|
2000
|
|
|
Atal honetan Jose Pablo Ulibarri, Enrike Zubiri «Manezaundi», Jon Mirande, Juan San Martin, Pako Aristi, Joxean Agirre, Anjel Lertxundi, Paddy Rekalde eta Jasone Osororen testuak daude bilduak.
|
Baina
idazleon liburuetako pasarte bakanak dira testuok, kutsu erotikodun zatiak. Ezin esan horiek guztiek liburu erotikoak idatzi dituztenik.
|
|
|
Ez da behar bat,
|
baina
idazle profesionalak egoteak esan nahiko luke idazteak bizitzeko ematen duela. Eta errealitatea zein da?
|
|
|
|
Baina
idazle profesional esaten diogu askotan mila gauza akzesorio idaztetik bizi denari ere, gero bere gauzak idazteko denborarik ez duenari. Idazle profesional mota hori da nik nahi ez dudana.
|
|
|
" Otto Pette" n denbora eta espazioarekin apurtzen duzu.
|
Baina
idazlea atera al daiteke denbora eta espaziotik?
|
|
2001
|
|
|
|
Baina
idazlearen talaia ez da historialariarena. Idazleak, bere subjektibitateaneta bere aukera ideologikoan jartzen du talaia, islatu nahi duen gizartea goraipatzeko edo kritikatzeko, satirizatzeko edo poetizatzeko.
|
|
|
Oraintsu arteko nobela historikoan (demagun Yon Etxaideren batean) gertakizunak dira urruti daudenak,
|
baina
idazlea (inoiz baita testu barruko narratzaileaere) eta irakurlea garaikideak dira.
|
|
|
Gure diferentzia, gure desberdintasun etagure ezaugarri guztiekin.
|
Baina
idazleen zakuan.
|
|
2002
|
|
|
Bere akats eta guzti, euskaltzaindiak, poliki bada ere, bere bidea egin du. Ez dago ehuneko ehunean Euskaltzaindiaren morroi izan beharrik, are gutxiago literaturan,
|
baina
idazleak etenik gabe egin behar du hausnarketa, etenik gabe jarri behar ditu zalantzan aukerak. ' Guk hala esaten dugu' edo' Gure amonak hala esaten zuen' bezalako argudioak ez dira aski.
|
|
|
Bai.
|
Baina
idazle izatea zer den ez dakit. Idazle izatea ogibidez idazle izatea bada, oso zaila da.
|
|
|
Nik txikitan idazle izan nahi nuen, oso garbi neukan hori.
|
Baina
idazle izateko ikasketa unibertsitariorik ez zegoenez, kazetaritza egin nezakeela esan zidaten, idaztearekin loturarik izan zezakeelako edo. Kazetaritza ikasi, lizentziatu eta irratian hasi nintzen, baina ez kazetaritza lana egiten baizik magazin bat egiten, eta ez dakit zeregin horrek zenbat daukan literaturatik, kazetaritzatik edota bestetik.
|
|
|
Idazleak, funtsean, bere buruarentzat idazten du, berak irakurri nahiko lukeena saiatzen da idazten. Badakit batzuek ez dutela horretan sinesten,
|
baina
idazlearen oinarrizko asmoa, sakonekoa, hori dela uste dut.
|
|
|
Gutxik, oso gutxik; eta oso defendagarria da ordea literaturaren ikuspegitik; agian ez hain, klasikoa? zentzu hertsian,
|
baina
idazle ona. Nahiago dugu beraz latin idazleak aipatzea, latinez idatzi dutelako aurrez inolako bikaintasunik, goi mailarik edo eredugarritasunik aitortu gabe.
