|
2000
|
|
|
Hezkuntza, hedabideak eta administrazioa lekuan lekuan landu beharreko esparru horien lekuko dira. Euskal herrietan umea euskara batuan bakarrik hezi behar ote den, euskara batuaren esparrua ere mugatua den gai batzuetarako, bestetzuetan berbetarako ez eze alfabetatzeko
|
beharra
ere ez ote litzatekeen komeni...
|
|
|
Jaialdietako formula zaharkituarena izan daiteke egia agian baina baita jaialdiak saltzen asmatu
|
beharra
ere ez da gutxiago. Oraindik jaialdia egoki saltzen bada, jendea biltzen da, bertsolaria motibatzen da eta jendeak ongi pasatzen du.
|
|
|
Ondoren, mundializazio prozesuak ekonomian, gizartean eta kulturan izandezaketen eragina aztertu dugu. Esan
|
beharrik
ere ez dago, zientziaren eta, batezere, teknologia berrien garapen itzelak modu erabakigarrian eragin duela behin etaberriz aipatzen ari garen, burujabetza, kontzeptuaren debaluazioa.
|
|
|
Bakarrik faltako litzateke, guztion arteanmesedea baino areago kaltea egitea, Txillar kritikoa eta polemikoa isilaraziz. Baina hauguztia esateko
|
beharrik
ere ez dagoela uste dut, oraindik ez baita heldu, zorionez, Txillarren alde kritikoa apalduko duen zerik.
|
|
|
EZ dizut oraindik erran, baina erran
|
beharrik
ere ez nizun ezen deabrua zela aita Bartolomeren buruko mina.
|
|
|
Hortxe, lehen orrian. Izena irakurri
|
beharrik
ere ez nuen izan, Ttipi zela jakiteko.
|
|
|
Neguan, etorri
|
beharrik
ere ez nukeen izanen. Oinarrizko datuak usadioko deiak eginez bildurik —Suhiltzaileak, Udaltzaingoa, Gobernuaren Delegazioa—, 450 karaktereko albistea argitaratuko nukeen, eguneko trafiko istripuen laburpenaren eta poliziak hiriko Alde Zaharreko gamelu tikien kontra egindako azken sarekadaren kronikaren artean.
|
|
|
Jaun andereok, gabon. Atzo ustekabeko adierazpen batzuk entzun genituen areto honetan bertan hasi da herri tribunala bildua zegoen aldera inguratuz eta besoaz zerua seinalatuz, eta hilkutxa hotz baten antzera utzi gintuzten gure akusatuaren frikunkeria gehiago ezagutu ahal izan genuen, baina iraganeko kontu horien
|
beharrik
ere ez dut nire alegatoa egiteko, zeren presidentearen oraina baita une erabakior honetan epaitzea dagokiguna. Hori argitu ondoren, eta, ezer baino lehen, oroitarazi nahi dizuet gaurko honetan EEBBetako presidentea epaitzeko bildu garela, EE BB e ta-ko pre si den te-a, alegia.
|
|
2001
|
|
|
Film hori, Sistiagak eginiko lehena, oso interesgarria behar zuen izan" munduaren zehar, txalo eta sari ugari jaso ondoren Donostian ikusi berri" zuela ohartarazten zien irakurleei Luis Haranburu Altunak. Haatik, nik ez nuen ikusi, eta barkatuko ote zait haren titulua ere ez badut aipatzen, lehen orrialde osoaz gain zazpigarrenaren pusketa dezentea bete arren, elkarrizketa luze hartan behin ere ez baitzen aipatzen film horren izenburua
|
behar
ere ez orduan, apika, hain ospetsua izanik seguruenik denen ahotan egongo zen-eta. Apustua egitea balitzait," Lan" izan zitekeela esango nuke, han hemenka horixe agertzen zelako izki larriz idatzia...
|
|
|
Pertsonaiak antolatzen du nobelari dagokion aurkezpen kronologikoa, berarentzat garrantzia duten pasadizoak soilik azpimarratuz. Esan
|
beharrik
ere ez dago, planteamendu hau zein urruti dagoen nobelako gertakari guztiak Jainko baten moduan antolatzen zizkigun ohiturazko nobeletako narratzaile orojakilearengandik. Arrazionalismoaren eta positibismoaren itzalean mundua guztiz menderagarria zekusan gizakiari kontamolde tradizionala, lineala, bazegokion, bi mundu gerrak jasan dituen gizaki etsituak bere existentziatik abiatuz egin dio aurre ulergaitz eta krudela bilakatu zaion munduari.
|
|
|
Pertsonaiak antolatzen du nobelari dagokion aurkezpen kronologikoa, berarentzat garrantzia duten pasadizoak soilikazpimarratuz. Esan
|
beharrik
ere ez dago, planteamendu hau zein urruti dagoennobelako gertakari guztiak Jainko baten moduan antolatzen zizkigun ohiturazkonobeletako narratzaile orojakilearengandik. Arrazionalismoaren eta positibismoaren itzalean mundua guztiz menderagarria zekusan gizakiari kontamolde tradizionala, lineala?
|
|
|
Liburuari dagokionez irakurri
|
beharrik
ere ez da izango. Izotza bezalako nobela irakurtzea izotza jatea bezalakoa izango baita, jan eta aseko ez zaituelako.
|
|
|
Ez dute euskaltzale guztiek idazten jardun beharrik. Denek bat batean filosofiaz mintzatzen hasi
|
beharrik
ere ez. Badago lanik aski euskaltzaleen  tzat horretaz kanpora euskara gordetzeko eta zabaltzeko.
|
|
|
Ez da hitzak bere onetatik atera beharrik, zuzen ugari esku artean dauzkagunean batez ere. Sagarra" ukañi"
|
beharrik
ere ez, euskaldun guztiek eskaini egiten baitute.
