokoan ja bizirik begiratzen düan lürra, eüskal kultürako agerkünteak
|
berri
tzen eta oraikotzen jakin üken düan probintzia... bena eüskaraz mintzatzea ge roago eta haboro gibeltzera üzten düan esküaldea ere. Aspaldiko historia baten ürratsetarik ebiltez, egünko egüneko izateala jitearekila ohartzen ahal gira Züberoa argiak eta itzalak dütüan kartiela dela.
|
|
|
Hasieran, Baionako delegazioan, nehork ez zuen Frantziako
|
berrien
ardura hartu nahi, eta niri berdin zitzaidanez, hartu egin nuen. Eta gustatu!
|
|
|
Mixel Labegueriek ez ninduen Euskal Herrian erre nahi, eta Biarnora eraman ninduen. Oroitzen naiz, han ginelarik, galdegin ziotela kantatzen zuen kantu haietarik bat kanta zezan, eta berak, niri begi keinua egin eta" Gu gira Euskadiko, gazteri
|
berria
..." hasi zen kantatzen. " Zozoilo horiek ez dute tutik ulertuko!", erranez bere baitan.
|
|
|
Indarra hartu zuen hipotesia da poliziak harrapatu zuela, zeren lau orduren buruan fiskaltzak jendarmeriari auzia kendu, eta ezarri zuen polizia ju dizialaren eskuetan. Bitxikeriak ere izan ziren,
|
berri
faltsu zabaltze batzuk. Ez, beharbada, poliziaren aldetik etorriak; ez denak.
|
|
|
Ez, beharbada, poliziaren aldetik etorriak; ez denak. Gertatu ziren
|
berri
faltsu ho rien hedatzeak guri bitxi iruditu zitzaizkigun. Zurrumurru horietarik batzuek pentsarazi ziguten ez zutenez gure laguna harrapatu, edo tirokatu.
|
|
|
Hautetsi izana zaitugunez, urte hauetan egitura
|
berriak
altxatzen ikusi duzu, Euskal Elkargoa, Euskararen Erakunde Publikoa...
|
|
|
Harekin mahai baten inguruan biltzerik ez zegoenez —nik behintzat ez nuen lortu—, Zuberoako muinoetan, basoetan eta herri arteko bideetan elkartzen ginen tartean behin; baten eta bestearen
|
berri
ematen, zubereraz hau eta bestea nola esaten zen entzuten, eta politikari errepasoa egiten, beti jakin minez baitzegoen gauzak nola ikusten genituen mugaz bestaldeko kontaktuek.
|
|
|
Halaber Herriko Etxeetako ützülpenak oro: agiantza eta
|
berri
arruntak bai eta urteko aldizkari eta beste.
|
|
|
2018ko üztailan, Philippe Etchegoyhen, Marcel Bedaxagar eta nihaur, üsatü bezala algarretaratürik ginelarik, Allande agertzen zaükü izigarriko txestü honean" Ez dakizüe
|
berria
–Eüskalzain ürgazle nük!" erraiten deikü.
|
|
|
Hortaz gain, euskara batuan azken 30 urteetan izan diren lerratze, okerreria edo düda zonbaiten xüxentze eta argitze lanetan erauntsirik zen, Euskara Eskuz Esku xedearen baitan urteen artean. Jakin en
|
berriz
" Agosti Xaho, laiko eta ezkertiarra, eta eskuindarrek omendua" artikülüa idatzi züan 2003an, eta mendebalde.eus en" Züberoa mitoan ezaguna, errealitatean ezezaguna", 2007an. Azkenik, Allandek" Ipar Euskal Herrian, euskararentzako erronka berriak" geiaren üngürüan parte hartü züan 2017an, Euskaltzaindiaren Jagon Jardunaldietan, Battittu Coyos zelarik gai eramaile.
|
|
|
Jakin en berriz" Agosti Xaho, laiko eta ezkertiarra, eta eskuindarrek omendua" artikülüa idatzi züan 2003an, eta mendebalde.eus en" Züberoa mitoan ezaguna, errealitatean ezezaguna", 2007an. Azkenik, Allandek" Ipar Euskal Herrian, euskararentzako erronka
|
berriak
" geiaren üngürüan parte hartü züan 2017an, Euskaltzaindiaren Jagon Jardunaldietan, Battittu Coyos zelarik gai eramaile.
