|
2000
|
|
|
Zalantzarik gabe marinela aipatu ditugun idazle eta kritikoekin bat etorri
|
beharra
dago nabigatzailea edo itsasoratzen den, nahiz abiatzen den bidaiaren sinboloa da Sarrionandiaren poemagintzan nahiz narraziotan iraupen luzeenekoa eta nabardura gehien eskaintzen dituena, haren mundu ikuskerari buruz. Alde horretatik narrazio hauek bere aurreko eta ondoko idazlan poetikoekin dute zerikusi nabarmena:
|
|
|
Batzuetan pertsonaia hauen gogoetak ezagutarazten zaizkigu pertsonaien izakerara gerturatu asmoz. Hala ere, Rojok dioskunaren haritik zenbait pertsonaia oso lauak direla aipatu
|
beharra
dago:
|
|
|
Idaztankerari bagagozkio, estilo erraza eta zuzena hautatu du idazteko. Elkarrizketetan, bestalde, euskalki ezberdinak erabili dituela aipatu
|
beharra
dago: zuberera, bizkaiera,...
|
|
|
Hala ere, beheraxeago honakoa aitortu
|
beharrean
egongo da: " badituela ipuinetan zehar barreiaturik txispazo modukoak, disdiragarriak, alaiak eta umoretsuak, irla txikiak, dena dela, itsaso handi eta zakar batean." (El Diario Vasco I)
|
|
|
Era berean, batbatekotasuna nabarmentzen da. Bizitasuna eta azkartasuna lortzeko askotan elkarrizketetara jo duela ere azpimarratu
|
beharra
dago.
|
|
|
Kutxazainean jolasean ari direla, polizia dator eta ihes egin dute. Honela, neskaren lagun baten etxera joan
|
beharrean
egongo dira, eta bertan jantzi baten lapurretaren berri izango dute. Beraz, neska hura ezagutzearekin batera, lapurreta bitxi batean korapilaturik aurkituko du bere burua.
|
|
|
Joerei bagagozkio, era anitzetako errealismoa gailentzen dela aipatu
|
beharra
dago (bai errealismo historikoa, bai gaur egungoa) bestelako estiloak ahantzi behar ez badira ere. Are gehiago, Harkaitz Canoren eleberrigintzan esaterako, bi eleberrietan eleberri lirikoa edo poematikoa jorratzen badu ere, bere bigarren eleberrian errealismoaren eragina nabari da.
|
|
|
Halaber, Argia astekarian ere astero argitaratu berri diren liburuen zenbait aipamen egiten dituzte. Haatik, hamarkada honen hasieran astekari honetan elkarrizketa eta erreseina gehiago argitaratzen zirela aipatu
|
beharra
dago. Beste aldizkari batzuetan hilero eskaintzen dituzte iruzkinak:
|
|
2001
|
|
|
Honen guztiaren ondoren, eta inplizituki ikusi denez, Bal en planteamendua hobesten dugula esan
|
beharra
dago, fokalizatzaile/ fokalizatu bikoteari bidezkoa irizteaz gain, oso praktikoa iruditzen zaigulako.
|
|
|
11 Puntu honetan, esan
|
beharra
dago Atxagaren liburuek bakarrik gainditzen dutela itzulpen kopuru hori euskal narratibaren historian.
|
|
|
Ene Jesuseko protagonistak ezin du istoriorik asmatu, azken batean, bere buruaz beste ezertaz ez baitu hitz egiten. Existentzialismoaren ondoriorik bortitzena onartu
|
beharrean
gaude: bakardade tristeenean bizi gara.
|
|
|
Aipamenak baino ez dira, baina helburu garbia dute: adierazi
|
beharra
dago, liburuaren hasieraren duda muda eta liburuaren egitura tinkoaren artean kinka berezia sortzen dela eta hori dela liburu poetiko honen lehendabiziko mezua. Zalantza alde batetik, eta esku ziurra bestetik, Europan barrena ez galtzeko.
|
|
|
Garbi dagoenez zuzenketa egin
|
beharrean
gaude, autobiografia hau ez baita prosaz, bertso lerroz egina baino. Egia da, hala ere, bertso narratiboak direla, historia baten inguruan moldatuak hemen agertzen direnak.