|
|
|
1787ko hitzaurreak egoera berri bat islatzen du. ...ta zabalagoa da, eta argitalpen berrian Kantek zenbait atal berridatzi zituen, edukia oro har berdina bada ere (‘idealismoaren errefusapen’ labur bat soilik gehitu zuen, Kantek berak aipatzen duen legez; horretaz gain, barne garapen sotilago bat ere nabarmentzen da), aurkezpenari dagokionez asko baitzegoen egiteko (nahiz eta berak aitortu ezinezkoa dela kritika inoiz herrikoia bihurtzea;
|
beharrik
ere ez!). Hitzaurre berriak konfiantza berri bat islatzen du, ausartagoa da eta oso sonatuak bihurtu diren ideiak aurkezten ditu.
|
|
2002
|
|
|
Hasteko, jende gehienentzat ezezagun gara euskaldun bezala. Euskaldunok beti gutxiengo bat izan gara Erriberan, hori esan
|
beharrik
ere ez dago, baina gainera gauzak asko politizatu dira azken urteotan eta nahasketa ekarri du horrek. Alde batetik ezagutzen naute pertsona bezala, ezagutzen gaituzte, eta naturaltasunez onartzen gaituzte; baina beste aldetik telebista eta komunikabideen eragina hor dago, eta gurekiko jendea nahastuta dagoela esango nuke:
|
|
|
Horrela, egungo egunean, milioika euro zor dizkio administrazio horrek Hobetuz erakundeari. Jaso beharrekoa, esan
|
beharrik
ere ez dago, langileek eta enpresek pagatutako kuotetatiko dirua da, eta, horrenbestez, eman dutenen jabetzakoa. Bada, katramila horretan, sindikatu abertzaleek Hobetuzen eskubideen defentsan ari diren bitartean, ez adituarena egiten duten sindikatu espainolek, hobeto baitatorkie Forcem dagoen dagoenean mantentzea.
|
|
|
Eskubidez dagozkio 92 artikuluaren aplikazioa eta libertateko bizimodua, eta eskubidez dagokio, berebat, kondizio horien ondoriozko bere patologiaren behar bezalako jarraipena. Esan
|
beharrik
ere ez dago, espetxeko baldintza higieniko sanitarioak, hango elikadura eta bizitzeko kondizioak... oztopo larriak dira Bautista sendabidean jartzeko. Bestela esanda, espetxean den bitartean, ezinezkoa da jarraipen mediko psikologiko egokia egitea, baita eskakizun dituen erizaintzako zaintza bereziak ematea ere
|
|
|
13 Edozein kasutan, ez nuke atal hau amaitu nahi igoera kualitatiboaz mintzatu naizenean gehiegi nabarmendu ez dudan kontu bat aipatu gabe: esan
|
beharrik
ere ez dago kaleratu diren emakumezkoen lan guztien kalitatea ez dela, inondik ere, maila berekoa izan. Emakumezko guztiak zaku berean sartzen dituzten hurbilpen kritikoak kritikatzen ditugunok argi utzi behar dugu maila duineko lanen ondoan (Oñederraren nobela, Meaberen poema liburua, Rozasen narratiba, Urretabizkaiaren azken nobela....), hala moduzko lanak ere kaleratu direla (adibidez, Gutiziak [Txalaparta, 2000] liburuan barneratu ziren ipuinak, ez ziren, kalitate maila berekoak).
|
|
|
Aris. Erran
|
beharrik
ere ez.
|
|
|
Horrez gain, jangaiak ekartzeko ere ez omenzen haien beharrik, Gaztelatik nahi adina ekar zitezkeelako edo bestela nahikoazelako elikagaien jatorriko Estatu edo herrialderen batekin hitzarmen bat egitea.Gainera, horien ordez burdina edo bestelako gaiak eraman beharrean, urre etazilarra eramaten omen zituzten. Haien arrantza ekoizkinen
|
beharrik
ere ez omenzen, bertakoek nahi adina ekartzen baitzuten, eta gainera, gipuzkoarren laguntzarikgabe ez omen ziren gai izango jarduera hori egiteko, izan ere «aquella tierra se alimenta y puebla a la sombra, calor y regadios de las conveniencias de VS». Bestalde, Conversa hitzarmena elkarren arteko liskarrak ezabatzeko omen zen, baina 11.artikuluaren babesean ez zegoen benetako bakerik.
|
|
|
izena? eskatu
|
beharrik
ere ez duzu izango:
|
|
|
izena? eskatu
|
beharrik
ere ez duzu izango:
|
|
|
Zer edo norengandik ezkutatzen ziren, halere, ez genuen sekula jakiterik lortuko. Â
|
Beharrik
ere ez, laster galduko baikenuen interesa ezkutaketa jolas antzu haietan. Beren buruarengandik baizik ez zirela ezkutatzen erabaki genuenean, hain juxtu.
|
|
2003
|
|
|
Paretako nahiz eskumuturreko ordulari arruntak ez dira horren zehatzak inondik ere, eta egia esan,
|
beharrik
ere ez. Baina aplikazio teknologiko ugarik hegazkin eta itsasontzi, satelite edota misilen gidaritzarako erabiltzen direnek, esate baterako ezinbestekoa dute zehaztasuna.
|
|
|
Aipatu
|
beharrik
ere ez dago, erdialdeko euskararen ezaugarriak dira azken baten nagusi Oskillasoren" euskara osotu" horretan ere, Azkueren ahaleginean bezala. Morfologia, sintaxi zein lexiko ezaugarrien portzentaiak ateratzera joko bagendu, duda barik erdialdeko ezaugarriak nagusituko lirateke bazterretako guztien gainetik.
|
|
|
Beltza da, beltza duzu, beltza besterik ez zuretzako. Beltza duzu lagun bakarra eta gehiagorik
|
behar
ere ez, gainera. Kotoi beltza; iluna baina samurra, babesgarria, aterpe, abaro...
|
|
|
Ez daukat ezer ez zela gertatu kontatzeko gogorik.