|
|
|
Igaran abentüko
|
berri
latzetik landa aski goibel izanik, orai, belhixetan ari gi ra. Gure bidealdi lüzeetan, holako nahigabeak ügari izan dira, eta beti hor gira...
|
|
|
Kazetari eta gogoetalari 118 zailagoa zen Internet oraindik zabaldu aitzineko denboran. Alabaina, egunkari bateko lana da egunero harremanean egotea erredakzioarekin, eta eguneko
|
berri
freskoenen berri biltzea, biharamuneko papererako idazteko –hori, Egunka riaren garaiko urteetan, gero berrien zirkulazioa azeleratu baitzen– Allande So carrosen kazetaritza lana etxetik egindakoa izan da, gehiena. Denborarekin, komunikazio teknologiak hobetzen ikusi zituen, eta horrek hainbat lan sinpli fikatu zituen.
|
|
|
Kazetari eta gogoetalari 118 zailagoa zen Internet oraindik zabaldu aitzineko denboran. Alabaina, egunkari bateko lana da egunero harremanean egotea erredakzioarekin, eta eguneko berri freskoenen
|
berri
biltzea, biharamuneko papererako idazteko –hori, Egunka riaren garaiko urteetan, gero berrien zirkulazioa azeleratu baitzen– Allande So carrosen kazetaritza lana etxetik egindakoa izan da, gehiena. Denborarekin, komunikazio teknologiak hobetzen ikusi zituen, eta horrek hainbat lan sinpli fikatu zituen.
|
|
|
Kazetari eta gogoetalari 118 zailagoa zen Internet oraindik zabaldu aitzineko denboran. Alabaina, egunkari bateko lana da egunero harremanean egotea erredakzioarekin, eta eguneko berri freskoenen berri biltzea, biharamuneko papererako idazteko –hori, Egunka riaren garaiko urteetan, gero
|
berrien
zirkulazioa azeleratu baitzen– Allande So carrosen kazetaritza lana etxetik egindakoa izan da, gehiena. Denborarekin, komunikazio teknologiak hobetzen ikusi zituen, eta horrek hainbat lan sinpli fikatu zituen.
|
|
|
Bereziki Frantziako eta Frantziaren menpeko herrialdeetako
|
berriak
idazten zituen, hastapenean" Estatuak" izeneko sailean. Alabaina, Egunkariaren lehen urteetan," Estatuak" eta" Nazioartea" sailak bereiziak ziren.
|
|
|
Alabaina, Egunkariaren lehen urteetan," Estatuak" eta" Nazioartea" sailak bereiziak ziren. Euskarazko egunkariak berritasun bat ekarri zuen, hala ere; beste egunkari batzuek" Estatua" saila zutelako, hots, Espainiako
|
berriak
ematen zituen saila. Egunkariak, gisa hartan, azpimarratu zuen Euskal Herria ez dagoela bakarrik Espainiaren menpe.
|
|
|
Handik urte gutxira," Estatuak" saila desagertu zen, eta Frantziako eta Espainiako
|
berriak
, munduko beste edozein herrialdetako berriak bezala, nazioarteko sailean sartu zituzten. Aldaketa haren ondotik, Allandek munduko edozein berriri buruz idatzi zuen.
|
|
|
Handik urte gutxira," Estatuak" saila desagertu zen, eta Frantziako eta Espainiako berriak, munduko beste edozein herrialdetako
|
berriak
bezala, nazioarteko sailean sartu zituzten. Aldaketa haren ondotik, Allandek munduko edozein berriri buruz idatzi zuen.
|
|
|
Handik urte gutxira," Estatuak" saila desagertu zen, eta Frantziako eta Espainiako berriak, munduko beste edozein herrialdetako berriak bezala, nazioarteko sailean sartu zituzten. Aldaketa haren ondotik, Allandek munduko edozein
|
berriri buruz
idatzi zuen. Baina," Estatuak" sailean hasi zenean bezala, beti arreta handiarekin jarraitu zituen beren askatasunaren alde borrokan ari zi ren herrialdeetako berriak, oroz gainetik Korsika, Bretainia, Kaledonia Berria, Guadalupe edo Martinikakoak.