|
|
2003
|
|
|
Gero ikusiko dugu nire obra hau bateren bati interesatzen zaion. Kritika egin izan dut antzerki taldeak ibili direlako kanpora begira,
|
baina
idazleok autokritika bat ere egin genuke, ez dugulako asmatu hemengo taldeak kilikatuko dituzten obrak idazten. Baina horretarako hainbat txiripak gertatu behar du:
|
|
|
Ea literaturarako hizkuntza bat aukeratzen denean, hizkuntza horrek artistaren lana baldintzatzen duen ala ez. Ni baiezkoan nago,
|
baina
idazleen artean ezezko erantzuna dabilela esango nuke. Batez ere ukapen horrek beste helburu bat betetzen du, esaten denean euskara ez dela gai ez dakit zertarako, demagun «literatura egiteko ez dela gai», eta orduan idazleek diote, euskara eta gaztelera, adibidez, egoki direla literatura egiteko.
|
|
|
Egan aldizkarian (XXVI, 190) 1967 urtean argitaratu zen narrazio luzea, 50 orrialde ondo bete hartzen dituena,
|
baina
idazleak azkenean argitzen duenez 1964an idatzia. Beraz Kurl eta beste ipuinen aldikoa.
|
|
|
|
Baina
idazleak berak bietara darabiltzanak gaurkora ekarri ditugu. Hala carrera/ karrera> karrera.
|
|
|
Kerexeta batek, Erkiagak, Zubikaraik... orri ugariago merezi ebezan honelango Lorategi baten.
|
Baina
idazleok, alde batetik, oso ezagunak dozuz; ta ganera, astiroago ta sakonago, euren liburuetan, ezagutu behar doguz.
|
|
2004
|
|
|
Zer da hori? Euskara, jakin, badakitela, eta ahozkoan euskara darabiltela,
|
baina
idazle lanetan erdaraz baliatzen direla. Lan honetan behin eta birritan hizpide izan dugun auzigaira gatoz atzera ere:
|
|
2005
|
|
|
Errespetu gutxiz gehienetan...
|
Baina
idazlea ere sartu da maiz zurrunbilo horretan eta...
|
|
2007
|
|
|
Koldo Izagirre
|
baina
idazle presoa dela esango nuke. Borroka latza darama literatur egile nahiz euskaldun gisara.
|
|
|
Baina garai berriak espresiobide berriak eskatzen ditu. Ulertzen dut editoreak arduratuta egotea,
|
baina
idazle naizen aldetik ez nago oso kezkatuta. Ziur naiz liburu batzuek lortzen dutela irakurlearenganainoko bidea egitea.
|
|
2008
|
|
|
" Kritika egiazkoa izan behar da,
|
baina
idazlea burutik behera zanpatu gabe. Idazleak behar ditugu, eta kritika gogorregia eginez gero, hegalak moztuko dizkiogu idazleari, batez ere hasiberria bada.
|
|
|
Kritika Sariari dagokionez, sari hori ez da izan ohi arrakasta komertziala lortzeko giltza,
|
baina
idazleari prestigioa ematen dio; ondorioz, kalitatea ardatz duen hierarkian periferiatik erdigunera hurbiltzen lagundu behar luke.
|
|
|
Kevinen aita harro zegoen semearekin eta Kevin haserre aitarekin, estutasun hartan sartu zuelako. Orduan erabaki zuen lapurra ez
|
baina
idazlea izango zela.
|
|
|
Ez da zalantzarik behin baino gehiagotan aitzindari izan dela Euskaltzaindia, Matematika> egia> edo Zortzi> ko> egia> argitaratzean.
|
Baina
idazleek zer zerabilten jakiteko kezka ere izan zuen. Horregatik erabaki zen Egungo> raren> Bilketa lan> Sistematikoa> izeneko corpusa sortzea, XX. mendeko euskal testuak, mota guztietakoak (eta ez literaturakoak bakarrik) bilduko zituena.
