|
2023
|
|
|
euskarazko esamolde erakargarriak eskainiz, gazteak esamolde horiek erabiltzen hastea. Horretara pausoa emateko, ezinbestekoa da saioetan gazteak entzule
|
baino
gehiago parte hartzaile zuzenak izatea.
|
|
|
Aisialdiko ekintza guztiak bertan behera geratu ziren. Orduan 100 langile
|
baino
gehiago ari ginen hainbat proiektutan lanean, eta aldi baterako erregulaziora joan behar izan genuen.
|
|
|
urtarrilean, otsailan, martxoan, apirilan, uztailean, abuztuan, irailean eta urrian. Izen ematearen arabera, 599 haurrek hartu du parte Euskaraz Kilika egitasmoan, 2021ean
|
baino
135 gehiagok. Txandarik arrakastatsuena udaberrikoa izan da, ezbairik gabe.
|
|
|
Uste dugu KILIKA egitasmoa ezezaguna izatetik nolabaiteko ospea hartzera pasa dela. Esanguratsua iruditzen zaigu% 30ak
|
baino
gehiagok errepikatzen dutela ondorioztatzea. Uste dugu egitasmo erakargarria dela 8 urte bitarteko gaztetxoentzat, gero eta ezagunagoa haien artean, eta, pandemia atzean utzita, gazteen
|
|
|
Generoari dagokionez, ez dago diferentzia handirik, baina nesken taldea handixeagoa da mutilena
|
baino
. Iazko kopuruekin alderatuta diferentzia bi puntutan murriztu da.
|
|
|
Kilika egitasmoa sortu zenetik 1.063 izen emate jaso ditugu; horietako gutxi batzuk ez dute izen ematea gauzatu. Gure kalkuluen arabera, horietatik 129 haurrek bi aldiz errepikatu dute; 53 haurrek hiru aldiz errepikatu dute, 22 haurrek 4 aldiz errepikatu dute, eta 11 haurrek bost aldiz
|
baino
gehiago. Guztiak gehituta, 582 dira.
|
|
|
Honek esan nahi du partaideen% 55ek errepikatzen duela! Beraz, Kilikarekiko atxikipena handia dela esan genezake, haur askok txanda bat
|
baino
gehiagotan hartu baitute parte. Badira bi haur zortzi txandatan izena eman dutenak!
|
|
|
Behaketak eman didan esperientziatik sortutako sentsazioek, burutazioek, emozioek eta arrazoiek harilkatuko dute artikulu hau, horiexek izango ditu abiapuntu eta ardatz, eta maila pertsonal hori gainditzen ez saiatzea da oraingoan egin dudan hautua. Berdin estilo aldetik ere, alde batera utziko ditut halakoei darien akademikotasunaren tonu edo erregistro zantzuak, maila pertsonalean aritu nahi baitut, Ane gisa, ni neu gisa
|
baino
ez, gaiarekin kezkatuta, oso kezkatuta dagoen euskal irakasle apal baten moduan.
|
|
|
Maila formalean, aritzeko gaitasuna lortzen dute batzuek, idatzian nagusiki, baina gehienek zailtasun handiak dituzte lagunarteko mailan edota ahozko naturalean aritzeko. Ikastetik erabiltzera amildegi handiegia dago, eta zaila da hori gainditzeko eman behar izaten den jauzia, normalean kontzientzia hartzearekin joaten dena, baina uste
|
baino
aldagai gehiagoz osatua dagoena, hala ere. Oso prozesu konplexua da.
|
|
|
Hau idazten ari naizela, gogora datorkit Lazkao Txikiren profezia," martxa honetan aurki erderaz hitz egingo dugu euskaraz ari garelakoan"; edo besterik gabe, ez da beraientzat garrantzitsua, ez zaie hala iruditzen, kito. Ez dugu ahaztu behar heldu batzuentzat lana lortzeko modu bat
|
baino
ez dela jada euskara, edo beste hizkuntza bat, eta hori hala izateak ez duela atxikimendu berezirik sortzen, ez dutela euskara modu berezi batekin lotzen, ez dutela euskarak euskaldunontzat izan lukeenaren kontzientziarik. Zer eredu ematen diegu ikasleei beren erdara onartuta?