|
|
|
Aldaketa haren ondotik, Allandek munduko edozein berriri buruz idatzi zuen. Baina," Estatuak" sailean hasi zenean bezala, beti arreta handiarekin jarraitu zituen beren askatasunaren alde borrokan ari zi ren herrialdeetako
|
berriak
, oroz gainetik Korsika, Bretainia, Kaledonia Berria, Guadalupe edo Martinikakoak. Euskaldunon Egunkaria itxi ondoren, Berrian se gitu zuen lanean, eta munduko berri franko landu zuen:
|
|
|
Baina," Estatuak" sailean hasi zenean bezala, beti arreta handiarekin jarraitu zituen beren askatasunaren alde borrokan ari zi ren herrialdeetako berriak, oroz gainetik Korsika, Bretainia, Kaledonia Berria, Guadalupe edo Martinikakoak. Euskaldunon Egunkaria itxi ondoren, Berrian se gitu zuen lanean, eta munduko
|
berri
franko landu zuen: Quebec, Boli Kosta, Frantzia, Libia, Kosovo, Sri Lanka, Portugal, Errusia, Belgika, Korea, Txe txenia, Iran, Irak eta abar.
|
|
|
Allande Socarrosek, hainbat lankidek bezala, erakutsi zuen irakurleek po sible dutela euskaraz munduko
|
berri
ongi ezagutzea eta gertakari horien erroak eta ondorioak sakonki ulertzea. Egunkariaren –eta geroago Berriaren– ekarpenetako bat izan da euskarari balio oso bat ematea, erran nahi baita, euskal irakurleei informazio osoa lortzeko aukera ematea, beste hizkuntza batera jotzeko beharrik gabe.
|
|
|
Horregatik ere, eta ez euskaraz irakurtze hutsagatik bakarrik, beharrezkoa ikusten zuen nazioarteko gai horiek lantzea. Hots, munduko
|
berriak
euskaraz irakurtzea hizkuntza askatasun bat izateaz aparte, askatasun politiko bat da herri honentzat.
|
|
|
Berria utzi ondoan ere jarraitu zuen Zuberoako maskaradei eta pastoralei buruz idazten, urtero. Halaber, mendizalea zen, eta Euskal Herriko irakurleei mendi ibilbideak proposatu izan zizkien,
|
Berriak
mendiari eskaintzen dion sailean. Xiberoko Bo tzan ere kolaborazio batzuk egiten zituen, zubererari buruzko podcast bat ere abiatu zuen.
|
|
|
Baionan Ezker
|
Berri
mugimenduan eta Gernika haien hilabetekarian kolaboratzen hasi zen. Besteak beste han ezagutu zuen Gabi Mouesca, berarekin berantago topo eginen zuela IKn.
|
|
|
Gainera Sü Azia elkartearen xedeak aipatu zizkidan. Beraz etsidurarik ez zidan agertu, eta ez nuen inondik ere asmatzen ahal bi egunen buruan hedatu beharra zen
|
berri
latzaren menturarik. Itxura guztien arabera, bihotzak huts egin dio, beharbada nekaduraz.
|
|
|
Zeruko Argian idazten hasi zen, eta gero komunikabide askotan parte hartu zuen, nagusiki Euskaldunon Egunkarian, Argian, Jakinen, Berrian, Herrian, eta Xiberoko Botza irratian. Herria astekarian Zuberoako
|
berriak
usu ematen zituen zubereraz, bereziki maskaradenak eta pastoralenak, bere argazkiak lagun. Beraz kazetetan asko idatzi du Allandek.
|
|
|
36 ebilaldi Eüskal Herrian (Xiberoa Herri Alkargoa, 2005). Bortukari eta mendizale handia zen Allande, mendiko ibilaldiak antolatzen zituen eta gidatzen, beraz bere esperientziaren
|
berri
ematen digu liburuxka horretan.
|
|
|
Idazteaz besterik egin du Allandek Xiberoko Botza irratian eta Sü Azian:
|
berriak
, itzulpenak, zuzenketak, aholkuak, komunikazioa... gainera batzuen eta besteen arteko loturak eta sustapena, neurtzen ahal ez den lana, etengabea, eta hori guztia. Zer izan da mutil hori?