|
Beharrik
ere ez. Ez al da sekula isilduko telefono madarikatua?
|
|
2004
|
|
|
Balore horiek estatu kide guztienak ere badira, aniztasuna, tolerantzia, justizia, elkartasuna eta diskriminaziorik eza ezaugarritzat dituen gizartean". Esan
|
beharrik
ere ez dago Batasunaren zabaltzearen kide berriak izateko hautagaiek balore horiek errespetatu dituztela, eta baita gaur egungo estatu kideek ere, dauzkaten barruko arazoak alde batera utzita.
|
|
|
Nahaste borraste, azak eta nahaste; egia ta gezurra nahastean, Simonek hitz egiten duenean. Urteberri egunez ez da periodikurik egoten baina,
|
behar
ere ez Ekidazun.
|
|
|
Esaiozu Beñati belarrira zurekin atera nahi duen, ea zer esaten duen. Zuk ez daukazu zilborrean pirtzinik, baina
|
beharrik
ere ez, nonbait. Zuk goraxeago dituzu Beñat liluratzeko beste bi arrazoi.
|
|
|
–Beno, beno, ez duzu hain transzendente jarri beharrik, Aitor. Gaur nirekin buelta bat ematen baduzu, ez duzu nirekin ezkondu beharrik, eta Joanarekin haserretu
|
beharrik
ere ez. Nik nirea esan dizut.
|
|
|
Laster aplikatuko den lurzati berriaren ardatz nagusiek oso eduki zehatzak dituzte segurtasunari, trazabilitateari eta, batez ere, erantzukizunari buruz. Esan
|
beharrik
ere ez dago haren aplikagarritasunak elikagaien segurtasunaren ikuspegi zehatz eta integratua baldintzatzen duela. Aplikatzeko aukera baino lehentxeago, zalantzak sortu dira:
|
|
|
Komentatu
|
beharrik
ere ez egunkarietan eta aldizkarietan sortu zèn iskanbila. " Futbolaria uste genuena idisko bihurtu zaigu", zioen batek.
|
|
|
Nik ez nuen ezer ulertzen, ulertu
|
beharrik
ere ez, beharbada, zeren eta azkar baino azkarrago berotu baitzitzaidan ostera galdara... baina eta Montsek, eskua orain burura eramanik, beste ile bat kendu zidan bertatik, deux petits chéveux, bi ile ttiki...
|
|
|
Esan
|
beharrik
ere ez dut ezinezkoa egin zitzaidala lorik egitea, hain nindukan jelosiaren harrak bere menera, bihotzean kosk eta kosk: jiratzen nintzen alde batera, jiratzen bestera, ia mekanikoki, baina alferrik; goizeko hirurak aldean ate hots batzuk entzun nituen, eta, Nobel sariduna joana zela pentsaturik, Montse noiz iritsiko zain geratu nintzen; baina Montse ez zen iritsi; eta jelosiaren harrak are estuago hartu ninduen, eta are urduriago jiratzen hasi nintzen alde batera eta bestera... harik eta, hainbeste jira eta bira egin ondoren, izerditan hasi nintzen arte; egarriak hartuta, fanta edo coca cola bat edateko asmotan jaiki nintzen, baita emaztea zelatatzeko asmotan ere, jakina; goizeko laurak ziren eta etxeko edaritegirantz jo nuen, soinurik atera gabe:
|
|
2005
|
|
|
Afaltzera eta lo egitera, berriz, bakoitza bere etxera joan ohi zen, ekoizpen etxetik Donostia inguruko langileak hartzen saiatu baitziren. Ez zuten roulotterik eta hotelik izan, baina horien
|
beharrik
ere ez. «Aurrekontu baxuko filma eta gainera lehenengoa izateko, oso baldintza onetan aritu gara», esan digute zuzendariek.
|
|
|
Zertarako nahi dut, gainera, irakaslea, ezertxo ere ez banaiz? Jan
|
beharrik
ere ez dut izango, puntu bat banaiz? –konbertso bat bezala mintzatzen zen, zinez, Ines.
|
|
|
Ez zuen hitz gehiagorik egin.
|
Beharrik
ere ez, garbi baitzegoen zerbait gertatu zela, bai horixe! Jarraian, baina, izotzaldiaren erdian, su txiki bat sentitu zuen, amorruaren sua?, handituz eta handituz joan zitzaiona eta izotz guztia urtu ziona, bizpahiru segundoren buruan.
|
|
|
Baina Ametsengana zoriona banatzeko itzultzerakoan haren aurpegi kezkatua topatu du. Galdetzeko
|
beharrik
ere ez du izan, mutila berehala hasi baita mintzatzen:
|
|
|
Downloading... eta laukiz lauki betetzen doan marra urdina, prozesua betetzeko falta dena adierazten duena. Atetik ezin du irakurri ondo, baina
|
beharrik
ere ez du. Bere barnean badaki bere buruari onartzen utzi nahi ez diona:
|
|
|
Lehenago Naroa ez da konturatu sagu horrek ez duela kablerik. Antza,
|
beharrik
ere ez. Urkoren aurpegi kontzentratuari irribarre maltzurra antzeman dio.
|
|
|
" Testu zatiak" eta" iragarpena", beraz, ez dira inolaz ere esklusiboki euskalarien aztergaia, baizik eta baita autore honen pentsamendu antropologiko pedagogiko linguistikoa ulertu nahi duen edonorena ere. Esan
|
beharrik
ere ez dago, jakina, euskaldunontzat bi testu hauek, eta hauekin baita bere bestelako euskal ikerketek ere, interes berezia dutela eta, neurri handi batean, honengatik eskaintzen ditugula itzulita jarraian. Utz diezaiogun orain Humboldti" euskaraz" hitz egiten.