|
|
|
Jauzia gertatzen denean, zineman inork azaldu gabe ikusi egiten dugu espazioa aldatu egin dela. Poesian, ordea, irudi batetik beste batera igaroa eginez gero, aipatu
|
beharra
dago, eta markatu espazioa aldatu egin dela. Irakur ditzagun bertso lerro hauek eta espazioaren eraketa zein garrantzizkoa den bat batean ikusiko dugu:
|
|
2002
|
|
|
erdi mendekatzailea, erdi bufoia da. Eleberriaren azterketatxo hau bukatzeko, aipatu
|
beharra
dago eleberri beltzean ohiko diren teknikak ageri direla, eta hainbat filmen erreferentziak agertzen direla, haien artean Godarden A bout de souffle eta J. Forden Tobacco Road filmena.
|
|
|
Ondoko lerroetan ikusiko dugun modura, euskal kritika akademikoak azken hamarkadetan bilakaera azkarra izan duen arren, edo kritika publikoak lortu duen hedapena inoiz ezagutu duguna baino zabalagoa izanik ere, bien arteko etena edo komunikaziorik eza handituz joan da. Alegia, kritika mota bakoitzak bere zirkuitu bereziak dituela aitortu
|
beharrean
gaudela eta gutxitan egiten direla azterketa hutsaz edo promozio hutsaz haraindiko hurbilpenak.
|
|
|
Gerora, nahiz eta kanon kontzeptua bera auzitan jarria izan den, erabilgarria suertatu da literaturaren azterketa sozio historikoak egiteko garaian. Esan
|
beharra
dago, egun Nevadako Unibertsitateak Renon duen egoitzan irakasle den Joseba Gabilondo izan zela kanonaren inguruko hausnarketak gurera ekarri zituen lehenengo euskal kritikaria. 1993an Etiopia poema liburuaz argitara eman zuen artikuluan, testu kanoniko duda ezinezkotzat jo zuen Atxagaren lan ezaguna6 eta kanonaren inguruko eztabaida egungo euskal literaturaren bilakaera aztertzeko erabili zuen.
|
|
|
Egileen %60k unibertsitate ikasketak ditu eginak eta %6 bakarrik bizi da literaturatik. Esan
|
beharra
dago, gainera, egungo euskal idazle gehienak irakasleak ere badirela.
|
|
|
Zalantzarik gabe, erritmoaz hitz egin
|
beharra
dago eleberri hau komentatzeko garaian. Eta Klara Miao marrubi usaineko emakumeak begietan dituen marra paralelo misteriotsuez," hirugarrena ez da urdina" perpaus errepikatuaz... edo" in the train, through your eyes" leloaz.
|
|
|
M. Azkue() eta Julio Urkijo() filologoen ikuspegi moderatuagoaren aurrean, eta horrek erromanikoaren kontaminazio sintaktiko eta lexikaletik libre zegoen hizkuntza hobestea ekarri zuen, baita garai hartako euskaldun gehien gehienentzat ulertezinak ziren neologismoak erabiltzea ere. Jeltzaleentzat zerotik abiatu
|
beharra
zegoen, klasikoak ahaztu beharra," Jaungoikoa eta Lege zarra" ikurritzarentzat baliagarri izango zen literatura idatzi ahal izateko. Ideologia eta iruditeria jeltzalearen eragina nabarmena izan zen garai hartako herri generoan, genero dramatikoan, argitaratzen ziren literatur testuen% 51 antzerki lanak baitziren.
|
|
|
Batez ere, euskal literatura garai hartako korronte europarrekin sintonizatu nahi zuten, modernizatu, eta literatura espainiarrean" Generación del 68" delakoaren idazleekin gertatu bezala, Lurreko idazleek mende hasierako Modernism haren berritzaile handien irakurleak zirela aldarrikatzen zuten. Ezer baino lehen, modernoa izan
|
beharra
zegoen.
|
|
2003
|
|
|
Arantzazuko Batzarraren osteko urte batzuetan Arantzazura udetan euskara ikasten etortzen ziren amerikar ikasleen euskarairakasle ere izan zen, Jon Bilbaoren eskariz, izan ere haiei ingelesez irakatsi
|
beharra
zegoen, eta gutxi ziren orduan hortarako gai zirenak.25 Aldi berean, esan behar da, Ameriketatik Euskal Herrira Jon Bilbaoren bitartez zetozen askok Oskillasoren etxea izan zutela aterbe. Amerikar euskalzaleen Arantzazuko udako ikastaro horietariko baten ezagutuko du Rudolf P. G. de Rijk hizkuntzala25 Udako Euskara eta euskal kultura ikastarook Reno-ko Unibertsitateko Euskal Ikaskuntzen Katedrak eraturik martxan jarri ziren 1967(?) inguruan Ustaritzgo Udako Unibertsitatearen barruan, eta handik urte bira Ustaritzen eta Arantzazun.
