|
2007
|
|
|
2008an Ladousse txostena izan zen eke berritzeko tresna eraginkorra. André Ladousse, sortzez zuberotarra, kultura Ministeritzako ikuskatzaile nagusi bat da eta Akitaniako kultura zuzendaritzak eskatu zion ekeri buruzko entzunaldi bat. ehun bat eragile entzun zituen eta idazki luze
|
batean
bere diagnosia eman zuen. egia da 18 urtez ekek lan harrigarria egin duela, baliabide gutirekin elkarteak eta artistak laguntzen, egitarauak koordinatzen, harremanak lotzen eragileen eta erakunde publikoen artean. ondorioz fidantza osoa dauka herritarren eta agintarien aldetik. Baina ekeren egitasmoa zen" euskal lurraldeko politika kulturalaren egitura nagusia eta mugiarazlea" izatea. urraspide honetan eke gelditu da. oraindik funtzio berri bat beteko du:
|
|
|
Inork ezin dezakeela erakuts berak ez dakiena; areago joanda: nork erakuts diezaioke ume
|
bati
berak ez dakiena?
|
|
2008
|
|
|
Noski, euskarazko hitzak kontsultatzerakoan ere lematizazioa oso lagungarria da, eta adibidez tentelenei hitzaren sinonimoak bilatzen ditugunean kaikuenei hitza lortzeko gauza da; kasu horretan analisi morfologikoaren emaitza ez da bakarrik erabiltzen lema zein den jakiteko, hitz sinonimoa atzizki berdinekin eskaini ahal izateko ere erabiltzen baita. Beraz, hitz
|
bat
bere sinonimo batekin ordeztu nahi badugu, erraztasun bikoitza izango dugu plugin hau erabiliz gero, batetik ez dugu zehaztu behar zein den hiztegian bilatu behar den lema, eta bestetik atzizki berdinekin lortzen dugu sinonimoa automatikoki.
|
|
|
Bigarren artikuluan, E. Baxok berak dakar azken hamarkadetako euskalgintzaren bilakaera, neurri
|
batean
bere biografiari lotuta. Bilakaera horren epe bereizi bakoitzean ekintza esanguratsuenak aukeratu ditu, eta, batez ere, 1990 hamarkadaz geroztik izandako ibilbidea azpimarratu, erakundetze publikoaren bitartez gertatu dena, hain zuzen.
|
|
|
Hots, bakoitzak emaiten zuen orduan bertan asmatzen zuena edo aitzinetik moldatu zuena. Gaitzeko arrakasta bazuten bertsulariek denak jorratuz, hala nola hain famatua zen Oxalde
|
batek
bere garaian.
|
|
|
Babes instituzionala honako hau da: talde
|
batek
bere patuan eta beste taldeen patuan duen kontrol maila. Hizkuntza talde batek garai bereko beste hizkuntza talde batzuen aldean duen botere sozial gisa ikus daiteke (Sachdev eta Bourhis, 2001, 2005).
|
|
|
Merkatal sozietateak aplikagarri zaizkien zibil, merkatal edo lan arauteriari lotuko zaizkio. b) Zeharkako kudeaketan honako forma hauek sartzen dira Kontzesioa. Kontzesio administratiboan entitate lokalak zerbitzu publiko
|
bat
bere kargura ezartzeko ardura ematen dio partikular edo entitate bati. Esleipen hartzaileak bere kabuz burutu du zerbitzuaren kudeaketa. Kudeaketa interesatua.
|
|
2009
|
|
|
Telebista analogikoaren sistematik Telebista digitalera pasatzearekin, administrazio zentralak Tokiko Telebista Digitalerako Plan Tekniko Nazionala diseinatu eta onetsi zuen 2004an36, sektorea arautzeko. Planak 266 barruti ezarri ditu, eta horietako bost Nafarroarako dira;
|
bat
bera ere ez euskal eremurako. Araudi berria kontuan hartuta, eta barruti berri guztiak eremu euskaldunetik kanpo daudenez, bi Telebistek ez dute haien lana babestuko duen legezko esparrurik izanen eta administrazioak ez ditu aintzat hartuko.
|
|
|
Beste horrenbeste gertatzen zaio norbanakoari: zerbaitegatik galtzen du hiztun
|
batek
bere ama hizkuntza, eta beste bat ikasten; zerbaitegatik bihurtzen dira elebakar batzuk elebidun, eta elebidun batzuk elebakar. Hizkuntzaren beraren planora ere eraman liteke perspektiba dinamikoa.
|
|
|
Adibide honek beronek erakusten digu nortasunak, kulturaren zati bat bada ere, eragin handia izan dezakeela kulturan bertan. Jende multzo
|
batek
bere burua talde gisa definitzen badu, orduan berariaz ekin diezaioke bere kultura babestu eta garatzeari, horrek talde gisa indartu egiten duelakoan. Areago, talde gisa definitu den horretan egon daitezkeen beste kulturak ezabatu egin ditzake, horrekin nortasun lehiakideak baztertu nahirik.
