|
2001
|
|
|
Saizarbitoriak eta
|
bere
garaiak euskal literaturan izan zuen garrantzia ikusteko, benetan interesgarria izan zen idazlearen 1991n Iruñean egin ziren" Galeuzca" jardunaldietan.
|
|
|
Hori dela-eta, garaiko egoera eta gabeziek bultzatuta ekingo dio Saizarbitoriak idazteari. Egileak berak behin eta berriro adierazi duenez," akzidentez" hasi zen euskaraz idazten,
|
bere
garaiko euskal literaturaren pobreziak eta beharrak gaurkotzeko asmoz.
|
|
|
Ohiturazko eleberritik errealismo sozialera eta errealismo sozialetik fantasiara, eleberria, euskal eleberria, literaturtasunerantz hurbilduz doa aurrerapenaren bidean sartuta. Etapa hauekguztiak ez dira
|
bere
garaiko euskal sistema literarioaren beharren arabera epaitzen, literaturaunibertsalaren ideologia eternoaren arabera baizik. Literaturatik bizi garen idazle nahiz kritikarieihori onartzeak min egiten badigu ere, Literatura bera ere ideologia bat da.
|
|
|
Egileak berak behin eta berriro adierazi duenez,, akzidentez? hasi zen euskaraz idazten,
|
bere
garaiko euskal literaturaren pobreziaketa beharrak gaurkotzeko asmoz.
|
|
2004
|
|
|
Puntu hori polito azter daiteke Aymeric Picaud-en XII. mendeko testua jorratuz:
|
bertan
garaiko euskal ekonomia, elikadura, elkartrukeak, talde sozialak, erlijiotasuna, euskara, ohiturak eta abar ikus litezke (testu hori euskaratuta aurki daiteke oso ororik in Bilbao, 1994, eta ia osorik in www.kondaira.com> Historia materialak > Testu Historikoak > Erdi Aroa >. Euskal Herria XII. mendean, Donejakue bideko erromes liburu baten arabera (1135)?).... Ohar egitekoa da hizkuntzaren auzia egitarau ofizialak ahaztu egin duela erdi aroari dagokion 5 atal honetan (aurreko ataletan ez bezala), eta beraz jendartearen inguruko puntu hau egokia litzateke euskararen Errioxako lekukotzak aipatzeko (Donemiliaga kukulakoak), idatzi erromantzez eta latinez egiten zela aipatzeko (baina aldika euskal hitzak eta esaldiak agertzen zirela nafar agirietan), arabieratik euskarara pasatutako hitzak gogora ekartzeko, eta jakina, Erdi Aroko Euskal Herrian bizi ziren gutxiengo linguistiko eta erlijioso desberdinen berri emateko:
|
|
2010
|
|
|
–Hemen gaude berriro?. Eta
|
bere
garaian Euskal Eskola proiektuarekin gertatu bezala, III. Batzarretik atera ginen esanez, besteak beste, ikerketa lan batzuk egitera gindoazela, eta horien artean adierazgarriena herri honek behar duen Euskal Curriculuma ikertzera gindoazela. Beraz, mahai gainean halako kolpe indartsua ematea izan zen, bai?, J. Iñaki Etxezarretak azpimarratu duenez.
|
|
|
Iratzargailuak jo du, eta poz handiz egin dugu salto ohetik. Gure lehen esker ona
|
bere
garaian euskal preso politikoen dispertsioa diseinatu zutenei, eta baita hori egiten etxetik lagundu zuten guztiei ere. Poz eta esker on horren arrazoia da jakitea 1.000 kilometro ditugula aurretik (eta beste mila bueltan), Almeriaraino gure alaba bisitatzera joateko.
