|
2000
|
|
|
Utopikotzat hartuak izan zineten orduan. Egun, berriz, beste egoera
|
batean
bizi gara, ezta?
|
|
|
Dena den, ez dut uste gurea utopia izan zenik. Soizu, gure historian eboluzio
|
bat
bizi izan dugu, normala denez. Herri honen geroari begira, eta bere historiari so jartzen bagara, une batean komunistak progresistak zirela ohartzen zara.
|
|
|
«Normaltasunaren esparruaren» barruan ere, zeharo urruti gaude kultura batek behar beharrezkoak dituen gutxieneko jarduera batzuetatik. Lau hari mehek eusten diote gure eguneroko jardunari askotan, eta ez da boutade bat, sarritan bi lagunek aparato burokratiko oso batek baino lan gehiago egin izan dutela erakusten den herri
|
batean
bizi gara.
|
|
|
«Koaderno gorria»ko gogoeta bat: «Zer izango litzateke pintadak maitasunezkoak eta ez politikoak egiten dituen herri
|
batean
bizitzea...»
|
|
|
Eskual Etxea ez da lehen bezala bizi, bertze molde
|
batez
bizi da. Tipiskak gara.
|
|
|
Azkenean, Beasaingo Alkartasuna ikastolan ekin nion ikasteari. Gero, udan, Ataungo baserri
|
batean
bizi izan nintzen, jo ta ke belarra mozten. Eta horrela nireganatu nuen euskara.
|
|
|
Ez du sofritzen lehen beste, alabaina: " Desoreka
|
batean
bizi naiz, anbibalentzian bizi naiz, orokortasuna bilatzen dut, sofrikario horretan garatzen dut ene bizitza". Haatik, norabait abian delarik, ez omen du bere burua bide hertsien barna mugatzen.
|
|
|
So egiten badugu pastoral generoa eta erritoa, Zuberoako mugan emazte garaikide bat protagonistatzat hartuz, denborarekin lotura bat erdiesten dugu. Mende oso
|
bat
bizi zuen emazte honek, bi gizaldien gaindi. Bere familia zatitua bizi izan zen; zuri eta gorri, eskualdun eta ez eskualdun.
|
|
|
Eta, bere jarrera ukatzailea era nabariagoan agertzeko, euskal herritarrek espainiar eta Frantziar Konstituzio eta Estatuen edukietan preso jarraitu behar dutela gaineratzen dute. Gatazka politiko
|
bat
bizi dugula ukatzen dutenek, elkarrizketa eta negoziazioari ateak itxi, gatazka mantentzearen aldeko apustua egiten dutenek, Euskal Herriaren borondate eta nahiari betoa jartzen diotenek, nola mintza daitezke" batasun demokratikoaz"?
|
|
|
Ordea, 1976ko trantsizioan gertatu ez bezala, euskal-espainolak edo espainolak-espainolismoa nolabait deitua-eta Espainiako estatuak orduan ez zuten oinarri soziala dute egun. Identitate honek orduan ez zuen sozietatean legitimitaterik, estatua krisian zegoen eta korronte hauek ere bai. Orduan, bestalde, pentsamendu abertzalearen goranzko hegemonia
|
bat
bizi izan zen; aldagai ezberdinetan gainera. Orain, berriz, kontrako egoeran gaude.
|
|
|
Une horretatik Frantziako Iraultzara arte foru propio
|
batekin
biziko zen, Zuberoako jurisdikzioan parte hartu gabe. Tartean Matalas iraultzaile eta abertzalearen matxinada Frantziako Monarkiaren aurka, hiriaren suntsipena eta Matalas beraren exekuzioa ezagutu zituen (1661).
|
|
|
Entzuleen aldetik bada aldez aurreko molde bat, eta norbera egokitu behar da tresna, estetika, errito horretara. Nik neure barruan kontraesan
|
bat
bizi izan nuen: bertsolariaren jarrera pertsonalak, barrukoak nolakoa izan behar du?
|
|
|
Franco hil ostean herri honetan ilusio berrien garai
|
bat
bizi izan zen eta bertsolaritzan ere bai. Baita euskaran ere, eta euskararen biziberritze nahi horrek bertsolaritza prestigio maila oso handira eraman zuen, halako mitifikazio moduko zerbait ematen da.
|
|
|
Baina alderantziz: lurraldetasun espiritual
|
batean
bizi izan naiz 52 urtetan, eta aurrera segituko dut horretan, badakit eutsiko diodala. Eta lurraldetasun politikorik gabe ere funtzionatzen du, eta iraungo du, baina alderantziz, ikusteko dago.
|
|
|
Biziki desiratzeak errealitatea eta desioa nahastera eramango ditu, Jasone Osororen pertsonaien antzera. Honela, fantasiazko mundu
|
batean
bizi dira pertsonaia hauek, desioak ez lortzearen beldurrak sorturikoa.