|
|
|
Ha lako meza ederrik emon ete zan aurton gure Euskal Herri osoan San Iñazioren omenez? Beste hau be esan
|
beharra
dago: meza horretan batu zan dirua (2.800 dolarretik gora) neure eskuetan itxi eban Boiseko eleizeak, Bizkaiko ume behartsuendako.
|
|
|
Hauxe zan, esate baterako, M. Unamunoren eretxia. Autortu
|
beharra
dago, euskal burujantziak (kulturadunak) ez dabela, gehientsuenetan, euskerea aintzat hartu, ta berau landuten be ez dirala ahalegindu: eleizgizonak, osagileak, maisuak, praile mojak, agintariak, t.a. (Ikusi, Gipuzkerako Lorategia, 2.4 14, 18, 45, 64, 72, 104, 112. or.) Hori ikusita, herriak be zer egingo dau ba?
|
|
|
Ba, hara: ume euskaldunak batera samar ikasi ta landu
|
behar
dauz hizkuntza biak, euskerea ta erderea. Bestelan, erderea sakonetik ikasten eta ganoraz lantzen badau eta, bien bitartean, etxeko ta herriko euskera apurra alde batera itxita badauka, orduan alde ta tarte handiegia sortzen da hizkuntza bion artean.
|
|
|
Gizonaren eta munduaren dei (bokazino) hori dala ta, itxaropena dogunok ez dogu jausi
|
behar
dagoana dagoan lez hartuteko tentazinoan; ez alperkeriaz, ez uste on edo konfiantzarik ezaz, ez ardurarik ezaz. Lur honetako gauzarik danik ederrena izanda bere! ez da heldu bere betiko betetasunera, osotasunera:
|
|
|
Liburuan beronek azaltzen deusku ondoen zelan mamindu dauan bere zaletasun hori, eta egin dituan lanak zergaitik, zelan eta zeri erantzuteko egin dituan. Ez dau bere lepo ganean meriturik zamatuko; halangoak inoren sorbaldara botako ditu arintxu, batez be aurretikoetara eskertsu agertuko da behin eta barriro euskerazaletasuna berari mendau deutsienakazko, baina bakotxari berea danez zuzenbidea, Etxenagusiari be berea autortu
|
beharra
dago, eta ez da gitxi.
|
|
|
Alfonso, Gabriel Aresti, Xabier Kintana eta Xabier Gereñoren inguruan be euskal mogimenturik baegoan, haize ta bide barriak urratuz. Iralako frantziskotarrak be aitatu
|
beharra
dago, Aita Imanol Berriatua sutsua aurrelari zala. Eta beste hainbat, nik orain gogoan euki ez arren.
|
|
|
Bihotzak eztanda egin
|
beharrean
egon zen, Karmelek emandako ukondokada gogorra besoan sentitu zuenean.
|
|
|
Ainhizek ordulariari so egin, eta bere maitea artean, izerditan ordua iristeko zain,
|
beharrean
egongo zela iruditu zitzaion. Goiz zen, baina; haren gorputz sendoa ikusteko, artean itxaron egin zuen.
|
|
|
Txarto badabil zuzendu, haserretu barik, eta ondo badabil txalotu. Ez jako ezer inposatu behar, berak aukeratu
|
behar
dauz bere balioak eta bere morala hitz hori entzunda irria marraztu zitzaion ezpainetan. Gatxa da, baina berak eginiko aukerea balioko dala erakusten bajako eta norberari be ardura deutsala ikusten badau, etsipen barik haziko da.
|
|
2004
|
|
|
Etorri zaizkigu, berriz ere, besteok! Erne ibili
|
beharra
egongo da; bestelan..., laster egingo dute banketea hauek gure hegaztiekin.
|
|
2005
|
|
|
Ezer gitxi, egia esateko, arlo honetan gehienek praktikara jo izan dabe eta, teoria apurren batzuentzako itxita. Dana teorizatu
|
beharra
dagoala uste dabenentzat, denpora galtzea izan da eurontzat. Honeentzat, emozinoz betetako ekintzetan buruak ala bihotzak agintzen dauaneko galdera litzateke berebiziko galdera, jakin badakie be alde bateko zein besteko erantzunak jasoko dabezala.