|
|
|
Hortaz, akordio mugatuago bat egin zuten, Eleizaldek ere sinatzeko modukoa: Euskal Esnalearen eskribu ofizialetan t, s erabiliko zen,
|
baina
idazleek, adibidez jeltzaleek, ez zuten derrigor bete arau hori aldizkarira igorritako artikuluetan. Eleizaldek, azken finean, bere militanteen idazkera babestuz gero, gainerakoan amore eman eta eroapenez har zezakeen Euskal Esnaleko testu ofizialetan t, s erabiltzea, bereziki kultur elkarte hau ez zenean erakunde propioki jeltzale bat.
|
|
|
Dudarik gabe,. Kirikiño? ez zegoen bakarrik bere iritzietan (laster agertuko dira bere sostenguak),
|
baina
idazle jeltzaleez ematen zuen irudia bere aldera zekarren, abertzaleen artean ere egon bazeudeneta Akademiaren aldekoak.
|
|
|
|
Baina
idazleen elkarteak diren idazleak baino bazkide gehiago ditu.
|
|
|
Era berean, gero eta garrantzi handiagoa du autoreari a posteriori eskatzen zaion lanak. Hau da, musikariak kontzertuak egin ditu jendearengana iritsi nahi badu,
|
baina
idazlea ere ez dago salbu: elkarrizketak, solasaldiak eta, oro har, bere lanaren gaineko gogoeta egin du irakurleengana iritsiko bada.
|
|
2009
|
|
|
Iturriak arakatzen hastea ez da gure asmoa,
|
baina
idazleak berak autor deuskunez, gehien gehienak arteragoko ipuin biltzaile batzuekandik hartuak dira Azkueren Euskalerriaren Yakintza, besteak beste eta idazleak berak mamindu, hornidu eta borobilduak. Kirikiñoren Abarrak bildumako ipuin beretsuak be badira, Beste munduko gizona, bat esateko.
|
|
|
nobela bat idazten ari ginenean ere, beti geneukan kaskezurrean hizkuntza estandarizatu baten aldeko inperatibo kategoriko halako bat.
|
Baina
idazlearen zereginetako bat ez da ba tribuaren hizkera erabilgarri egitea bai zerurako nola infernurako. Egonkortzea eta zirika aritzea?
|
|
|
politika gaietan jarrera aktiboa izateko beharrera, emakume helduaren psikologiara eta belaunaldien arteko borrokara. Eleberri hau feminismoaren Bibliatzat eta literatur obra klasikotzat hartu izan da,
|
baina
idazleak berak esan izan du bere asmoa ez zela politikoa izan baizik eta literarioa: " Tradizio ingeleseko emakume idazleak jakin badaki, eta edozein modutara eskertu luke, badela zerbait emakume borrokarik egin gabe bere lanak argitaratu eta balioesteko bidea irekiko diona.
|
|
|
Literatura adeitsuaren auzia dago hondoan.
|
Baina
idazle idazle den batek badaki, jakin behar luke, mundu guztiaren txaloa ez beste zernahi saia dezakeela bere idatziekin.
|
|
|
Uste dut horregatik hasi nintzela idazten".
|
Baina
idazleak ez du ezer lotsatitik, iruditu zait aurkezlea seduzitzen aritu dela elkarrizketak iraun duen denbora guztian, eta ezagunak dira editoreekin izaten dituen liskarrak diruarengatik.
|
|
|
Ez dut ukatuko saio askotan alkoholaren neurri bertsuan ibiltzen genuela pozoia,
|
baina
idazleak ginela nabarmentzen zitzaigun, ez bakarrik emanak ginelako bai zurrutera bai norabide askotako larrutze lanetara.
|
|
|
Erbeste luzea bizitzen ari da idazlea, baina ez du itzulera baztertzen. Erosoa egiten ari zaio bizitza, gero eta erosoagoa, fortunak ez dio bizkarra erakutsi, aitzitik baizik,
|
baina
idazleak memoria lantzen eta seinaleei hautsa kentzen segitzen du, ogi papurrak botatzen ditu bidean, ez du jatorriarekin lotzen duen soka eteten.