|
|
|
Eta kanpoareki mintzatzeko, lotsa gaintitü behar da. Allandek, alde batetik ikasleak beren hizkuntza
|
berrian
fidantxa harrerazten kausitzen züan eta gainera euskara hobetzen zeien (hiztegi xüxena erabilaraziz, aditz egokienak etb...). Ikasle eta erakasleeki mintzatüz, Gaü Eskolako nekeak ikusiz, hiztegi ttipi bat ere agerrerazi züan.
|
|
|
Hala ere militante güzi horien begietan, argi, alkartarzüna, anaitarzüna ikus ten ahal zen eta mila bederatzü ehün eta lautanhogeita hiruko agorrilaren zazpi hartan, Landesetan, lagün horietarik baten herexa har eta txakürrek ihiztekatü ondoan... desagertü zen edo xüxenago izateko, balinba desagerrazirik izan zen. Zerbait
|
berriren
jakiteko nahian, urteak igaran ziren eta Allande bilatze lan güzietan zen. Egün arte, Popo Larre borroka lagünaren berri ez da izan eta ezinbeste honek zauri sendaezin baten gisa, beste lagünak bezala Allande mintzen züan.
|
|
|
Zerbait berriren jakiteko nahian, urteak igaran ziren eta Allande bilatze lan güzietan zen. Egün arte, Popo Larre borroka lagünaren
|
berri
ez da izan eta ezinbeste honek zauri sendaezin baten gisa, beste lagünak bezala Allande mintzen züan.
|
|
|
Bena orano entzün dezakegü haren ahotsa" Egün bat, hitz bat" izeneko emanaldi llabür, bena izigarri interesantan. Xibereraren hitz zahar eta
|
berrien
jakintza bazüan. Erran daiteke ez zela ezagützen ez züan bazterrik bere eüskalkian.
|
|
|
Ez zakiala kantatzen erraiten züan Allandek. Agian hala zen, bena Xiberoko kantarien eta kantoreen
|
berri
bazüan.
|
|
|
Bizitza emankorra üken züan xiberotarrari, kültürari, lanari eta politikari lotüa. Eta jente hanitx ezagütüaz, oroer Züberoa eta xibereraren
|
berri
emaiten zeien, oroer erria sortzez. Allande, pertsona eta xiberotar handia.
|
|
|
· Eüskara sarrarazi Herriko etxe eta Elkargoan: gütün, webgüne, seina le tika (bastimentüak, lan eremüetan) eta xede
|
berrietan
.
|
|
|
Izurriak sortutako egoerari aurre egiteko neurriek beharturik, orduan ere mila ikus le baino gehiago da onartu. Hobe, beraz, urrundik etortzeko asmo tan direnek lekurik baden edo ez den
|
berri
hartzea, helbide elektroniko ho netara mezua bidalita: xiberokojaunaalkartea@gmail.com.
|
|
|
Eüskaldün, bai... bena Frantses ere! Egünko egü nean orano, badakigü horren
|
berri
...
|
|
|
Azken egingei honentako, Euskal Kultur Erakundeak 1.500ko diharülagüngoa bat eman deio jada Sü Aziari. Eta Departamentüko kontseilüak, be rriz, Pepela Miranderi esker, 2000 bozkatü
|
berri
dü XiberoKazt lanarentako. Azkenik, Sü Aziako kideek kasetarier erran deienez:
|
|
|
Bena kasü... planeta orano hor gainti izatez osagarri segürtantxa neürriek iraüten düe eta emanaldikal ez date 1.000 jente beno haboro biltzen ahal jargietan!... Horrek erran nahi dü sartzeak fite saldürik diratekeala eta Züberoatik kanpo pastoralaren ikustera jin geietan direnek hobe düela lehenago
|
berri
hartzea lekürik baratzen den ala ez. Arren, gain gainetik aholkatzen da hortaz segürtatzea, helbide elektroniko hontara mezü baten igortez:
|
|
|
Züberoako eüskararen süstatzeko eta hazteko eginahaletan ari den Sü Azia alkarteak bi libürü
|
berri
argialatü dütü, biak ützülpen lanak.
