|
2002
|
|
|
Biltokiko enkargatuetako bat zen eta hainbat langile zituen bere menera, fardelak hara eta hona eramateko, biltokira lehenik, eta biltokitik kamioietara gero.
|
Baina
langileei aginduak emateaz gain, bera ere aritzen zen egiteko haietan, etsenpluarekin predikatzen zuèn gizona zenez gero. Aitak ez zuen, hala ere, bere ogibidea sobera maite.
|
|
2009
|
|
|
B IDAIARI asko konturatu ere ez dira egiten
|
baina
langileen trena, ezkerraldeko trena, Bilbo eta Santurtzi batzen dituen trena, zientzia fikziozko trena da, denboran bidaiatzen duena. Antzinako lantokien bihotza zeharkatzen du, denboran atzera eginez, burdin arora, altzairuaren sasoira.
|
|
|
31706 zenbakia duen erretratua da, nolanahi ere, dudazkoena. Horko andreak ilea arras moztuta dauka, gainontzeko gehienek bezala,
|
baina
langile bereziek eraman ohi zuten mantala darama marradun pijamaren gainean. Egin zioten argazki sortako bi oso hondatuta daude, zolda beltzak orbanak bezala zabaltzen direlako negatiboaren gainean.
|
|
2010
|
|
|
–Veinticinco años de paz? esaten zuen propaganda frankistak orain dela zazpi bat urte,
|
baina
langile batzuk ere hasi dira mugitzen, iaz Burgosko prozesuan izan genituèn istiluak erakusgarri. Hala ere, sintomatikoa izan zen Burgosko prozesuan bailarako langileen artean greba deialdiak izan zuèn erantzuna?
|
|
|
langileak guztiz otzantzea lortzen zutela.
|
Baina
langileek ere ez dute hori baizik nahi, beharbada: estatus gutxieneko bat eta bakean uztea?
|
|
|
Teofilo Mariak kolonia bat eraikitzeko asmoa zerabilen buruan, bai,
|
baina
langile leialekin bakarrik, haiei koloniako etxebizitzetako batean bizitzeko aukera emanez, alokairu merkeekin, baita haien mendekotasuna erosiz ere, bide batez, jakina; Teofilo Mariak Mr. Quesseneten lantegian egin zituen kalkuluak:
|
|
|
Hasieratik, landa lana egin zuten. Egunero, zortzi orduz, zazpi urtez, harreman zuzena izan zuten lurretik ateratzen zen guztiarekin,
|
baina
langile izateaz gain ardurak ere eduki zituzten, hainbat garaitan eta hainbat eremutan arkeologo gazteen koordinatzaile aritu zirelako. Zuzendaritzaren bertsio ofizialetik kanpo, hiru arkeologoena da 2002tik aurrera, eta 2006an ezohiko grafitoak publikoki erakutsi ziren arte, Iruña Veleian gertatu zena jakiteko lekukotza fidagarriena.
|
|
|
Maite ez ninduela zapla bota balit baino okerragoa. Prestaturik nengoen ezezko bat jasotzeko,
|
baina
langile zintzoaren axolagabetasun hura, ez al zen krudelegia. Eta, hala ere, zer leporatu niezaiokeen?
|
|
|
1971n gaude, eta igaro dira jada, Francok gerra irabazi zuenetik, urte batzuk: " Veinticinco años de paz" esaten zuen propaganda frankistak orain dela zazpi bat urte,
|
baina
langile batzuk ere hasi dira mugitzen, iaz Burgosko prozesuan izan genituèn istiluak erakusgarri... Hala ere, sintomatikoa izan zen Burgosko prozesuan bailarako langileen artean greba deialdiak izan zuèn erantzuna... zabala baino zabalagoa toki guztietan, orbetarron kolonian izan ezik:
|
|
|
Bete ere, bete zituzten aitak eta Teok beren ametsak, erraztasun eta fabore haien truke —esan beharrean nago, halaber, aitak eta Teok beti gordetzen zutela enpresaren irabazietatik kapitaltxo bat, bai Elizarekin lotutako hainbat proiektu sozial bultzatzeko eta bai langileen aisiarekin lotutakoak ere, bakoitzari berea— langileak guztiz otzantzea lortzen zutela.