|
|
|
Lasagabasterrentzat18, euskal eleberrigintzaren ibilbidea zehaztean, euskal eleberrigintza zuzenean pasa zen ohiturazaletasunetik modernismo garaikidera. Hala ere, onartu
|
beharra
dago Lasagabasterren ikuspegia gehiegi lerratzen zela XIX. mendeko eleberri errealista horren ezaugarrietara. Izan ere, gaurko ikuspegitik onartu behar dugu euskal eleberrigintzan izan diren estetikek modu batean edo bestean bere egin dutela errealismorako joera, bakoitzak asmo eta ikuspegi diferenteekin, berez errealismoa literatura barruan kontzeptu konplexua dela onartzera eraman gaituena.
|
|
|
Ipuin hauen balio bikoitza berriro nabarmendu
|
beharrean
gaude, gaur egungo estetiken ikuspegitik urrunak diruditen arren. Batetik, estetika, gai eta idazkeragatik euskal ipuingintza modernoaren aitzindaritzat har ditzakegu, bestetik aitzindariak ere badira Arestik ondorengo lanetan jorratuko zuen poetikarena, hau da poesia sozialarena.
|
|
|
Zure gogoetak eten
|
beharrean
zaude berriz ere, zeren eta delako leiho hartako gizonak ez du gogoetarik egiten, ez du komentariorik egiten. Haren lana berrien ematea da, berriak berrien gainean eta beste berri batetara pasatua da artean.
|
|
2007
|
|
|
Azken egunetan Bolsonen gure biajeak bestelako norabidea hartu dau. Zeozer amaitzen danean, zarratu
|
beharra
dago, eta horretan ibili gara.
|
|
|
Posible eta egingarriak. Etxeaz, kotxeaz eta
|
beharraz gaindi
badago landa luze eta zabala, askotan ikusi ez arren. Etxe hori, kotxe hori eta behar hori, bera izateko be modu asko dago.
|
|
|
Taxi gidariak esan deusku gaur egun erbiak ehizatzen dabezala. Ehiztariak sei peso ordaindu
|
behar
dauz bala bakotxeko, eta bala kopuru jakin bat emoten deutsie. Erbikia Japoniara bialtzen dabe, eta han txakur eta katuentzako jatekoa egiten dabe.
|
|
|
Goizaldean altzau garanean, berton egosi
|
beharrean
egon gara labe lako horma grisen barruan. Semeak ei diranak mahai inguruan jesarrita ikusi doguz patioan, telebisinoa ikusten.
|
|
2008
|
|
|
Hurrengo goizean, morroia ikusi ebanean, teknikoaren barri eskatu eutsan Txurrukak. Esan
|
beharra
dago Txurruka ordurako gortuta egoala. Dinamitaren leherketa hurkoren batek lagatako erregalua, itxura danez.
|
|
|
Goizerdian kanpamentuburuak bisita egiten deusku; errebista pasau, hau da, gure dendak eta ingurua garbi eta ondo atonduta daukagun ala ez ikusi. Ordurako, dendak ondo garbituta eta jasoak izateaz aparte, dendearen aurrean motibo patriotikoren bat be jarri
|
beharra
dago: otaloraz, ginarra adarrez edo erreka bazterretik ekarritako harri koxkorrez lurrean egindako armarri, bandera edo esloganen bat.
|
|
|
Sendotza edo konfirmazinoko sakramentua hartu behar genduan talde handi batek. Anaia eta lagun zaharragoek adarra joteko prest aurreratu euskuen belarrondoko galanta hartu behar genduala, sendo egon
|
beharra
egoala sakramentu hori hartzeko: Obispo de Roma, para que te acuerdes de mí, toma!
|
|
2009
|
|
|
Ahozko literaturak ezinbestekoa du batek esaten, errezitatzen edo kantatzen duena beste batek edo batzuek entzuna izatea, eta baldintza horrek egoera jakin bat eskatzen du. Esale entzule harreman hori dela-eta, azaldu
|
beharra
dago peiformance kontzeptua zer den.
|
|
|
Elkarri laguntzeko era ezberdinak izaten ziren: batetik, zer edo zeren ordean egindako
|
beharrak
zeuden, hau da, ordeak; bestetik, doan egiten zirenak, edo karitateko beharrak; eta, azkenik, beharrizan kasuetan egiten ziren mailegu materialak edo totoak.
|
|
|
Goizeko hamarretako mezan ez zuen inork hartzen Gure Jaune. Jauna hartzeko bezperako gauerditik baraurik egon
|
beharra
zegoen, ez zen ametitzen ez jaterik ez eta ura edaterik ere. Barauaren eta kandelen kearen ondorioz, jende asko mareatzen ei zen eguberri eguneko mezan.