|
|
|
Hemen interesatzen zaiguna zera da ordea: talde
|
batek
bere nortasuna adierazi nahi duenean, horretarako propio sortutako ikurrak erabil ditzake (ikurrina esaterako), edota bere ezaugarriren bat hartu —hots erakuslea— eta ikur gisa erabili. Horrela, kultura bera bihur daiteke taldearen nortasunaren adierazlea.
|
|
|
helmuga bat izan daiteke. Oraingo alderdiren
|
batek
bere barruko nahiz kanpoko bezeromota aldatu behar luke eta, noski, egitura ideologikoa ere bai, lerro bati guztizko nagusiagoa emanda. Euskaldun askok alderdi horren alde egin behar lukete, beste osagai ideologiko batzuk bigarren mailan utzita.
|
|
|
" Elebidunek hizkuntza zeinu propiorik ez dutenez gero (gogo erabaki bat izan ezik, edo diglosiarengatiko baldintzapena), egoera markatzen dutenak elebakardunak izan ohi dira eta. Horrexegatik, komunitateetako
|
batek
bere azken elebakardunak galtzen ditueneko une berean, biena ez den hizkuntza minorizatua berehalako hondamenera erortzen da, bai familia mailan eta bai nazio mailan" 10.
|
|
|
Erantzuna nortasun kolektiboan bilatu behar da. Eta hain zuzen nortasunaz galde egiten delarik, gehiengo handi
|
batek
bere burua euskalduntzat dauka: euskara dakitenek eta herrian sortuak direnek, bai eta ere elebidun hartzaileek eta hiritar askok, erdaldun batzuk ere.
|
|
|
Erantzuna nortasun kolektiboan bilatu behar da. Eta hain zuzen nortasunaz galde egiten delarik, gehiengo handi
|
batek
bere burua euskalduntzat dauka: euskara dakitenek eta herrian sortuak direnek, bai eta ere elebidun hartzaileek eta hiritar askok, erdaldun batzuk ere.
|
|
|
Baldintzak aldakorrak dira, bizitza bezala. Jarduera aktiboa erakutsiko du giza sistema
|
batek
bere horretan irauteko behar dituen baldintza egokien bila arituz. Homeostasia kontzeptua da berau.
|
|
|
Barne orekari eusteko baldintza egokiak bilatuz organismo batek (eta bikote bat organismotzat hartzen dugu) egiten dituen ekintzak adieraziko luke homeostasia kontzeptuak. Homeostasiaren bidez organismo
|
batek
bere oreka bilatzen du, bere ongizatea, bere egituraren eta antolaketaren iraunaraztea, hitz batez, bere buruaren babesa den bezala izan ahal izateko. Hemendik sortzen da, xume xume baina oinarri eta sakon, sistema orok duen irizpide baloratzaile bitarikoa:
|
|
|
Jarduera aktiboa erakutsiko du giza sistema
|
batek
bere horretan irauteko behar dituen baldintza egokien bila arituz. Homeostasia kontzeptua da berau.
|
|
|
Pertsona
|
batek
bere bikotearekin duen harremanaren hizkuntza aldatzeak badu pisu bat bere bizitzan, ez da azaleko kontu bat. Hasteko, hizkuntza bera harremanaren" erdian" dago.
|
|
|
Pertsona batek bere bikotearekin duen harremanaren hizkuntza aldatzeak badu pisu
|
bat
bere bizitzan, ez da azaleko kontu bat. Hasteko, hizkuntza bera harremanaren" erdian" dago.
|
|
|
Pertsona
|
batek
bere bikotearekin duen harremanaren hizkuntza aldatzeak badu pisu bat bere bizitzan, ez da azaleko kontu bat.
|
|
|
Pertsona batek bere bikotearekin duen harremanaren hizkuntza aldatzeak badu pisu
|
bat
bere bizitzan, ez da azaleko kontu bat.
|
|
2010
|
|
|
Euskal Herri erdaldundu samar batean, eta hizkuntzaren inguruko gatazka nahikoa modu esplizituan bizi duen herri batean, oharkabean pasatzen ez den ezaugarria da. Hizkuntza bakarreko udalerri bateko herritar
|
bati
bere herriaz galdetuz gero, eta hura deskribatu behar badu, ziur asko ez du esanen" hemen hala hitz egiten dugu". Herri euskaldunekoak, Leitzarrak adibidez, akaso bai.
|
|
|
Sei elkartea (euskal Soziolinguistika institutua Sortzen izenekoa) babesle zuela, berariaz horretarako sortua. ondoren Soziolinguistika klusterra etorri zen, Sei ren garapenaren ondorioz. garai bakoitzean zuzendariak (txillardegi eta Maria Jose azurmendi), koordinatzaileak, argitalpen batzordeko kideak berritzen joan dira, eta horrek berarekin ekarri du garapena. ez nuke puntu honetan gehiegi luzatu nahi, uste baitut bakoitzak bere neurrian zuen onena eman zuela, baina uste dut bat aldizkariaren" intra historia" azpimarratzekoa dela arlo honetan, izan ere bere iraupen eta bilakaeraren gako nagusia bertan dago. zorroztasun akademikoa, esperientzia aplikatua, militantzia eta zabaltasuna uztartzen asmatu dute aldizkariaren sustapenean lan egin dutenek. denona eta inorena ez, txikia baina ezinbestekoa, hori da bat aldizkaria izan dena eta horretan ahalegindu dira, produktuan ikus daitekeenez, bertara bildutakoak. 1996an esku bateko hatzak aski ziren aldizkariaren iraupenarekin konprometitutako pertsonak zenbatzeko, egun, ordea, bat desagertuko balitz bat berria sortu litzateke euskalgintzak bere eremu desberdinetatik dakarrenari bide emateko. ingurumaria aldatu bada,
|
bat
bera ere aldatzen joan da, ez beharbada nahi izan den moduan, bai, ordea, ahal izan den neurrian. Formatu aldetik aldaketa bistakoa da, baina aldaketa nagusia edukietan dago.