|
|
|
Kokalekuari dagokionez, Bilbo eta Donostia dira agertzen diren hiri bakarrak. Protagonista inguruko herriren
|
batean
bizi den arren, ez da honen izenik aipatzen. Bestalde, lekuari buruzko aipamen gutxi egiten direla azpimarratu behar da.
|
|
|
Gipuzkoatik gertu kokatutako herri nafar
|
batean
bizi zen giroa ere isladatzen du eleberriak. (Egunkaria 1994-II-13)
|
|
|
Izan ere, atal gehienen hasieran Bilboko auzo ezberdinen ezaugarri zenbaiten deskribapen edo aipamenak egiten dira. Bestalde, Mikel Somera kaleko pisu
|
batean
bizi dela aipatu behar da, inguru hori baita batik bat islatzen dena. Nahiz eta trama gehiena Bilbon gertatu, beste zenbait leku ere aipatzen dira eleberrian zehar:
|
|
|
desioaren inguruan. Honela Felipe Juaristik aipatu zuen bezala, pertsonaiak errealitate eta desioaren arteko mugako mundu
|
batean
bizi direla ematen du, desioa errealitatearekin nahasiz. (El Diario Vasco 1999-IX-11) Gainera, amodioaren inguruko kontuetan bikoteen arteko gaizki ulertzeak, korapiloak eta ezin ulertuak kontatzen dira.
|
|
|
maiz izan dira borroka latzak, mapetako marrak harago edo honago eraman edo ekartzeagatik. Lurraren eta lurraldearen gainetik dagoen kontzeptu politiko eta sozial garrantzitsua da lurraldetasuna.Lurraldetasunak medio fisikoarekin harreman zuzena duen arren, batez ere, eremufisiko
|
batean
bizi den jendearekin du harreman zuzena: jende-talde horrek kolektibitate bateko partaide sentitzearen sentsazioarekin, argiro esanda.
|
|
|
1-Bizi izandako istorioa, fantaseatutako erreferentziekin. (Subjektuak momenturen
|
batean
bizi izandakoa, benetan edo irudimenean, izan dituen desplazamendueta deribazio guztiekin).
|
|
|
Beti ez geunden ados, baina ezadostasunak ez ziren estrukturalak, koiunturalakbaizik. Gainera, bere etxean biltzean (Donostiako etxea seme-alabei utzita, mendiangaldurik dagoen baserri
|
batean
bizi zen ordurako), bera eta bere ingurunea ikustekoparada ederra eman zigun, bai eta zein pianojole fina den frogatzeko ere.
|
|
|
Etikoki ala estetikoki, baina bietan bat. Gogoeta egin genezake bi erei (biestadioei, esferei) buruz batera, baina ez biak
|
batera
bizi. Gizakiak, ezer direnakbehintzat, era batekoak ala bestekoak dira.
|
|
|
Ez inkontziente. Fundamentala, erabaki
|
baten gainean
bizitzeko erabakia da, erabaki hutsa, existentzia zentzuz betetzen duena, de fakto gero zirkunstantzienarabera zentzu hori zein izango den ikusi baino lehen. Existentziari zentzua emanegiten zaio.
|
|
|
Gizajoa. Nik ez dakit gauza handirik: seminaristak etxeko beste alde
|
batean
bizi ginen-eta. Baina izango da gehiagodakienik.
|
|
|
Bukatzeko, frankotiratzaile edo freelancer-ak ere aipatu behar ditugu. Mundu lehiakor
|
batean
bizi garenez gero, irratigintzan eta beste komunikabideetan ere islatzen da libretik doan kazetariaren figura, azken urteotan beren kasa lan egiten duten eta independenteak diren kazetariak gero eta gehiago izanik. Batzuek nahiago izaten dute beren kabuz irrati-erreportaiak, albisteak eta abar egitea, irrati jakin edo konkretu baten menpean egotea baino.
|
|
|
Arratseko lehen orduetan, beste egitekorik ez nuenez, ditxosozko izurdea ikustera joan naiz. Lehengoan ere esan nuen Dingleko uretan izurde
|
bat
bizi dela, eta txalupak irteten direla bera ikusteko asmoa dutenentzat. Baina gaur ez da agertu.
|
|
|
Arratsaldeetako ordu amorfoei itxura konkretua ematen zieten bien artean. Beste batzuetan bi edo hiru egun (eta beste hainbeste gau) ematen zituen pisuan, normala denez eta
|
batera
bizitzeko gogoari tokia eginez. Baina inoiz ez zen maletekin agertzen, eta Maiteren ideia feudalen aurkako gudua gogorra zela suposatzen zuen, beraz, Txemak.