|
|
|
Hemen ere gogora ekartzekoa da, aldez aurretik eta orokorrean, haren ustetan hizkuntzak" paper garrantzitsuena" jokatzen duela pertsonen etengabeko humanizazio" prozesuan" eta, zehazki, bere bitartekaritza ezinbestekoa dela gizabanakoak bere" indibidualitatea" etengabe" unibertsalitatera" gerturatu ahal dezan113 Ideia nagusi hau xehatzerakoan esan beharra dago, lehenik, gizakiaren formazio prozesu hori neurri batean beronen ezagupenen zabaltzearen edo bere burua intelektualki garatzearen emaitza dela. Honen oinarrian," gizakiak" aurrera egiteko berez duen grina dago, hau da, honek ez du inoiz bere horretan geratzeko asmorik eta," barneko sakonenetik batasuna eta osotasuna" lortzeko helburua duelarik," bere indibidualitatearen mugak gainditu nahi ditu" 114 Apenas esan
|
beharrik
ere ez dago batasun eta osotasun hori lortzea" desideratum" baten moduko zerbait dela eta, egiaz, honetara zuzenduriko bilakaera intelektuala amaierarik gabeko prozesu bat bezala ulertu behar dela. Kontua da, eta hau azpimarratu nahi dugu orain," hizkuntzak era benetan itzel batean laguntzen duela" 115 hemen, are gehiago," hizkuntzak subjektibitatetik objektibitaterako igarotzea ematen deneko puntu nagusia osatzen duela" 116 Honi esker bakarrik ahal izango du gizabanakoak bere jatorrizko esparrua gainditu eta, aldi berean, printzipioz kanpotik datorrena barneratu eta berea egin.
|
|
|
Badaki herriko alkatearen eta abadearen ondotik eta sendagilearekin lehian, bizargina bera zela garai batean herri txikietako hirugarren botere faktikoa. (Aipatu
|
beharrik
ere ez dago aseguru saltzailerik onenak zirela antzina bizarginak, bizar labana zorrozten zuten bitartean galdetzen zutela," bizi asegururik ba ote duzu. Salduko nizuke bat, modu onean...
|
|
|
Billy Garlic, bai izen ederra. Bere potretari so egin
|
beharrik
ere ez dago Billy Garlic irabazle baten izena dela jakiteko. Kanadar baten kontra jokatzen omen du pisu astunetako finala.
|
|
|
Horretan lan egiten du Irungo diru truke kabina itxi zutenetik. Txanpon ezberdinik ezean, txanpon trukerik egin
|
beharrik
ere ez, ondorioz. Eta bera kale gorrira.
|
|
|
Lo egongo da kirofanoan, berdin zaiola esnatu edo halaxe jarraitzea. Ezer erabaki
|
beharrik
ere ez dauka, gainerakoek egingo dute hori bere lekuan. Medikuek iratzarriko dute agian, eta esango du" Oh putain!
|
|
|
Nola ez zekien, ordea. Non bizi zen edo non zebilen
|
beharrean
ere ez genekien. Orduantxe ohartu ginen guztiz ezezaguna zela guretzat.
|
|
|
Huts egin diot, ez dit Rivasen ipuina kontatuko.
|
Beharrik
ere ez. Susmoa dut Arsenio Iglesias Arteixoko azeriari eskaini diona dela.
|
|
2006
|
|
|
Esan
|
beharrik
ere ez dago Maiestate Horren Gobernuak azken hori aukeratu duela, eta hala egiteko parada izan du, legea hautsi gabe. Fidantzaren gaiak, jakina denez, lotura estu estuak ditu aurreneurrizko espetxealdiarekin, eta, fidantzaren gai horretan gertatzen den bezala, hemen ere ahaleginak egin dira justiziaren helburuak auzipetuaren eskubideekin harmonizatzeko.
|
|
|
batetik, erregeak modu pribatuan egiten zuena; bestetik, gortearen aurrean egiten zuena eta, azkenik, oturuntza nagusia, non langileen armada osoa eta jangelan oso erritual nagusia zabaltzen baitzen. Esan
|
beharrik
ere ez dago bai zerbitzariek, sukaldariek, maiordomoek eta zerbitzari helduek ondo ezagutzen zituztela beren eginkizunak eta betebeharrak, eta behar den isiltasuna eta eskatzen zuten jokabidea gorde behar zituztela. Hori bai, baziren zenbait atariko erregea otordu publikoetan bazkaltzen hasi aurretik, hala nola esku garbiketa, ogia mahai gainean jartzea okinak eta kapera errealeko prelatuaren bedeinkapena.
|
|
|
Hala ere, VPH bidezko infekzioaren ondorioz tumore bat garatzeko arriskua nabarmen handitzen da sistema immunea ahulduta baldin badago. Esan
|
beharrik
ere ez dago garapen bidean dauden herrialdeetan, osasun baldintzak eta HIESaren eragin handia ez direla, inondik ere, sistema immune ahaltsu baterako agertoki onenak. Onartu berri den txertoa, ordea, ez dirudi gehien behar den lekura iritsiko denik, ezin izango baita kostu handia onartu, 300 eta 500 dolar artean antzeko zenbatekoa eurotan.
|
|
|
Behin bapo afalduta, drag queen hirukote batek ikuskizuna egin zuen jatetxean. Giro horrekin esan
|
beharrik
ere ez dago jaia gaueko ordu txikiak arte luzatu zela. Zapatuan, gainera, aurreko gauekoak gutxi balira, lagunekin afaria egin zuten Elgoibarko Belaustegi jatetxean.
|
|
|
Ortega-ren asmo anbiziotsua, aldiz, sintesi handia da: ...berdin, halako soil den bezainbaitean zientziarik ez dena) filosofiarekin uztartuz, historia egiaz zientzia estrikto bihurtzea649 Argudiaketa hau hobeto bermatzeko, orokorki Ortega-ren positibismo eta materialismoaren kritikaz, eta zientzia eta filosofiaren elkar osagarritasun ezinbestekoaz, luzatu egin ginateke, baina horrek urrutiegi eramango gintuzke; zilegi izan bedi bestalde itxarotea, behar
|
beharrik
ere ez dagoela apika gure xederako.
