|
2000
|
|
|
" Ni?", esan zuen Xanek," no... moi...". Xanek ere ez zuen bere izenik esan nahi. Hala ere, arazorik handiena
|
berak
frantsesez ez jakitea zuen, hartara ez zituen emakumeak esan zituen beste zenbait hitz ulertu. Laster ageri zen solasak irtenbide gutxitxo zeukala.
|
|
2003
|
|
|
Harik aurrera erosoago bizi ahal izango zen, soldata baten segurtasunaz.6 Ziur dakiguna, Parisa bakarrik joan zela, itxura baten harreman onak bazituen ere. Egoera erosoago horretan, Sorbonako unibertsitatean matrikulatu zen zientzia adarrean; zientzia zehatzak, matematika eta fisika ikasten zuen denbora
|
berean
frantses hizkuntza ere sakontzen zuela.7 Sorbonan Cambridge eko antzeko ikasketa sistema ei zegoen, ikasketa gidatua eta nork bere kabuz lan egin beharrekoa. Horrek asko lagundu ei zion, gero atzera Madrila bihurtu zenean Espainian lizentziatura abantailaz atera ahal iza5 Baliteke frantses ikasten Gernikako agustinoen ikastetxean hasi izana.
|
|
2004
|
|
|
Gauza bera españolek Peru’n, eta kitxuera ez da hil. Eta gauza
|
bera
frantsesek Arjelia’n, arabera itzali gabe. Bertako kulturak eta hizkuntzak ez dira gehienetan hil (Arabitarrak, era berean, ez zaizkie kabilatarrei nagusitu).
|
|
|
Hansek haize bolada izoztu baten fereka sentitu zuen garondoan.
|
Bere
frantses mordoiloan hurrengo galdera egin baino lehen, bazekien zer entzun behar zuen:
|
|
2005
|
|
|
Traputegian ez ditek mutilik ere; balio dik ba espantuka aritzea!
|
Bere
frantses zerratuarekin eta soinean dauzkan arropa koloretsuekin irudi dik puta bat...
|
|
|
Eskuetan, eta hitz egiteko modu pausatuan. Saloi hartako ontzi landu haietarik bat zirudien
|
bere
frantsesak. Ukatu egin nion, jukutria zaharra zen hura.
|
|
|
Lagunaren esana egin zuen, ez zuen nahi Tomek arazorik edukitzea beragatik. Tom petrilera igo zen, itsasoari bizkar,
|
bere
frantsesa erakusteko pronto. Kanpotarrak ematen zuten, udako sardinzaleak noski.
|
|
2006
|
|
|
Elizgizon frantses honen, anti nafarrismoa? argia da;
|
bera
frantsesa izaki, ondo ezagutzen zituen nafarrak eta herra izugarria zien, beraiekin izandako arazoen ondorioz.
|
|
|
Hurrengo egunean etxe huts batean harrapatu zuten mozkorraldiaren loa gainetik kendu ezinik, eta besterik gabe atxilotu. Rufin saiatu zen Ekialdeko Prusiako polizia konbentzitzen
|
bera
frantsesa zela, oihal saltzaile frantsesa, baina alferrik: poliziak ez zion sinetsi.
|
|
|
" Ahoz eta arimaz frantses den batendako" izanen zen zorioneko katedra. Agerrek, Ciceronen mintzaira utzita, Ronsardenean egin zien arrapostu,
|
bere
frantsesik handienean.
|
|
2007
|
|
|
«En Rusia, la escuela de Saussure tiene toda la popularidad e influencia que no tiene la de Vossler. Puede afirmarse que la mayoría de los lingüistas rusos se hallan bajo la determinante influencia de Saussure...» (Voloshinov hori Mikhail Bakhtin da; ik. liburu
|
bera
frantsesez, Bakhtine ren izenaren pean, Le marxisme et la philosophie du langage, Paris 1977).
|
|
|
Irudipen gurutzatu horiei esker, frantses edo espainol, euskaldun gisa tematzen ahal ginen. Eta ez zuen ahalkerik hazi behar frantses edo espainol izateak, ardurenean, ohartzen nintzenez, Iparraldekoek zutela beraien frantsestasuna gordetzen, frantseskeria erraten zen mespretxu pixka batez, Iparraldekoek zuten Hegoaldekoekin biltzean, rrr lakarrez eta aditz zein hitz bereziz hanpatu euskalkia baztertzen, hizkuntzatik
|
beretik
frantsesak zirela susmatzen zelako. Muga mentala ezabatuko bide zen nortasunen arteko tratamenduen berdintasuna erdietsiko genuenean, hau da, espainoltasuna eta frantsestasuna biak, euskal nortasunaren zatitzat kontsideratuko zirenean, biak hein berean, bata bestea baino apalgarriagoa izan gabe eta alderantziz.