|
|
|
Horren sentsazioa dut. Intonazioa, hitz ordena, hiztegia noski, gero eta gehiago dira erdaraz, hainbeste non badirudien erdaraz ari garela, eta euskarak morse kode baten funtzioa
|
baino
ez duela betetzen. Askotan zaila da jakitea ea erdaraz kutsatutako euskara den, ala euskaraz kutsatutako erdara.
|
|
|
Oso oso nabarmena da. Garbi dago belaunaldi gazteen ahozko euskara desberdina dela, eta hizkera horrekiko gure jarrerak ere aldatu egin ditugula, gehiegizko arbuioa
|
baino
, onarpen kritikoa eta hobekuntzarako dinamikak bultzatuz. Baina, noraino?
|
|
|
7 Euskara, eskolako hizkuntza
|
baino
ez da ikasle gehienentzat, eskolarekin identifikatzen den mintzaira, edo eskolarekin baino, eskolako ikasgaiekin, hobeki esan. Iruñerrian euskaraz ikasteak gero eta antza handiagoa du frantses kolegio batean ikastearekin, esaterako.
|
|
|
7 Euskara, eskolako hizkuntza baino ez da ikasle gehienentzat, eskolarekin identifikatzen den mintzaira, edo eskolarekin
|
baino
, eskolako ikasgaiekin, hobeki esan. Iruñerrian euskaraz ikasteak gero eta antza handiagoa du frantses kolegio batean ikastearekin, esaterako.
|
|
|
Eremu akademikoarekin lotzen dute, eta horrek gazteengan sortzen duen higuina kontuan hartuta, gainera, euskara galtzaile ateratzen da, oso galtzaile atera ere. Ume txikiek gehiago egiten dute euskaraz, helduaren erreferentziak oso garrantzitsuak direlako oraindik, ez dagoelako halako desafio jarrerarik, haien errealitate afektiboa familiak eta eskolak
|
baino
ez dutelako osatzen. Baina euskararen erabilera asko jaisten da mailetan gora egin ahala, gero eta behar sozial handiagoak dituztelako, eta gizarteratze zabalago horretan euskara topatzen ez dutelako.
|
|
|
Honi lotu behar litzaioke nolakoa den ikasleei, gaztetxoei eskaintzen ari gatzaizkien eskola eredua, zenbateraino erantzuten dien haien benetako beharrei, interesei, jakin minei. Izan ere, euskara eskola hizkuntza
|
baino
ez baldin bada, eta gainera eskola eredu horren nolakotasuna gazteendako modukoa ez baldin bada, haien bizitzatik urrun baldin badago edota arrotza baldin bazaie, pentsa, hainbat okerrago. Hemen, heziketa modu askeago baten aldeko eta pertsonen beharrak hobeki zaintzen dituen eskola eredu baten aldeko nire aldarria egingo dut, horrek
|
|
|
Euskara ardatza izan behar da ikastetxeetan, identitatea horren inguruan gorpuzteraino. Baina horrez gain, euskara tresna da, ikasketa baliabidea, eta ezin da gertatu euskara geuk bakarrik zuzentzea, euskararen zuzentasunari ematen zaion arreta euskara irakasleena
|
baino
ez izatea. Eta horrekin lotuta, euskara ikasgaiaren nolakotasuna erabat eta errotik aldatzeko aldarri ozena, lerro hauetatik.
|
|
|
Oro har, irakaskuntzak eskain diezaiola denbora eta tarte gehiago ahozkotasunari, ez bakarrik hizkuntza irakasleek, denek baizik. Gure kasuan, garbi dago, beharbada ahozkoa
|
baino
ez genuke erakutsi behar, hori dute-eta gabezia, hor baitute hutsunea. Gainera, gazte hizkerak erakutsi genituzke; gazteentzako edukiak, moduak eta abar eraman klasera.