|
|
|
(ikus amonarriz 2009; arnaut 2010). bestetik, mahai inguruetan konpromisoaren auzia sarri irten da. ondoko ideiak aipatu dira: azken hogeita hamar urtean jaitsi dela, zelan aldatu den, gazteek ez daukatela euskararekiko konpromisorik aipatu diren ideiak dira. gazteei konpromiso falta leporatzea ere sinplekeria izan daiteke, batez ere, orain dela hiru hamarkada behar zen konpromiso mota eskatzen bazaie, garai hura eta oraingoa ez direlako
|
bat
bera. baina helduek zer hartzen dute konpromisotzat, zer espero dute gazteengandik?
|
|
2011
|
|
|
Bestalde, eskolak erabilera indartu egin behar duela esaten dugunean, eskolaren mugak nabarmenak dira. Bigarren Hezkuntzari bagagozkio, ikasle
|
batek
bere denboraren %12 baino ez du pasatzen eskolan.. tzak mugak ditu erabilera bultzatze aldera6 Izan ere, irakaskuntzak garapen handia izan duen arren eta honek gazteen jokaeretan eragin izan badu ere, hau euskararen ezagutzaren hedapenaren inguruan izan da batez ere. Gaur egun ezagutza inoiz baino hedatuago dago eta hori baieztatzen dute datuek.
|
|
|
Bestalde, eskolak erabilera indartu egin behar duela esaten dugunean, eskolaren mugak nabarmenak dira. Bigarren Hezkuntzari bagagozkio, ikasle
|
batek
bere denboraren %12 baino ez du pasatzen eskolan. Beraz, datu hau arestian esandakoari gehitzen badiogu, badirudi kalea, aisialdia, lagunartea eta eskolaz kanpoko ekintzak, eskola bera baino eraginkorragoak bilakatzen direla erabileran eragiteko orduan.
|
|
|
Baina bestetik, azpiegitura ireki eta berehala kexak herritarren aldetik: kexak bertako langileek ume bati janaria ematen ari zitzaion ama bati kargu hartu diotelako, kexak bizikleta
|
batekin
bertara sartu nahi izan duen hiritarraren aldetik, kexak non jesarri ez dagoelako, kexak ilunegi dagoelako, kexak leku hotza delako... Plaza gisa saltzen dena ez dago plaza gisa erabiltzeko pentsatua, eta ezta ere bertan egoteko pentsatua (bankurik ia ez, iluntasuna...).
|
|
|
euskarak jardun gune eta harreman sare hori bere mendean ez duen seinale, besteak beste. hiztun elkarte osatuagoek, bide bat edo beste aukera dezaketenek, ahal dutelarik nondik nora jotzen duten ikusita h esparruko gune gehienak debeku izateak ezer gutxi du zerutiar hutsetik. huts gabezia horiek ez dira ordea, urrundik ere, goraxeago azaldu dugun kolapsozko infernuaren pareko. ehunka urtean bizirik jarraitu dute ehunka (agian milaka) hizkuntzak, kasuan kasuko hiztun elkartearen rol harreman sorta osoa nork bere hizkuntzaren bidez garatu ez izan arren. Jardun gune, rol harreman, adierazbide eta situazio guztietan hizkuntza
|
bat
bere hiztun elkartearen mintzamolde bakar ez izatea gauza bat da (hizkuntzen historia
|
|
|
Jardun gune, rolharreman, adierazbide eta situazio guztietan hizkuntza
|
bat
bere hiztunelkartearen mintzamolde bakar ez izatea gauza bat da (hizkuntzen historia ezagunean arras ohikoa), eta hizkuntza hori zeharo galtzea, bere eguneroko erabilera arrunta iraungi eta belaunez belauneko transmisioa erabat kolapsatzea, bestea. ezagunean arras ohikoa), eta hizkuntza hori zeharo galtzea, bere eguneroko erabilera arrunta iraungi eta belaunez belauneko transmisioa erabat kolapsa... Bata (konpartimentazio soziofuntzionala) ez da ezinbestean, gure artean errazegi esaten bada ere horrelakorik, bestearen (luze zabaleko language shift edo mintzaldatzearen) atalburu. erabateko kolapsoaren infernu hori ez du Mitxelenak, 1977an, begien bista bistan. ezinezkoa denik ez dio, baina ez du uste egiantz handiko panorama denik. esplikazio posibleak bilatzea ez da, oraingoan ere, hain zaila:
|
|
|
X. erronka alor guztietan dago. Irakasleen formakuntza funtsezkoa dela aipatu dugu. herri
|
batek
bere buruaz duen ezagutza zabaltzearen esparrua estrategikoa da. eta hemen ahal den moduan lantzen da gai hori. herri normalizatu batek ondo finkatzen du eta hobeto transmititzen duezagutza hori; bermatuta dago diruz, formazioaren bitartez kurrikulumean, komunikabideen bitartez, eta abar. horiek guztiek transmititzen dute herri horren irudia eta hizkuntza komunitate horren sendotasuna eta parte i... ideiak ez dira falta, baina izugarrizko dirutza behar da gauzak ongi egiteko.