|
|
2008
|
|
|
Esaiok zapatariari txakurraundi (10 zentimoko txanpona) baten kirrikorrua ipinteko.
|
Bere
frantses errearekin erantzun be: txakugaundi baten kigi kogua.
|
|
|
Doi doi toleratzen zitean geure hizkuntza, fama txarreko lehengusu txiki bat bezala bataio egun batean. Gorrotatu ohi zuten Frantzia hori desagertuta ere,
|
bertan
frantsesa hitz egiten segitu nahi zitean, behin mugak ezabatuta gero, hizkuntzaren muga naturala geldituko balitz bezala, estatuaren mugei xehe xehe jarraituz. Esana diat ba, Frantzian, edonor izan daitekek jakobinoa, baita libertarioak ere?.
|
|
|
Zerbitzari gaztetxo bat suertatu zaigu denetan jatorren,
|
bere
frantsesa gurearen antzekoa den arren. Aaiungoa dela esan digu, eta saiatu gara sahararra den zeharka galdetzen, baina ezin, uniformedun soldaduak ez badira, badago beti uniforme gabeko beste norbait aldameneko mahaian edo.
|
|
|
Beste xixterari apeza ere ezagutu duguna, Milafrangako erretor Etcheverry jauna, hau Itsasuko seme eta Hazparnen bikari egona, Francis Jammes idazle erdaldunak
|
bere
frantses lumarekin errespetuz apaintzen zuena.
|
|
|
Soldadogora joaterakoan euskaldun gazteak frantsesa jakinda joan zitezen nahi zuen Réveilek, eta, Ameriketara joatekotan, ez behintzat zerbitzu militarra egin gabe.
|
Beraz
frantses on izateko euskaldunek eskolan frantsesa ikasi behar zutela predikatzen zuen, eta hortakotz haurrek eskolara joan behar zutela (laborantza lanetan laguntzeko haur asko eskolara gutxitan joaten baitziren).
|
|
|
Daranatzek batzorde hartako idazkari lana eginez, Arana Goirik gaztelaniaz esaten zuena frantsesez jaso zuen ahal bezala. Gainerako kongresukideek arratsaldean izan zuten txostenaren zati hori entzuteko aukera, Arana Goirik berriro irakurri baitzuen, ondoren Daranatzek
|
bere
frantsesezko bertsioa gehituz. Hala ere, arratsaldeko irakurketa hori batzar irekian egin zen, 35 kongresukideez gain herriko jendea ere aretoan zela, umeak eta Los, chipirones orfeoia falta gabe.
|
|
|
Ikertzaile hauek zuzen daude esatean espainiar agintariek ez zutela garai
|
bereko
frantsesek adinako baliabiderik eta interesik jarri eskola nazionalak sostengatzeko eta hedatzeko. Hala ere, Espainian, Frantzian bezala, nahiz bitarteko eta emaitza apalagoekin izan, eskoletan maisu maistrek zerabilten hizkuntza estatuko ofiziala zen, eta sustatzen zuten ideologia nazio estatuarena orobat.
|
|
|
Der Himmel über Berlin filmean, badago zirkuko trapezista bat, Marion.
|
Bera
frantsesa da, eta esaten du: " Kanpotarra naiz hemen, eta hala ere, dena da hain ezaguna!".
|
|
2009
|
|
|
Blog honen izena La Blogothèque da, eta Vincent Moon izeneko bideoegile baten ideia original batetik sortu zen, 2006 inguruan. Ohiko bideoklipek asperrarazi egiten zuten, eta zera bururatu zitzaion, Concerts à emporter (kontzertuak eramateko) sortzea;
|
bera
frantsesa izanik, Frantzian kontzertuak ematen ari ziren musikariei zera proposatu zien: beraien abestiren bat zuzenean grabatzea espazio edota leku berezi baino bereziagoetan, betiere musikarien espontaneotasuna eta naturaltasuna transmitituz.
|
|
|
Han, goizean zehar, makinaz idazten, mekanografia, kontabilitatea, eta abar ikasi du. Arratsaldez, hizkuntza akademiara joango da, Berlitz era hain zuzen (GeneralÃsimo 5), eta
|
bertan
frantsesa eta ingelesari ekingo die. Horrez gain, udaletxeko liburutegira joateko ohitura hartuko du, eta han Ortega Gasset eta Unamuno irakurri zituen, besteak beste.
|
|
|
Hitz egingo zuela
|
berak
Frantsesarekin eta astamakiletara jartzeko agindu zidan, letrak idazten ikasteko asko falta zitzaidala iritzita.
|
|
2010
|
|
|
|
Berak
frantsesa eskolan ikasi zuen, Lehen Mundu Gerra hasi zenean eskola itxi eta Frantziara itzuli ziren fraide batzuekin. Ingelesa eta alemana, kartzelan.