|
|
|
Horrela igaro ziren arratsaren azken orduak; argia joan zenean irratiarentzako pilak bilatu genituen, baina topatu nituen bakarrak erdi gastatuak zeuden lehendik ere eta irratia isilik geratu zen handik gutxira. Haren
|
beharrik
ere ez txikizioa izugarria zela jakiteko: kanpoan euria ari zuen etengabe, munduaren berezko joera euria egitea balitz bezala.
|
|
|
–Niregatik joan
|
beharrik
ere ez daukagu. Berdin zait.
|
|
|
Hain segur ere haiek arinduko zioten irakurketaren nekea, baita, halakorik izatekotan, idazketarena. Beharbada horren
|
beharrik
ere ez zuen izanen. Zortzi hamar hilabetetik behin bidaia egiten zuen Zuberoako hiriburura, eta han zenbait egun egiten.
|
|
|
1569ko apirilaren hondar egunetan, Nabarrenkoxeko ateak ireki ziren ehunka biarnes izuturi sarrera ematearren. Abaurretarrek estutu
|
beharrik
ere ez zuten izan uholde horri leku egiteko: inork ez zuen borrero baten teilatupe berean ostatu hartu nahi.
|
|
|
Ez zuen gorpua Angelorena zenik esan; ezta arrainek baino lehenago torturek desitxuratu zutenik.
|
Beharrik
ere ez. Argi faltan ixten den lore bat bezala ilundu zitzaidan barrena, eta oinaze lausoa sentitu nuen, gaixotasun bat datorkizula abisatzen dizun gorputzaldi ondoeztua.
|
|
|
Hark ez zuen utzi gajoak.
|
Beharrik
ere ez zuen izan. Jokora zihoan batean harrapatu zuen autobusak.
|
|
|
Ba al dakizu zenbat jende etorri den niregana? Behin ere ez dut propagandarik egin, egin
|
beharrik
ere ez dut izan.
|
|
|
Eritasun hauek oso mikatzak dira. Benetan penosoak, baina zitalak, hitzetan nekez laburbil daitekeen zitalkeriaz beteak; gaixoarentzat, batez ere –esan
|
beharrik
ere ez zegoen–, baina zitalak, baita ere, gaixoaren inguru afektiboa osatzen dutenentzat. Gaia ezagutzen duenak aise ulertuko nau.
|
|
2007
|
|
|
AHTaren proiektuak kalte gehien eragingo duen herrietan izango dira Euskal Y-aren aurka egiteko eta Jaurlaritzaren jarrera salatzeko mobilizazioak: “Berehala gelditu behar dira lanak, AHTak ez ditu-eta betetzen tren sozialaren ezaugarriak; garraio
|
beharrei
ere ez die erantzuten”, sindikatuko idazkari nagusi Jose Elorrietak azaldu duenez.ELAren ustez, ingurumenean, gizartean eta arlo ekonomikoak “kalte eztabaidaezinak” eragingo dituen proiektuak “eztabaida” merezi du: “Demokrazia parte hartzailea daukan kultura sortu gura duen gurea lako herri txiki batean, herri galdeketa baten bitartez hartu behar dira halako erabakiak”.
|
|
|
Esan
|
beharrik
ere ez dago, jatorrizko hiztunak plangintzaren erdigunea izan behar dira. Eurek emango diete euskalduntze prozesuan daudenei beharrezkoa duten elkarreragina, eredua eta, nola ez, motibazio integratzailea.
|
|
|
Erritu hori zer izan zen, kontatu
|
beharrik
ere ez legoke, baina kontatu egingo dut hala ere. Ni neu biluztu nintzen lehenik, irudimeneko Inma biluzi baten ispilu bihurturik; gero, kulero eta bularretako haiek neure gorputz osoan barrena erabili nituen, neure azalean sentituz haren azalik mamiena ukituriko janzkiak; eta, ondoren, neure larru zati sentikorrenari helduz, erruki barik eragin nion taketari, gora eta behera, orro batean lehertu nintzen arte.
|
|
|
Nola da posible, planteatu du Locke-k, triangeluarena bezalako ideia (errepresentazio) orokor bat, «ez baita izan behar ez eslaia ez angelu zuzena, ez aldekidea ez isoszelea ez eskalenoa, baizik eta hauetako bat ere ez eta guztiak aldi berean»? 94 Jokoan Gorgias-en aspaldiko arazoa dago berriro, hots, gauza, ideia eta hitzaren arteko erlazio misteriotsuarena95 Gauzak berak beti partikularrak (singularrak) dira; ideiak, dio Locke-ren askaerak, «orokorrak dira, gauza partikular askoren ordezkari izateko eratuak direnean» (abstraikuntzaz); eta hitzak «ideia orokorren zeinu gisa erabiltzen direnean»96 Berkeley-ren aburuz Locke-ren triangeluaren bezalako «ideia abstraktu kontraesankor» bat absurdua da: ezin burura litekeen konposaketa da, eta
|
behar
ere ez dena ezertarako97 Locke-ren uste okerraren iturritzat hizkuntzak berak (lengoaia) eragindako engainua jotzen du, beste oker filosofiko anitzena bezalaxe98 Hume Berkeley-ri atxikitzen zaio, eta haren moldabidea («that all general ideas are nothing but particular ones, annex, d to a certain term, which gives them a more extensive signification, and makes them recal upon occasion other indiv...
|
|
|
Espazio politiko geografiko batean gehiengoa osatzen duen iritzi moldea beste batean gutxiengoa nola bihurtzen den ikusteak beldur apur bat ere ematen dio, agian, Arteta demokratari5 Ur horietan sartu baino nahiago du Artetak lanbropean utzi gai ontologikoa. Komenientzia hutsez, jakina, eta unibertsitateko irakasle bati eskatu behar zaion gutxieneko zintzotasun akademikoaren galeran, esan
|
beharrik
ere ez dagoenez.