|
|
|
Nahiz eta oraingoz, gertakizun hitza erabiltzea zegokion, zeren eta ofizialki gertatu ez, baina gertatzekotan baita. Eus kaltzaindiak, Zuberoako herrien idazkera"
|
berria
" onartzeaz mintzo natzaizue. A, zelako borroka ez dugun eraman, azken urte hauetan, euskararen eta euskal kultur lanen inguruan gabiltzanok!
|
|
|
Allandek aspaldidanik eta noizean behin idazten zuen Zuberoari buruz eta zubereraz Herria Iparraldeko astekarian, Jean Louis Davant eta Panpeia Etxebar nerekin batera. Eta azken horren heriotzaren ondotik bakarrik segitu zuen Zuberoako
|
berrien
ematen 2016tik. Hemen lau artikulu argitaratzen ditugu, bi pastoralei buruz.
|
|
|
Manuk bere lekukotasuna zuberotarrean idatzi du Biz kaiaren eta Zuberoaren artean zubia eginez, Allandek egiten maite zuen bezala. Horretan xeheki erakusten digu nola Allanderen jakitatea handia zen zuberotar kulturaz (pastoralak, maskaradak, kantuak, dantzak...), zubereraz (hitzen erranahia, jatorria, beste hizkuntzen eragina, hitz zaharrak...)," üngürüan agitzen zen orotaz", baita ere nazioarteko
|
berriez
. Zer langilea zen," zoinahi lan.
|
|
|
Peio Jorajuria Herria astekariaren arduradun ohiak xehetasunez erakusten di gu aldizkari horretan Zuberoak izan zuen eta duen lekua eta izan zituen azken berriemaileak, Jean Louis Davant, Panpeia Etxebarne eta azkenik Allande 2016tik 2021era, gorago ikusi dugun bezala. Peiok kontatzen digu ere nola Herrriaren harpidedunak guti diren Zuberoan, zer ekimenak eraman zituzten zuberotarren ikusmoldeak ezagutzeko, Herriara zer
|
berri
mota eta nondik etortzen diren Zuberoatik, berri orokorrak nagusiki (pastorala, maskaradak...), no la ere Allande abertzale ateoak Herria astekari katolikoan idazten ahal zuen. Allandek idatzi zituen artikuluak denak zerrendatzen ditu Peiok.
|
|
|
Peio Jorajuria Herria astekariaren arduradun ohiak xehetasunez erakusten di gu aldizkari horretan Zuberoak izan zuen eta duen lekua eta izan zituen azken berriemaileak, Jean Louis Davant, Panpeia Etxebarne eta azkenik Allande 2016tik 2021era, gorago ikusi dugun bezala. Peiok kontatzen digu ere nola Herrriaren harpidedunak guti diren Zuberoan, zer ekimenak eraman zituzten zuberotarren ikusmoldeak ezagutzeko, Herriara zer berri mota eta nondik etortzen diren Zuberoatik,
|
berri
orokorrak nagusiki (pastorala, maskaradak...), no la ere Allande abertzale ateoak Herria astekari katolikoan idazten ahal zuen. Allandek idatzi zituen artikuluak denak zerrendatzen ditu Peiok.
|
|
|
Ibar eskuinak, erran nahi baita, Altzai eta Lakarri eta inguruko herriak, mas karada
|
berria
jokatuko du datorren urtearen hasieran, atzo Zuberoako Bo tza euskal irratian iragarria izan denez. Azken maskarada Muskildiko herriarena izan zen 1989an, eta beraz urte bat egon da egin gabean.
|
|
|
Bestalde, ber denboran, batua ikasi zuen Zeru ko Argia irakurriz eta, ondotik erran bezala, bertan idatzi zuen. Gero Euskaldunon Egunkaria eta segidan Berria egunkarietan hemezortzi urtez lan egin zuen, Es tatuak sailean bereziki, Frantziako eta nazioarteko
|
berriez
arduratuz (19902008). Haren idazteko moldea kalifikatzeko, erran nezake egoerak, ekintzak, gertakariak zorrozki eta zehazki azaltzen zituela, ongi menderatzen baitzituen.