|
|
|
Atea bere gibelean ixten ari zela ikusi zuen azkenengoz Maite, oraindik adi, gelara sartzean Txemaren lehen erreakzioa zein izango zen zain. Askotan egona zen Eiderren gelan, batez ere pisua erosi baino lehenagoko garaietan, eta denbora gutxi falta zen biak
|
batera
bizitzen hasteko, zoritxarreko istripua gertatu zenean. Eta aspaldiko garai haietatik hona gauzak gutxi aldatu ziren bertan:
|
|
|
Kapitaina, bera baino zaharragoa zèn arreba
|
batekin
bizi zen, zeina guganat hurbildu baitzen, gure hotsak aditurik.
|
|
|
—" Kasik" erran duzu eta ongi erran duzu, Graziana. Baina apez bat baino gehiago ere ezagutu izan dugu emaztekiren
|
batekin
bizi izan dena, baita seme-alabak izan dituztenak ere, eta horregatik ez zen mundua akabatu... Bai, egia da hori lehen izan zela eta, urte batzuetarik honat, gauzak aldatzen ari direla, eta Elizak ere bere neurriak hartu dituela, Trentoko kontzilioaren ondotik partikularzki:
|
|
|
Gaur psikoanalisiaren modak modu mudakorragoak hartu dituen honetan, neure kabutako dibantxoan harildutako argibidea aurreratu nahi dut nik neuk: 1973 urte inguruetan, Goiko Kale kaleratu zen garaian, lurrikara bortitzena baino sekularizazio bortitzago
|
bat
bizitzen ari zen gure herria. Goiko Kale, besteak beste, sekularizazio garai hartan, literaturaren alde apustu egin zuen pertsona baten lekukotza da:
|
|
|
Atzealdean, Ruben eta Karmelo ere eseri dira: lehenengoa Segoviakoa da eta, haren portzelanazko zurbiltasunari erreparaturik, egingo nuke bolada txarra pasatzen ari dela; bigarrena Madrilekoa da, baina duela urte asko Frantziako hiriren
|
batean
bizi da, liburuzain lanetan. Biak ere aski diskretoak dira eta bidaia apenas mintzatu gabe egin dugun arren, abiatu berritan barteko kontu batzuk entzun dizkiet:
|
|
|
alargundu ondoren, aitonaren izena postontzitik ez kentzea erabaki zuen: " Lapurrak etortzen badira, gutxienez ez dute pentsatuko hemen emakume bakarti eta babesgabe
|
bat
bizi dela". Alabaina, nik ikasi egin beharko dut Dabiden babes mugatzailetik urruntzen askatzen; etxera itzulitakoan, adorea hartu beharko dut erantzungailuan mezu doi bat desberdina grabatzeko:
|
|
|
Helburu horrekin, kultura orohartzaile bat baino gehiago lurralde berean daudenean, eta beraien arteko harremanak asimetrikoak direnean, liberalismoak estatu neutralaz egiten duen defentsa sostengaezina da, aipaturiko kasu horietan neutraltasunak dagoeneko merkatu soziokulturalean nagusi den kulturaren biziraupena baino ez lukeelako bermatuko. Hori gertatzen denean, gutxiengo kulturaletako kideek, egoera umiliagarri baten biktimak direla eta, beraz, gizarte ez-dezente
|
batean
bizi direla interpretatuko dute.j
|
|
|
Bi-bion arteko liskarrak, jakina, gaurko Europan ere ageriko. Beste lurralde batzuetan, are agerikoagoak, bi sistemok lurralde
|
batean
bizi baitira, albokide eta auzoko. Ameriketan, berbarako, Quebec dugu horren erakusgarri, hantxe gertatzen baita historia juridikoaren bitasunik erabatekoena (Common Law sistema juridikoa ingeles hizkuntzaz, eta Zuzenbide Zibila frantsesaz).
|
|
|
Gai kriminalak, ekintza batzuen inguruan bakarrik mamitzen direnak, zehaztuta daude; gai zibilak, ordea, ez. Muga zehatzik gabe barruan hartzen dituzte gizarte
|
batean
bizi diren bi gizakien arteko auzigai guztiak, egintza nahiz interesak, azken horiek korapilotsu zein aldakor izanda ere. Horren ondorioz, gai kriminalak aurreikuste baten objektuak izan daitezke, gauza bera ezinezkoa delarik gai zibiletan.
|
|
|
Atzerritarrak ere, euren egonaldia dela eta, Estatuko legearen subjektu halabeharrezkoak dira. Estatu lurralde
|
batean
bizitzea horren subiranotasunaren menekoa izatea da.