|
|
|
|
Baina
idazle horiek, ideologian, politikan eta giza adierazpen alorretan liberalismoaren erasoei eta ezkertiarren amore emateari eusteaz gain, zerbait gehiago ere lortu dute. Hau da, agirian utzi dute ezin dela aurrera eraman politika, modernizatzearen izenean, erlazio sozial neokapitalistaren kontrako edozein kritikatatik alde egiten bada; era berean, antikapitalismoaren kontzientzia zorroztu eta gaurkotu dute ere.
|
|
2010
|
|
|
14 La Conversión liburuaren edizio ezberdinetan autorearen izena" pedro Malon de Chaide" dago idatzita (1588, 1592, 1603);
|
baina
idazlearen aita notarioa" Johan Malon echayde" bezala ageri da paperetan. nafarroan argitara emandako zenbait ikerlanetan ere" echayde" eta" echaide" topa daitezke (hurrenez hurren, r. Castro, tutera, 1930; J. M. San Juan urmeneta, iruñea, 1957, eta C. M. lópez, iruñea, 1970). nik hemen euskal grafiaz emango dut deitura hori, eta osorik:
|
|
|
|
Baina
idazleak ezin izan zuen bigarren hezkuntza amaitzerik izan familiaren arazo ekonomikoengatik, eta 12 urte besterik ez zituenean, heziketa profesional eskola batean sartu zen sarrailagile mekaniko lanbidea ikasteko. Bost urtez ikasi ondoren, bi urtez aritu zen lanean Lisboan.
|
|
|
elkarri gorroto ziotèn familia bitako kideak zirela, bata montescotarra eta bestea capuletotarra, elkarrekin maitemindu eta, familien arteko liskarrengatik, mila oztopo eta beste hainbat traba izan zituztenak, harik eta beren buruaz beste egin zuten arte, lehenik Romeok eta gero Julietak; egia da, bai, suizidioa bekatu larria zela, baina nola hunkitu ninduen haien historiak, eta nola piztu zitzaidan bihotzean haienganako sinpatia?!; baita haiei buruz zerbait gehiago jakiteko grina ere, eta hala, egun batean, etxera etortzen zèn fraide debozionistari isil gordeka bezala galdetu nion: . Ezer idatzi al zuen Bécquerrek Romeo eta Julietari buruz???;. Zergatik galdetzen didazu??, harritu zitzaidan fraidea;. Bécquer askotan aritzen da maitasunaz eta??;. Bécquerrek ez
|
baina
idazle ezin handiago batek idatzi zuen haietaz: Shakespearek.
|
|
|
edo Raphael Baldaya, A. A. Cross, Thomas Crosse, Pantaleao, Chevalier de Pas, sei urte baizik ez zituenean sentitzen zen Chevalier de Pas, denborarekin bildu eta esku artean ditudan datuen arabera?, Charles Robert Anon, Maria Jose, Adolf Moscow, Jean Seul de Méleuret? Ni ez naiz idazlea,
|
baina
idazlea banintz, Pessoak bezala idatziko nuke, sinetsia bainago gaur Pessoak bezala bakarrik idatz daitekeela, orain ikuspuntu batean jarrita eta orain beste batean, aurkakoan, beharbada.
|
|
|
Doxiadis Iberica. Forma aldetik, aurretik eginbaina onartu ez zen planaren jarraipena da,
|
baina
idazle berriak ditu. «Agintarieskudunei planaren jarduerak irauten duen epe osoan zehar balioko dien gida bateskaintzeko asmoarekin» aurkeztu zen plana, eta abiatu liratekeen azterketen zerrenda bat ere aurkeztu zuen, baita gauzatu ahal izateko ildo orokor batzukere.
|
|
|
Neurri handi batean, autobiografikoa da Alice Sebolden kontakizuna. Hil ez,
|
baina
idazlea bortxatu zuten gazte zenean. Horren ondorioz, bere liburuetan hainbat modutan heldu dio bortxaketa eta indarkeria fisikoari.