|
|
|
(II);. Bihotzean ezarri ondoan gure Nausi Jesus Ona,/ Lerro lerro joan ginen oro, etsai higuinarengana? (IV);. Gora
|
beraz
Frantses soldadoa, gora bai mila' ta mila!? (XXIII)...
|
|
|
" Azkenekoak dira. Ez da izango gehiago."" Gauza batean ez zara aldatu, Teresa —esan nion— Teatrala zara orain ere."" Bai, baina egiaren teatroa egiten dut orain."
|
Berak
frantsesez esan zuen: Thedtre de la verite'.
|
|
|
" Almirante Jauna" esaten dio Clariensek" Gatazka bat izan zen atzo Orreagan. Hilak dira Roldan eta Oliver kontea, Karlosek hain maiteak zituen hamabi pareak; eta
|
bere
frantsesen artean hogei mila hilak."
|
|
2011
|
|
|
Gero eta ohikoagoa bihurtzen ari da euskal editoreen artean liburu argitaratu berri samarrak aukeratzea beste hizkuntza batzuetatik euskarara ekartzeko. Batzuetan, inguruko erdaretara ere itzuli gabe egoten dira gainera; hemen hizpide dugun hauxe
|
bera
frantsesera itzulita dago, baina ez dago oraindik gaztelaniaz irakurtzeko aukerarik.
|
|
|
Ariketa horietan guztietan frantses hizkuntza erabili behar izaten du hautagaiak. Prozesu osoan zehar enpirikoki neurtzen da
|
bere
frantsesezko hizkuntza gaitasuna eta, ondorioz, aski modu errazean, natural natural, lanpostutik kanpora gelditzen da behar adinako hizkuntza gaitasunik ez duena (edo aldaera estandarrarekin ondo moldatzen ez dena).
|
|
|
Harrera egin ondoren hitzalditxoa egin digu zuzendari jaunak bertan geunden guztioi (egia esan, ez dut nik gauza gehiegirik ulertu, oso azkar mintzatzen zelako eta, gainera, doinu oso itxia erabiltzen zuelako
|
bere
frantses arraro horretan. Amaitu duenean, txaloak izan dira.
|
|
2012
|
|
|
1 Gaztelania beste hizkuntzen multzoan sartu dugu Iparraldean, eta modu
|
berean
frantsesa Hegoaldean.
|
|
|
3 Gaztelania beste hizkuntzen multzoan sartu da Iparraldean, eta modu
|
berean
frantsesa Hegoaldean.
|
|
|
Bladik berpiztua zirudien. Sekulako interesa erakutsi zuen mahaikideen kontakizun bitxietan, txiroetako batek, hain zuzen, bere poemetako pertsonaia sinesgaitzen antz itzela zuen!?, eta gogoz jan zuen;
|
bere
frantses eskasa birsortzen ari zen. Harrituta nengoen.
|
|
|
Bitartean, txoko bat egokitu zioten Mahometi etxeko sotoan, eta otorduak, berriz, Aitzolen etxean egiten zituen. Bazkal afari ondorengo tertulietan, Aitzolek,
|
bere
frantses traketsa praktikatzeaz gainera, Mohameti buruzko kontu gehiago jakin zuen.
|
|
2013
|
|
|
Benetako inperioak alegia, ez Madrilen nahi eta ezin nostalgiko horretan (argigarria izan zen Eneko Bidegain ostegunean Bilbon, nazionalismoari buruzko mintegian, Ipar Euskal Herriko abertzale kopuru apala aipatzean: ez da gauza
|
bera
frantses izateaz harro egotea, edo espainiartasunaz). Cameronengana buelta:
|
|
|
Txintxo aurpegia zuen Amaiak. Gero,
|
bere
frantses apurrarekin, museoraino gerturatzeko eskatuko zion gidari adeitsuari. Hogei minututan museoan egon zitekeen, eta dena konpontzen hasiko zen orduan.
|
|
|
Gauzak umorez kontatzen zituzten, edo bestela, egoera gogorra jasateko prest zirela erakusten zuten. Frantziaren aldeko engaiamendu eta sakrifizio gisa aurkezten zuten hori, beren buruak eta euskaldunak goraipatuz, eta
|
beraz
frantses onak zirela aldarrikatuz.
|
|
|
Baina nazioa eraikitzen zutenek bazekiten baserria ere nazio eraikitze prozesu horretan integratu behar zela, Anne Marie Thiesserenustez. Hots, ez da ikusi behar baserria hiriaren kontra eta
|
beraz
frantses nazioa baserriren kontra. Nahiz eta hiritartzea eta industrializazioa nazioaren eraikuntzarekin lotu, nazio horren zilegitasuna frogatzeko elementu gisa erabili zuten baserria:
|
|
|
Saint Pierrek «Frantziaren alde» idazteko ordez «gure alde» idatziz,
|
bera
frantses zela erraten zuen. Egia da, hala ere, gerlan inplikatua zela, eta beraz horren gibelean Frantzia baino gehiago, alemanen kontra ari zen soldadu taldea ikus zitekeela.