|
|
|
inkestatuen erantzunetan eragitea. Niretzat, euskara euskal herritarren hizkuntzetako bat da, izan daiteke adibide zuzena, proposamen argia eta zuzena da, non elkarrizketatuari eskatzen zaion aurka/ ados eskala
|
batean
bere iritzia adieraztea.
|
|
|
hizkuntzalaritzak hizkuntza guztiak gaitasun linguistiko berdinekoak direla esango digu (Moreno Cabrera, 2000, 2010) eta haien galera giza eraikuntza kultural garrantzitsuena galtzea dela (Crystal, 2000, adibidez). ...n homogeneizazioaren bidetik, bat eta bakarra ezartzearen bidetik. gizataldeen garapena eta orekarako bitartekorik indartsuenetarikoak haien hizkuntza eta kulturen mantentze eta garatzea dela erakutsiko digute soziologia edota politikako ikerlariek (kymlicka, 1996). psikologiak, zer esanik ez. zientzia honek ondo erakusten du adimen nahiz afekzio mailan gizakiaren baliabiderik eraginkorrena, azken
|
batean
bere garapen osoa baldintzatzen duena hizkuntza dela; hizkuntzak egiten gaitu adimentsu eta gizakide; bestalde, psikolinguistikak garbi erakusten digu gaitasuna dugula bi, hiru eta hizkuntza gehiago ikasteko eta haiek erabiliz nortasun eta ezagutza mailarik hoberenak lortzeko. Joan den mende erdian, elebitasunak nolabaiteko eskizofrenia ekar zezakeela ere aitortzen zuenik bazen arren (ries et al. 1932), gaur pertsona eleanitza da prestakuntza aldetik eredugarrien agertzen dena.
|
|
2012
|
|
|
"... los medios a los que pertenecen o(...) los medios en los que se inspiran para llevar a cabo su obra de transmisión de modelos, valores y s� mbolos" (rocher 1990: 158). hau da, sozializazio eragile
|
batek
bere taldea (bere familia, bere komunitatea, bere jatorrizko hizkuntza...) izan dezake eredu ala, bertze kasuetan, bera kide ez den taldearen eredu eta balioak (bai eta hizkuntza ere) har ditzake eta horietan iradoki bere ekintza sozializatzailea. hernández Garc� a antropologoa euskararen transmisioaren gainean egindako ikerketa etnografikoan, aritzean edo jardutean —ez esentzian—... identidad adquirida, hots, bereganatutako identitatea.
|
|
|
Cartesia errepublikatik Lehenengowittgenstein konderriraino, Arrazoi Gordinaren Liga osoan, halako pentsamoldea zabaldu zen. horraino, izan ere, Lehengowittgensteineko mugaz honaindi gauzak bestelakoak baitira. Mugaz hona, pentsamendua eta sinbolismoa
|
bat
bera dira. Mugaz hona, ez da pentsamendua eta sentsibilitatea guztiz banatzen eta kontrajartzen, munduarekin dugun kontaktua beti izaten baita kognitibo eta sentsitiboa, munduarekin dugun harremana ez baita Behatzaile Arrazionalaren urrutiko begirada hotz eta arrotza, baizik eta munduan lokazturik dagoen esku hartzaile konkretuaren bizipena.
|
|
|
Medikuaz gain, beste osasun zerbitzuei dagokienez, jasotako datuen arabera, kasu
|
batean
bertako zerbitzuak (pediatra, erizaina...) euskaraz atenditzeko gai dira. Beste kasu batean bertako erizaina gaztelaniaz aritzen da.
|
|
|
Medikuaz gain, beste osasun zerbitzuei dagokienez, jasotako datuen arabera, kasu batean bertako zerbitzuak (pediatra, erizaina...) euskaraz atenditzeko gai dira. Beste kasu
|
batean
bertako erizaina gaztelaniaz aritzen da. Beste bi herritan, gauza bera gertatzen da.
|
|
2013
|
|
|
Izan ere, saihetsezina da ikuspegi etikotik sortzen den galdera: behartu al liteke giza talde
|
bat
bere onarpenik gabe jokabide linguistiko batzuk izatera, nahiz eta jokabide horiek ezinbestekoak izan euskarari indartsu eusteko. Edozein aldetatik begiratuta ere, erdigunean dagoena hiztuna baita, euskara beharrean.