|
|
|
elkarri gorroto ziotèn familia bitako kideak zirela, bata montescotarra eta bestea capuletotarra, elkarrekin maitemindu eta, familien arteko liskarrengatik, mila oztopo eta beste hainbat traba izan zituztenak, harik eta beren buruaz beste egin zuten arte, lehenik Romeok eta gero Julietak; egia da, bai, suizidioa bekatu larria zela, baina nola hunkitu ninduen haien historiak, eta nola piztu zitzaidan bihotzean haienganako sinpatia...!; baita haiei buruz zerbait gehiago jakiteko grina ere, eta hala, egun batean, etxera etortzen zèn fraide debozionistari isil gordeka bezala galdetu nion: " Ezer idatzi al zuen Bécquerrek Romeo eta Julietari buruz...?";" Zergatik galdetzen didazu?", harritu zitzaidan fraidea;" Bécquer askotan aritzen da maitasunaz eta...";" Bécquerrek ez
|
baina
idazle ezin handiago batek idatzi zuen haietaz: Shakespearek.
|
|
|
Pedro Botelho, Antonio Mora, Fausto, Alexander Search, Bernardo Soares, Frederico Reis, Barón de Teive, Vicente Guedes... edo Raphael Baldaya, A. A. Cross, Thomas Crosse, Pantaleao, Chevalier de Pas —sei urte baizik ez zituenean sentitzen zen Chevalier de Pas, denborarekin bildu eta esku artean ditudan datuen arabera—, Charles Robert Anon, Maria Jose, Adolf Moscow, Jean Seul de Méleuret... Ni ez naiz idazlea,
|
baina
idazlea banintz, Pessoak bezala idatziko nuke, sinetsia bainago gaur Pessoak bezala bakarrik idatz daitekeela, orain ikuspuntu batean jarrita eta orain beste batean... aurkakoan, beharbada. Horrek ez du esan nahi, jakina, gure nitasun osatuaren baitan murgilduta bizi diren beste ni txiki horiek, bakoitza bere ahotsarekin eta bere pentsatzeko moduarekin, indar berdina dutenik... neure baitan daukat froga, ni bizi nauen kontserbadorea, politikari dagokionez, erraldoi bat den bitartean, ipotx bat baita ni bizi nauen iraultzailea, beldurrak isilarazia inkontzientearen lehen bultzadan, aitor dut, baina baita adimenak eta arrazoimenak isilarazia gerokoan ere, zintzotasun osoz diotsut, ongitxo dakidan arren erabateko objektibotasuna ezinezkoa dela, are gutxiago nor bere ortuaz eta bere kontuez mintzatzen denean.
|
|
|
Batzuoi oso okerra iruditu zitzaigun, ez baikenuen nahi inork gure modernotasunetik bota gintzan. Orduan Atxaga ere askoz abangoardistagoa zen eta berari ere ez zitzaion gehiegi gustatu Lasagabasterrena, noizbait entzun edo irakurri nionez,
|
baina
idazle ia guztiok bide hori joan gara hartzen poliki poliki, zaila baita garaian garaiko zeitgeist delakoaren kontra joatea aurrekoa defendituz. Geroago etorri diren idazle belaunaldi berriek arkaikotzat jo dute gure lehengo modernotasuna, ez guztiek egia esan, belaunaldien arteko borrokari bizitza legez dagokion bezala.
|
|
|
Baionan Academie Gascoune izenekoa eratu zuten 1927an. Gaskoiez idatzi zuten baionesen artean Rectoran, Lesca, Lagravere, Laborde, Darretche, Oyarzun... daude,
|
baina
idazlerik nabarmenena XIX. mendeko Justin Larrebat izan zen. Agosti Xaho (ikus 33) zuberotarrak argitaratu zizkion olerkiak Ariel aldizkarian.
