|
2000
|
|
|
Helburu horrekin, kultura orohartzaile bat baino gehiago lurralde berean daudenean, eta beraien arteko harremanak asimetrikoak direnean, liberalismoak estatu neutralaz egiten duen defentsa sostengaezina da, aipaturiko kasu horietan neutraltasunak dagoeneko merkatu soziokulturalean nagusi den kulturaren biziraupena baino ez lukeelako bermatuko. Hori gertatzen denean, gutxiengo kulturaletako kideek, egoera umiliagarri baten biktimak direla eta, beraz, gizarte ez-dezente
|
batean
bizi direla interpretatuko dute.j
|
|
2001
|
|
|
euskara hilko da, agian (XXI. mende honetan ehundaka hizkuntza desagertukodira munduan, eta ez litzateke harrigarria izango), eta, beraz, interesa dugunok jarraitu beharko dugu biziraupen horren alde borrokatzen. Baina hobeto joango litzaiguke, askotan, desegiteko arriskuan ez legokeen kultura normal
|
batean
biziko bagina bezala jokatuko bagenu (esaidazu maite nauzula, gezurra izan arren): sinetsita nago emaitzak aberatsagoak eta dinamikoagoak izango liratekeela, oro har, eta euskal kulturari erakargarriago, seduzigarriago izaten lagunduko liokeela horrek —biziraupenerako eta garapenerako aukerak biderkatuz, bide batez— (Halere, egia da kulturano rmal etahandibat izateak ez dituela gauzak berez konpontzen:
|
|
2002
|
|
|
Arabian XVIII. mendean —gainbehera musulmana nabarmena zenean—, Wahab izeneko pertsonaia
|
bat
bizi izan zen (1703-1787), joerahanbalista renjarraitzailea (ikus 2 oharra), sunismoaren lau eskola juridikoetatik zurrunena. Medina, Iran eta Iraken burututako teologia ikasketek erakutsi zioten Islamari erantsitako berrikuntzak kendu eta jatorrizko garbitasun eta sinpletasunera itzuli behar zela.
|
|
2004
|
|
|
Jainkoa" nigan dagoen printzipio moral gorena" bada, orduan erlijioaren arrazoizko edukia etika baino ez da, erlijioa ez da beste izaki baten kultua, hori fetitxismoa eta sineskeria litzateke (Tungusiako txaman bat eta Connecticut-eko puritanoa itxuraz ezberdintzen badira ere, funtsean erru berberean bizi dira, hau da, gizakiaren hobekuntzarako lana egin beharrean otoitz eta eskakizunen bitartez Jainkoaren grazia lortzen saiatzen dira). Betebeharrari jarraituz pertsona hobeago bihurtzea eta etorkizunean gizarte hobeago
|
batean
bizitzea," Horixe da hain zuzen arrazoizko erlijioaren egiazko helburua, alegia, gizakien hobekuntza morala". Norberari legea ezartzean badirudi beste baten nahimena betetzen ari garela, baina legea ezartzen duen nahimen hori ez beste izaki baten nahimena, baizik eta geurea oroko rra egiten dugun heinean eta arau orokortzat hartzen dugun heinean.
|
|
|
Horregatik, beraz, orain galdetzen bada ea jadanik gizaldi ilustratu
|
batean
bizi garen, hauxe da erantzuna: ez, baina bai Ilustrazioaren gizaldi batean.
|
|
|
Azken finean bi hauen magalean ez bada hemen ez delako nikristo mugitzen. Subentzionaturiko kultura
|
batean
bizi gara. Gustatu hala ez gustatu, beharrezkoa izan edo ez izan, euskal kulturak simulakrotik asko du.
|
|
|
Gaztaroa eta frantziskotar bokazioa Eliza giro zaharkitu
|
batean
bizi izan zuen, ikus-pentsamolde ezkor eta dominante baten pean. Apaizturik eta Euskal Herrira itzulirik, ordea, berehala espiritu kritikoa iratzarri zitzaion; orduan hasi zen bere herria bere osotasunean eta desberdintasunean ezagutzen.
|
|
2005
|
|
|
El Aviador Drokzuzenean erabiltzen dituen janzkera futuristak, ez dira akaso Prest ig earen zaborra biltzen zuten boluntarioen janzkera ‘futurista’ berdinak? Kraftwerken manikiak ez dira mundu zoriontsu
|
batean
bizi diren super-gizakiak; hau da, kaleetan ikusten ditugun gizazpiko pobre horiek izan daitezke arazorik gabe, edo telebistaren urrutiko agintea askatu barik gurekin bizi daitezkeen ‘sasi-robotak’ Eta beharbada horiek ‘gu’ gara. Devoren deboluzioa, de-bilakaera, gure bilakaera izan daiteke.
|
|
|
Fribu rgon estudiante etxe
|
batean
bizi nintzen. Esaerak dioen bezala," Itsuen herrian begibakarra alkate".
|
|
|
Gurean teilatu beraren azpian, gurasoak, anai-arreba guztiak, izeko bat, amama eta neskame
|
bat
bizi ginen. Hamabost lagun guztira.