|
|
|
Entseguak zuzentzen zituen abadeak bertan, eta antzerkian parte hartzen zuten umeek. Antzerkia, esan
|
beharrik
balego, euskara hutsezkoa izaten zen. Elizan bertan ipintzen zuten eskenatoki edo oholtza.
|
|
|
Baina kodañe sartzeak asko arindu zuen belarebakitzea. Belarra goizeko freskuran ebakitzen da ondoen, eta lantzean behin kodaina zorroztu eta pikatu
|
beharra
dago. Gerri inguruan lotzen den adarraren barruan eroaten da zorrotzarria.
|
|
|
Batzuetan, soroan beharrean ibiliaren porazuz eguzkiak eragindakoak ziran. Beste batzuetan, andreak suetean
|
beharrean
egonda beheko su edo txapak sorrarazitakoak. Likido goriek, erraturek, eta ikazkin edo errementarien beharretan suaren ondoan ibili beharrak eragiten zituen; eta ezbeharrak ere bai sarri.
|
|
|
Ezpabere, suak burdina jaten du, eta egin gura dena txikerregi lotzen da. Horrexegatik, denborarik galdu ezin denez, eskura txinpartak jausita ere, ekinean jarraitu
|
beharra
zegoen. Juanen akorduan, egundo ez dute euren etxean eskularrurik erabili beharrerako.
|
|
|
Sei herradura ipintzerakoan, apatxen kanpoko aldeko bi kendu ohi dira. Eta probetan bizpahiru egun emanez gero, ferrak barrurago sartu
|
beharra
egoten zen, etxeko beharrean ibiltzeko.
|
|
|
Garaitikoak puntada lasaiagoak izan litezke. Herradura ondo lotu
|
beharra
dago.
|
|
|
Jataben sarri egiten ziren kakarraldo borrokak. Esan
|
beharra
dago Jataben bereiztu egiten direla eskarabajo eta kakarraldoak. Mamarro ezberdin bi dira.
|
|
|
Gipuzkoar jatorrikoak batzuk eta Bizkaiko beste herriren batekoak besteak. Horregatik esaten dute herrian ez dela sasi-medikuen
|
beharrik
egon. Egia da baita, botikako produktuak XX. menderako nahiko era normalizatuan erabiltzen zirela.
|
|
|
Behin hamalau urtera helduz gero, beharrean edo ofizioren bat ikasten hasten ziren. Itsasora joateko zaharragoa izan
|
beharra
zegoen. Eskolara joatea, dena dela, etxean egin beharreko lanekin uztartzen zuten.
|
|
|
Vatikanoko II. Kontziliora arte herriko guztiek batera egiten zuten sendotza. Ordutik aurrera, ostera, hamasei hamazortzi urterekin egiten da, eta horren aurretik prestakuntza egin
|
beharra
dago.
|
|
|
Batzuetan zirimiri apur bat ekartzen du eta gero eguzki txangota irteten da, behea bustita dagoenean indar biziz ateratzen den eguzkia. Buruari eragiten ei dio eta eguzkitatik erretiratu
|
beharra
egoten ei da, ezpabere bat gaixotu egin liteke eta. Horren ostean trugonade etortzen da eta orduan jausten da abazuze edo babazuza, baserritarren uzten kaltegarri.
|
|
|
Ondorioz, asto bakoitzak sei artxo garraiatzen zituen. Artxo gehiago eroan
|
beharrik
bazegoen auzoren bati eskatzen zioten astoa.
|
|
|
Hanka bat trabesean daukala ere etorri liteke. Txahala ondo arteztu
|
beharra
zegoen atera aurretik. Txahala atera ezinik indarka hasiz gero behia apurtu liteke eta umetoki guztia kanpora irten.
|
|
|
Mugarria lekuz aldatua gertatzen bazen, jabeak aitzurrarekin teila bilatzen zuen jatorrizko lekuan. Teila edo ikatza agertuz gero, mugarria aurreko lekura bueltatu
|
beharra
zegoen.
|
|
|
Hortik aurrera, ikaztokiak denbora behar zuen, egunak behar zituen, prozesu osoa burutzeko. Horretarako, baina, gauez guardia egin
|
beharra
zegoen. Izan ere, ikaztokiak su hartuz gero, dena galtzen zen.