|
|
|
Egunkariko bi orrialdeak, horixe da idazleak hitz egiteko duen aukera bakarra; gainerakoan dena da basamortu bat. Egunkariak erreskatatzen duen une hori, gezurrezko une hori da gelditzen dena;
|
baina
idazleak goizeko bostetan jaiki du, ordu pare batez idatzi eta gero lantokira, lanera! Jendea eskiatzera joaten denean, bera idaztera eseriko da; errieta egingo diote, ez duelako eguneroko bizitzan arretarik jartzen; txantxak egingo dituzte bere kontura.
|
|
|
Hartu gaur egungo edozein liburu, eta konturatuko zara idazleak ez zuela hitzik ezabatu nahi. Hitzak ezabatzea ariketa osasuntsua da,
|
baina
idazleen tema itsugarria da: idatzitakoa gorde nahi dute, kosta ala kosta, idatzitakoa letra mordoiloa izanagatik, batere edertasunik gabea.
|
|
|
Ez dakite ezer literaturaz. Izan nintekeen margolaria (edo eskulturagilea),
|
baina
idazlea naiz, akaso errazagoa eta merkeagoa delako, ez delako beste ofizioak bezain aparatosoa... Ez dakit ulertzen didazun.
|
|
|
Horregatik, ordenagailutik paperezko bertsioa atera eta liburuki gisa osarazi ohi du auzoko fotokopia dendan, bidali beharreko argitaletxeak beste aletan. Estrategia honek ez dio orain arte emaitza positiborik erakarri,
|
baina
idazle dela sentitzen jarraitzeko ezinbestekoa zaio. Paperaren materialtasuna, liburu bihur litekeenaren pisua besapean, postarantz daramanean...
|
|
|
Sexu harremanaren promesa erabiliko zuen Matxalenek Estatu Batuetara egindako bidaian, Rafarengandik laudorio publikoak eskuratu eta editore amerikar baten argitalpen promesa erdiesteko.
|
Baina
idazle handiari zorra ordaintzeko unean Matxalenek barre egingo zion aurpegira, Viagrarengatiko erekzio alferrikako bezain amaigabearekin utziz Rafa, hoteleko gelan. Taldeko idazle gazte batekin oheratuko zen Matxalen gau hartan, eta bidaide guztiei jakinaraziko zien biharamunean.
|
|
|
Horiek rock eta photoshop izarrak behar dituzten modu berean behar dituzte literaturarenak.
|
Baina
idazleak esan beharrekoa, adierazi nahi duena, azken finean dena, bere liburuetan dago.
|
|
|
|
Baina
idazlea bere garaiko tentsioen gurutzaketa bat ere bada. Idaztea bakarkako lana da, baina lan horrek oihartzun soziala du.
|
|
2011
|
|
|
Azken urteetan best seller en inguruko ikerketak egin ditut, eta irakurleak harrapatzen dituzten elementuak zeintzuk diren aurkitzen saiatu naiz. Magia hori lortzea ez da batere erraza,
|
baina
idazle batzuek aurkitu dute, eta hori gutxitan lortu da euskal literaturan. Aitortu behar dut liburu hau irakurleak hasieratik amaitu arte aulkiari itsatsita gelditzeko sortua izan dela».
|
|
|
Poltsa bete liburuz eta biniloz, erakusmahaitik erakusmahaira zebilen Sarasola atzo, eta ondoren Susako erakusmahaira bildu zen, Harkaitz Cano Twist nobela berria aurkezten eta erruz sinatzen ari zen bitartean.Azken garaipena komiki liburu berria sinatzen ari zen Ikas Elkarren erakusmahaian Iban Zaldua (Donostia, 1966). Liburuak saltzearena, «eta are gehiago komikiena, «borroka galdua» dela dio,
|
baina
idazlearen egin beharrekoetan sartzen dela irakurlearekin aurrez aurreko harremana mantentzearena. Zalduak bere burua tropelaren belaunaldia izendatu izan den horretan kokatzen du, 60ko hamarkadan jaio eta 80ko hamarkada inguruan idazten hasi denarena, nahiz eta bera beranduxeago hasi zen euskaraz idazten.
