|
2009
|
|
|
Azalpen horretan, galtzailearen irudia gako zaio Munozi. Bizia lon gai berari heldu ziola argudia liteke,
|
baina
nire ustez Antzararen bidea lan osoagoa da. Eta ez dut hau esaten nobela bat delako; Bizia loko narrazioetako batzuk topikoetan erortzen zirela iruditu zitzaidan eta, alde horretatik, obra bezala ez ninduen asebete.
|
|
|
Geografian bidaiatzea hain erraza denez, bulegoko horman dagoen mundu mapari begira jarri eta aise imajina dezaket edonora noala etxetik autoz hamar minutura dagoen aireportutik. Badira oraindik arrotz edo helezin diren leku batzuk, edota latzak edo abegi eskasekoak?, hala nola Siberiako eremu zabal izoztuak, Groenlandia edo Ipar Kanada,
|
baina
ni sekula izan gabeko beste hainbat eta hainbat herrialde hurbil eta ezagun egiten zaizkit film, dokumental, liburu edota irudimen eta esperientziaren arteko nahasketa batengatik, eta ezin errazagoa zait nolakoak diren irudikatzea.
|
|
|
Pentsatzeko ohitura txar eta zorigaiztokoak erasoturik, nire jatorrizko egoera basatia da. Hezi eta otzandu nahi izan naute, zuetako edonor bezala,
|
baina
nire hezle eta bezatzaileek zintzoki egia esan nahi badute, ez dutela erdietsi onartu. Apuntatu, idatz ezazue datua nire fitxaren paper zurrunean.
|
|
2010
|
|
|
Liburu batean kontakizunaren klabe estetikoak eta. Lourdesen hizkerarekin segitzearren? garrantzi handikoak dira, zer esanik ez,
|
baina
nire ustez ezinbestekoak hitzak dira, eta bai ere hitzok nola josten diren elkarrekin. Klabe estetikoak, oihartzun musikalak, arteen erreferentzia esanguratsuak eta gaineratiko guztiak ez dira nahikoa, baldin eta hitzak ez baditugu artaz ehundu.
|
|
|
|
Baina
nik amore eman ez eta berriz galde egin nizun.
|
|
|
Orain, adibidez, txapelketa nagusiak iraun duen bitartean, azken hiru hilabete hauetan esan nahi dut, ezin izan dut lerro bakar bat idatzi literaturan. Beste hainbat lan idatzi dut,
|
baina
nik nahi dudan horretan ezin izan dut ezer aurreratu, nire idazteko moduak patxada eskatzen didalako. Garaika funtzionatzen dut eta ez da kasualitatea hain juxtu Aulki bat elurretan Gipuzkoako Txapelketaren aurretik idatzi izana.
|
|
|
Marcusen istorioaren zain nengoen, eta ez zen asko berandutu. «Ez duzu jakingo, ez dizudalako inoiz kontatu, hasi zen?,
|
baina
nik ipuin liburu bat argitaratu nuen, aspaldi. Bai, ipuinak idazten nituen».
|
|
|
Gero eta arrazoi gehiago eta handiagoak zituen.
|
Baina
nik halaxe segitu nahi nuen, inork niregandik espero ez zuena egiten, inondik inora ere egokitzen ez zitzaidan lekuan, gidoi logiko posible guztietatik kanpo, unibertsoaren mugimendu harmonikoa burlaize bihurriz urratzen.
|
|
|
Banvilleren lanaren bi adituri galdetu, eta erreferentzia ezaguna gertatzen zitzaien, baina ez zuten asmatzen nobela jakin batean kokatzen. Ozta ozta ausartuta, Banvilleri berari idatzi nion, eta hark erantzun zidan «zer edo zer gogoan dut, aipatu izan dut Stoneybatter nire nobelaren batean, zuk diozun testuinguru horrexetan,
|
baina
nik ere The Book of Evidence nobelan zela esan izango nuke. Gainerakoan, Athena ren edo Ghost en izan behar du, inondik ere».