|
|
|
Zati horretan, beste batzuetan bezala, argi eta garbi idatzi zuen frantsesak haiek zirela,
|
bera
frantsesa zela. Berdintsu jokatu zuen, Frantziako lekuak laudatu zituen batean.
|
|
|
Ganibeta eskuan egin zautan sudurraren pikatzeko kheinua, erraiten zuelarik,
|
bere
frantses bitchian: «Porqui ti n, as pas coupé li nez? »1463
|
|
|
Eta errealitateari so egoten bagara, gertatzen ez denik ez dago: ezaguna da nola 1914an
|
berean
frantses general batek atzematen dituen zazpi soldado frentetik gibel egiten dutenak. Auzirik gabe, hiltzera kondenatzen ditu eta 35 soldadok osatu pelotoi batek fusilatzen ditu.
|
|
2014
|
|
|
Espainiarrak gurean edo gu haienean?". Eta gauza
|
bera
frantsesekin.
|
|
|
1982 Txit esanahitsua, komunitarismo? berbak
|
berak
frantsesez. USAko erabileraren kontrara, esaterako, hartu duen tonu jakobinoa, hura islamismo edo tribalismoari asoziatuz (pentsamendu originalki ez frantsesaren erredukzionismo frantses bortxazale tipikoa).
|
|
|
Bitxia zera da: Zolak barregarri eta iraungitako inperialista ikusten duela Erroma handiaren amets italiarra, eta
|
berak
frantsesentzat eta Parisentzat amets horixe bera daukala: Frantzia etorkizunaren ola, Paris mundu berriaren laborategia, gizadiaren unibertsala?, la grande aurore??; ez erlijioan, ez armetan, baizik arrazoimenean eta zientzian oinarritzen den Jerusalem berria, Erroma berria.
|
|
|
Gehiegi luzatu gara eta bukatu behar dugu. Ez dugu aipatu Trotskik egiten dituen komentario sarkastikoak dekadentzian sartutako aristokrata errusiar klasikoen hizkuntza ohituren kontura (XVII. mendeko kapare espainol bat baino pobreagoak izan arren,
|
beren artean
frantsesez hitz egiten enpeinatzen ziren, herritar xeheengandik bereizteko), ezta ere bere etxeko umeek exilioko urte luzeetan hainbat hizkuntzekin izandako ikasketa esperientzia zirraragarriak, guztiz ederki narratuak eta gutako bati baino gehiagori ez zaizkionak arrotz suertatuko. Eta beste mila eta bat kontu.
|
|
|
Peioren artikulua agertu ostegun
|
berean
Frantsesek egin du mintzaldi bat aipagarria Batikanon. Ez ote dugu GUK sinestea ematen, salatu duen
|
|
2015
|
|
|
–hitzak jaten ditu Mek, mingaina lodituta du?.
|
Bere
frantses arabiar dialekto puta horretan ez zioat koxkorrik ulertu.
|
|
|
Laborari familia batekoa, Larhun inguruan sortuak ziren bere burasoak eta bera ere Larhun inguruan hazi. Etxeko hizkuntza euskara izan zen, Eskolara joateko aukera ere izan zuen, eta
|
bertan
frantsesa ikasi. Herriko eskolara joan zen, Jules Ferryk sortu zituen errepublikako eskola horietako batera, eskola publikoa.
|
|
|
Oro har, adin gehiago duten laginetan testu antolatzaile gehiago ekoiztuak izan dira (etaorotarikoen multzoa beti kopurutsuena baldin bada ere beste multzoekiko, adinean joan araugero eta gutxiago ekoiztu dira, beste testu antolatzaileen ehunekoak goratuz). 10 urtetaneuskarazko testuetan Hazparnen helduaren ereduetan bezainbat testu antolatzaile ekoiztu da (ipuina kontatzeko erabili diren hitzetatik %18, 1 ziren), Miarritzen pixka bat gutxiago (%14, 6). Adin
|
berean
frantsesezko ipuinetan Hazparnen da testu antolatzaile gehienik ekoiztu (%13, 9), gero Miarritzen (%12) eta elebakarren laginean (%10), helduak bataz bestekoan %10, 8 ekoiztudituelarik.
|
|
|
Nigeriaren inguruko herrialdetan (Mali, Txad eta beste) hura delakotz ofiziala. Auzoekin harremanak erretxago
|
beraz
frantsesa badakitenentzat. Batzuk nahi lukete frantsesak ofizialtasuna ukan dezan inglesaren aldean bainan orainokoan segurik ez dute ardietsia.