|
Baina
langileek ere ez dute hori baizik nahi, beharbada: estatus gutxieneko bat eta bakean uztea... eta nola orbetarrok baikinen langileentzat ipuineko esne behia, guztiak esnez hornitzen genituenak, gero eta gehiago hartu zuten hauek esne behia jainkosatzat... baita beren burua gero eta orbetarragotzat, ondorioz, hierarkia zurrun batek egituratutako familia handi bateko partaide sentitzeraino, Teofilo Mariak egun batean iragarri bezala, Frantziako bi urteko egonalditik itzuli ez beste.
|
|
|
Teofilo Mariak kolonia bat eraikitzeko asmoa zerabilen buruan, bai,
|
baina
langile leialekin bakarrik, haiei koloniako etxebizitzetako batean bizitzeko aukera emanez, alokairu merkeekin, baita haien mendekotasuna erosiz ere, bide batez, jakina; Teofilo Mariak Mr. Quesseneten lantegian egin zituen kalkuluak:
|
|
2012
|
|
|
Balore on bat lortzeko jokabide txarrak erabili behar badira, orduan balore on hori txar bihurtzen da. Enpresa batek, diru gehiago irabazteko, langileak kaleratu behar baditu, aberastasunaren balorea defendatzen duen nagusiak behar beharrezkotzat joko du kaleratzea;
|
baina
langileen egoera baloratzen badugu, deitoratuko dugu ekintza hori. Baloratzeak unean unean aurrean daukazuna ikustea esan nahi baitu, eta hori enpatia erabiliz soilik lor daiteke.
|
|
|
Hasieratik susmatu nuen hura Dasilvaren kontua zela. Hilerriko bulegoetan galdetu nuen,
|
baina
langileek ez zuten inongo hilobi aldaketaren berririk. Orduan ez nekien zein zen Dasilvaren helburua, baina orain, zure etxeko sutea eta hortzen desagerpena kontuan hartuta, seguru nago tartean ADNak egon behar duela.
|
|
2014
|
|
|
Behin batean, hala esan zidan: . Pitokeriak jakin nahi badituk, jarri Radio San Sebastián,
|
baina
langileen kontuak jakin nahi badituk, jarri Ducati Irratia: orain badakik??.
|
|
2015
|
|
|
–Bai, bai, bazekinat,
|
baina
langileak arduratuta zeuden, batzuk beldur ditun. Epeak bete ezean enpresek ez diten ordaintzen, eta dirurik sartzen ez badun azkenean enpresa hau itxi eta kale gorrira joango direla pentsatzen diten. Nagore adi zegoen, baina ez zuen ezer esan?.
|
|
|
Dirudienez, soldadutzatik libre atera zen Joxemari gaztea, zozketan zenbaki altua irtenda edo; mutil handia izaki, Udaletxeko ate markoa ere jo omen zuen ia pozez jauzika hasi zenean; ez da gutxiagorako, Marokon gerran baitzebilen urte haietan Espainiako armada, bere jabetza kolonialen apurrei eutsi nahian. Soldadu joan ordez, mendira itzuliko zen; lan zaila, mutil zailduak behar dituena,
|
baina
langile ikaragarria omen zen gure aitona, bati baino gehiagori aditu diodanez.
|
|
|
Klase borrokarako euskal esparru autonomo hura amaitzear zegoen, hala ere. 64an bertan Altunak itxi zuen Azubi aldeko meategia, trenbideaz bestaldekoa,
|
baina
langile gutxi zuen honek, kanpokoak gehienak, eta herrian ez omen zen ia igarri. Abisu bat zen ordea.
|
|
|
Angelek gaur arte eutsi dio lan horri, eta deitzen diotenean joaten da, 70ak paseak dituen arren. Danielle Steelen etxean azkena egin zuten festa oso apala iruditu zaio garai batekoen aldean,
|
baina
langileekin betiko adeitasunari eusten dio idazleak. Jimmy Carter eta Gerald Ford AEBetako presidente izanak ere zerbitzatu ditu; Margaret Thatcher ere bai, eta baita Barbara Bush eta Bernadette Chirac ere...
|
|
2016
|
|
|
egin baitiote;
|
baina
langileen ia hiru laurdenek
|
|
2017
|
|
|
Horren arrazoietako bat izan zitekeen biztanleriaren hazkundea, baina faktore horri neurriz gorako garrantzia eman izan zaio, eta dagokion garaian kokatu behar da. XVI. mendearen azken zatian, biztanleen kopuruak bere horretan eutsi zion, edo behera egin zuen;
|
baina
langileek ez zuten, hala ere, inolako onurarik atera horretatik.