|
|
|
Euskaltegietara hurbildu besterik ez dago euskararekin erreta eta nazkatuta daudenak aurkitzeko, euskara ikastea titulu bat edo Hizkuntz Eskakizunen bat eskuratzeko soilik planteatzen dutenak, berau lortutakoan euskara bazter batean utziko dutenak... Askotan, aurreko bi taldeetako batean kokaturik egon direnak aurki genitzake talde honetan, baldintza eta arazo pertsonalek ekarriak, beraiek edo hurbileko
|
batek
bizi izandako egoera edo arazoek eraginda.
|
|
|
• Iritzi publiko zabala, adostasun minimo
|
batekin
bizi duena problematika bakoitza.
|
|
|
Pegatinarik gabe, diru gutxirekin eta administrazio kontseilurik gabeko kazetaritza euskalduna ere abian da. Info rmazioa xede, aniztasuna bidelagun, software libreatresna eta euskara hizkuntza moderno gisa darabilen sortzaile belaunaldi
|
bat
bizi dugu. Adin, sexu eta maila zein ideologia ezberdinetako komunikatzaileak ditugu orain.
|
|
2006
|
|
|
Ez du edan Dashiell Hammett edo Chesterton-en nobela beltzen orrietatik. Gizarte jakin
|
batean
bizi den emakumezkoa da Amaia. Gaur egungo emakumeari egin zaion argazkirik bikainenaren aurrean gaude Xabier Aldairen ustez.
|
|
|
Etxeak bi oin zituen. Gu
|
batean
bizi ginen. Besteko giltzak aitonak zituen.
|
|
2007
|
|
|
Portuko ontzi guztien tutuak tantra askatzailean ozenduko dira orduan zure barnean, eta apika oldar poetikoetan lerratze zalea ez zaren arren, munduko ontzi guztiek adio ankerra egiten dioten uhartetar bakartia irudiko zenuke. Zu, izan ere, arrotz
|
bat
bizi den uhartea zarelako.
|
|
|
Borroka latza darama literatur egile nahiz euskaldun gisara. Herri hau preso dago eta idazleak libertatea erdiesteko edo eskaintzeko keizu edo beldur moduko
|
bat
bizi du. Herri honek —zentzu metaforikoan— ez dio bere izateari traizio egin nahi eta preso bizi da.
|
|
|
Aldiz, gaizki hartutako edo omisioz egindako estropezuek ez zuten inongo dimisio edo kargu uzterik ekarri. Horregatik, batzuen aburuz, erantzukizun politikorik gabeko sistema politiko
|
batean
bizi gara, hau da, herriak aukera politiko desberdinen artean hautatzeko aukera du epez epe, baina hurrengo hauteskundeak etorri arte gobernariek ez dute inongo loturarik hautesleriarekin. Eta horrela politikarien desprestigioa handituz doa.
|
|
|
Ikerketa, garapena, ilusioa, gaitasuna, irudimena, gogoa adierazten duen seinale. Aurrera doan herri
|
batean
bizitzetik, Euskal Herriak aurrera egin behar duela bizitzera. Teknologia berriak egunero egokituz, gurera, hizkuntzara, komunitatera, kulturara, ekonomiara.
|
|
|
Ez dut nik ukatuko diru-laguntzen premia, ez eta, horren kontura, sustatze-lana kritikatuko ere. Bai, ordea, horiek ahalbidetu duten sasimaisu askoren jokabidea, sarri askotan, sustrai ekonomiko sendorik gabe, fikziozko herri
|
batean
bizi garela sinetsarazi nahi diguna.
|
|
2008
|
|
|
Europan, 70eko hamarkadaren erdi aldera bitarteko immigrantearen ezaugarri nagusiak hauek ziren: indibiduala, gizonezkoa, gaztea, formazio gutxikoa eta denbora luzerako etorritakoa; horiek jatorrizko herrialdeetako gizartearekin eta kulturarekin oso gutxitan izan zituzten harremanak eta urrunak egiten zitzaizkien, gutxitan egiten zituzten bisitak, eta beren herrialdeetara bueltatzeko ametsa zen herrialde arrotz
|
batean
bizitzen jarraitzeko arrazoi bakarra. Baina, bestalde, laneta lege-egoera nahiko egonkorra zen, garai hartan Europako erdialdeko eta iparraldeko ekonomiek hazteko beharra baitzuten.
|
|
|
Baita askatasun nazionala, berdintasun soziala eta aniztasuna helburu dugun pertsonengan eta proiektuetan. Labur bada ere, atalez atal azalduko dugu. a) Batetik, gauza bat da lurralde jakin
|
batean
bizi diren pertsonek dituzten hiritar-eskubideak, eta beste gauza bat komunitate edo nazionalitate politiko bateko kide izatetik eratorritakoak. Gerta daiteke pertsonaren batek oinarrizko hiritar-eskubideak izatea (esate baterako, bizileku-eskubidea, hezkuntza, osasuna, eta lana), eta nazionalitate politikoa ez izatea (komunitate edo gizarte horretako politikaeta erakunde-osaeran bete-betean parte hartzeko eskubidea emango liokeena):
|
|
|
Bizi zaren tokiak erabakiko du zure beharretarako nahikoa ur duzunentz. Eskualde lehor batean dagoen garapen bidean dagoen eta populazio-hazkundea duen herri
|
batean
bizi bazara, arazoak izango dituzu urez hornitzeko. Nilo, Jordan eta Ganges ibaiak gainustiratuta daude.