|
|
|
Eta horretara ardiek esne gehiago ematen dute eta arkume hobeak hazten dituzte. Gainera, basoa lohitzen joaten zen eta garbitu
|
beharra
zegoen. Herriko Etxeari eskatzen zioten artzainek mendia erretzeko baimena.
|
|
|
Onartuz gero, Herriko Etxeak sua egiteko ordutegia zehazten zuen. Haizeei aditu
|
beharra
zegoen, eta su bideak su bera erabilita egiten zituzten. Gurdibideetatik kontrolatzen zuten suaren norabidea eta, haize indartsua altxatuz gero, une larriak igarotzen zituzten.
|
|
|
Lantzean behin egiteko beste behar bat, koltxoia garbitzea baino sarriago burutzen zena, tximinia garbitzea zen. Kedarra garbitzeko teilatura igo
|
beharra
zegoen. Txapa edo sukalde ekonomikoa bazen tiroa kentzen zitzaion.
|
|
|
Neskame eta morroiei formakuntza ematen zieten, eskola katolikoetara agindu eta garai hartako goi klaseak zerbitzatzeko hezten zituzten. Baina esan
|
beharra
dago euren etxeetatik heziketa sendoa zeramatela, besteak beste, ondo ikasita zeuden autoritatea onartzen, lan fisikoak, sukaldean eta etxearen garbi ikuzia eta bogada egiten.
|
|
|
Ardiak zeuzkaten etxeetan sano normala izaten zen ardi lanazko galtzerdiak egitea, pastore kaltzerdik. Lehenik ardi lana firu edo hari bihurtu
|
beharra
zegoen.
|
|
|
Ikatz hila edo ilentia tenazekin hartu eta plantxa barrura botatzen zuten berotu zedin. Kontuz ibili
|
beharra
zegoen, izan ere, berotzen zegoela itotzen bazen, arriskutsua izaten zen plantxa zabaltzea. Gerora txapa edo ezkaratz ekonomikoan ipinita berotzen ziren plantxak.
|
|
|
Dena dela, esan
|
beharra
dago neska mutil gazteen arteko dantzaldi, jai eta hartu emanak ez zirela herriko etxearen aurreko plazara mugatzen. Neskei etxera laguntzea, edo satsetan egitea, leihopera heltzen ziren errondak eta ostendutako erromeriak ohikoak izaten ziren jatabearren artean.
|
|
|
Eguneko lanaldian zehar izaten zen deskantsurako tarterik. Goizean goiz iratzartzen ziren, garoak landa gainak estaltzen zituela, eta soroan
|
beharrean
egoten ziren egurdateko eguzkiak gogor jotzen zuen arte. Orduan gerizpeko beharretara igarotzen ziren.
|
|
|
Beste faktore garrantzitsu bat ura berotu beharra zen. Udan izan ezik, orduan ur hotzetan sartzea freskagarri eta desiragarria izango zen eta, ura berotu
|
beharra
zegoen gorputza garbitzeko. Ur hotzetan sartzea, euskal gizarte tradizionalean, beste askotan legez, beti saihestu izan da.
|
|
|
Etxe batzuetan maiztasun handiagoarekin hartzen zuten besteetan baino. Mezatara goiz joan
|
beharra
zegoenean, behiak jetzi aurretik, txerria hil aurretik... hartzen zuten. Zenbait lekukok barausia gizonezkoena bakarrik zela esan digute.
|
|
|
San Jose egunez hasten zen gazta freskoa egiteko beharra. Sikatu gura izanez gero, lehenago hasi
|
beharra
zegoen. Erberako biztanleen artean igarri dugu gaztagintzarekiko loturarik handiena.
|
|
|
Bestalde, eta gauza jakina izan arren, emakumeei ez zietela tabernetara sartzen uzten ere esan
|
beharra
dago. Begi okerrez begiratzen zieten holako lekuetara sartzen ausartzen ziren andrezkoei, ez ei zen hori polita eta.
|
|
|
Konfesatzera, aurreko egunetik baraurik joan
|
beharra
zegoen. Aurreko gaueko hamabietatik, ezin izaten zuen ezer jan ez edan konfesatzera zihoanak.
|
|
|
Behin garia erein eta hazten zegoela bedarrak eratzi eta garia yorratu
|
beharra
zegoen. Eratzi esaten zaio landarearen inguruko belarrak kentzeari.
|
|
|
Artaburuak beltzen ikusiz gero, arin mugitu eta buelta eman behar izaten zitzaien. Puntua hartu
|
beharra
zegoen. Labea denbora luzeegian estaliz gero, beltzeko arriskua zegoen.