|
|
|
Egia bost baginela elkarrekin... Paul, berrogei urteko gizon mutur handi kotzilo bat
|
baina
langile porrokatua; Georges, ni baino bi urte gazteagoa, ezdeus batendako irriz kokorazka hasten zena eta gure ofiziorako zinez urrezko eskuak zituena; Silveira portugesa, lan zikin eta bortitzenak hari uzten genizkiona... Eta Pierre Philippe, aprendiz gaztea, putiko beltzaran fierra, ederki formatzen ari zena.
|
|
|
alde batetik, lan katea sortu zuelako eta horrek ekoizpen prozesua merkatu zuelako; eta bestetik, soldatak hirukoiztu zituelako. Izan ere, konturatu ziren langile trebatuak behar zituztela,
|
baina
langileek erosteko ahalmena izatea ere beharrezkoa zela; alegia, kontua ez zela produktu gero eta merkeagoak egitea bakarrik, produktu horiek norbaitek erosi behar zituela. Luxuzko produktuen kontsumoak gora egin du, baina horrekin bakarrik ezin zaio eutsi ekonomiari?.
|
|
|
Alabaina, ez dela hala izaten diote: . Bidegabea da,
|
baina
langilea ez defendatzeko joera dago, nahiz eta langile hori, seguru asko, guztietan onena izango den. Zergatik gertatzen den hori?
|
|
|
multzo heterogeneoa, Marxek klase gisa definitu bazuen ere, handituz doa. Bestetik, automatizazioak ekoizpena edo produkzioa areagotzen du,
|
baina
langile gutxiago erabiliz, eta, beraz, XX. mendean hasi zen klase ertaina eta klase horrek ainguratzen edo gorpuzten zuen utopia desagertu egin da azken urteotan zeruertz ideologiko eta ekonomiko gisa (hazkunde progresista, ongizate estatua, sozialdemokrazia, kontsumismoa...).
|
|
2018
|
|
|
Berdintasunean ere aurrerapen handiak egin dira. Jakina, berdintasun ekonomikoa utopia eroa da,
|
baina
langileok ez gara hain txarto bizi orain, eta behar dugun gehiena ematen digu Estatuak. Hemen nagoenetik inoiz baino argiago daukat ondo dabilela sistema.
|
|
|
Ez digute kontatzen espazio publikoaren nolabaiteko pribatizazioa ere bazekarrela; ezta erakundeekin harreman handia zuen oligarkia berri bati mesede egiten zionik ere.
|
Baina
langile klaseari on egin al dio. Zer da, alabaina, egungo langile klasea?
|
|
2022
|
|
|
|
Baina
langile klasearen zati batek baino ez zuen sindikatuan parte hartzen, edo familia ordainsari bat irabazten. Maskulinitate errespetagarri eta ordenatu horren sorrerak bazuen oposizio dialektikorik:
|
|
|
" Mundu oro joan da hemendik, Pariserat batez ere, neskato lanetan eta funtzionario lanetan aritzera". Eta bertan gelditu direnek zituzten aukerak hartu dituzte,
|
baina
langile kontzientzia handirik landu gabe. Azken urteotan hobea da egoera, eta bertan gelditzen hasi da jendea, eta garai batean kanpora joandako aunitz itzultzen ari dira.
|
|
|
Ezkerreko mugimenduek loraldia bizi izan zuten urte haietan, bereziki langile mugimenduak.
|
Baina
langile guziak ez ziren ezkerrekoak, eta guziak ez ziren mobilizatzen lan eskubideen alde. " Jakina ezetz!
|
|
|
" Zuzenekoa ez.
|
Baina
langileak manifestazioetara atera, eta erantzun sendoa ikusten bazuten, zuzendari nagusiak, frankista hutsa zenak, telefonoz deitzen zuen. PCEkoek telefonoa zulatua zioten, abilak ziren horretarako.
|
|
|
Ezin zuen aukera galdu. Ez zen ezertaz damutzen
|
baina
langileekin oheratzea ez zitzaion harrotzeko moduko zerbait iruditzen. Gorkak jakiten ez bazuen, hobe.
|