|
|
|
Oraingoan desberdinak dira kontuak. Batzokian erabakitako lanpostu
|
bati esker
bizi diren etxeetan dardarka izango dira akaso, eta ez dira gutxi egoera horretan daudenak, inondik ere; baina bestela, nik ez dut sumatzen kalean halako beldurrik, eta euskaltzale" arrunta" (kakotx guztiekin idatzita) nahiko axolagabe, egia esanda.
|
|
2009
|
|
|
Bada, kontua ez dago guztiz garbi. Esan dugun bezala, bera juxtu trantsizio-momentu
|
batean
bizi da. Bere idazlanak irakurriz oso garbi dago berak oraindik Lazarraga erabiltzen duela nagusiki bere familia definitzeko orduan, hots, bere familia Lazarragatarrak dira, ez Perez de Lazarragatarrak.
|
|
|
Egia da, baita ere, orain baino lehen, mende honen hasieran, jarrera horiek indar gehiago zutela. Gaur egun, urte batzuk pasatu ondoren, ikusi da igartzen zen haizete hura ez dela gertatu, bizikidetza gisako
|
batean
bizi direla liburuaren bi bertsioak, paperezkoa eta elektronikoa, eta jarrerak lasaitu egin dira. Beste hark zioen bezala, mundua ez da apokaliptiko eta integratuen artean banatzen.
|
|
|
Uste dut sekularizazioaren fenomenoa Jaungoikoaren mezu bat dela gaurko kristauentzako: " Egoera berri
|
bat
biziko duzue: lehen denak zuen alde, orain gehienak zuen kontra.
|
|
|
Euskal Herriak bertsolari txapeldun berriarekin amaitu duelako urtea, besteak beste. BEC ezin beteago batean, goizean hasi eta iluntzera arte euskarazko atmosfera berezi
|
bat
bizi izan zelako. Urrian hasitako txapelketak, plazaz plaza, astez aste lortu duenaren irudia izan da beste behin Barakaldokoa.
|
|
2010
|
|
|
Gerra zibileko hildakoak ziren, eta ondo dakigunez, oraindik lur azpian eta identifikatu gabe daude horien antzera gorpu anitz. Historia beharko lukeena gaurkotasuna da oraindik, bere kontraesanei aurre egiteko ezgai den estatu
|
batean
bizi garen heinean. Hortik lanaren izena.
|
|
|
Lehenengoa aurrerapen teknologikoen autonomiarekin lotzen da, alegia, herritarren irudiko azken berrikuntzekin lausotu egin dira zientzia eta ongizatearen arteko harreman argi eta gardenak. Ostera, indarra hartzen du eten
|
bat
bizi dugulako usteak, mugaren bat gainditu izanaren pertzepzioa dago, batzuetan teknologiak gure bizitzak determinatzen dituelako eta besteetan aldaketa teknologikoaren bilakaera erabaki arrotz eta ikusezinek baldintzatuta datorrelako, inplikazio ugari dituena, tartean etikari, ingurumenari edota bizikidetzari dagozkienak. Gizarte zientzietan hitz-aspertu aberasgarriak eman dituen eremura ere gerturatzen gaituzte orobat herritarren kezkek, hala nola:
|
|
|
Modu orokor batean laburbildu beharko balitz, iritzi sozialen berezitasun gisa" anbibalentzia" azpimarratuko nuke. Jendeari antzeman egiten zaio eten
|
bat
bizi dugulako sentsazioa, eten bat zientziaren aurrerapenen, gure ongizatearen eta gaurko bilakaera teknologikoen artean. Alegia, onartu egiten da zientziak ongizatea ekarri duela eta zientzialariak profesio erabakigarria direla, baina aldi berean eransten da aldaketa zientifiko eta teknologikoaren bilakaerak eskuetatik ihes egin digula.
|
|
|
Euskal Herrian oso ugaria ez den mezenasgo moduko
|
bat
bizi duzu, beraz.
|
|
2011
|
|
|
Ikusi dugun moduan, eredu gatazkatsuaren arabera diglosiarekin bukatu egin behar da b hiztunen alienazioarekin bukatzeko, hizkuntzari etorkizuna ziurtatzeko eta gizarte egoera orekatu eta justu
|
batean
bizitzeko. Plangintzaren, normalkuntzaren bitartez egin behar da hori.
|
|
|
Neurri handi batean bai, apika, baina ikusteko dago merkatuen eta estatuen arteko gerra horretan, botere legitimatuaren norberaren kuota irabazte aldera, jende xehearen benetako interesak defendatuko liratekeen. Fikziozko finantza diruaren kudeaketa nori dagokion baldin bada eztabaida, bizimodua gero eta garestiago duen jendeak —azken finean, gero eta baliabide fisiko gutxiago duen planeta
|
batean
bizi garelako gertatzen da hori— ez omen du irabazteko askorik debate artifizial horietan. Baliabide naturalen ustiaketa demokratikoa, horixe da beti taulatik kanpo mantendu nahi den urrezko gaia.