|
|
|
Baina euskaraz ari garelarik, ez dugu erranen" Dax-era noa" edo" Bordeaux ko norabidea" baizik eta" Akizera noa" eta" Bordeleko norabidea". Zergatik
|
beraz
frantses izena soilik agertu?
|
|
|
1880 an zen hori erabaki, uztailaren 14 a izanen zela Frantziaren besta eta
|
beraz
frantses guziena ere... Aurten, beti bezala, izan da ospakizun frango:
|
|
2016
|
|
|
Ez dute sentitzen hegemonia frantsesak eten bat eragin duenik, enekin euskaraz segitzen dute normaltasunez baina gero haien ingurua sumatzen da frantsesa dela. Gamueko lekuko batek esaten du" herriko gazteak pilotan ari direlarik frantsesez entzuten' tut", esan nahi du frantsesera lerratu direla baina hori ez litzateke posible lekuko horrek berak
|
bere inguruan
frantsesez egin ez balu. Etena gertatu da, gertatzen ari da, gertatuko da, etxetik etxera aldatuko da, baina horrek barrenean eragiten duen oinaze edo pozaren berri ez dugu garbi ikusiko nola den ez bada horretaz lan xehe bat egiten.
|
|
|
Judutasuna erlijio modura ulertzen zuten mendebaldeko juduek. Juduak ziren, baina, era
|
berean
frantsesak, britainiarrak?, eta ondorioz tokian tokiko gizarteetan barneratuta zeuden. Hala ere, ideia antisemitak oraindik bizirik ziren.
|
|
|
Bainan frantsesak ausartago izan ziren, urte guti barne erroak egin zituzten han gaindi, hango erregetxo batzu polliki balakatu, emeki emeki zinez nagusi jarrri. Gabon bilakatu zen
|
beraz
frantses kolonia bat. Hori 1886 an.
|
|
|
Hiru aldiz aipatua dugu jadanik sail huntan
|
berean
frantses telebixtan muntatu lehiaketa berezi hori, zoin ditazkeen Frantziako herri pollitenak edo (eta) maitatuenak. Azkenik aipatuak Rocamadour eta Nonza, guhauri biziki gustatuak sailkapena agertu zuten emanaldian ikusiaren argitarat.
|
|
2017
|
|
|
Euskal nazio bat formatzen zuten kontzientziarik ez zuten. Kontraesanik izan gabe, posible zitzaien beren burua euskalduna ikustea errotik, eta aldi
|
berean
frantses herritar. Aita izugarri euskalduna nuen, baina bitxia eginen zitzaion ez zela frantsesa erratea.
|
|
|
Orain, Iruñera bueltatu denetik hilabete eskas batera, dagoeneko baditu dozena erdi familiaren seme alabak bere ardurapean. Mariak berak uzten dio gelaxka bat, Sarasateko etxean" liburutegia" deitzen dioten hori,
|
bere
frantses klaseak emateko. Isabelen gusturako liburu gutixko ditu hain izen handiarekin bataiatua izateko.
|
|
|
Frantsesen ohiko ekipamendua bikoitza izaten zen, 30 kilokoa. Gerrillarien ibilaldiak luzeak izaten ziren, inoiz 60 km-tik gora, egun
|
berean
frantsesei bi aldiz erasotzeko edota haien zalditeriatik korrika alde egiteko.
|
|
|
Bigarren etsenplutzat Tolosako olerki lehiaketak 1323tik antolatzen dituen" Lore Jokoen Konpainiari"," Academie" maila ematen dio 1694an, baina okzitaniera hortik haizatuz, eta honen aldamenean hor zegoen frantsesari monopolioa emanez. Hasieran dena okzitanieraz egiten zuten, gero bi hizkuntzetan, eta hortik aurrera
|
beraz
frantses hutsean. Azkenean XIX. mende bukaerantz, Frederic Mistral idazle handiak lehenbizikoari frantsesaren mailan Akademia horretara itzultzea erdietsiko dio, Mireilho poema erraldoiaz literaturako Nobel saria 1904an irabazi aurretik.
|
|
|
Bainan Hendaiatik hurbildu naiz ziotenek erran nahi zuten" Hendaiarat joan naiz" edo" Hendaiarat etorri naiz". Hitz berek ez dute hedadura
|
bera
frantsesez eta euskaraz.
|
|
|
Hango bereko jendeaz hanbat axolatu gabe, askok diotenaz batere axolatu gabe berdin! Duela bost mende hasi zen ixtorio hoHan jarri ziren nagusi inglesak, holandesak, portugesak eta
|
beraz
frantsesak. Bakoitxak bere eremua mugatuz eta orduko mugak beti hor dira.
|
|
|
Bizkitartean, besterik ere entzuten da eta huna zergatik: ugarte koxkor hori frantses ekarria izanez inguru guziko itsasaldean ikaragarriko eremua gisa
|
berean
frantses ekarria da. Zernahi arrain izaiten da hor gaindi.