|
|
|
Desanparatuak.
|
Baina
ni ondo, barruan, lehor, epel. Eta une hartantxe idatzi nuen poema, izenburutik hasita:
|
|
2011
|
|
|
arseniko aztarnak gure hizkuntzan aurkezteko. Atal autonomoz osaturiko saio estrukturatuak dira biak,
|
baina
niretzat gai batasunak nabariagoa egiten du bizkarrezurra Izagirreren testuan. Euskararen heriotza osteko azterketa forentserako aztarnak biltzea da saioaren ikuspuntua, pozoitze baten ondorio izango baita, Izagirreren iritziz.
|
|
|
Horiek psikolinguistikaren arloari lotuak direnez, atzemangaitzago dira eta interpretagarriagoak ere bai, liburuko beste hainbat bezala. Susaren web orrian irakurri nuen lehenik,
|
baina
nire liburuen artera ekarri dut gerora, zeren gutako bakoitzak egin beharreko irakurketa sakonagoa eskatzen duten erreflexioei ematen die bidea. Iraganari bezala (Larramendi, Garibai, Munibe, Iturriaga?), garaikoen jarrerei egiten die erreferentzia.
|
|
|
Gutxika gutxika dastatzekoa dela diosku Lourdesek, eta arrazoia dauka neurri handi batean, Eskarmentuaren paperak lerrorik lerro ohar eta burutazio jakingarriz zipriztinduta baitago, adi eta astiz irakurtzera behartzen zaituztenak,
|
baina
nik neuk ia ia arineketan irentsi dut atseginaren atseginez. Antzera edo ibili nintzen Lertxundiren honen aurreko saioarekin ere, Mentura dugun artean niretzat hain esanguratsua izan zenarekin.
|
|
|
testuak nondik nora naraman, eta Mea culpa, ostera, protagonistak grabagailuari bote-prontoz botatakoen metaketa da, «bururatzen/ gertatzen zaizkidanak ez ahazteko», Lur-en ahotsak dioskunez liburuaren lehen lerroan bertan. Hau da, ez dut esango txikitan eskolan ikasitako presentación nudo desenlace formula sinplistari jarraitu behar zaionik itsumustuan, edota nahiago baduzu planteamendu/ korapilo/ askaera, Literatura Hiztegian aurkitu bezala?,
|
baina
nire ustez ezin da irakurlea abandonatu errukirik gabe, horrelako protoplasma gordin egituratu gabeko batean, besteak beste ilunpean geldituko zaizkiolako ia ikusezin liburuak badauzkan pentsamendu bizkor eta ausartak.
|
|
|
Traizio ikaragarria dirudi eta errudun sentimendua sortzen du.
|
Baina
niretzat ez dago beste aukerarik. Eman egin didate hizkuntza eta erabiltzeko asmoa dut».4
|
|
|
Hori da gakoa. Niri Günther ek ez zidan inoiz inolako azalpenik eskaini,
|
baina
nik uste dut hori dela esplikazio bakarra: Montana.
|
|
|
Hamabost egun iragan nituen Parisen, eta beraz sartu nintzen etxerat irailaren hondarrean edo urriaren lehenean, nekaturik. Uste dut urriaren 2an hasten zela Arantzazuko biltzar hori,
|
baina
ni nekatua nintzen.
|
|
|
Argia zilarrarekin pintatu nahi nuen, eta hondoa oso ilun. Prestatu nuen koadroa, koloreak eta dena, hasi nintzen,
|
baina
nik zerbait egin orduko eguzkia mugitu edo lainoak mugitu eta dena aldatu egiten zen. Berriro hasi, eta berdin, une batetik bestera dena aldatzen zen.