|
|
|
Hango komediak! Abere eta beste pizti guztiak barrearen barrez ito
|
beharrik
egozan. Azeria, ostera, min emoten eutsan eta, otsoaren hagin artetik buztana kendu ezinik.
|
|
2011
|
|
|
Itzulpeneko Euskadi Saria irabazitako Karlos Zabala itzultzaile trebearen esku utzi du argitaletxeak lan hau euskarara ekartzeko lana; Marieren aurreko lan euskaratua ere argitaletxe berak plazaratu zuen, baina beste itzultzaile batek emana. Euskal itzulpengintzan gauzak noizbait normaltzen hasten badira, horrelako kontuak ere zaintzen hasi
|
beharrean
egongo gara: ahal dela, egile beraren ahotsari eta estiloari itzultzaile bakarraren ahotsa izendatzea komeni da.
|
|
|
Marieren aurreko lan euskaratua ere argitaletxe berak plazaratu zuen, baina beste itzultzaile batek emana. Euskal itzulpengintzan gauzak noizbait normaltzen hasten badira, horrelako kontuak ere zaintzen hasi
|
beharrean
egongo gara: ahal dela, egile beraren ahotsari eta estiloari itzultzaile bakarraren ahotsa izendatzea komeni da.
|
|
|
Ezinezkoa da itzulpen arauok diren direnean aztertzea (prozedurak baitira); hortaz, emaitzak dira aztertzen direnak; testuetara jo
|
beharra
dago itzulpen arauen emaitzak ikusteko. Itzulpen arauak iturri testualetan (itzulpenak diren testuetan) agertuko zaizkigu, bai eta testuz kanpokoetan ere (formulazio semi teoriko eta kritikoetan).
|
|
|
Ikerlanaren ondorioen artean, deigarriak dira kritikari itzultzaile profilaren ugaritasunari buruzkoak, literatura konparatuak kritikei egiten dien ekarpenei buruzkoak... eta, batez ere, kritika akademikoaren
|
beharrari
dagozkionak. Euskal Itzultzaile Interpretari eta Zuzentzaileen Elkarteak, EIZIEk, elkarte profesionala den aldetik, martxan jarritako ekimenen garrantzia dudatan jarri gabe, bistakoa da esparru akademikoan daukagula erronka, gradu ikasketetan dauden ikasle berrien formazioan, eta etorkizuneko doktorego tesien sustapenean.
|
|
|
Tennesseeren arabera, antzerkiak garaian garaiko gizarteetan aurrerapen artistiko ikaragarriak lortu ditu, giza jokabidearen eta esperientziaren armairu, mandio eta sotoak zabaltzen, argiztatzen eta aireberritzen dituelako. Horri gagozkiolarik, esan
|
beharrean
gaude Literatura Unibertsala bildumari oraindik ez diola inork marka kendu, egun euskaraz antzezlan gehien argitaratzen duen bilduma izaten dirau. Pozgarria da, beste argitaletxeen aldetik kezkagarria bada ere.
|
|
|
Gure hizkuntzagaz, ostera, ez da bardin jazoten, eta konturatu ginan haren alde zeozer egin
|
beharra
egoala. Ezin genduan aukera hau igaroten edo galtzen itxi.
|
|
|
Zeintzuk ziran alkarlanik arruntenak auzoetan? Batetik, zeozeren ordean eginiko
|
beharrak
egozan: ordiek.
|
|
|
Gure lekukoen gazte denporan" ordea" galtzeko zorian egoan, eta haren lekuan" alogerean", aloborien, behar egiten eben baserrietako neska mutilek; hau da, jornal truke; sarri jaten be emoten eutseen, gainera. Uzta batzeko sasoian, edo baserrietan behar gogorrak egin
|
beharra
egoanean, etxerik etxe ibilten ziran gazteak alogerean. " Ordea" tik" alogera" rako aldaketa errazoi bategaitik izan zan batez be:
|
|
|
Zantiratua egin izan deutseen barriemoileek autortu deuskuenez, bendea kentzen zanerako guztiz osatuta egoten zan mindutako gorputz atala. Edadeko busturiar batzuek esan deuskue, zantiratua egun baten baino gehiagotan egin
|
beharra
egoten zala orkatilea ondo osatzeko. Beste batzuen esanean, ostera, behin eginda nahikoa ei zan orkatilea osatzeko.