|
|
|
Eguneroko jardunean, ia oharkabean. Horretarako, zer etekintsuago gurasoek eta irakasleek materialak, estrategiak, konplizitateak adostea
|
baino
–
|
|
|
Garai primitiboetan bizi bagina bezala jokatu, idatzizko transmisiorik izango ez bagenu bezala, haurraren ganbarako memoria grabagailu bat balitz bezala, baina kontuan izanda memoriak beharrezkoa duela errepikapena umeak ikasiko baditu, eta umeak ere errepikapena eskatzen duela," berriro" esanez. Haurra irakurtzen hasi
|
baino
lehenagoko garaiaz ari naiz, erritmoz, errimaz, kantuz eta keinuz osatutako mundu estetiko eta ludikoen presentziaz, hizkuntza ororen oinarrian dagoen magiaz eta mitoaz. Transmisioa egoki jasotzen ari den ume bat auskalo noiz sortu zen hizkuntza baten errebelazioa ari da inauguratzen eta ospatzen.
|
|
|
gutxirekin asko esatea. Egitura erritmoetatik hasi eta ipuin tradizionaletaraino, tradizioko haur literaturako piezetan —sehaskako kantetan bezala ipuinetan ere— ezer ez dago soberan, dena dago doi doi emana, ez dago testuak eskatzen duen esentzia
|
baino
. Entzulearen arreta ez galtzea da haur literaturako piezen senezko estrategia.
|
|
|
Begien lana eta belarriena ez dira gauza bera. Begien lanean, irakurketa da nagusi (irakurtzen hasi aurretik, seinalatuz izendatzea, nonbratzea, gauzen izenak esatea edo asmatzea, umeek askotan egiten duten bezala; mundua seinalatzen eta irakurtzen hasten dira, testu idatziak irakurtzen hasi
|
baino
lehenagotik). Belarriaren kasuan, ordea, zeuk esandako edo inori entzundako hotsen eta oihartzunen identifikatzea (identifikazioaren aurretik, errepika eta entzundakoaren emozioa barneratzea; gero, identifikazioa eta, pixkanaka, mezuaren ulertzea, batik bat konparazioak erabiliz).
|
|
|
Maiz ahaztu egiten bazaigu ere, hitz bat esperientzia akustikoa da lehendabizi eta ororen gainetik: belarrira heltzen da, adimenera
|
baino
lehenago. Pieza musikalak, Manuel Lekuonak poesia dekoratiboak deitu zituenak, dira diodanaren adibiderik gorenenak:
|
|
|
Ume batek zenbat hitz hots entzun ote du amaren sabeletik irten
|
baino
lehenagotik...
|
|
|
Ume askorentzat familia, lagunartea, kalea, telebista, trepeta digitalak ez dira euskararenak. Eskolatik irten bezain laster, ume askori ez zaizkio gaztelaniazko oihartzunak
|
baino
iristen. Ume askok eskola du euskararen txoko bakarra, eta ez guztiz:
|
|
|
Belarriekin jasotzen zena, orain begiekin. Baina irakurtzen ikasten hasten direnetik, gehiago da gaztelaniaz irakurtzen dutena karteletan, iragarkietan, dendetako kristaletan, futboleko kromoetan, eguneroko bizitzan euskaraz
|
baino
. Eta euskaraz irakurtzen dituen testu asko ez ditu ulertzen, abisu ofizialak direlako euskara burokratiko batean emanak.