|
|
2011
|
|
|
Alde batetik euren lana delako ongien ezagutzen dudana, doktore tesia kronika horretaz osatu bainuen; eta bestetik kronista bi hauen lana aurreko mendeetako kronisten argumentu, ideia eta istorioez osatua delako. Bestela esanda, Ibarguen Cachopin Kronika
|
bera
garaiko euskal kronistikaren bilduma moduko bat dela esan genezake. Eskura zituzten kronika zaharrak erabilita, gogoz ahalegindu ziren identitate historikoaren bila eta metodologia berbera aplikatu zuten euren mikrokosmosa (leinuaren, jaioterriaren eta lurraldearen historia) zein makrokosmosa (munduko eta Espainiako historia) azaltzean, eta bata bestearen testuinguruan txertatzen saiatu ziren.
|
|
2012
|
|
|
Azkenik, beste hainbat lan probokazio moduan itzuli zituelakoan gaude, euskal irakurlego kristau, zintzo, jator eta tradizionalistarengan nolabaiteko eskandalua eragiteko. Horrela,
|
bere
garaiko euskal abertzaleen itxitasun, itsukeria eta hipokrisia salatzeko balio zioten kontakizun edo poemak euskaratu zituen (geroago aipatuko dugun Nietzscheren. Aus hohen Bergen, poema, idazle kristau eta moralisten kritikotasun eza deitoratzen duena, edota Ernest Hemingwayren. The good lion?
|
|
|
51, letra etzana jatorrizkoarena da). Baudelairek bere garaiko paristar gizartean sortutako eskandalu bera sortu zuen Mirandek
|
bere
garaiko euskal gizarte abertzale jatorrean. Erotismoa, homosexualitatea, pederastia, alkoholismoa, prostituzioa, ateismoa... ordura arte poesiarako egokitzat jotzen ez ziren gaiak erabili zituzten biek beren poemetan.
|
|
|
Lanaren hirugarren kapituluan ikusiko dugun bezala, Sarrionandiak itzulpenari ematen dion trataera eta itzulpenaren inguruan egiten duen gogoeta postmoderno gisa defini daitezke. Miranderi dagokionez, ezin esan idazle postmoderno baten aurrean aurkitzen garenik,
|
bere
garaiko euskal literatura, aurremodernoa, zertxobait modernotzen ahalegindu zen idazle aurrerakoi baten aurrean baizik.
|
|
|
Lehenik eta behin, euskaraz oraindik ezagutzen ezziren hainbat autoreren lanak euskaratu zituelako, eta aldi berean euskaratik beste hizkuntzetara ere itzulpen ugari egin zuelako. Bestetik, itzulpenaren bidez
|
bere
garaiko euskal literatura itxi, ikol, garbi eta jatorra kanpoko literatura korronte eta poesia formez kutsatu zuelako. Eta azkenik, kutsadura hori edozein literatura sorkuntzatarako beharrezkoa zela erakutsi zuelako.
|
|
|
Hain zuzen ere Gizarte Berrikuntza2 modako jarri den garaiotan, Arizmendiarrieta
|
bere
garaiko euskal berritzaile soziala izan zela plazaratzen duguberton. Berrikuntza pertsonek egiten dute, gizarte berrikuntza ere bai, eta biakpraktikara eraman zituelako pentsalari praktikoa izan zen J.M. Arizmendiarrieta.Silicon Valley edo Tigre Asiatikoetan emandako esperientziak ikertzea bainoaberasgarriago akaso (jardun horretan dabiltzan ikertzaile ikasle ikasketa programeimeritua kendu barik).
|
|
2013
|
|
|
Doktoretzako kurtsoak euskal eta espainiar historiari buruzkoak egin nituen eta nire tesi zuzendaria Santos Zunzunegi izan zen. Berak
|
bere
garaian euskal zinemari buruzko tesia egin zuen eta ikertzerakoan konturatu zen Antxon Ezeizaren kasua bereziki interesgarria zela, bai egin zituen pelikulengatik eta baita gaiengatik ere. Egia esan, berak aurkeztu zidan gaia eta berehala esan nuen baietz.
|
|
2017
|
|
|
badugu, poema nazional? bat, Orixeren Euskaldunak,
|
bere
garaiko euskal herri jatorraren irudia izan gura duena. Irakurle gazteren batek hango eta oraingo euskal jendearen konparazio bat entseia lezake, ea zer ateratzen den (Euskal Herri nekazaria versus industriala, baserritarra versus kaletarra).