|
|
|
Trufa barneratu nuen eta hasi nintzen hasi, erdaraz klase geletan ongi mintzatu nahiz eta kaierean estilo elegantean idatzi. Oroit naiz nola gero, Uztaritzeko Seminario ttipian, garaztar apez frantses erakasleak kontseilatu ninduen, nahi banuen nirea ez zen,
|
baina
nire bilakatu nahi nuen hizkuntzan aitzinatu: opor egunetan, ganbararen isiltasun eta bakardadean, kopia nitzan, mekanikoki eta ulertu gabe berdin, autore baten orri eta orri.
|
|
|
filosofo, linguista eta poeta horiekin ibili ginen, ikasle eta erakasle, hitzen mundu korapilatsuan.
|
Baina
niretzat gai interesgarriena hizkuntzaren eta pentsamenduaren, formaren eta funtsaren arteko harremanetan zetzan, eta jakin min horrek ninduen Merleau Ponty ren testu zenbaitetara, Pertzepzioaren fenomenologia ra, gidatu. Bizpahiru perpausen itzulpena arriskatzen dut:
|
|
|
Ia ia esan nion ezetz, ez nintzela joango izaki bitxi batek azokan bahitutako bere alabaren bila,
|
baina
nire izenaz gogoratzean lotsa eman zidan ezetz esateak. Beraz baietz esan nion, bilatuko nuela bere alaba.
|
|
2012
|
|
|
Aise, gainera.
|
Baina
ni isilik. «Ikusiko diagu, ikusiko diagu».
|
|
|
Denek uste zuten hantxe geldituko zela kontua,
|
baina
ni harriarengana joan nintzen ostera. Orduan nire anaia Luis, Aguerre primero, harri jasotzaile handia, deika hasi zitzaidan:
|
|
|
uztak!».
|
Baina
nik banekien ostera jasoko nuela. Zazpi aldiz jaso nuen.
|
|
2013
|
|
|
Bera artzaina zen, eta ni oso neska fina. Gurasoak nekazariak ziren,
|
baina
nik josi egiten nuen, jostuna nintzen, eta etxeko señorita nintzen. Bost anai arreba ginen, eta ni señorita.
|
|
|
Nik ez dut inoiz maskararikerabili. Agian zuk erabiliko zenuen maskara,
|
baina
ni pertsona garbia naiz eta ez dut inoizmaskararen beharrik izan».
|
|
|
Politika manipulatzaile eta arribistaren kontzeptua zabaldu da, halako jendearen eskuetan egoten delako. Trustbat da gaur eguneko aginte politikoa munduan,
|
baina
nire ustez beharrezkoa da gizarte zibilak bestelako politika bat errekuperatzea, jendearen erabakimenean oinarritua. Parte hartzea ezinbestekoa da horretarako, demokrazia jendearen parte hartze igualitarioan baizik ezin delako finkatu.
|
|
|
J.S.:
|
Baina
ni ez naiz egundo izan estremista, lekuko lasai moduan ematen dizut orain ere iritzia. Modu arrazionalean froga daitekeela uste dut Estatu Batuen funtzionamendua, esate baterako, munduan nagusi den eredu ekonomiko eta politikoa, mafia handienantzekoa dela.
|
|
|
Herrera de la Manchako kartzelan, bisitak kristalarekin zireneta maisuari eman behar izan nion idazlana neure familiari pasatzeko. Ez zieten ezer eman,
|
baina
ni ez nintzen hurrengo bisita arte enteratu, eta ja berandu zen. Beste kopiarik eznuen eta hala galdu zen idazlan hori.
|
|
2015
|
|
|
Ikuste hutsarekin berotasuna eta inurridura sentitzennuen lepo atzean gora igo eta belarri atzean zabaltzen. Beste ume batzuk aurrean jartzenzitzaizkion eta entretenitzen saiatzen ziren,
|
baina
ni ez nintzen gauza. Kutxa gotor batenmoduko gizakia zen, eta oraindik ere eztarria ixten zait hartaz gogoratzen naizenean.