|
|
|
Bai egin izan dut esaldi bat beste modu batera nola esaten den galdetu, edo hitz bat ondo esana dagoen...
|
Baina
idazleak gertu izatea beti izan da laguntza: anaiak [Igor Estankona] liburu pila dauzka hemen eta horiek irakurri izan ditut, baita bere poesia ere.
|
|
|
Ohatzeko maindireartea epeltzeko ezer asmatu ote duen. Nadaren gisa berean, baina, mutil hori ere ez da bilkurara azaldu, ez oraindik behintzat, eta nekez galdetuko diogu ezer,
|
baina
idazleak esan du entzuna duela berdintsu jarraitzen duela, aukera hobeak dituela sarean orain garai hartan baino, birusen batzuk gorabehera konexioak dezente hobetu direla, bideoak ere nonahi daudela eskura; baina bere hartan jarraitzen duela, maitatzeko norbaiten eta maitatuko duen inoren esperoan.
|
|
|
–Badakit, erantzun diot desesperatzen hasita?,
|
baina
idazlea izanik maite ditut istorioak, eta kontakizun bat bestearen truke oparitzeko ohitura daukat.
|
|
|
Literatura artifizioa da, ados,
|
baina
idazlea parte den gizartearen tentsioen isla ere bada. Hori bai, idazleak tentsio horiek aintzat hartu eta buelta eman diezaieke tentsio horiek beraiek salatuz eta historia alternatibo bat proposatuz.
|
|
|
Aspaldian, baina, harreman handia galdu dut.2 Behin baino gehiagotan esan duzu musikari frustratua zarela.Tronpeta jotzen saiatu arren, amore eman nuen nire belarri txarragatik.
|
Baina
idazlearen abantaila da edozer gertatuta ere, horri buruz idatz dezakezula, eta hala egin dut nik ere.3 Euskal idazle gaztea. Noiz arte iraungo dizu azpititulu horrek. Behin Juan Gartziak esan zidan:
|
|
|
Eskumenean zeukan muarezko poltsatxoa hartzera zihoan, hantxe baitzeuzkan aurpegirako hautsak,
|
baina
idazleak, emakumearen asmoaz oharturik, zorrotz begiratu zion. Besteak belaunen gainean gurutzatu zituen eskuak eta geldi geldi geratu zen.
|
|
|
J’irai cracher sur vos tombes/ Ttu eginen dut zuen hilobian, L’Ecume des jours/ La espuma de los das, edota L’herbe rouge/ La hierba roja.
|
Baina
idazleaz gain musikazale amorratua izan zen, batez ere jazz musika maite izan zuen, eta 20 urte zituela anaiekin jazz banda amateurra sortu zuen. Patti Smith (Chicago, 1946) Arthur Rimbaud poeta frantsesak salbatu ei zuen lantegiko lan aspergarritik; berak ostean aitortu zuenez, lapurtutako Illuminations/ Iluminaciones liburua izan zen.
|
|
|
Onak ateratzen dira asko; txarrak gehiago,
|
baina
idazleak, nolanahi ere, artzainak bere etxolan edo ardogileak bere sotoan bezala, apalak behar izaten ditu buruan, bere liburuak, ondu bitartean, egonean uzteko. Aipatzen ari garen hau bikaina da benetan, eta bere izena ■jfAMisterioak Argitzeko Liburua dateke euskaraz.
|
|
|
Eskasa iruditu zaio artikulua, bost xentimoko hitz ponposoz josia, adjektiboz oka egiteraino gainezka. Silvio Rodriguez, Scorpions... musikaz zerbait jakingo du Remiro hark akaso,
|
baina
idazle negargarria da. Egiari aurre egiten saiatu da:
|
|
2012
|
|
|
Maletan nobelaren hasiera baino ez zegoen gordeta, baina Olivier Philipponnatek eta Patrick Lienhardtek. Nemirovskyren egungo biografoek? nobelaren bertsio osoa aurkitu zuten Andre Sabatier editorearenak izandako dokumentuen artean, Chaleur du sang izenburuarekin
|
baina
idazlearen izenik gabe. Aurkikuntza hari esker, 2007an argitaratu zuten nobela, osorik, Denoel argitaletxean.