|
|
|
Halaber, Antton Gomez Arcosen Ana Non ikusgarri kantatu eta dantzatuaren lilura bizitzea ikuslez lepo beteta zegoen Aizagerrea etxeko aitzinaldean, edo Amaren Alaba neskatila kantariak Mendia etxeko sabai zubitik Bernard Mancieten testu dramatikoa abesten entzuteagatik. Esan
|
beharrik
ere ez, zelako emozioz bizi izan zuten —etxebartar eta gaineratikoek— Lucien Larraus Ligi Jora etxeko semea Bereterretxen kantorea ematen, Etxebarreko hilerri harresi gainean alde batetik bestera ibilita, eta Ezpeidoia etxe entzutetsua urrunean baina pare parean zegoelarik.
|
|
|
Idazlan honen helburua, orokorrean, euskal hezkuntzari buruzko gogoeta mamitu dezaketen hainbat elementuren azterketa plazaratzea da, berori batez ere teoria pedagogikotik —eta ez hainbeste irakaskuntzaren praxitik— abiatuko delarik. Euskal Herrian, kasik esan
|
beharrik
ere ez dago, hezkuntza gaiak politikoki oso korapilatsuak eta mediatikoki oihartzun handikoak dira, hain zuzen eredu linguistikoen eta euskal curriculumaren inguruko eztabaidek, adibidez, behin eta berriz erakusten diguten bezala. Gure nahia, baina, ez da galdegai horiek zuzenean jorratzea eta horiei berehalako erantzun bat ematea —beroriek idazlan honetan kontsideratuko baditugu ere—, baizik eta horren guztiaren atzean dagoen problematikaren nondik norako funtsezkoenak argitzen saiatzea.
|
|
2008
|
|
|
Gorputz osoa anestesiatu
|
beharrik
ere ez dago:
|
|
|
Neguko hotzari ez dio beldurrik askatasunak. Behin, hotzera ohituta, txabolaren
|
beharrik
ere ez zuela ohartu zen, begiak iristen ez zitzaizkion sabai urdin edo izartu hura bazela nahiko muga tartean besterik jartzeko.
|
|
|
mundua ere ez zen, egia esan, mundua beti baita mundua esateko gai den hizkuntzarena, eta Beñardo ez baitzen hizkuntza arrotz hartan mundua esateko gai; ez zèn lurra zen gaztelaniarena, berak ere. Beñardok? bere baitan eraiki zezakeena, bai, baina ordura arte eraiki nahi izan ez zuena,
|
beharrik
ere ez; jakin minak. Nazariok eta Honoratok bazutenak, bultza zezakeen lur hura eraikitzera, baina bazituen aurreragoko baldintzapen psikologikoak, itxuraz:
|
|
|
Herrian, izan ere, apaizak zekien irakurtzen, medikuak zekien, idazkariak zekien, handik aurrera inor gutxik?
|
beharrik
ere ez, herritarren arazo nagusia eguneroko ogiarekin lotua baitzegoen. Zertarako luxu hura, izan ere, herritar bat baino gehiago bere behar primarioak bete ezinean bazebilen?
|
|
|
Beñardori noiznahi azaleratzen zitzaion, era batean edo bestean, ama izeben behar barru barruko hura; baina izeba Ursularen
|
beharra
ere ez zen txikiagoa, itxuraz, halako moldez, non, egun hartan ere, edo komunio egunaren bezperan, hobeki, mutilari jertse berri bat probatzen ari zitzaion, izebak berak egindakoa, loari lapurtutako orduetan?, honela hitz egin baitzion Beñardori, zirrarak eraginda:
|
|
|
bururatu ote zitzaion bat batean?), harik eta, behar zituèn hitzak ezpainetara zetozkiola, sosegura eta lasaitasunera egin zuen arte?:
|
Beharrik
ere ez, egia esan, eta, balizko lekuko batek ere duda izpirik izan ez zezan, Lurra bezain pisu handiko argudioa eman zuen, Lurra bezain biribila?: Jainkoak jainkozko bi alaba eman zizkidan?
|
|
|
Horretantxe egiten duzue kale denok, jaunak, lehenengotik hasi eta azkenekoraino. Nire esku balego, Smollett kapitainak ostera alisioetaraino ekarri arte itxoingo nikek, gutxienez; hala ez genikek kalkulu okerrik izango, eta egun osoa koilarakada bete urekin pasa
|
beharrik
ere ez. Baina bazekiat zer kastatakoak zareten zuek.
|
|
|
Bestalde, esan
|
beharrik
ere ez dago, bizkaitarrek eraman ohi zutela Zuzendaritza, Zuzendari bakoitzak izan zezakeen berariazko gisa batean. Arduradun hauen zerrenda ere eman daiteke:
|
|
|
(...) Irakasle izateko bizkaieraren ezagutza eskatzen da, baina gero ikasle irakasle arteko harremana, gurasoekikoa eta bertan ateratzen diren argitalpenetan batua bakarrik erabiltzen dugu(...). Haur Hezkuntzan bertoko euskara erabiltzen bada ere, idazkera lantzen hasten direnetik hemen ez da bizkaierarik lantzen eta
|
beharrik
ere ez dago, hemengo euskara moldea oso indartsua baita eta ez baitu galtzeko inolako arriskurik. Bestalde, batua lantzeko gune bakarra ikastola da11.
|
|
|
Ondoren, zerbitzu horiek posta elektronikoaren bidez baieztatzen dute bidalketa egin dela. Adibidez, Freefax, erabili ahal izateko erregistratu
|
beharrik
ere ez duen lekua. Estatu Batuetan, Kanadan eta Asiako eta Europako herrialde batzuetan erabil daiteke.