|
|
|
egokiak eta are normalak, nahiz eta beste ingurumen batean desegokiak gertatu. " Euskara normaltzeko, herrialde normal
|
batean
bizi garela eta herri honek hezkuntza-sistema normal bat duela onartu behar dugu [la]" adierazi da dekretu berriaren aurkezpen-egunean. Euskal Herria aski herrialde normala da alde askotatik.
|
|
|
Ikusteko eta gozatzeko. Eta loraldi
|
bat
bizi du aspaldion. Zuzendari, aktore, ekoizle eta ikusleak zorioneko gara.
|
|
|
Ba, hala bada hala bedi, baina nik susmoa dut kapitalismoa baino zerbait sakonagoa dela behea jo duena: etengabeko hazkundean oinarrituriko sistema; planeta finitu
|
batean
bizi gara, lehengaiak mugatuak dira beraz, baina sekula amaituko ez balitz bezalaxe jokatu dugu eta jokatzen segitzen dugu, ipuineko eskorpioiaren gisan, besterik egiten ez dakigulako. Des-hazkundeaz hitz egiten digute zenbait mugimendu alternatibok; posible ote?
|
|
2012
|
|
|
Neurri handi batean gogoarekin, nahiarekin ere lotuta dago jasotzen den erantzuna. Testuinguru erdaldun
|
batean
bizi denak euskararekiko atxikimendu indartsua baldin badu, bere ezagutza maila gainbaloratzeko joera edukiko du batzuetan. Kontrako fenomenoa ere gertatzen da batzuetan, euskara batua ezagutzen ez duelako hainbat euskaldun zaharrek euskaraz ez dakiela erantzungo du, adibidez.
|
|
|
bata, 1850etik aurrera euskal liberalen arteko zatiketak gaindituak dirudite eta jarrera foruzalea inoiz baino gotorrago ageri da, bai elite politikoen artean zein gizarte maila guztietan; eta bestea, hiru lurraldeen arteko batasunean urrats erabakigarriak etengabe egiten diren bitartean, Nafarroa ez da dinamika berean sartzen. Kasu guztietan, dena den, foruzaletasuna da jaun eta jabe euskal lurralde guztietan, bi hamarkada horietan (1852tik 1876ra) urrezko aro moduko
|
bat
bizi duelarik; gure egilearen arabera" abertzaletasun bikoitzaren garaia (euskalduna eta espainiarra)" da (245 or.). Zeren liberal foruzaleek ez zuten inolako eragozpenik Foruen defentsa irmoarekin batera beraien espainiartasuna harro aldarrikatzeko. Ez dezagun ahantz.
|
|
|
Bizitza mugarri babestu eta ziurretara mugatzen da, eta, hala ere, bizilagunek bizitzari eusten diote. Zeina Abirached auzo kristau
|
batean
bizi zen, ekialdea eta mendebaldea banatzen zituen auzoan, hain zuzen ere. Ziadek Libanoko gerraren hasiera kontatzen badu, Zeina Abirachedek amaiera azaltzen du.
|
|
|
Irakaskuntzara dedikatuz gero, urteen poderioz, batik bat, galtzen da mundu horretako barrikadaren bi aldetako harreman gazi-gozoetan harritzeko ahalmena; batek pentsatzen du ikasleen jarrera, gustu, prozedura eta erreakzioei dagokienez jadanik dena ikusi duela, etengabeko marmotaren egun nahikoa patxadatsu
|
batean
bizi garela. Ba ez, pasa den kurtsoan lerrook zirriborratzen ditudan sinesgabe honek ikusi zuen nola zenbait ikaslek —eta ez dira nolanahikoak Donostiako FIHEZI fakultateko antropolitok, jende jantzia eta engaiatua, munduaz eta bizitzaz asko dakiena— bere poza eta harridura plazaratzen zuen, azkenean, klasean banatutako testu batzuei esker, ditxosozko krisiaren nondik norako eta zergatiak ulertzen zituelako.
|
|
2013
|
|
|
Etxe mistoetan (gutxienez euskaldun bat eta bestelako hizkuntza soslai bateko kide
|
bat
bizi diren etxeak)
|
|
|
sartu zituen Pragan bagoi batean eta joan zen Alemania nazian barrena Hanburgora, han ontziratu eta Bilbora ailegatu zen bere sei mila fusilekin. Gu beste giro
|
batean
bizi izan gara. Eta armen negozioa da armen negozioa.
|
|
|
Jesuita erretxina. Beti bakardade
|
batean
bizi izan zen.
|
|
|
Postmodernitateak egiten dituen planteamenduen ingurumarian, Mardonesek aukera bat ikusten du fede garbiago
|
bat
bizitzeko. Jarrera optimista horren aurrean azken hiru iruzkin.
