|
2022
|
|
|
Baina mezuaren mamia lauso tu besterik ez du egiten ezezkako adierazpenak. Baiezka emana
|
behar
du izan, mezua gardena eta argia gerta dadin.
|
|
|
Hitz elkartu bizigabeetara etorrita, ez genbiltzake zuzen, erregesagarra sagar motari aldamenean* erreginasagarra asmatu behar bagenio; ezta ere bi de beretik, Isabel erregina Katolikoa Gernikarako Foruak zin egiten etorri zenean oinkatu zituen* erreginabide bateiatu
|
behar
bagenitu.
|
|
|
Baina momentuko auzi puntua, ordea, errege etxe ala erregina etxe
|
behar
lukeen dugu, Ingalaterrako burua erregina izanik, eta ez erregea. Erreginaren gizona, albo laguna, ez da errege, dakigula.
|
|
|
Baina eluredo euri egitea momentukoa ez denean, lehengoa denean eta ez oraingoa, elurra egin du diogu, eta gerokoa denean ere egin erantsita: elurra egin
|
behar
du edo elurra egingo du. Lazarraga poeta arabarrak, herri poesiaren baliabidez kantatu zuen bezala:
|
|
|
– Hasiberri saria ere erabili izan da, modu ironikoz, halakoek jasan
|
behar
dituzten okerkeria edo bihurrikeriak izendatzeko. Izan ere, sariak, edo saritzat ematen direnak ez dira beti pozgarriak izaten...
|
|
|
Beste zein aukera eman daiteke, ordea, ezkutuko apuntea delako hori izendatzeko? Onar dezagun osagai biko hitza
|
behar
duela izan. Bigarren osagaitzat paper hitzak balio dezake, lehendik berri-paperak, bertso-paperak, kopla paperak edo kantu paperak garatu diren antzera.
|
|
|
presentzialak, ez presentzialak, erdiz erdi? Nola esan
|
behar
ditugu hitzok euskaraz?
|
|
|
Lehengo ostiralean, ordea, osasun lokarri entzun diogu Urkullu jaunari. Zertara jo
|
behar
dugu?
|
|
|
jasangarria. Denak izan
|
behar
du jasangarria: garapenak, energiak, elikadurak, naturak..., ekonomiak oro har.
|
|
|
—Aste honetan Madrilgo Kongresuan urte luzez aritutako gure lankide bati kontsulta egin diote, Maritxel Batet politikariak Gabonetarako mezua euskaraz ere zabaldu nahi omen zuelako. Zer idatzi
|
behar
zuten galdetu zioten, baina zehaztapena eginda: ez zutela kristau kutsurik nahi.
|
|
|
" Zorionak eta urte berri on!" formula horrekin, urte berriaren etorrerari ematen zaio lehentasuna, hots, estreinatu
|
behar
dugun urte berriari. Eu ropako bes te kultura batzuetan ere pisu handiagoa du urte berriari ongi etorria egite horrek.
|
|
|
—Hasteko gogoratu
|
behar
dugu, hizkuntza batetik bestera kontzeptu batzuek ez ohi dutela ordain oso osokorik. Ordain hitzak ez dira beti guztizkoak, %100ean egokitzen direnak.
|
|
|
Aita santua," po pe"," papa"..., gizonezkoen izendapenak dira. Aita santu Erromakoak giza se mea izan
|
behar
du inolaz ere. Emakumetzat izendatzen dena elizan, ama Eliza santua da.
|
|
|
Hotz izena aditzaz elkartzen denean, honelako uztardurak gertatzen dira: Hotzak hil
|
behar
gaituela, edo hotzak hilik gaudela entzuten da maiz; edo hotzak akabatzen gaudela.
|
|
|
Beste zein aditzekin darabilgu? Hotzak igaro
|
behar
gaituela edo hotzak pasaturik gaudela esaten da inguru batzuetan. " Dakutsunean pobre, bilos, gose, otzak igaro bat" idatzi zuen Frai Bar tolome idazleak (Ikasikizunak, I).
|
|
|
apunte papera. Hala, hizlari batek jendaurrean hitz egin
|
behar
duenean, jendeak ez ikusteko moduan zirriborro gisa darabilena.
|
|
|
Mailegu izen honen
|
beharra
du euskarak ere bolkan fenomenoarentzat. Baina again, honekin lehian, jalgitze edo jalgidura izenak ere bideragarri lirateke.
|
|
|
·" Sombrero". Gerizpetan egon nahi duenak gerizagarriren bat
|
behar
du no lanahi ere, burua estalpean izateko. Gaztelaniazko" sombrero" delakoaren ordain zaharra dugu kerizgarri hitza, Juan Antonio Mogel idazleak aspaldi proposatu zuena:
|
|
|
—Zalantza sortu zaigu gure lantaldean, Korrika abiatuko den herria aipatzera koan. Indarra non jarri
|
behar
dugun. Garés esatea gomendatu digute, bertakoek hala diotela-eta azpimarratuz, baina boteprontoan Gáres esateko joera ere sumatu dugu, natural natural irteten zaigu.
|
|
|
" Espezieak azkartasunez desagertzen ari dira". ʻTasunkeriarenʼ kontrako txertoa hartu
|
behar
duzue, EIko kazetari estimatuok".
|
|
|
Goresmenak ur horien bilatzaile izan den Adolfo Arejitari, eta betoz tanta gehiago, ur isuri sendoa
|
behar
baitugu euskararen iturrian.
|
|
|
Hezkuntza izan daiteke bilduma honen bigarren helburu bat. Gizarte gaiei guz tiz irekita egon
|
behar
duten hezkuntza programetan eta euskaraz adierazi be har direnetan, material lagungarria izan daitekeela pentsaturik jardun dugu.
|