|
|
|
117 Esperientzia elementalak Russellen ‘sense-data’ eta Machen ‘sentsazioen’ antzekoak dira, honako oinarrizko desberdintasuna izan arren: elementuak, atomo bananduak baino gehiago, gizabanako
|
batek
bizi izandako esperientziaren fluxutik hartutako zatiak dira. Carnapek aukeraturiko esperientzia hauek, neurri batean, Whiteheaden ‘denborazkotasunen’ antza dute:
|
|
|
" Zeukan izenik gogora ekarri ere nahi ez dudan Manchako basa-herri batean, orain denbora asko ez dela, aiton-seme
|
bat
bizi zen, arma-tokian lantza gordetzeko, eta ezkutu zaharra, zaldi argala eta galgo-zakur korrikalaria zeukaten horietatik bat". Horrelaxe hasten da On Kixote liburua.
|
|
|
Oloteko palazio
|
batean
bizi izan ginen, bertako familiarekin. Beheko eta bigarrengo estaietan etxekoak, gu hirugarrenean, sei iheslariak.
|
|
|
Muga ondoko herri
|
batean
bizi gintezke
|
|
|
– Bai, hala uste dut behintzat. Lehen nire izeko
|
bat
bizi zen han, baina etxea saldu eta Durangora aldatu zen. Badira urte batzuk hil zela.
|
|
|
Lehen mendigoizale nintzena mendibehezale bihurtu nintzen, neure arima barruko isuri ilunari men eginik. Mendia beste era
|
batera
bizitzen, sentitzen eta neure egiten hasi nintzen. Mendira joatea ez zen jada, niretzat, kirola egiteko, paraje ederrekin gozatzeko edo izadiarekin batzeko modu bat, neure bizia errotik ukatzeko saioa baizik.
|
|
2001
|
|
|
Lau seme ditut eta umetan oso indartsu eta ederrak ziren arren muki asko izaten zituzten. Sendagilea Errioxakoa zen, eta leku lehor
|
batean
bizitzea komeni zitzaiela eta, Errioxara joateko gomendatu zigun. Mahastiak ikusten hasi nintzen denborapasa, eta Toloñoko monastegiko etxalde hau aurkitu nuen.
|
|
|
Finka hau erosi nueneko istorio polit bat badut. Garai hartan 150 buruko artaldea eta Nemesio izeneko artzain
|
bat
bizi ziren bertako etxean. Euliak palaka jasotzen genituen.
|
|
|
Hitz gutxitan esanda, gure bizitza-maila unibertsal bihurtzeko modukoa dela, erbesteratu daitekeen zerbait. Urdailetik geroz eta harrapatuago eta adimenez nahastuago gaituen gizarte
|
batean
bizi gara, eta lehengo akats nagusiak, nahikeria, aseezintasuna, indibidualismoa... mende berriaren oinarrizko dohain bihurtu dira. Gure artean indarrean diren bakea, askatasuna, legea, demokrazia eta biolentzia bezalako kontzeptuak ez kuestionatzea eta bere horretan uztea ezartzen digute.
|
|
|
Queenslandera duela hamarkada batzuk azukre-kanaberetan lan egitera etorri ziren haietako batzuk eta gerora iritsitakoak Sidney eta Melbourneko Gure Txoko elkarteetan biltzen dira. Lehendik ere bagenekien, euskaldunez gain, Sidneyen euskaraz dakien australiar
|
bat
bizi zela, Jon D. Patrick, eta Gure Txokon topatu genuen. Euskal Herrian jaiotako bertako bazkide batzuek ez dute euskaraz jakingo, baina psikologo-informatikari honek bai ordea.
|
|
|
Horrela, alarguntza pentsioen %25 hilean 35.000 pezetatik beherakoak dira. Milioi erdi bat pertsona 25.000 pezetatik 45.000 pezetara bitarteko soldata
|
batez
bizi da. Batez besteko pentsioa 42.080 pezetakoa da, familiako kargarik gabeko 60 urtetik beherakoetan; 52.735 pezetakoa 65 urtetik beherakoetan edo familiako kargak dituzten 60 urtetik gorakoetan; eta 59.990 pezetakoa 65 urtetik gorakoetan.
|
|
|
Funtsean, bai. Sebas hiri handi
|
batean
bizi den 10 urteko mutiko bat da. Bere gurasoek etxetik kanpo ematen dute denbora gehiena eta kalera ateratzea ere zaila da berarentzat, hiri handian arrisku asko daudelako.
|
|
|
Ni ez naiz oso konszientea, inbasio egoera hartan astirik ere ez nuen kultura eta paisaia hark sortu zidan inpresioaz jabetzeko. Zu inbasio
|
bat
bizitzen ari zarenean eta egunero bonbardatzen zaituztenean napalm eta fosforo zuriarekin, eta jendea euliak bezala hiltzen ari denean, eta ikusten duzunean Marokoren helburu bakarra dela herri hori desagertaraztea... astirik ere ez inpresioak barneratzeko! Jateko ia ez genuen ezer ere, urik ere ez... baina hori dena ez duzu nabaritu ere egiten, zeren gauero oheratzen zara pentsatuz" beno, gaur ez naiz hil, bihar ea zer gertatzen den".