|
|
|
aipatzen baita Soluco enpresaren bizia. Soluco, izena
|
bera
frantsesa, moldatua izana laburbilduz" Societe Luzienne de Conserves". Soluco izena aditu orduko, gogorat heldu da Andre Ithurralde zena.
|
|
|
Horra nun
|
beraz
frantses armadako aitzindari handienak, Pierre De Villiers jeneralak, bere kargua utzi duen, untsalaz urte bat behar zuena oraino atxiki, eta hori, gauza den bezala erraiteko, Emmanuel Macron presidentarekin hizkatu ondoan... Duela doi doia bi aste nork erranen zuen holakorik funts hortan gertatuko zela?
|
|
2018
|
|
|
Ber lana egiten du Calais aldean, haatik ifrentzuz, Ingalaterrako bidea hetsiz erresuma horren zerbitzuko: lan tzarra
|
beraz
frantsesentzat, berearekin aski ez balute bezala.
|
|
|
Europak herabeki 2030 urteraino luzatua du plastiko estalki guzien berziklatzeko epea.
|
Bere aldetik
frantses estatuak, aitzinean dela erakusteko bederen, 2025 urteko nahi lituzke plastiko estaliak oro arratratatu, nola den jokatu teknikoki ez dute erranen martxo arte. Azen ontzeko, Xinak erabakia du orain arte begiak hetsirik hartzen zituen 24 hondakin bereizi ez dituela gehiago sartzera utziko oraindik aitzina.
|
|
|
Gizonak aurpegiko gihar bat ere mugitu gabe entzun zuen azalpena, eta ondoren isilik geratu zen, lehen bezala, begirada Iratigandik Eñaut eta Aloñagana eraman bazuen ere. Aloñak azken asteetan presaka freskatutako
|
bere
frantses ondaretxora jo zuen eta erantzun bat osatu.
|
|
|
aitarekin Irati, gurasoekin Jean Marc, seme bakarra baitzen bera ere. Horrez gain, Irati Nantesera joatekoa zen hurrengo ikasturtean, Erasmus programan bera ere, maitearen ondoan jarraitu ahal izateko,
|
bere
frantses maila hutsaren hurrengoa zen arren.
|
|
|
Batzuek frantses identitatea dute, beste batzuek espainol identitatea eta beste batzuek euskal identitatea. Badira, bistan denez, aldi
|
berean
frantses eta euskaldun sentitzen direnak edo espainol eta euskaldun, Frantzian edo Espainian sortu eta Euskal Herrian bizi direlako, eta euskaldundu direlako, edozein etorkini bere sorterriko identitatea ukatzen ez zaion bezala. Badira Euskal Herrian sortu arren, beren burua frantses edo espainol ere sentitzen dutenak (edo frantses edo espainol bakarrik):
|
|
2019
|
|
|
ANTZEZLAN ARGENTINARREN FESTIBAL BAT, Les Translatines, zegoen Iparraldean eta OA-k berarekin joateko eskatu dit. Ostiralean Rafael Spregelburg en Buenos Aires obra ikusi dugu, Baionan bira bat eman, pizzeria batean afaldu, Aviron Bayonnais en partidua telebistatik erdi ikusi, partidutik atera zirenekin nahas kopa bat hartu, aterpera itzuli, Marseille eta Niceren arteko herri bateko surflari batekin lolekua konpartitu aterpean, beraren laguna egin,
|
berarekin
frantsesa praktikatu dugu, hizkuntza, hurrengo egunean Baionako denda bitxiak bisitatu (liburu zaharretako bi, MSO k OA-ri esondatutakoak, denda cool batzuk, jatetxe txukun bat, balizko artikulu baterako...), Miarritzera joan, hurrengo antzezlana, Dolor exquisito ikusteko (Miarritzen galdu ginen eta agure dotore batek lagundu gintuen txaleten labirintoan zehar eta, Iruñekoak ginela jakinda, Pabl... garagardoa granadinarekin, goxoegia aukeran, aterpera itzuli, afari legea egin, gosaldu gabe eta erlojuko ordua aldatu gabe hurrengo egunean etxera itzuli.
|
|
|
–Eta hori
|
bera
frantsesez esatea ez al da paradoxikoa? –galdetu dio orduan lehengo mutil berak.
|
|
|
Erraz itzuliko zituen hiztegiaren laguntzarekin.
|
Bere
frantses maila ez zen Jose Carlosi le ruban eman zion mutil iharrarena, baina ona zen halere.
|
|
2020
|
|
|
Errusiar arteak (iraultza sobietarraren suak oraindik berotzen zituen gerraren garai izoztuak...) nahiz frantses arrazionalismoaren aurkako jarrera militanteak Dada zein Cabaret Voltaire izeneko aldizkariak kaleratzea eragin zuten. Dada hitza
|
bera
frantsesa dugu eta" jostailua" besterik ez du adierazi nahi. Ildo horretatik, dada arteak testuingurutik at ezartzen ditu bere ekoizpenak, kasualitatearekin jolasean betiere.