|
|
|
Eta halaxe utzi genituen denak atzean. Isidrok ez zuen aipatu,
|
baina
ni hari buruz pentsatzen egon nintzen gau hartan, Eusebioren odola aurpegitik eta besoetatik nola garbitzenzuen begiratzen nuen bitartean, eta geroago, gau minean Bilborantz gindoazela: bostbalak jo zuten Eusebioren erriflea, lauk irteera zulotzat hartzen bazen haietako bat, gerohiruk uniformea puskatu baina berari ez zioten urraturik txikiena egin, eta beste hirukharen burua bilatu baina huts egin zuten nolabait.
|
|
|
Eskolako zuzendariari errannion: «Begira, segituko dut ikastaldia, dena, xintxo, etsaminak, ahal bezain ongi...
|
baina
nik ikasi nahi duterleetan». Eta nire ikastaldia egin ordez urte batez, eginnuen teoria guztia ikasi bost hilabetez.
|
|
|
Horrek hiru urteko bat iraun zuen eta gero proposatu zaidaten armadan gelditzea, lutinant graduarekin,
|
bainan
nere xede bakarra zen apeztasunari emaitea nerebizi guzia, eta hala egin nuen.
|
|
|
|
Baina
ni nekatu naiz. Inor ez da amets faltagatik hil.
|
|
|
|
Baina
ni... Bai, heriotza urrun dago, eta odola
|
|
|
Horregatik pilotak Kotxoko leihoetatik sartzearena. Bai, inork ez du esan,
|
baina
nik esanen dut hau ere: plazaren erdigunea altatu, itxi eta berritu zenetik iparraldera gelditu zaion pasillo horixe zen Goizuetan, gutxi goiti beheiti, garai bateko pilota plaza, laxoan aritzeko, atze aurreak alde batera Kotxo eta Bikaine zituela, eta bestera Azoka eta Eliza.
|
|
2016
|
|
|
Baina gogoan dut nola egun batean aholkatu zidan Madrilen bizitzen geratzea zela biderik onena lana edukitzeko, aukerak nituela eta geratzeko.
|
Baina
nik bestelako erabakia hartu nuen. Euskal Herrian zegoen nire etxea.
|
|
|
Lana zuzenean eskainiz gero jaitsiko nintzen Madrilera, gustura jaitsi ere, lana egonda.
|
Baina
niretzat garai hartan ez zen Madril bizitzeko hiria. Eta ez naiz damutzen hartutako erabakiaz, jakina.
|
|
|
Nire auto xaharra zahartzen ari zela esaten ari zitzaidan. Ni ere une horretan frenorik gabe nindoan antzezpenaren munduan, lan batetik bestera,
|
baina
nire autoa ez bezala gaztea nintzen eta indartsu sentitzen nintzen, ikasteko irrikaz, geroz eta gehiago maite nuen lanbideaz jakin nahian. Bide horretan, hasieratik ondoan izan ditudan lankideak izan ditut maisu, ezinbestean.
|
|
|
Ez zegoen arrazoirik Paiuteak Horse Mountain aldean ibiltzeko.
|
Baina
nik ez nuen ezer esan, burua astindu baizik ez nuen egin dena garbi balego bezala.
|
|
|
Ez dut esango erraza denik,
|
baina
niretzat zoragarria da, eta nik aukeratutakoa, gainera! Azken finean, gure lana bizitza ulertzeko modu bat da, eta pertsonaien bitartez esperientzia asko eta asko bizitzen dituzu.
|
|
|
Gero esan zuen: «Zuek ez zenuten Companys ezagutu,
|
baina
nik bai, asko gainera, eta badakizue zeinen iguala den. Meharragoa eta pixka bat txikiagoa zen Companys, baina hori baino igualagorik ez duzue aurkituko».
|
|
|
Euskara utzita neukan, karreraren amaieran,
|
baina
nire lehenengoetariko eta bizi osorako nobiarekin amoratu nintzen, eta bera euskara ikasten ari zenez, neu ere bai, aizu!