|
|
|
Pertsonen eta gizarteen muina osatzen du, eta ez batak ez besteak ezin dute aurrera egin ez badaude kulturaz elikatuak. Are eta gehiago ezagutzaren gizarte
|
batean
bizi garenean, non immateriala denak geroz eta garrantzi handiagoa daukan. J
|
|
2014
|
|
|
Oldarka eta gonbidapenezko hamasei euskal berrikuntza demokratikoetan parte hartu duten hogeita hamar emakumeren biografia parte hartzailea egin dugu-gogoratu behar dugu hogeita hamar biografia horiek lagin zabalagoa duen proiektu baten parte direla-. Biografia horiek norbanako
|
batek
bizi dituen intersekzioetatik sortzen den diskurtsoa eta ekintza ematen digute, opresioak dituen hainbat aurpegiri buruzko informazio pribilegiatua. Biografiaren bidez, bai gorputzean bai diskurtsoan ostatatuta dauden mugatzaileak aurkitzea posible da.
|
|
|
Fikziozko herri
|
batean
bizi gara agian, baina telefikzio propiorik gabe.
|
|
|
Zinegileak belaunalditan banatzeak logika izan arren, belaunaldi horiek adin eta garaiekin lotzeak zirrikituak uzten ditu. Ez dago ukatzerik zinegilea garai konkretu
|
batean
bizi dela, eta horrek bere begiradan eragin zuzena duela. Hala ere, belaunaldien sailkapenak bere kontraesanak ere baditu.
|
|
|
Aitzitik, beste eremu batzuetan paperezkoak jaun eta jabe izaten jarraitzen du. Gaur egun derrigorrean paperezko ekoizpena eta ekoizpen digitala
|
batera
bizitzera behartuta daude; zalantza bakarra da: noiz arte?
|
|
2015
|
|
|
Aitona Kepak aldaketa
|
bat
bizi izan zuen pentsaeran...
|
|
|
Handikeriak eta norgehiagokak agintzen duen sasoi honetan ezbehartzat hartuko dute batzuek estaturik ez izatea[...]. Baina, beste ikuspegi batetik, pribilegio handia izango da estatua ez den nazio
|
batean
bizitzea.
|
|
|
Gatazka armatu batean murgilduta dabilen jendartea ere binomikoa da. Gatazka
|
batean
bizi den herria biolentzia normalizatzen duen herria da (Rodriguez, 2015), eta biolentzia bakea ez den hori guztia bezala ulertu izan dugu tradizionalki. Jendarte patriarkal batean, bakea vs biolentzia binomioan, bakea emakumeei eta biolentzia gizonei esleitzen dizkiegu, bakearen ezaugarri estereotipiko guztiak emakumeei inposatuz eta biolentziarenak gizonei:
|
|
|
Rurala da gizakiaren kultura, munduaren sorrera ulertzeko modua baitzen horixe, bizitza antolatzeko modu bat. Baina guk geuk, hirirako saltoa eman genuenetik, ukazio
|
batean
bizi dugu kultura hori, eten bat gertatu da, eta hortik zabortegian pilatzen zaigun letra eta liburu sorta andana hori. Sekula ez diot erreparatu mitologiaren gaiari, ez bada umetan.
|
|
|
Gu desanparo
|
batean
bizi izan gara beti. Instituzioak aurrean izan ditugunean mesfidantzaz ikusi izan gaituzte beti, gu ez ginen haiekiko kolaboratzaileak.
|
|
2016
|
|
|
Alargunak ziren, senarra gerlan hil zitzaielako, eta kobratzen zuten pentsioa. Baina beste
|
batekin
bizi zirenez, klandestinoki ezkontzen ziren. Elizatik bakarrik.
|
|
|
Dimentsio espirituala zeukan beste bat Manex Erdozaintzi-Etxart da. Orain bizi naizen etxean Donapaleuko frantziskotarren parte
|
bat
bizi izan zen, maizter, eta tartean zen Erdozaintzi-Etxart. Langile apez izan nahi zuten, eta hala egiten zuten lana.
|
|
|
Izan ziren gauzak, kasik ene subkontzientean gordeak geratu direnak. Domintxainen izan zen gizon bat, arrunt berezia, jauregiska
|
batean
bizi zena. Ezkongabea, Etxegoen deitzen zen.
|
|
|
Batzuen ustez, Euskal edo Nafar estatu
|
batean
bizitzea da irtenbiderik egokiena (Parte Hartuz taldeak egindako inkesta soziologikoaren arabera, 34 aukera hori uste baino jende gehiagok partekatzen du, eta esanguratsua da ere aintzat hartzeko prest dagoen herritarren kopurua); beste batzuen iritziz, Espainiaren barruan botere politikoa beste era batera banatuta lor daiteke irtenbidea; beste batzuk, ordea, politika sozialekin eta ekonomikoekin... Baina jende horrek guztiak aldaketa nahi du, modu batekoa zein bestekoa, eta bat dator ideia garrantzitsu batekin:
|
|
|
Edonola ere, guztiek herriari egiten diote erreferentzia eta guztiek lurralde jakin horretan bizi diren biztanleei egiten diete erreferentzia. Beraz, gaur egun Euskal Herrian erabakitze-eskubidearen subjektuaz ari garenean, lurralde jakin
|
batean
bizi diren biztanleen multzoaz ari gara; eta multzo hori nazioaren edo egitura administratibo handien (hiru gehienez) araberakoa izango da, ez genero, klase, arraza edota jatorriaren araberakoa, adibidez.