|
|
|
Umeei txertoa jarri behar zaie derrigor eta eskolara bidali behar dira. Hori asko kosta da, nomadek toki finko
|
batean
bizitzera ohitu behar izan baitute haurrak eskolara bidali eta eritetxea eskura eduki ahal izateko. Bizitza okzidentalizatua zutenek, berriz, baliabide gutxiagorekin moldatzen ikasi behar izan dute.
|
|
|
Euskal Autonomi Erkidegoak katarsis demokratiko bat, herritarren partehartze handi bat izan duten hauteskundeak eta komunikabideen arreta garrantzitsu
|
bat
bizi izan ditu, eta horrekin batera tentsionamendu politiko nabarmen bat. Azkenean gizarteak zuzenean eta masiboki hitz egin du eta, beraz, entzun nahi dutenek gure herria hobekixe ezagutu ahal dute.
|
|
|
n Jeltzaleek ez duzuela demokrazia
|
batean
bizi garenik sinesten diote. Autonomiaren trenaz baliatu zarete hogei urtez, orain subiranotasunaren trenera pasatzeko?
|
|
|
KRESAL EGARRI
|
BATEAN
BIZI DEN POETAREN MEZUA
|
|
|
Koldo Izagirrek," XX. mendeko poesia kaierak" bildumarako eginiko antologian, Omar Nabarroren hogeita hamar poema eskaintzen dizkigu, Bilbo hiriaren gogortasuna zein bizipoza bere poemen oinarri dauzkan olerkari mundakar honen lanaren ezaugarri gisa. Izagirrek berak dioenez, kresal egarri handi
|
batean
bizi den poeta dugu Omar Nabarro. Eta Bilbo espazio poetiko bezala hautatu arren, berarentzat hiri hau ez da paisaje hutsa, maitasunezko istripuen ibilbidea eta porrot kolektiboen kontzientzia ere bada.
|
|
|
Inguruan ikusten ditudan datuetan oinarritzen naiz. Gainera, hiru egun barru eurotan ordainduko dugu, eta horren garrantzitsua ez dirudien arren, guztioi sentiaraziko digu Europa izeneko herrialde
|
batean
bizi garela. Estatuen Europa eta Herrien Europaren arteko eztabaida faltsua iruditzen zait, nire ustez hiritarren Europa bultzatu behar delako.
|
|
|
Konparazione baterako, «Sud-Ouest» egunkariaren informazioa Akitania Erregioaren ikuspegitik lantzen den antzera landu nahi dute «Euskal Herriko Kazeta» bere egileek: Euskal Herriaren ikuspegitik Ipar Euskal Herrirako.«Eremu natural
|
batean
bizi gara, azken urteotan ukatu omen den muga hor dago oraindik ere. Berlineko pareta erori zen, baina Bidasoakoa hor dago.
|
|
|
XIX. mendearen erdialdean zetaren merkataritzan buru-belarri sarturiko frantziar baten bizitzaren inguruko xehetasunak agertzen dira bertan: nola hasi zen zetaren ekoizpen eta salerosketa egiten; bere herriko zeta ekoizpena gehitzeko beharrezkoak zituzten zeta haren arrautzak lortzeko egin behar izan zituenak, munduaren beste aldean irudikatzen zuen Japonia urrun eta ezezagunera joatea barne; han hartutako ezagutzekin erabili behar izan zuen trikimailua; zeta bezain leuna izaten zekien emakume misteriotsu
|
batekin
bizitzea egokitu zitzaion sexu harreman berezia, eta gertaera horrek bere ezkon harremanetan izango zuen eragina...
|
|
|
Eta gero ez dut gogoratzen noiz joan nintzen azkeneko aldiz lagunekin afaltzera, eta ez dakit Athletic nola doan. Denbora gehiago behar dut, beste modu
|
batera
bizitzeko gogoa dut.
|
|
|
Askotan gurutzatu izan naiz politikoekin, eta irudipena da beste galaxia
|
batean
bizi direla, oso isolatuta, batez ere kaleko berrietaz. Deskonexio horren arrazoietako bat, agian, lehen esandakoagatik izango da:
|
|
|
urtean goi-erdi mailako familia batek, maila ertaineko beste batek eta behe mailako batek beren mailari dagokion batez besteko etxebizitza
|
batean
bizi izanda (azalera, eraikuntzaren kalitatea, hiriko zona...) etxebizitza zergatan zenbat ordaindu behar duten, estatuko 14 hiritan.
|
|
|
Edozein argudio hartuta ere, uneren
|
batean
bizi izan dugun baina guztiz ezagutzen ez dugun zerbaiten bila gabiltza.
|
|
|
Duela sei urte egindako etxebizitza
|
batean
bizi naiz.
|
|
|
Beheko solairu
|
batean
bizi bazara, jarri burdin-hesiak kalera edo alboko eraikinetara ematen duten leihoetan.