|
|
|
Hori bai, azkeneko metroetan ez du taldekideen laguntzarik izaten. Egia esan, une honetan, 23 urterekin, hainbesteko indarra du gorputzean
|
beharrik
ere ez duela.
|
|
|
Esan
|
beharrik
ere ez dago azken hauek izaten direla aukeraketa batean lehenengo baztertuak; gu, kultur talde txikiok, beti azkenak, ipurdi gizenak. Gurasoen eraginez edo autonomia osoz, hirutik bitan futbolaren eta dantzaren artean dantza utziko du mutiko/ neskatoak.
|
|
|
Hori da pista berritzaileon abantailetako bat. Bestetik, ez du hezetasunik sortzen eta mantentze
|
beharrik
ere ez du. Hauez gain, pista estali duen karpa Udalak erosi duela kontutan eduki behar da.
|
|
|
–Nik, berriz, ez dut zurea bezalako esperientzia bizitzeko aukerarik izan –hura esan ahala, baina, ezusteko urduritasun batek hartu balu bezala, markes jaunak bizpahiru aldiz itxi zituen begiak, itxi ahala ireki(" Baina aukera izan banu, zer...?" bururatu ote zitzaion bat batean?), harik eta, behar zituèn hitzak ezpainetara zetozkiola, sosegura eta lasaitasunera egin zuen arte–:
|
Beharrik
ere ez, egia esan –eta, balizko lekuko batek ere duda izpirik izan ez zezan, Lurra bezain pisu handiko argudioa eman zuen, Lurra bezain biribila–: Jainkoak jainkozko bi alaba eman zizkidan...
|
|
|
Gaztelaniarenak, aldiz, bide itsuak ziren Beñardorentzat, ulerkaiztasunaren horman bukatzen zirenak; Beñardok bazekien, bai, mundu haren berri –bazekien bazegoela gutxienez–, baina harresi batek inguratua zuen, eta ez zuen harresi hura baizik ikusten; gaztelaniaren jabe ez zèn heinean mundu itxi bat zen honek eskaintzen ziona: mundua ere ez zen, egia esan, mundua beti baita mundua esateko gai den hizkuntzarena, eta Beñardo ez baitzen hizkuntza arrotz hartan mundua esateko gai; ez zèn lurra zen gaztelaniarena, berak ere –Beñardok– bere baitan eraiki zezakeena, bai, baina ordura arte eraiki nahi izan ez zuena,
|
beharrik
ere ez; jakin minak –Nazariok eta Honoratok bazutenak– bultza zezakeen lur hura eraikitzera, baina bazituen aurreragoko baldintzapen psikologikoak, itxuraz: zertarako beste lur bat eraiki, euskararen lurra berea bazuen eta lur hartan norbait bazen, besteen aurrean?; ez al zen, bada, osaba Bixente harro agertzen noizean behin etxeko" bertsolari txikiaz", Beñardok aitarekin izaten zituèn auzietan aitaren alde agertzen bazen ere?; eta ez al zituen lagunak ere harri eta zur uzten bere ateraldiekin, sarri askotan barreak eta irri karkailak eragiten zizkiela... baita beldurra ere noiz edo noiz, zeren Beñardoren eztenkadak pozoitsuak eta mintsuak ere izan baitzitezkeen?
|
|
|
Gauza berri bat zen hura, herritar xeheak, oro har, hotz samar utzi zituena. Herrian, izan ere, apaizak zekien irakurtzen, medikuak zekien, idazkariak zekien, handik aurrera inor gutxik...
|
beharrik
ere ez, herritarren arazo nagusia eguneroko ogiarekin lotua baitzegoen. Zertarako luxu hura, izan ere, herritar bat baino gehiago bere behar primarioak bete ezinean bazebilen?
|
|
|
Beñardori noiznahi azaleratzen zitzaion, era batean edo bestean, ama izeben behar barru barruko hura; baina izeba Ursularen
|
beharra
ere ez zen txikiagoa, itxuraz, halako moldez, non, egun hartan ere... edo komunio egunaren bezperan, hobeki –mutilari jertse berri bat probatzen ari zitzaion, izebak berak egindakoa, loari lapurtutako orduetan–, honela hitz egin baitzion Beñardori, zirrarak eraginda:
|
|
|
" Errealista" kontu horrek, esan
|
beharrik
ere ez daukat, ez dit sekula graziarik egin; bere izterlehengusua dirudien" posibilista" k, berriz, ez dit holako atzerakadarik ematen.
|
|
|
Ez dakit itsuek emozioa nola ikusten duten ingurukoen aurpegietan. Agian, hatz mamiekin edo, agian, ukitu
|
beharrik
ere ez dute. Aurreko bi atalak idatzi eta, atsedenaldi bat hartzearren, Correosera joan naiz aspaldi idazmahaian jirabiraka nerabilen agiria eskuan hartuta.
|
|
2009
|
|
|
Bai, horixe da. The Pogues ek ere esaterako, kanta tradizionalak hartu eta ez zuten hitzik ere aldatzen,
|
beharrik
ere ez zegoelako. Musika bereganatu egiten zuten, punk ukitu hori emanez.
|
|
|
ia guztia dago beste hizkuntza batean adierazita, testuak, errotuluak, propaganda, triptikoak, kartelak, tiketak... Esan
|
beharrik
ere ez dago filmetako pertsonaiek gaztelaniaz hitz egiten dutela, eta gizarte eta bizi estilo amerikarra proposatzen dutela.
|
|
|
–Lan honetan ez naiz sukaldari ona bihurtuko, alajaina!
|
Beharrik
ere ez. Ahal bezain agudo utziko dut lantoki hau?.
|
|
|
Horman eskegita dagoen telefonoa hartzen du alabak. Bai, nor da?, irakurtzen diot ezpainetan, edo irakurri
|
beharrik
ere ez daukat, berrogei urte baitaramatza telefonoa eskuan hartzen duen bakoitzean hitz berberak esaten. Eta horretarako halako susto aurpegia?, galdetzen dut nik.