|
|
|
Ironikoki, erabilera eremu hitzaren jatorrizko esanahia asko aldatu bada ere, izen horrek nahiko irmo jarraitzen du bibliografia espezializatuan. Galdera da zenbateraino mantendu ahal duen kontzeptu
|
batek
bere erabilgarritasun analitikoa, bere interpretazioak hain eraso kontraesankorrak jasotzen baldin baditu. Terminoaren jatorrizko funtsari leial izateko, komenigarria izango litzateke erabilera eremu izena honi erreferentzia egiteko bakarrik erabiltzea:
|
|
|
hizkuntzalaritzak beste giza eta gizarte zientziekiko autonomoa izan behar zuen; hizkuntzaren sistema abstraktuan arreta jarri behar zuen, eta ez hizkuntzaren erabileran; eta sinkronian interesa izan behar zuen, eta ez diakronian. Lan programa horrek ondorio garrantzitsuak izan zituen, eta gainera, hemen axola zaizkigun ezaugarri orokorrei dagokienez, xx. mendeko ikerkuntza linguistikoan hegemonikoa izandako beste korronte
|
batek
bere egin zuen: Noam Chomskyren generatibismoak, hain zuzen.
|
|
|
Ikuspegi horretan, hizkuntza errepertorio desberdinak dituzten pertsonen arteko konbergentzian oinarritutako jardueratzat hartzen da jarduera linguistikoa (Giles eta Coupland 1991). Gizarte psikologian egindako ikerketak erakusten duenez, baina baita ikerketa makrosoziolinguistikoak eta etnografikoak ere (alde horretatik, ikusi Vilaren eta Galindoren berrikusketa liburuki honetan bertan), konbergentzia gehien egon daitekeen egoeretan distantzia linguistikoa mantentzea —adibidez, hizketaldi elebidun batean, gutxienez hizkuntza
|
bat
bera dakiten pertsonen artean— gehiago da salbuespena araua baino. Ekintza komunikatiboa, batik bat, baliabide desberdinak dituzten banakoen arteko sintonizazio operazio bat da, eta sintonizazio hori posible denean haren faltaren adierazgarriak
|
|
|
Zein dira eragile gakoak euskaraz egiten duen pertsona
|
batek
bere burua euskaldun, benetako euskaldun modura hautemateko. Behinbehinean, eta ikerketaren azken emaitzek baieztatuko dutenaren esperoan honako erantzunak proposatuko ditugu datu mota bi erabilita:
|
|
|
Ezer kohesionatzekotan, hizkuntza
|
batek
bere hiztun komunitatea trinkotzen du. Gaztelaniak gaztelera hiztunak bateratzen ditu, Bilbokoa eta Santanderrekoa, edo Arrigorriagakoa, Segoviakoa, Cadizekoa eta Bogotakoa.
|
|
2014
|
|
|
— I. azpisistema: Gizarte
|
batek
bere baitan eskuragarri dituen edoeta erabiltzen dituen jakintzarako eta informaziorako sistema eta forma sinboliko guztiak dira.
|
|
|
Kontuak horrela, zein bide, zein mekanismo izan ditzake sistema ireki
|
batek
bere izaera propioari eutsi eta kanpoko sistema handiago batean ez diluitzeko. Alegia, teoria honen eskutik, zein tresna izan ditzake arnasguneak bere izaerari eutsi eta sistema erdaldun nagusiaren baitan ez dadin asimilatua izan?
|
|
|
Deigarria da Iruñeko lekukoen%
|
batek
bere ama hizkuntza bi hizkuntzez osatzen dela azpimarratzea. Ondarroan, ordea, hori ez da gertatu, aukera bakarra erabili dute.
|
|
|
Horrek erakusten du hizkuntza
|
batek
bere bidea garbiagoa izateko ofizialtasuna izan eta beharrizana sortu beharra duela.
|
|
2015
|
|
|
Horregatik planteatu ohi dira hizkuntza politika neurri moduan motibazio kanpainak, hain zuzen, euskal hiztun potentzialek eta hiztun berri" pasiboek" egunerokoan euskara ez darabiltenekmuda linguistikoa (Pujolar eta González, 2013) burutu eta euskara euren errepertorio linguistikoan hizkuntza aktibo bilakatu dezaten. Gurean ere izan du tartea euskararen normalizaziorako gakoetako
|
bat
bere erakartzeko ahalmenean oinarritzean dela dioen gogoetak: hizkuntza eurena dela eta euren errealitatera egokitzen dela sentitu eta euskara erakargarri dela ikusi, hauen errealitate eta erreferentzietara egokituz (Berasategi, artikulu honetan bertan).
|
|
2016
|
|
|
Fishman-en aholkuari. oinordekoei ama hizkuntza transmititzen... ez da posible izango hizkuntza
|
bat
bera ere mantentzea" (Fishman 1991: 113).