|
|
|
Familia bakarreko etxe
|
batean
bizi bazara, hartu neurri horiek zulo guztietan (aireztatzeko zuloetan etab....).
|
|
|
Hona hemen talde horretakokideen jatorrizko izenak: meschinus, minor (pobrea, txikia), subditus, pedisecus (menpekotasuna adierazteko), rusticus, debitor, peitarius (zergak ordaintzenzituena), caserus (landetxe jakin
|
batean
bizi zena), excusatus (salbuespenen batzuena). Horietatik nabarmentzekoak dira meschini zirelakoak, belaunaldizbelaunaldi transmititzen zen morrontza-egoeran bizi baitziren.
|
|
|
Tradizio batek eragin nabarmena izan zuen bestean, eta euskararen munduan zizelkatu ez zen erromantikoatzerakoien klixe horrek kalte handia egiten dio, oraindik ere, euskarari: euskararenoilalurreko gaurko bizipen egunerokoak ezin du, anartean ere, sukar hori aspaldigainditu zuela sinetsarazi, bizirik dagoen mundu
|
batek
bizi gaituela jakinarazi.Euskararen zailtasun deabruaren topikoa langa bat da tradizioen arteko komunikaziorako, baina ni nago (eta oker egon ninteke) bi tradizioen arteko komunikazioaeragin behar luketenek (agintariek, hedabideek, eragile sozialek...) ez dutela komunikazio horretarako premia ikusten, eta, halaber, ez direla konturatzen komunikazio hori joan-etorrikoa (berdintasunezkoa) ez den bi... arazo izaten iraun ere, alegia.
|
|
|
Gaztelaniaz egindako literatura nazionalista tradizionala deitoragarria egitenzait, euskarak aspaldi arbuiatu eta baztertu zuen euskal munduari buruzko idealizazio atzerakoi kitsch idiota
|
batek
bizi baitu literatura hori. Ni nago euskaltzalenazionalisten eta ez-nazionalisten fedea eta pazientzia frogatzeko daukagulaeuskara souvenir soiltzat hartzen duen nazionalista-klase hori.
|
|
|
Nigandik hasita, edo, nahiago bada, neure etxetik hasita, neure iruditeriadomestikotik, alegia?, formulatzen, irudikatzen eta eraikitzen dut mundua. Eta nihori denbora eta espazio jakin
|
batean
bizi da, beste ni batzuen ondoan; eta beste nihoriek ere denbora eta espazio jakin baten jabe dira. Bizitza koespaziala da gurea, eta elkar-bizitzaren (koexistentziaren) premia agertzen du.
|
|
|
ekarri, Brecht-ek argudiatu zuen urrutiramendu ezagunaren bidetik: plazerra bekatua zeneta plazerra bekatutzat jotzen zuen gizarte bihotz-estu
|
batean
bizi izan garaoraintsu arte; orduko artearen inguruko lehia ere interesgarria egiten zitzaidan, oraingo hainbat gorabehera ulertzeko; giza taldeen satanizazio-prozesuak aztertunahi nituen; agintarien harrokeria ulertzen saiatu.
|
|
|
Joana deitzen naute, hamahiru urte ditut eta Baionako kale hestu
|
batean
bizi naiz anaia Oiher eta aitamekin. Alimaleko etxe bat dugu eta, nire ama hoteletako apainketez-eta arduratzen baita, etxea beti garbi dugu, ez da sekulan deus lurrean, gusto haundiarekin apaindua da, baina, nire ustez, murruak sobera kargatuak dira aitak hainbeste maite dituen Picasso-ren tinduez.
|
|
|
Egun batez, munduan lau herri bakarrik zirelarik, horietako bat, besteak bezala, herri alai bat zen, Zugarramurdi deitua, non denak ongi bizi baitziren. Herritik ez hain urrun, oihan aldean, gizon
|
bat
bizi zen bere zortzi gatuekin. Gizon horrek Pantxo zuen izena.
|
|
|
Bat-batean ordea, gure Jon zena ere horietako etxe
|
batean
bizitzen jartzekoa zen, esan du Armendarizen amak, Tasioren balizko estrategia guztiak alferreko eginez. A bai e, segitu du Tasiok irrikaz baina apal, ez nekien.
|
|
|
Eskuetako izerdia xukatu du. Biek
|
batera
bizi behar zuten orduan pisuan, galdetu du azkenean, Arantxak ere bai. Eta esan orduko ohartu da.
|
|
|
Orain txabola
|
batean
bizi da amarekin, lau nebarekin eta bi ahizparekin. Gela handi bakarra da.
|
|
|
Geetha umezurtz-etxe
|
batean
bizi da. Zortzi urte ditu neskatxa honek.
|
|
|
Herrixka
|
batean
bizi zen eta haren bizitza erabat aldatu zen aita hil zitzaionean. Aitak Kalkuta ondoko lantegi batean lan egiten zuen.