|
|
|
Hizkuntza ez, baina lengoaia berri bat, programazio lengoaiak ikastea gero eta garrantzitsuagoa bihurtzen ari da. Teknologiak gidatutako jendarte
|
batean
bizi gara, eta programazio lengoaiak ikastea edo behintzat ezagutzea garrantzitsua izango da, gure hizkuntzatik ere egin daitezkeen gauzak irudikatzeko behintzat. Code.org zerbitzuak, adibidez, Duolingok bezala, jokoetan oinarritutako estrategia bidez lehen pausoak emateko aukera ematen digu, eta euskaraz dago.
|
|
|
Gerora bizirik mantendu den sentimendu kolektibo baten hastapenak ziren. Halaber, etengabeko sortze prozesu
|
batean
bizi zen belaunaldi berri bat bere lekua okupatzen hasia zen hirian ordurako. Gazte ero haientzat, Hertzainak taldeak abestu zuen moduan, aita hiltzeko unea ailegatu zen.
|
|
2017
|
|
|
Sexu joera, identitate sexual, bullyinga, homofobia, eskolako botere harremanak... gure gizartean oraindik ere sufritzen ditugun egoerez dihardu antzezlanak. Gizarte homofobo
|
batean
bizi gara, ekainaren 28an ortzadarrez janzten bagara ere. Jatorrian hiru bakarrizketa ziren eta elkarrizketa bilakatu dituzte, nahiz eta taularatzeko orduan hiru aktoreek ez duten kontakturik; ikuslegoarengana zuzentzen dira zuzenean, eta horrek gertakaria izugarri indartu egiten du.
|
|
|
Eta ezin kendu burutik, halaber, Eneko Dorronsorok egindako dokumentalean, Xalbador, izana eta izena lanean, nola kontatzen duen Xalbadorren alabetako batek, Henriettek, aitak eman zion tratu ankerra banandu zenean, zeinak gogorarazten digun bertsolari mitikoak ere bazuela alde gizatiarra. Eta ezinbestekoa iruditzen zait, gure erreferentziak ezagutu eta ‘bizi’ nahi baditugu, haien ertz guztiak ezagutzea, bestela ipuin
|
batean
biziko gara euskaldunok, edozein taberna zulotan Xalbadorren heriotzean doinu hordiz abesten dugun bitartean.
|
|
|
Memoriaren boom
|
batek
bizi gaitu, bestela ere, euskal gatazka izan delako eta badelako, eta baita hainbat gatazka gehiago ere badirelako, lehen bezala orain. Eta horrek egia, justizia eta erreparazioa hirukoaz hitz egitea dakar.
|
|
|
Euskal Herria ere krisian zegoen: ezinegon moral, sozial, kultural eta politiko hedatu bezain errotu
|
batek
bizi zuen gure herria, eta abertzaletasuna egoera hari irtenbidea emateko sortu zen.
|
|
|
Horretara dator, beraz, territorio kontzeptua: komunitate
|
batek
bizi duen leku geografiko eta espazio sinbolikoaren mapa marrazteko. Horretara dator, beraz, ingurune digitala kontzeptua:
|
|
|
alegia, ordezkari izanik, herritarron ordezko bilakatu dira. Baina, paradigma aldaketa
|
batean
bizi garenez, arrazoizkoa bezain jakina da esatea ia berrogei urteko edukia eta eskema ez dela aplikagarria gaur egun," galderak aldatuz bakarrik lortuko dugu gakoa datekeen erantzun putakumea": elite politiko batek ez luke eta ezin lezake herri hau hamarkadetan baldintzatuko duen testu berri bat gela itxi batean idatzi.
|
|
|
Heteroaraua, orokorrean, ere ez. Umeek eta gazteek aukera gutxi dute arau horietatik kanpo askatasun minimo
|
batekin
bizitzeko, gizartean, familian eta eskolan. Adibide bat:
|
|
|
Alemanian ginela, gizarte inguru askotariko
|
batean
bizi ginen. Gaur egun asko baloratzen dut hori, abantaila oso handia eman baitzidan jatorri ezberdinetako jendearekin bizitzeko eta harremanak izateko.
|
|
2018
|
|
|
Emaileak ezberdinak izanda, ugariagoak hartzaileak. Horrelakoetan, batek gustuko duena besteak du gorrotatuko, eta baten bat kasik shock emozional
|
bat
bizitzera eraman duenak bestea hotz utziko du. Arteak hori du bere baitan, hala suertatzen zaie-fikziokoak izan ala ezfilm dokumental, labur eta luzeei.
|
|
|
Mundu erreal
|
batean
bizi gara, nahiz eta digitalak presentzia nabarmena hartzen duen. Eta gazteak-umeak, helduak, agureak bezalaelkarrekin bizi dira; benetan euskara gehiago balia dezaten nahi badugu, inguruak behar du euskaldunagoa.