|
|
|
"(...) hona gure omenaldi xumea baina sentitua, zure eginikoen mailara iristen ez dena baina zure lekukotza etorkizuneko euskal belaunaldien eskuetara eraman nahi duena. Hor dituzu, zure testuekin batera, hainbat testigantza, zure bizitzaren
|
berri
ematen dutenak, eta zure ezaugarrietara bilbatzen direnak".
|
|
|
" Eüskara lehen eta orai" izentatü dügün Sü Aziako argitalpen sail berri hau abiarazten dügü Ziberoko Egünaria edo Armanak Üskara urtekariaren oritzapena arrapitzaraztez. Urtean behin, urte
|
berri
urte zahar altexe hortan, argialatzen zen kaseta honek, 1887 urtetik 1914 urteala artino iraün züan, eta bürütikbürü xiberotarrez izkiribatürik zen.
|
|
|
Gero badakit emeki emeki denborarekin zabaltzen hasi zela eta jenteak bestetarik jiten hasi, haboroenik Baxe Nafarroatik eta Bearnotik ere bai. Segür ere ahomihiz aipatzen zen eta hola ebilzale
|
berriak
agertzen.
|
|
|
Andres URRUTIA, Allande Socarros gogoan, Zuberoa ikusmiran 164 ez dena baina zure lekukotza etorkizuneko euskal belaunaldien eskuetara eraman nahi duena. Hor dituzu, zure testuekin batera, hainbat tes tigantza, zure bizitzaren
|
berri
ematen dutenak, eta zure ezaugarrietara bilbatzen direnak.
|
|
|
Lan handia egin duzu eta hala eta guztiz ere, umezurtz utzi gaituzu. Orain guri dagokigu, zuk jorraturiko lorratzetik aitzina joatea, asmo eta lan
|
berriak
sustatzen eta aldezten, sinergiak eta teknologia berrien ildoak bilatuz.
|
|
|
Lan handia egin duzu eta hala eta guztiz ere, umezurtz utzi gaituzu. Orain guri dagokigu, zuk jorraturiko lorratzetik aitzina joatea, asmo eta lan berriak sustatzen eta aldezten, sinergiak eta teknologia
|
berrien
ildoak bilatuz.
|
|
|
Panpeia Etxebarne zendu ondoan, Allande Sokarrosek bakarrik segitu zuen Zuberoako
|
berrien
ematen, nahiz noizean behin berri batzuk ukan ditugun ere Jean Louis Davanten ganik, hala nola Junes Casenave zenaz, eta Mixel Etxekopar gotaindarraren eskutik ere, bereziki honen inguruko ekitaldiez, Xiru festibala eta beste. Hona, dena den, Allandek azken urte hauetan Herriara helarazi dizkigun artikuluen zerrenda.
|
|
|
Panpeia Etxebarne zendu ondoan, Allande Sokarrosek bakarrik segitu zuen Zuberoako berrien ematen, nahiz noizean behin
|
berri
batzuk ukan ditugun ere Jean Louis Davanten ganik, hala nola Junes Casenave zenaz, eta Mixel Etxekopar gotaindarraren eskutik ere, bereziki honen inguruko ekitaldiez, Xiru festibala eta beste. Hona, dena den, Allandek azken urte hauetan Herriara helarazi dizkigun artikuluen zerrenda.
|
|
|
· Sü Azia alkarteak bi ützülpen
|
berri
argialatü dütü.
|
|
|
Ene aldi oroko erantzuna: " Ez baduk gehiago ahalketu nahi, heldu den astetik igorzkik
|
berriak
, aitzineko hutsentzat barkatua izanen haiz". Herriakoei, gustatzen zitzaizkigun haren berriak, gauza asko ikasten baigenuen.
|
|
|
" Ez baduk gehiago ahalketu nahi, heldu den astetik igorzkik berriak, aitzineko hutsentzat barkatua izanen haiz". Herriakoei, gustatzen zitzaizkigun haren
|
berriak
, gauza asko ikasten baigenuen. Adibidez, Zuberoako seme zen Pierre Claude Aïtcin erakasle eta ikerzalea, Quebeceko Sherbrooke unibertsitate famatuan ibilia, ezagutarazten zigularik, edo xumekiago Junes Xübürü, Zuberoako kantore tradizionalaren jakile handienetarik zena, biak guk hemen osoki ezezagunak genituenak.
|