|
|
|
Bonbaira, Indiako beste hiri handietara bezala, gizaseme anitz doa lanera urrutiko herrietarik. Emaztea herrixka
|
batean
bizi dute. Zoritxarrez ez dute ez egunero eta ez asteburuetan etxera itzultzerik.
|
|
|
Erretratu horiko gizona Swansea izeneko hiri
|
batean
bizi omen zen, baina semea ezagutu nahi zuen.
|
|
|
Kolonbian, Barranquillatik hurbil, Rioquemado deitzen den herrixkan, gerraondoan erbesteraturiko familia euskaldun
|
bat
bizi omen da psikiatria alorreko erietxean lanean. Hala ere Goioren lagunen bat aurkitu beharko genukeela uste dut eta, zorionez, Andonirekin kontaktatu ahal izan dut telefonoz.
|
|
|
Miresgarria besterik da: Lizardi bat sortu zen garaian sortzea, Orixe
|
bat
bizi zen aldietan bizitzea. Hura da harrigarri, ez hau.
|
|
|
" Ez hintzateke ene bila ibiliko, aurkitu ez baninduk". Ez naiz batere segur, bestalde, guk bezain begi onez ikusiak izango ote ziren Orixeren bilaketak  âeta Unamunorenak zer esanik ezâ gai horiek orain baino zorrozkiago hartzen zituzten garairen
|
batean
bizi izan balitz. Denbora bateko hainbeste eta hainbeste" argitu" hartzen ditut lekuko, eta Eneko Loiolakoa bera ere bai, mistikarako isuria heresia kutsuaren pareko etsi daitekeelako ezaugarritzat.
|
|
|
Mariano Ferrer kazetariak ironia finez idatzi du McDonald, s Politika egoera
|
batean
bizi garela. Hain zuzen ere, bitxia da ikustea nola hedabideek gaiak bildu, murriztu eta sinplifikatzeko duten funtzionaltasun hori otordu bizkorren araberako komunikazio-estrategiaren arabera bideratzen den.
|
|
|
Herri Batasunaren prentsa-ohar batek (1993-09-30) dei egiten zien profesional zintzoei haien aurkako" salaketa-konpromisoa bete zezaten". Bistan denez, ezin da ezker abertzalearen inguruko hedabideen munta txikia gainerako hedabideen pisu handiarekin alderatu, eta ezin dugu ahantzi Egin eta beste antzeko hedabide batzuk poliziaren jazarpen onartezin
|
baten pean
bizi izan zirela etengabe. Baina beren eragin-esparruan, polarizazioa eta sektarismoa bultzatu zuten hedabide hauek, gizarte-elkarrizketa eta gertakarien ulerpen arrazionala mesedetu beharrean.
|
|
|
euskara hilko da, agian (XXI. mende honetan ehundaka hizkuntza desagertukodira munduan, eta ez litzateke harrigarria izango), eta, beraz, interesa dugunok jarraitu beharko dugu biziraupen horren alde borrokatzen. Baina hobeto joango litzaiguke, askotan, desegiteko arriskuan ez legokeen kultura normal
|
batean
biziko bagina bezala jokatuko bagenu (esaidazu maite nauzula, gezurra izan arren): sinetsita nago emaitzak aberatsagoak eta dinamikoagoak izango liratekeela, oro har, eta euskal kulturari erakargarriago, seduzigarriago izaten lagunduko liokeela horrek —biziraupenerako eta garapenerako aukerak biderkatuz, bide batez— (Halere, egia da kulturano rmal etahandibat izateak ez dituela gauzak berez konpontzen:
|
|
|
biztanleak bertakoak edo inmigranteak diren, jainkoekin ahaidetuta dauden, atzeratutako edo goi-mailako kultura baten partaide diren, garapen edo amaiera aldian aurkitzen diren. XVI. mendean zenbait espainol Urrezko Mende
|
batean
bizi direla esaten hasten direnean eta XIX. mendean gainbeheraz hitz egiten dutenean ez dira gauza beraz ari; eta ez da gauza bera ere, bere historiaren hasieran, Abrahamekin itunak ezartzerakoan, Yahverengatik askatua eta babestua izan den herri gisa bizitzea, edo K.a. VII.-VI. mendeetan Jeremias profetak jainkoak baztertu dituelako egiten dituen intzirietan.