|
|
2019
|
|
|
Juan Carlos Guerra Barrena() Donostian jaio eta abokatu gisa jardun zuen Gipuzkoako Arrasaten.
|
Bere
garaiko euskal heraldista eta genealogista garrantzitsuena izan zen, eta Real Academia de la Historia ko kide laguntzaile izendatu zuten 1887an. Eskualzaleen Biltzarrean edota EI SEVen ere parte hartu zuen.
|
|
2020
|
|
|
Euskal Elkargoa garatzea jarri du erronka nagusitzat.
|
Bere
garaian euskal departamenduarentzat edo estatus bereziko lurralde elkargoarentzat egin bezala, aliatuak bilatu eta gisa bereko lana berriz egin litzatekeela adierazi du.
|
|
2021
|
|
|
Erran behar da
|
bere
garaian Euskal Herriak memento gogorrak bizi zituela. Oro har, gai zail horieri zuhurtziaz aurre egin zioten, ondoan zituen kontseilariak ongi entzunez.
|
|
|
Bide beretik, gabeziak alde batera utzita, curriculumak irakas jardunerako lagungarri gertatzen diren orientabideak eskaintzen dituela baieztatzen du IE3 k zer eta nola irakatsi behar den finkatzen laguntzeko, baina aitortzen du nerabe batek zer irakur dezakeen hautatzen laguntzeko baliabideak, adibidez, faltan botatzen dituela, agian, curriculumaren egitekoa ez dela argi uzten duen arren. Hala ere, curriculumari edota lege markoari dagozkien elementuetan irakaskuntzatik eragitea zaila dela aitortzen du elkarrizketatuak, baina urratsak emateko tartea egon badagoela argitzen du eta hortik presiorako bideak zabaldu,
|
bere
garaian Euskal Curriculumak egin zuen bezala.
|
|
|
Hala ere, egia da curriculumari edota marko legalari dagozkien elementuetan eragitea zaila dela, elkarrizketatuak berak zehaztu moduan, makroneurriak direlako. Edonola ere, urratsak emateko tartea egon badago, eta hortik presiorako bideak zabaltzea beharrezkotzat jotzen du,
|
bere
garaian Euskal Curriculumak egin zuen bezala. Agian, irakasleei zuzenean ez dagokien zerbait ez izanik ere, marjina badagoela sinistu behar dela aldarrikatzen du, eta proposamenak egin eta alternatibak eraiki behar direla, hortaz.
|
|
|
Bere karrera politiko guztia Euskal Herriaren gorrotoa eta zanpaketaren gainean landu zuen," euskal" aurrizkia zuen ororeri etsai amorratua izanik. PNVk eskeini zion Hezkuntza kontseilaritzaren bidez, ikastolei eta euskarari zien gorrotoa ederki asko erakutsi zuen
|
bere
garaian euskal gizartearen aurrean. Eta Euskal Herriari zion herra hori bereziki nabarmentzen zitzaion Ezker abertzalearen aurkako bere ekimenean.
|
|
2023
|
|
|
Baina hau egunkari bat da, eta Joan Mari Irigoienen heriotza idazle izan zelako da aipagai, euskal literaturaren historian arrastoa utzi duen idazlea. Arrastoa, adibidez, bere bihotzeko Altza omenduz Oilarraren promesa nobelan, gaurkotasunik galdu ez duen salaketa soziala eginez; Aurrerago, Poliedroaren hostoak mugarri bat izan zen
|
bere
garaiko euskal literaturan, gure barruko zein kanpoko Elizalde eta Ibargoyen guztiak hobeto ezagutzeko eta ulertzeko bide landu eta gozagarria. Arrakastarik handiena, hala ere, Babilonia eta Lur bat haratago rekin lortu zituen, irakurle askoren gozagarri, oso fikziozale ez direnak ere makina bat horien artean.
|