|
|
2017
|
|
|
Beste modu batera esanda, neutraltasuna ez da diskurtso menderatzailetik haratago existitzen. Ez dezagun ahaztu aniztasuna materialtasunetik heldu ezean" hierarkiarekin guztiz bateragarria dela[...] eta ez dela balore
|
bat
bere horretan" (Eagleton 2017: 43)
|
|
|
Anekdota horrekin adierazi nahi genuen hizkuntza gutxitu
|
batek
bere erraietan dakarrela pesimismoa, bestela ez litzatekeela gutxitua izango. Hizkuntza bat, nahiz eta hiztun asko ez izan, hurrengo belaunaldietara oker handirik gabe transmititzen bada, bere espazio sozio funtzionalak irauten badu, ez da gutxitua.
|
|
|
ikerketaneurriak eta ekite neurriak. esan bezala, alderdi kuantitatiboa eta kualitatiboa jorratu behar dira. kualitatiboak esango digu zein den praktika baten zentzua, bere inguruan, bere jokoan, bere horretan. hori arizale edo jarduleekin ikertu beharra dago, maiz haien esanahi partikular eta zentzu bizi eta oharkabeetatik abiatuta. arlo kuantitatiboan, berriz, honako bi ezaugarri hauek betetzen dituzten erregistroak lehenesten ditugu: (1) praktika jakin
|
bat
bere testuinguru edo praktika eremuan ikertzea (denbora, espazio, harreman edota praktika irizpideek mugaturiko esparrua) eta (2) eremu horietako kasu guztiak kontuan hartzea, egoki eta beharrezkotzat jo diren ezaugarriak barne.
|
|
|
Arlo kuantitatiboan, berriz, honako bi ezaugarri hauek betetzen dituzten erregistroak lehenesten ditugu: (1) praktika jakin
|
bat
bere testuinguru edo praktikaeremuan ikertzea (denbora, espazio, harreman edota praktika irizpideek mugaturiko esparrua) eta (2) eremu horietako kasu guztiak kontuan hartzea.
|
|
|
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila dugu praktika minorizatuek bere burua legitimatzen dutela ikusgarri egiten diren neurrian, batez ere, espazio publiko eta zabaletan. twitter, alde horretatik, begirada makro eta mikroa nahasten dituen teknologia da; baina zaila da erabiltzaile
|
batentzat
berak ehuntzen dituen sareei buruzko begirada makroskopikoa lortzea. uMapen arrastoan, beraz, honelako ikerketek sustatze politikak antolatzeko baliabideak emateaz gain, ikusgarritasun zabala eman ahal diete euskarazko praktikei. bestetik, getxoko udal kontuak hautatu genituen. getxon, zuberogoitia anaien iritziz," elkarlana ipar" izan dute udalak eta euskalgintzako elkarte eta taldeek,...
|
|
|
Jaiotzetik bertatik hizkuntzaren bitartez sozializatzen gara eta kultura barneratzen dugu. baina hizkuntza hautatu eta ikasten ahal dugu bizitzan zehar, eta, beraz, hizkuntzak berezkoaren eta ikasitakoaren arteko muga gainditzen du (urla, 2012: 67). beraz, hizkuntza identitate esentzialista baten logika baino, identitate performatibo
|
batena
bere egiten dute guraso horiek, bizitzan zehar eraiki eta eskuratzen ahal dena (hernández 2007: 448; kasares 2014:
|
|
2018
|
|
|
Hala izaten da elikadura ereduarentzat, pantailen erabilerarekin, aisialdi praktiken aldetik. Euskararentzat berdin berdin behar luke izan, eskolari delegatu gabe euskararen zama (haur
|
batek
bere biziaren %10a bakarrik ikastetxean pasatzen duelarik). Bizi dugun egoera ultradiglosiko honetan, jendea urrats bat gehiago egitera lagundu behar da:
|
|
|
Idurre Eskisabel Larrañaga – Euskaraz bizitzeko diskurtsoak eta bizipenak gauza
|
batek
bere horretan segitzen du, batere aldatu gabe: euskaraz hautu bat izaten jarraitzen du, berez datorrenaren kontrakoa, eta, ondorioz, kontrako noranzkoan aritzeko hautu horri zentzua eta balioa emango dion diskurtso kontra hegemoniko indartsu baten premiak ere hor dirau, premia larri.
|
|
|
Taldeak erabaki du Aldahitz proiektutik proposatu edo eskaini zaion dinamika horren helburua bere egitea. Nolabait esateko, taldeak jarri dio erronka moduko
|
bat
bere buruari. Helburu kolektibo horren gauzapenean bai, hor langile bakoitzak bere rola edo egitekoa izan du, baina taldearen ikuspegia galdu gabe, eta langile bakoitzaren hizkuntza bilakaeraren xehetasunak aztertzen saiatu gabe.
|
|
|
" Norbaitekin" hori hemen esperientzian parte hartu duten –eta beraz datuak bete dituzten– lankide taldeko kideetara mugatzen da, ez baitugu jaso lankide horiek talde horretatik kanpo dituzten hizkuntza erabilerei buruzko daturik. Baliteke, beraz, aztertutako lankide
|
batek
bere taldean" inorekin" euskaraz egiteko ohiturarik ez izatea, baina bai aldiz bere familiako edo auzoko norbaitekin.