|
|
|
Baina pentsa dezagun Kafkarengan, adibidez, alemanaren, yiddisharen eta txekieraren artean. Edo Borgesengan, gaztelaniaren eta ingelesaren artean; are tentatuta nago Cortázar hor sartzera, eta
|
bere
frantsesa, bere itzultzaile izaera... Edo Mavis Gallant kanadarra, ingelesaren eta frantsesaren artean.
|
|
|
Segurantziari datxekon patxaran, eta patrika beteari datxekon irmotasunean, bere abotsa entzuten bide zuen, eta bere hitzak ongi neurtzen.
|
Bere
frantsesak Paris' ko doiñua zuen. Bere jazkera, snob izan gabe, dotorea zan, eta oso berrizalea.
|
|
2021
|
|
|
Ikasleok binaka geunden: bata besteari euskaraz mintzo, eta bestea
|
berari
frantsesez! Bi hizkuntzetan oso zaila izan zitzaigun elekatzea!
|
|
|
Antsok, hainbat urte gazteagoa izanagatik, biziki erakartzen du narratzailea, baina ikertzaile euskaldunak eskaintzen dion gauza bakarra proposamen ausart bat besterik ez da: argitara dezala Ramon Saizarbitoriaren lanetako bat, Antsok
|
berak
frantsesera itzuli duena narratzaile kritikari argitaldariak irakur dezan, bide batez, Saizarbitoria Frantziako literatur sisteman sartzeko.
|
|
|
|
Beraz
frantsesa bera ez dugu aztertuko hemen eta ez ere etorkinen hizkuntzak. Gure aipagaia Frantzian usuenik les langues régionales1 deitu diren hizkuntzak, euskaraz eskualdeetako hizkuntzak, izanen da.
|
|
|
Nik, aukeran, gogokoen dudan pieza beti izan da Satieren Gymnopédieak, duda izpirik gabe, hain zuzen ere, Salaberri handiaren ilobak, Donostiara bere eskolak jasotzera nindoala, erakatsi zidana. Gure amari ere atsegin zitzaion Satie delakoa, frantsesa zen guztia gogoko zitzaionez, baina gorra baino gehiago, oso burugogorra zen, ez zuen Satie bezainbeste maite, ez behintzat Beethoven eta Chopin maite zituen heinean, azkeneko hau ere, nola ez, bera hain frantses zalea izanda,
|
bera
frantsesaren propiotzat zuena polito betetzen zuen-eta, musika arina, atsegina, liraina, ez ahaztu nire ama Bordeaux, Bordele inguruko herrixka batean Moliereren hizkuntza ikasitakoa. Satieren musika hotzegia, hitsegia, askotan ere astunegia zela zioen, bereak bezalako belarri finek ordea Beethoven eta Chopin nahiago zituzten.
|
|
|
Eta hori guztiaz gain, haren aitatxi ere euskalduna zen, Rostegi abizenekoa, Nafarroa Behereko Jutsi herrikoa. Eta, batez ere, horrek kiskaltzen zion barrena,
|
bera
frantses eta giristino ona baitzen, eta ezin zuen eraman zainetan euskal odola edukitzea. Hori dena zuen barruan bor borka, eta horiek guztiak desagerrarazteko grinak barne barnetik erretzen zuen.
|
|
|
Are gutxiago kontuan izanda ugariak direla hizkuntza bien arteko tranpa semantikoak edo lagun faltsuak. Horrela deitzen omen dira itzulpengintzan, argi dagoelako ez direla gauza
|
bera
frantsesezko exprimer (adierazi) eta gaztelaniazko exprimir (zukutu). Horiexek dira itzulpenetako lagun faltsuak, eta lotsarik gabe agertu dira emanaldian zehar, jatorrizko testua desitxuratu, zapaldu, birrindu, suntsitu eta guztiz ulertezin bihurtu arte.
|
|
2022
|
|
|
Euskara ikastaroa ere entzungai dute, Gure Irratiak ekoitzitakoa eta Radio Kulturak sarean eskegitakoa. Interesgarria iruditzen zait Iparraldekoek saioarekin euskaraz ikastea, Hegoaldekook bitartean saio
|
berarekin
frantsesez ikasteko.
|
|
|
Baina pentsa dezagun Kafkarengan, adibidez, alemanaren, yiddisharen eta txekieraren artean. Edo Borgesengan, gaztelaniaren eta ingelesaren artean; are tentatuta nago Cortázar hor sartzera,
|
bere
frantsesa, bere itzultzaile izaera... Edo Mavis Gallant kanadarra, ingelesaren eta frantsesaren artean.