|
|
|
Ez dakit zergatik etorri zaren hain justu orain.
|
Baina
nik ez nuen ezer egin, ez dago inolako kargurik nire kontra, ezin zara hona etorri eta salatzen hasi.
|
|
|
Egizu guregatik! Amak ondo zekien festa ez zenuela gustuko izango,
|
baina
ni tematu nintzen. Badakizu zergatik?
|
|
|
|
Baina
nik ezin dut deklaratu. Argi denez, ni ez nintzen bertan egon.
|
|
|
Barkatu,
|
baina
nire eszenan neu naiz nork eta noiz hitz egiten duen erabakitzen duena.
|
|
|
Ba konta ezazu bere istorioa nahi baduzu,
|
baina
nik gezurretan ari dela diot.
|
|
2017
|
|
|
–
|
Baina
nik abokatu on bat hartu nuen, oso garestia, eta Estatuari salaketa jarri nion. Epailearekin hitz egin nuen eta arrazoia eman zidan.
|
|
|
–
|
Baina
ni por amor etorri nintzen
|
|
|
Pentsa! Nire kintako batzuek ez daukate hain oroitzapen ona,
|
baina
niretzat paradisua zen. Matematikak eta ikasi behar ziren, baina beste guztia disfrutatzeko zen.
|
|
|
Behin emango sari bat, eta gauza itsusi hau!». Zerbait esan behar eta hori esan zuen,
|
baina
ni ohartu nintzen ari zela Manuel Vicenten artikuluko protagonista bezala armairua husten. Eta nik:
|
|
|
Linterneroak eta. «Zuek ere izango zineten,
|
baina
nik bigarren aldia dut hau, e?», erantzun nien denei. Zarauztik ez nuela irtengo, ez nintzela gaizki izango esan zidaten.
|
|
|
Gerrara joaterako erdaraz erromerietako kontuak besterik ez genekizkien, eta eskribitzen ez zekien batentzako gutunak idazten aritu nintzen soldadutzan. Euskaraz ala erdaraz egitea nahi zuen galdetu, eta euskaraz nahi zuela esan zidan,
|
baina
nik segi erdaraz taka taka taka nahi nituenak idazten. Baita maitasun kartak ere.
|
|
2018
|
|
|
Azken urthe hotan ez dugu uste sinadura emanen zioten Etchepare jaun medikuak». Buruxkak liburuaren hainbat xoko, zati eta ideia ez dira kronika egilearen gogokoak izanen,
|
baina
nik neuk ziurtzat daukat Etxepare gazteak bezalaxe Etxepare edadetuak ere emango ziola sinadura hogeita bost urte lehenago plazaratutako Buruxkak liburuari, «bururako usain on ezin galduzko» liburu malurusari. Piarres Lafittek, dirudienez, mundu honetan geratu zirenen etsenplurako erabili nahi du Jean Etxepare hilobiratu berria, Eskualduna astekarian zintzotu edo egin zuena.
|
|
|
Ez zitzaion asko gustatuko!? Idazten hasita geunden, bai,
|
baina
niretzat pena handia da Ibonek gehiago ez idatzi izana. Arrazionalista batzuek eta zientzia alorreko jende askok duen xalotasuna du.
|
|
|
.
|
Baina
nik «hiper ongi pasatu dut» esan, eta bestea, berriz, galdetu eta galdetu. Zer afaldu ote genuen.
|
|
|
Hamaika urte pasa ditut alde batetik bestera, hamaika herrialdetan bizi izan naiz: Italia, Nepal, Erresuma Batua, Txina, Taiwan, Hong Kong, Eslovenia, Indonesia, Frantzia?,
|
baina
ni ez naiz bidaiari, nomada sentitzen naiz. Udazkenero maleta hartu eta berriro hasteko joera dut, lagun, kale eta usain berrietara ohitu eta nire historia mila aldiz errepikatzea da nire monotonia.
|