|
|
|
1964ko Eskubide Zibilen Legeak, batik
|
bat
bere VI tituluak, zera zedarritzen du: `Estatu Batuetan ez da inor bereziko arraza, larru kolorea edo jatorriagatik, ez diskriminatuko gobernu federalaren diru-laguntza jasotzen duen edozein jarduera edo programan parte hartzeko zein onurak jasotzeko orduan.
|
|
|
Bertsotan aritzeko hizkuntza gaitasun altua abantaila nabarmena da. Zenbat eta hizkuntza baliabide gehiago, orduan eta errazagoa izango zaio
|
bati
bere ideiak eta diskurtsoa emandako egitura metriko batean eta behar den bezala errimatuz antolatzea. Eta alderantziz, noski; bertsotan trebatzeak ezinbestean dakar norbere hizkuntza baliabideak areagotzea, oharkabean, hein batean, eta berariaz, beste batean.
|
|
2019
|
|
|
irteerarik sendoena hor dago maiz, Bizkai gipuzkoetako arnasgune askotan (eta, partez, Nafarroakoetan). egin litekeen aurrerapauso handiena, ahal izanez gero, hau da: arnasguneetako jendeak (bere artean eta berentzako lanpostu gisa) enpresa berriak sortzea edo zaharrak birmoldatzea. ahal dela" beren neurriko" enpresak, ez lur faltagatik edo antzeko beste motibo
|
batengatik
bertara etorri nahi duten enpresak, langile kopuruz eta transakzio moldez arnasguneaz, eskualdeaz eta euskal hiztun elkarteaz gaindikoak. aurrez aurreko zerbitzu sektoreak leku meharra du arnasgune gehienetan: taberna eta sagardotegi, eskola eta denda, udal eta nekazalturismo63 zenbait arnasgunetan (azpeitia eta zumaia ditugu bereziki gogoan) hori baino planteamendu zabal eta ausartagoak egin litezke. patxi Saenz-en perspektiba ez genuke, bere muga baldintza guztiekin ere, kasu horietan begien bistatik galdu behar. hirugarren Sektorean ere ganoraz eta probetxuz eragin liteke, bidea aurkitzen bada.
|
|
|
XXI. mendeko komunikazioak sarea du ardatz, eta hizkuntza
|
bat
bertan egotea ez da nahikoa bere desagerpen digitala ekiditeko. (...) Euskararekiko konpromiso digitala zabaltzea ezinbestekoa da gaur egun dugun %17ko erabilera tasa gainditu eta euskararen presentzia sarean indartzeko." [Waliño, 2016a] puntueuS Behatokiaren (puntueuS Fundazioa, 2018) arabera 2017 urtean %16koa izan da euskararen erabilera Interneten, hau da, euskal herriko webgune guztiak aintzat hartuz gero, euskarazko edukia duten webguneak 26.663 dira, guztien% 16 bataz beste. kaleko erabilera baino zerbait gehiago, baina ez asko, euskararen kale erabilera %12, 6koa baita azken neurketaren altunaren arabera (altuna, 2016). gaur egun, ingurune digitalean ikus entzunezkoa da pisu gehien duen arloa (Sandvine, 2018).
|
|
|
Hizkuntza
|
bat
bere lurraldean ofizial izatea ez da nahikoa bere bizitasun digitala bermatzeko, erabiltzaileek edukien kontsumoa hizkuntza nagusien alde bideratzen badute. izan ditu hizkuntzaren egoeran. The Guardian egunkariak argitaratutako artikulu batean (Henley, 2018) azaltzen zuenez, Islandiera itotzen ari da mundu digitalean.
|
|
|
Ikusten denez, hizkuntza
|
bat
bere lurraldean ofizial izatea ez da nahikoa bere bizitasun digitala bermatzeko, erabiltzaileek edukien kontsumoa hizkuntza nagusien alde bideratzen badute. Islandieraren kasua nabarmena da, eskaintza badago bere hizkuntzan, baina eskariak ingelesaren alde egin du, ugaritasuna eta ohitura nortasunaren aurretik jarriz.
|
|
|
Cyrulnikek laguntzen digu bien ezberdintzen: lehenaren kasuan,
|
batek
bere buruari hauxe dio: " ezdeusa haiz", hobendunak aldiz:
|
|
|
Euskadi nazioarteko pentsamendu gune nagusientzat hain erakargarria izateko arrazoietako
|
bat
bere berdintasunkultura da. Gure ikerketetatik erauzten den bezala, gizarte moduan positiboki baloratzen dugu aurrerapen kolektiboa eta ez ginen, eta ez gara ere, arrakasta indibidualarekin lerrokatu. nahi duelako nola (erabaki multzoa) eta, batez ere, zergatik (faktore kulturalak eta balioak); hots, zein gakok ahalbidetu diguten benetan konplexua zen egoera bati buelta ematea, pertsonekiko eta ingurumenarekiko errespetutsua eta giza eskubideekiko konprometitua den eredua eraikiz.