|
|
|
Zure presoa harro egongo da zutaz! , eta negarrez hasi zen, ez berak inor preso zeukalako, aspalditxo pasea baitzuen senarra edota semea ere gerran edukitzeko adina, baizik aurreiritziak pasioak baino iraunkorragoak direlako, eta
|
bera
frantses zintzoa eta sentimentala zelako.
|
|
|
Eta ez zuen ahalkerik hazi behar frantses edo espainol izateak, ardurenean, ohartzen nintzenez, Iparraldekoek zutela beraien frantsestasuna gordetzen, frantseskeria erraten zen mespretxu pixka batez, Iparraldekoek zuten Hegoaldekoekin biltzean, rrr lakarrez eta aditz zein hitz bereziz hanpatu euskalkia baztertzen, hizkuntzatik
|
beretik
frantsesak zirela susmatzen zelako. Muga mentala ezabatuko bide zen nortasunen arteko tratamenduen berdintasuna erdietsiko genuenean, hau da, espainoltasuna eta frantsestasuna biak, euskal nortasunaren zatitzat kontsideratuko zirenean, biak hein berean, bata bestea baino apalgarriagoa izan gabe eta alderantziz.
|
|
|
Burujabetzaren deklarazioa
|
bera
frantsesez egin zuten erreboltaren gidari mulato eta beltz kreole hiztunek. Guhauren hautuetan badira gakoak.
|
|
2023
|
|
|
Denbora
|
berean
frantses gobernuak Lurraren Altxamenduak deitu taldea legez kanpo ezarri du.
|
|
|
|
beren artean
frantsesez mintzatzeko ohidura zutela, ikusgarriari esker berriz lortu dute. " Euskaraldia" kanpainari esker euskaraz mintzatzeko kontzientzia hartu zutela gehitzen zuten.
|
|
|
Lehen ere egona naiz Baionan, jaietan, hiria txuri gorriz janzten denean nolabait esateko, Sanferminen eskarnio izan nahi duenean, klixez betetzen denean zezenketak buru. Oraingo hiri lasai eta erdi huts hau guztiz nahiago dut
|
bere
frantses xarma probintziano peto petoaz, jaietan eraldatzen den makro mozkortegia baino. Orbe karrikara heldu gara, ezin ez erreparatu dendetako erakusleihoetan, ezin ezetz esan ere Frantzian ez gaudenik.
|
|
|
«Aitarentzat patoisa zerbait zaharra eta itsusia zen, besteak baina gutxiago izatearen seinale bat. Harro zegoen hizkera hartaz neurri batean libratu izanaz;
|
bere
frantsesa perfektua ez bazen ere, frantsesa zen». Eta, «arretaz hitz egiten zuen beti, sekulako beldurra zion hitz okerrari».
|
|
|
|
Berak
frantsesez hitz egin digu, gaztelaniazko itzulpen idatzia lagun, eta beste guztiak Argentinako erdaraz mintzo dira, eskuko mikrofonoa txandaka erabiliz, bi orduko emanaldi osoak erabateko izaera deklamatiboa izan duelako, halako moldez non antzezleen arteko dialogoak ez baitira une batez ere existitu. Hautu narratibo astun eta bizigabe horri nolabaiteko arintasuna ematearren, egurrezko egitura zirkular handi batek presiditu du taula gaina, bira geldo geldoak etengabe eginez:
|
|
|
Horretarako gerrillari talde sakabanatuak bildu, arerioei eraso, eta, horren ostean, gerrillariak talde txikietan berriro sakabanatu zituen Nafarroako baso eta mendietan desager zitezen. Tiermas de Aragoneko zubia defendatzeko erabili zuen jokaldi hori lehenbizikoz, handik frantsesak Zangozaraino jazarri zituen eta gero Irunberriraino, harik eta Mina ere modu
|
berean
frantsesek jazarria izanik bere gizonak sakabanatu zituen arte.
|
|
|
Frantziako koroaren menpean zeuden populazio guziak iraultzak masa bakar batean urtu zituen; eta hori lortu zuen nazio burujabearen mozkorraldiaren103 bidez. Bortxaz frantses bilakatu zirenak beraien nahiaz bilakatu ziren; frantses ez ziren anitzek frantses bilakatu nahi zuten; izan ere, ordutik
|
beretik
frantses izaitea nazio burujabe izaitea zen; eta populu guziak denetan burujabe bilakatu nahi izan balira, espero zen bezala, Frantziak ez eiki zezakeen gal horretan hasi izanaren ospea; gainera mugek ez zuten gehiago garrantzirik; arrotzak ez ziren tiranoen esklabo gelditzen zirenak baizik. Zinez arimaz errepublikarrak ziren arrotzak ohorezko tituluz gogotik frantsestzat hartuak ziren.
|