|
|
|
itxi zuten, izeba Ernestinaren ardurapean, izebak, bere egiteko hartan, Rakel neskamearen laguntza baldintzarik gabekoa izan bazuen ere; hiru oroitzapen haiek behar zituen, beraz, Maria Bibianak, eta hiru oroitzapen haiek behar zituzten, halaber, beste anai arrebek ere: hiru oroitzapen elkarri lotuak, hiru soka bezala, isilpeko tratu bat txirikordatu zutenak, denbora ilun haren baitan; tratu hark, baina, ez zuen hitz handien ez odol zinaren beharrik izan; are gehiago, hitzen
|
beharrik
ere ez zuen izan, tratuak hartara behartzen baitzituen, hain zuzen, anai arreba guztiak: afera hartaz eta, zer?
|
|
|
zegokiolakoan; ez zegoen arau hura inon idatzia?
|
beharrik
ere ez, mundura atzetik zetorrenari ezarririk baitzetozkion, besterik gabe, aurrekoen lehentasuna eta itzala, eta Damasok ez baitzuen Teofilo Mariaren itzala baizik ikusi sortzetik beretik; batzuetan, baina, itzal hura astuna egiten zitzaion Damasori: hain astuna, non horrelako erreakzioak izaten baitzituen gutxi batzuetan, berunezko itzalaren zama bizkar gainetik astindu nahian edo.
|
|
|
Adak ez zuen bukatu,
|
beharrik
ere ez, haren begiek esaten baitzuten ahoak isildua, Domingok istantean ulertu zuèn mintzoan, bera ere honela mintzatu baitzitzaion arrebari lauzpabost segundoren buruan, ahotsak, bertigo batek eztarria zeharkaturik edo, huts egiten ziola, Adaren burua eskuetan hartu eta bere paparrera eramanda gero:
|
|
|
aitortu ere, aitortuko zukeen moda diseinatzaile batek ziurki zer nolakoa zen haien estiloa, naturaltasunaren eta naturalkeriaren artekoa?, trajea ongi lisatua eta gorbata korapilo simetrikoduna bere lekuan, bizkarrezurraren negatiboa balitz bezala, bi apolotar gazte iduri; salbuespenak salbuespen, ez zuten sonbreirurik erabiltzen?
|
beharrik
ere ez, egia esan, hain zuten ilea oparoa eta ederra, bel beltza, ile apaintzaile batek mozten eta zaintzen ziena eta finkatzaile batez finkatzen.
|
|
|
ezin zitekeela pilotu izan, bere burua pilotuaren tokian irudikatzen zuen bakoitzean, halako ezinegon bat igartzen zuen urdail hesteetan, elikagai dijerituen trinkotasuna guztiz mehetu eta arinduko balitzaio bezala?, inondik ere: lurrekoa zuela, alegia, nortasun agiria, eta ez airekoa;
|
beharrik
ere ez zuen, egia esan, airekorik, fabrika zuzendari on bat izateko fabrika bat behar baitzen lehenik, eta airearen gainean eraikitako fabrikek haizetik asko baitzuten, guztia?, fabrikatik ezer ez; bere gaitasun eza Domingoren gaitasunaren aurrean jarri zuenean, ordea, orduantxe iritsi zitzaizkion gabeziak eta orduan sortu aldeak, bekaitzak baizik ezin ezaba zitzakeenak:... nik ez dut hegan egingo, gai ez naizelako, baina zuk ere ez, uzten ez dizugulako; jarraian, baina, Domingori begiratu eta, haren begi hezeetan tristuraren markak irakurri zituenean, hain ziren haiek nabariak, non ez baitzuten hiztegirik ez itzulpen berezirik behar?, errukitu egin zen:
|
|
|
burges txiki maitagarria haiz, baina burges txiki handi bat, funtsean; garaipenaren eguna zen, bai, baina kontua da Domingok ez zuela garaipen hura ospatu nahi, antza, berak bi egun lehenago ospatu zuelako ospatu beharrekoa, uztailaren 25ean hegazkinak kuartel militarrean bonba jaurti ahala, edo buruan pentsamendu soka hura zuelako, korapiloz josia, barrutik itotzeraino estutzen zuena eta garaipena behar bezala ospatzea eragozten ziona, halakoa baitzen komandantearen gorpuak sorrarazten zizkiòn sentimendu kontrajarrien zerrenda; Domingok ez zuen, beraz, garaipena ospatu nahi, are gutxiago etsaien gorpuei iseka eginez: ...negon ageriko bat nagusitu zitzaiola, halako eran, non huts handirik gabe baiezta baitzitekeen ezen bi jauzik laburbildu zutela Domingoren azken segundoetako barne prozesua, desinteresetik mespretxura eta mespretxutik ezinegonera; ezinegonari bide emateko, baina, itotzen eta aspertzen zuèn egoerari ihes egitea beste erremediorik ez zuen, ausaz, eta, hala, lehenengo aitzakia asmatzen zuela, asmatu
|
beharrik
ere ez zuen, egia esan, hain zen sarkorra gorpuari zeriòn kirats ustela?, ezpainak itxuragabeki bildu, nazka keinu bat egin eta honela esan zien bi lagunei:
|
|
|
Ez zuen gehiago esan,
|
beharrik
ere ez, antza, hain zen esanguratsua Teofilo Mariak berak orduantxe egin zuèn irri ezin zabalagoa, inozotik ere zerbait zuena eta arestian egindako galderari erantzun zehatza emateko modu bat ere bazena, zalantzarako tarterik utzi gabe: moroen aurkako borrokan Santiagok kristau herriari lagundu bazion, nola ez digu lagunduko guri, aita, hain data gogoangarrian?; eta orduan, aitak ere irri egin zuen, egin orduko desegin zuena:
|