|
|
|
Euskadi nazioarteko pentsamendu gune nagusientzat hain erakargarria izateko arrazoietako
|
bat
bere berdintasun kultura da. Gure ikerketetatik
|
|
|
Erronkalarien erdiek baino gehiagok egitasmoan izena eman soilik egin zuten, jarraipen inkesta
|
bat
bera ere bete gabe
|
|
|
Ekimenaren nondik norakoa eta emaitzak tore nagusia honakoa da: erronkalarien erdiek baino gehiagok egitasmoan izena eman soilik egin zuten, jarraipen inkesta
|
bat
bera ere bete gabe (634k, %56, 8k). hala ere, beste modu batera ikusita, 483 hernaniarrek parte hartu dute egitasmoan modu ez puntualean. Are gehiago, erronkalarien %13, 5ek bost inkesta edo gehiago erantzun dituzte.
|
|
|
Egun batean euskaraz bizitzeko erronka. dendari eta tabernari guztiei azaldu genien zertan zetzan esperimentuak, egun jakin horretan nola jokatzea nahi genuen hizkuntza aldetik, eta zein zen esperimentu haren mamia. Lehen aldia zen horrelako egitasmo bat herriko gune zabal batean planteatzen genuena –aurretik, Helburua
|
bat
bera denentzat: beren eguneroko hizkuntza ohitura bat, gutxienez, aldatzea.
|
|
|
Bi eratako bilatu dira. Batetik, euskaraz jakin eta hitz egiteko gaitasuna zeukatenak; bestetik, euskaraz ulertu bai, baina hitz egiteko zailtasunak zituzten herritarrak. helburua
|
bat
bera denentzat: beren eguneroko hizkuntza ohitura bat, gutxienez, aldatzea.
|
|
|
Gure eskualdeko herri erreferentziazkoan plan estrategikoak ez du adierazle
|
bat
bera ere; eta zer esanik ez, irizpiderik ere ez. Beraz, ezin aztertu ebaluazioa.
|
|
2020
|
|
|
... ikasleen zati esanguratsu
|
batek
bere eskola giroko hizkuntza ohituretako batzuk aldatu egiten dituela euskaratik gaztelaniara 10 eta 14 urteen artean. (...) Eskola giroko lau erabilera motak irakurketa longitudinalaren argira aztertuz, ikusten da erabilera mota guztietan gertatzen dela atzerakada.
|
|
|
(iii) Euskalgintzak apur
|
bat
bere domeinutik atera luke eta gizarte gaiekin txertatu hizkuntzaren ekologia bat autoeratuz. Horrek ere onura garbi bat ekarriko luke bestalde, GB lortzeko ezinbestekoa den disziplinartekotasuna eta heterodoxia besarkatuz.
|
|
|
Ikusten da gazteek interesez jarraitu zutela koronabirusaren inguruko informazioa, gehienek eskaini baitzioten beraien denboraren tarte bat. Eta gehiengo handi batek, eskura zituen baliabide guzti guztiak erabili zituen
|
bat
bera ere baztertu gabe.
|
|
|
Edozelan ere, ikusten da gazteek interesez jarraitu zutela koronabirusaren inguruko informazioa, gehienek eskaini baitzioten beraien denboraren tarte bat. Eta gehiengo handi batek, eskura zituen baliabide guzti guztiak erabili zituen
|
bat
bera ere baztertu gabe.
|
|
2021
|
|
|
Guraso
|
batek
beraz hiru borroka edo kontzientzia hartze horien artean hautu bat egin behar du. Honela erranik, Seaskako hautua eginez masokismoaren profila behar dela pentsatzen ahal da.
|
|
2022
|
|
|
Euskarak jasotzen duen babesari dagokionez ez dago adostasunik. Logikoa izan daiteke pertzepzio nahasi hori, alde
|
batetik
bere historia eta egoera gutxiagotua aintzat hartuta, edo, bestetik, gizarte eragile eta instituzioek euskara sustatzeko egiten duten ahalegin antolatuari erreparatuta.
|
|
|
Ezin uka genezake hitanoa baliabide aberasgarria dela komunikaziorako edo kulturasorkuntzarako. Hizkuntzaerrepertorioan aldaera hori edukitzea, margolari
|
batek
bere paletan beste koloregama bat edukitzearen pareko ikusten dugu.
|
|
|
Nolanahi ere, ezin uka genezake hitanoa baliabide aberasgarria dela komunikaziorako edo kultura sorkuntzarako. Hizkuntza errepertorioan aldaera hori edukitzea, margolari
|
batek
bere paletan beste kolore gama bat edukitzearen pareko ikusten dugu.
|
|
|
Figura erretoriko hori marrazki bizidunetan oso erabilia izan da, eta elementu ezberdinei giza elementuak esleitzean datza (Cao, 1998). Aldi berean, eta elementu antropomorfo
|
bat
bere horretan ez den arren, K17 testuko" Euskararen txantxangorria" ere fantasiazko elementu gisara identifikatu liteke. Horrek ere marrazki bizidunen paradigma batera baikaramatza.
|
|
2023
|
|
|
Gizateriaren aberastasunik handienetako
|
bat
bere hizkuntzak dira, eta horiek, era berean, planetan bizi diren kulturen ispilu dira. Hizkuntza bat gizarte eraikuntza bat da, komunikazio sistema bat den heinean, eta hainbat gizarte taldek landu eta praktikatu dute, kultura eta hizkuntza elementuz hornituta.
|