|
|
|
Ezkonbageek kanpaina luzeagoak egiten ebezan, lau urtekoak eta. Hamalau hilabete kanpoan eta bat etxean igarotea izan da, batez beste, itsasoan
|
beharrean
egon diran denporea. Horregaitik beharbada, gizonezko askok tristetasuna erakutsi dabe, euren semealaben umezaroa eta nerabezaroa ia igarri barik joan jakela autortzean.
|
|
|
Artoa eta indabea erein eta erneten hasten danean, osterantzeko bedarrak be urteten dabe soloan. Orduan atxurragaz jorratu
|
beharra
egoten zan: erneriko landaren inguruko bedar txarrak kendu eta lur apur bat ingurura bota.
|
|
|
Urkiolakoaz ganera, Abinako San Antonio be aitatu
|
beharra
dago. Arrantzaleen emazteek fede handia erakutsi deutsie beti santu honi.
|
|
2012
|
|
|
Lehenago, eskoleaz apartc, monjen komentua bere baegoan Larraurin, gaur egun edadekoen egoitza bihurturik dagoan eraikin luzea. Han neska umezurtzak eta kanpotik etorritako ikasle intemak egoten ziran; eta inguruetako neska batzuk bere joaten ziran hara ikasten, baina ez asko, ordaindu
|
beharra
egoten zan eta. Eskolea hartzen hara joaten ziranek arratsaldeetan josten ikasten eben.
|
|
2013
|
|
|
Ez lehen eta ez gaur be: tradizinoko Aratusteak eta gaur egunekoak gehienak bizibarrituak bereizi
|
beharra
dago. Banan banan aitatuko doguz.
|
|
|
Horregaitik auzoen artean jagoten eben ermitea. Zeozer konpondu
|
beharra
egoanean, eurek dirua ipini eta eurek egiten eben eskubeharra be. Ermitea garbitu eta atontzeko ardurea aldatu egiten zan urterik urtera.
|
|
2015
|
|
|
Ildo horretan garrantzitsuak izan Atxagaren testu teorikoak baina baita Iturralderen ikuspegia ere. Akaso gutxietsi egin izan da Iturralderen lana taldean baina azpimarratu
|
beharra
dago pisu nabarmena izan zuela aldizkariaren soslai kosmopolitan. Lan handia egin zuen aldizkarian munduko literaturari (Polonia, Txekia, Hego Amerika...) eskainitako tarteetan eta hasi hasieratik izan zuen garbi munduko literaturaz jardun behar zirela.
|
|
|
Egiazki, ikuspegi hori poskolonialismoak kritikatua izan dela esan
|
beharra
dago halaber. Har ditzagun Edward Said handiaren hitzak esaterako.
|
|
|
Eskoletan, ikastoletan eta euskaltegi modernoetan hizkuntza irakasteko metodoak moldatu eta egokitu
|
beharra
dago, ikasleak ahozko hizkeraz era automatiko eta espontaneoaz jabe daitezen. Ahozkoa menderatu ahala, idatzizkoaren trukoak ikastea erreza baita.
|
|
|
1983tik aurrera, ordea, urteak aurrera egin ahala, idazleon posizioa autonomiaren gaiarekiko apur bat aldatu zela adierazi
|
beharra
dago halaber. Atxaga eta Izagirre ez ziren gehiago 1975ean ziren idazle ezezagunak, eta jada posizio garrantzitsua hartzen hasiak ziren euskal literatur sisteman.
|
|
|
Bazterreko jardunen aipamenak, jakina, kontrakulturaren auzira garamatza, aurrerago aztertuko dugun horretara. Gogorarazi
|
beharra
dago, gainera, Atxaga, Saizarbitoria ez bezala, idazle profesional bilakatu zela banku batean zuen lana utzita.
|
|
|
" Sui generis" ginen gu komunistak, bueno," nostri generis" esan nuke; eta espainolistak, inondik ere ez. Ez ginen jator horietakoak, hori ere aitortu
|
beharra
dago. (Etxeberria, 2002, 242)
|
|
|
Platerak erosi eta futbol zelaian egiten zan plater tiroa. Ostean, plater zatiak eta kartutxo azalak batu
|
beharra
egoten zan. Talde horren lokala Bidal tabernea zan eta hango ugazaba zan presidentea, Juan Zarandona.
|
|
|
Gabonetan familia guztia batzeko ohiturea egon izan da. Kanpoan
|
beharrean
egozanak be etxera bueltetan ziran Gabonak pasetan. Gabongaua izaten zan egunik handiena.
|