|
|
|
Hizkuntzak dituen erronka berak ditu batuak ere. 1970eko aurkako eztabaidaren sutea itzali zen, eta jada beste historia
|
batean
bizi gara egun. •
|
|
|
Horretan, gure ustez, badu zer ikusia irakurketak berak; irakurketa ekintza aktiboa da, esfortzua eskatzen du, gutxieneko kontzentrazio bat, eta badirudi hori, gaur-gaurkoz, paperean errazago lortzen dela. Beraz, esan genezake papera eta digitala, biak izango ditugula; digitala geratzeko etorri da, eta hori kontuan hartuta joan behar da liburugintza egokituz, jakinik biak
|
batera
biziko direla eta jakin gabe zein pisu izango duen paperak edota digitalak.
|
|
|
Eta hor pauso handia egin da. Baina asko falta da, oraindik ere gizarte aitaeragile, patriarkal
|
baten barruan
bizi gara. Jarraitu behar da.
|
|
|
Eta zentzu horretan ez da oraindik eraldaketarik gertatu gizon eta emakume arteko eta gizarte harremanetan. Hori da geratzen zaigun erronka, harreman horiek eraldatzea beste modu
|
batera
bizitzeko.
|
|
|
Anaia eta biok momentu berezi
|
bat
bizi dugu; 40 urte pasa ditugu eta bizitza zinta dantzan bezala ikusiz geroz, gu zinta beste aldera askatzen den momentu horretan gara orain, preseski, bizia askatze parte batean sartzen den horretan. Gure arteko erronkan, euskaraz sortzeko desafioa hartu dugu, euskara hutsean, nonbait, hori ezinezko dela erraiten zaigunean hain zuzen ere.
|
|
|
Inork ez du bizi nahi zapatariek medikuek adina irabazten duten gizarte batean. Hobeto esan, halako leku
|
batean
bizi den inork ez luke gaixotzeko arriskua hartu nahiko.
|
|
2019
|
|
|
Gizarte zabalarekin duen harremanaz ez ezik, zehazkiago lan munduarekin eta kulturarekin duenaz ere mintzo dira hogeitik gora kolaboratzaile. Unibertsitateak batzuetan eskizofrenia moduko
|
bat
bizi baitu: hierarkien sustatzaile da askotan, edo kalitate adierazleen esklabo, baina subertsiorako gune ere bada, jakin-mina eta ardura soziala dituztenen topagune.
|
|
|
Patio batera ematen duten leihoak dituzten etxeetan zaila da iluntasunetik bizilagunen argietara begira ez gelditzea, zutik, berokia kendu gabe. Zaila da voyeurismoari ezetz esatea, jendez beteta dagoen mundu
|
batean
bizi gara. Ez da gure errua.
|
|
|
Harveyren ustez, Williamsek esango luke partikulartasun horietatik sortzen dela balio komunak-globalaksortzeko aukera. Komunitate partikular
|
batean
bizitzea, hura ulertzea, hartatik mundua irakurtzea... beste biderik ez dago unibertsala ulertzeko. Aldi berean, ordea, bidegurutzez betetako bidea da, ezin baita balio unibertsal bat partikularismo hutsetik eraiki, lehenak bigarrena saihestu ezin duen bezalaxe.
|
|
2020
|
|
|
Hori erraz esaten da, baina gero taula gainetara iritsi egin behar da. Izan ere, proiektuak aurrera eramatea, ikusgarritasuna izatea, aitortza jasotzea eta abar ez da hain erraza emakumeentzako, gizonezko hegemonikoaren ezaugarriak hobesten dituen jendarte
|
batean
bizi garelako.
|
|
|
Horrez gain, hain ibilbide luzea duen jarduera honek euskal antzerkiaren eragile ezberdinen saretze eta hausnarketarako parada ere eman beharko luke. Horrela, bada, aurton Azpeitiko antzerki topaketek argi utzi dute euskal antzerkiak loraldi txiki
|
bat
bizi duela. Izan ere, euskaraz sortutako lanen aniztasun eta aberastasunaren lekuko argiak izan dira.
|
|
|
Nik sentitzen dut erantzukizun
|
bat
bizi naizen garaiaren aldetik. Ez naizelako hortik kanpo bizi, salda horretan egosi naiz.
|
|
|
Zoritxarrez, historia hurbilari erreparatuz, eta egungo gizartean, politikagintzan eta komunikabideetan sustatzen den eztabaida politiko-kultural eta moralei begiratuz gero, Azurmendik urte luzez egindako hausnarketa moduak desertuan egindako predikuak direla ikus daiteke. Kontzientzietara sartzen den kultura katoliko biolento
|
batean
bizi gara, oraindik ere.
|
|
|
Eta, orduan, zer egiten dugu, eta zer predikatu? Bada, kultura dogmatiko
|
batean
bizi gara. Kant aldarrikatzen duena, baina Munilla praktikatzen duena.