|
|
|
Izango dira berrogeita hamar urte esaldi horixe bera eta ia hitz horiexekin esaten genuela irakaskuntzari buruzko eztabaidetan. Aspaldi utzi nuen irakaskuntza eta oso oker egon ninteke, baina errezeloa dut hausnarketa horrek ez ote duen orduan
|
baino
gehiago esaten. Euskarazko musikarekin esanda:
|
|
|
Eta mintegian azaldu ziren zenbait ere ez dituzu hemen, ez eta egun horretan gazteek mahai inguruan esan zituztenak ere, interesgarriak izan arren. Mintegiaren izenean aurreikus zitekeena
|
baino
, alegia, Nafarroako
|
|
|
Sarrera gaztetxoen arteko ahozko jarduna
|
baino
ikuspegi orokorragoa ematen da hemen, antzeko arazoa baita Euskal Herri guzian. Aditu eta arituen iritziak eta gogoetak jaso dira, oso ikuspegi eta abiapuntu diferenteetatik eginak.
|
|
|
4" Norberak euskaraz eta erdaraz hitz egiteko duen erraztasuna. Euskaraz erdaraz
|
baino
errazago hitz egiten dutenek erdaraz errazago mintzo direnek baino askoz ere gehiago egiten dute euskaraz" (Eusko Jaurlaritza, 1995: 121).
|
|
|
4" Norberak euskaraz eta erdaraz hitz egiteko duen erraztasuna. Euskaraz erdaraz baino errazago hitz egiten dutenek erdaraz errazago mintzo direnek
|
baino
askoz ere gehiago egiten dute euskaraz" (Eusko Jaurlaritza, 1995: 121).
|
|
|
Horregatik, euskaraz erdaraz
|
baino
hobeki moldatzen den hiztun elebidunak ere lehen hitza gaztelaniaz edo frantsesez egiteko joera izan dezake, baldin badaki mintzakidearen euskarazko maila ez dela ona.
|
|
|
Gizarte psikologiak azaldu du taldea kideen batuketa hutsa
|
baino
gehiago dela. Taldeak berezko izaera du eta norbanakoan presioa egin dezake, talde arauak hauts ez daitezen.
|
|
|
Euskararen ezagutzak gora egin du eskolan egindako ahaleginaren ondorioz, baina, gaur egun askoz gehiago dira erdal elebidunak elebidun orekatuak
|
baino
. Jendarteak, oro har, erraztasun handiagoa du trebetasun hartzaileetan (irakurmena eta entzumena) trebetasun ekoizleetan baino (mintzamena eta idazmena), eta, azken
|
|
|
Euskararen ezagutzak gora egin du eskolan egindako ahaleginaren ondorioz, baina, gaur egun askoz gehiago dira erdal elebidunak elebidun orekatuak baino. Jendarteak, oro har, erraztasun handiagoa du trebetasun hartzaileetan (irakurmena eta entzumena) trebetasun ekoizleetan
|
baino
(mintzamena eta idazmena), eta, azken
|
|
|
13 Hizkuntzaren didaktikan jarduera solte horiek zentzua eta esanahia hartzen dute horien lanketa eta eragina ahozko gaitasunean neurtu eta adierazten denean. Horien markoa eta estalpea ahozkoa lantzeko sekuentzia didaktikoak dira. didaktikoak
|
baino
laburragoak dira, eta zenbait baliabide zehatz irakasteko eta lantzeko erabil daitezke. Aipatutakoak ahozko praktika gidatuak dira, baina sekuentziekin alderatzen baditugu helburu xumeagoak dituzte, denboran laburragoak dira, testugintzaren lanketa ez da hain definitua, diskurtsogintzaren lanketa mugatuagoa da, hitzezko baliabide zehatz bat lantzera bideratuak daude, mintzapraktikara bideratuak, ez dago ebaluazio tresnarik, ez da ziurtatzen ikasle guztiek hitz eginen dutela...
|
|
|
Ikastetxean ikasturtean zehar egiten diren ekitaldietan 4 edo 5 bikotek (hirukotea ere izan daiteke, txistearen pertsonaien arabera) txisteak kontatzea. Ikasleek prest izanen dituzte txisteak, eta tarte bat utziko zaie kontatu
|
baino
lehen gogora ekartzeko.
|