|
|
|
Kantuaren xarma ez balitza, Joanesek ez zuen endelegatzen zerendako egiten zioten hainbat ohore, ohoratzaileak ez zirelarik nornahi pentsa emazu! Ohorea aldi berean zorrotz eta merke zen mende
|
batean
bizitzea egokitu zitzaiola gogoan atxikitzen zuen artzainak, kolko gantzatsuan ixkilima herdoilduez medailak itsasten zizkioten bitartean. Begiak hersten zituen eta ez zuen kasurik ematen:
|
|
|
Begira, esan zidan, hasieran ni gizon guztiz normala nintzen: pisu oso txiki eta zahar baina aldi berean izugarri garesti
|
batean
bizi nintzen, hirian, emakume bakar batekin, izatez poligamoa banaiz ere, eta lan egiten nuen zortzi orduz ezertarako ere gustatzen ez zitzaidan lan batean, pisua eta gainerako kontsumogaiak pagatu ahal izateko, beti zorpean ibiltzen nintzen arren. Hau da, zoriontsua nintzen.
|
|
2002
|
|
|
Ni eszenara noa, lehendabizi zerbait sentitzeko, eta gero sentitzen ari naizen hori ikusleari transmititzeko, berak ere sentitu dezan. Ez dezatela musikaren erritmora dabilen gorputz baten mugimendua bakarrik ikusi, baizik eta sentimendu
|
bat
bizi dezatela, dantzaria transmititzen ari dena. Ikusle batek esan diezadakedan gauzarik onena da oilo ipurdia jarri zaiola, edo malkoak eragin dizkiodala.
|
|
|
Oso aspalditik ezagutzen omen da etxe hau taberna moduan. Izenak dioen bezala, bertan Pablo izeneko abeltzain
|
bat
bizi omen zen. Abeltzain hark, dirudienez, behiak zaintzeaz gain, bertara etortzen zirenei edaten eta jaten eskaintzen zien bere etxean, eta horrez gainera, gaur ostatuaz kontu egiten duen andreak entzun izan duenez, kontrabandoan ere aritzen omen zen, bi pausotara dagoen muga ondoan egonda... egun batez norbaitek edo norbaitzuk hil zuten arte.
|
|
|
Gaur egun bi dinamika daude ordea. Mementuko gauza bat da, trantsizioko egoera
|
bat
bizi dugu, baina lanen poderioz egoera hau gaindituko dugu.
|
|
|
Gainera, badaki amaren laguntza ez zaiola faltako... Bitartean, udan egindako lanarekin hilabete batzuk irauteko gai dela sentituz, amaren etxea utzi eta alde egiten du karabana
|
batean
bizitzera, nahiz erabaki hori ere ez den ez amaren, ez bere mutil lagunaren oso gustukoa. Baina Deborahrentzat, karabana batean biziz, badirudi ezerk ez duela halako garrantzirik.
|
|
|
Kontuan hartu behar dugu ez garela egoera normalizatu batean bizi. Ez gaude, alde batetik, zoritxarrez, biolentzia egoera
|
batean
bizi garelako, ezin dugu hori ahaztu. ETAren ekintzek herri honetako bizitza deformatzen dute erabat, hori horrela den bitartean zaila da kontsulta bat egitea.
|
|
|
Gaur egunean, zorionez, askoz gauza ezberdin gehiago ditugu egiteko eta bizitzeko. Niretzat politikak garrantzia handia izaten jarraitzen du, baina egun beste era
|
batera
bizi dut eta zaletasunei lehen baino denbora gehiago eskaintzen diet.
|
|
|
Honek guztiak hausnarketa garai bat ireki du zenbait aldaketa ekartzearekin batera. Lehen modu itxi
|
batean
bizi zirenak, gizartean txertatzera behartuak daude orain. Mentalitatea, ekonomi sistema, antolamendua, otoitz egiteko era, gizartearekiko komunikazioa... guztia ari da aldatzen.
|
|
|
Modu batean edo bestean, orden erlijiosoek gurearen errealitate paralelo
|
bat
bizi izan dute, eta egungo gizarteak hurbil duen arazo batekin topo egin dute dagoeneko: arazo demografikoa.
|
|
|
Horrela definitu izan da urteetan zehar. Klausura monastiko
|
batean
bizi dira. Etxe barruan eta inguruan egiten dute bizia eta lana, eta behar dutenean ateratzen dira monastegitik, baina ez sistematikoki.
|
|
|
Musika gizakiok sortzen dugu, musika ez da logikoa, biszerala da, bihotzetik bihotzera doan zerbait. (...) Herri txiki
|
batean
bizi gara eta denok elkar ezagutzeak sintzeritate maila gutxitu egiten du, lagunkeria punttu bat dagoela deritzot. Dena den, euskal musikak berez baditu hainbat oztopo eta kritikatik apur bat laguntzea ez dut gaizki ikusten.
|
|
|
Presio sozialik ez daukat, ez naiz Atxaga, Lertxundi, Izagirre edo beren mailako beste inor. Jakina, interesgarria da jendeak zer esaten duen jakitea, gizarte
|
batean
bizi naiz, ez mendiko punta batean. Presio delako hori jakin beharko dut bereizten edo galbahea ezartzen, jakiten nondik datorren, nork esaten duen, horrek zer sinesgarritasun daukan.
|