|
|
|
Eta orain zaintza eta bizigarritasuna praktikan jartzeko lantzen hasi gara Meta izena duen proiektu txiki eta garrantzitsu bat, mutualismoa eta beharrak elkarrekin lantzeko. Meta
|
bat
bizi dugun distopiaren erdian.
|
|
|
Horregatik dio Andersonek nazioa irudimenaren emaitza ere badela, hots, elkarrekin bizitzea erabaki dutenek irudikatua. Lurralde
|
batean
bizi diren herritarrek iraganetik jasotzen dituzten ezaugarri kulturalak herri baten partaide egiten dituen hein berean, etorkizunari begira partekatzen dituzten hautuek ere batzen ditu. Hortaz, Andersonen begietara, iraganak bezainbeste borondateak du nazioa ezaugarritzen.
|
|
|
Salbatorek pasio
|
bat
bizi zuen idazle gisa, kalbario bat... eta kalbario are gaitzagoa, bere bihotzean Euskal Herriaren kalbario guztia sofritzen zuenez. Bi kalbariook espresatzen zaizkigu Mitxelenaren obra guztian:
|
|
|
161) behar dugu: arreta, pazientzia, jarraitutasuna, zorroztasuna, fintasuna, asperdura, konfiantza, sustraiak Hori kontuan izanik, gorputzetik askatzeko fantasiaren aurrean, gorputzean askatu behar gara, elkar begiratzeko, zaintzeko, plazererako, errelatu gutxi asko koherente
|
bat
bizitzeko, lotsarik gabe zahartzeko eta duintasunez hiltzeko eskubidea izan dezagun (ibid.: 255).
|
|
|
Horrela, kognizio sozialerako forma berezi bat eraikitzen da, ondare biologiko eta kultural bikoitza. Azken finean, izaera berdinkideagoa eta humanoagoa duen sistema sozial
|
batean
bizitzea aurrekaria izan daiteke giza gaitasun kooperatiboen eboluziorako. Kooperazioa beharrezkoa baita guztien ongizaterako.
|
|
|
1 Gizarte indibidualista
|
batean
bizi gara, eta bizitza komunitarioarekin edo publikoarekin zerikusia duten alderdi guztiek garrantzi handia galtzen dute pertsonentzat.
|
|
|
Yascha Mounken iritziz, estatuek deslegitimazio aktiboko prozesu
|
bat
bizi dute, ez dutenez benetan erantzunik eman herritarrek gaur egungo testuinguruan planteatzen dituzten erronken aurrean: " Demokrazia liberalak, herritarrentzat ondasunak lortzeko gaitasuna galdu ahala, errendimendu krisi sakonean sartu dira" (Mounk 2018:
|
|
|
161) behar dugu: arreta, pazientzia, jarraitutasuna, zorroztasuna, fintasuna, asperdura, konfiantza, sustraiak Hori kontuan izanik, gorputzetik askatzeko fantasiaren aurrean, gorputzean askatu behar gara, elkar begiratzeko, zaintzeko, plazererako, errelatu gutxi asko koherente
|
bat
bizitzeko, lotsarik gabe zahartzeko eta duintasunez hiltzeko eskubidea izan dezagun (ibid.: 255).
|
|
|
Hori bizitasuna da aldi berean. Nik uste bestela basamortu
|
batean
biziko ginateke [ela], enzefalograma plano batean... Horrek bizitzeko motiboa ematen du.
|
|
2021
|
|
|
Euskara ikasten ari da orain dela bi urte euskara existitzen zela ere ez zekien jendea. Goenkale-k revival
|
bat
bizi du sarean, Ituñok antzezten zuen Nekane Beitia pertsonaia dela-eta; eta entzutearen entzutez, asko dira hitzak, esaldiak, elkarrizketa osoak ikasten ari direnak.
|
|
|
Askatasun hori da miresgarria Oskar Alegriarengan. Konfort eremutik atera-eraikitzen ari den eta erreferente izatera iritsiko den zinema jaialdi aitzindari bat, esaterakoeta eremu berriak esploratzeari itxuraz beldurrik ez izatea-bi hilabetez dena utzi eta erreka bazter
|
batean
bizitzen jartzea dokumental ero bat grabatzeko-. Ez du hori bakarrik miresgarria, ezpada hori ere bai.
|
|
|
Kontzientzia arkaiko
|
baten pean
bizi zen munduan jaio nintzen ni, baina hori esan badezaket da ez dudalako dagoeneko mundu oso eta biribil hori habitatzen.2
|
|
|
Gerora barneratu dudan kontzientzia modernoarekin alderatuz, kontzientzia hark hainbat ezaugarri zituen, baina garrantzitsuena hauxe iruditzen zait: pertsona bakoitzak, xumeenak nahiz jasoenak, destino
|
bat
bizi zuela uste zuen; norberaren bizitzaren gorabehera guztiak Beste Handi Transzendente batek emanak ziren, eta haren ardura nagusia zen emandako gidoi hura ahalik eta egokien betetzea.
|
|
|
Askotan ere ez gara gure irudiarekin ondo konpontzen. Baina gorputz
|
batean
bizi gara eta bere mugak onartzea hobe. Mugen barruan ere, aukera polit asko ematen ditu!
|