|
|
|
–Ez dut esan nahi horrelako heriotza merezi zuenik, inork ez du horrelako heriotzarik merezi.
|
Baina
idazleok ez gara erabat errugabeak, eta hori ere komeni da esatea.
|
|
|
Irratiko elkarrizketak, bere garaian, ez zuen inolako oihartzunik izan hedabide euskaltzaleetatik kanpo,
|
baina
idazlearen heriotzak orri asko bete zizkien erdal egunkariei, eta ez bakarrik Euskal Herrikoei. Irrati eta telebistek ere denbora asko eskaini zioten Gernikako kanpoaldeko errepide batean gertatutakoari.
|
|
|
Esaterako, esan gabe, isilean edo erdi esanda uzten dituen hainbat eta hainbat aipu nahiz ironiazko erreferentzia horiek guztiak ez ditu edozein irakurlek edo hartzailek jasoko edo mamituko.
|
Baina
idazleak testuan bertan jartzen baditu, ustez, buruan duen norentzako horrek atzemango dituelakoan jartzen ditu.
|
|
|
Idazleari inpresio handia eign zion François Truffauten Hitchcocki buruzko liburuak. Urte asko joan dira ordutik,
|
baina
idazleari joan ez zaiona orduan izan zuen ideia da: zine zuzendari asmatu bati buruzko nobela bat idaztea.
|
|
|
Gure Faustok oso ikuspuntu interesgarria ikusten dio Goetheren Faustori. Zientziak eta letrak uztartu nahi ditu Goetheren Faustok,
|
baina
idazle handia ohart da giza adimenaren bi eremu handiak gero eta gehiago ari direla elkarrengandik urrutiratzen. Ez dago jada biak mendera ditzakeen pertsonarik.
|
|
|
Eta, batez ere, kontzientziarena ez da historiari dagokion auzi bat.
|
Baina
idazleak eskuetan daukan eskelatxoak historikotik gutxi duen kontu bat aipatzen du:
|
|
|
|
Baina
idazlea bai, idazlea galderok egiten hasi da (Falcesko eliz gizonek ere egin behar zituztenak, baldin benetako eliz gizonak izan balira) eta galderok egiten hasi delako, idazlea historiaren hasierara itzuli da, baina ez kontakizuna ixteko, galdera gehiago egiteko baizik: korrejidoreak nola egin zuen hainbeste diru, zenbat sarraski eta txikizio ez ote zuen protagonizatu urrezko diru haiek biltzeko, zenbat odolek zipriztindutakoa ote da eliza bat eraikitzen xahutuko den diru hura guztia?
|
|
|
Logikaren tamalak garbi erakusten dio zein den geratzen zaion irtenbidea.
|
Baina
idazle hasberria hil eta gero, barruko korromioak hasiko litzaizkioke.
|
|
|
|
Baina
idazle batek baino gehiagok esan dezake orain, Honore de Balzacek ere antzeko zerbait egin baldin bazuen XIX. mendean (Eugenie Grandet, 1833, Breguet erloju marka aipatzen zuen bertan), zergatik ez nik orain?
|
|
|
Baina zein bandotan egin zuen borroka? Franco katolikoa zen, Graham Greene bezalaxe,
|
baina
idazle ingelesak biziki gorrotatzen zuen, sistema totalitario guztiak arbuiatzen zituen moduan. Bestaldetik sozialistak eta komunistak ez zituen batere maite edozein motatako bandalismoa egiteko gauza zirelako, bereziki Elizaren aurka.
|
|
|
Oinarrira jotzea erabaki zuen horregatik, teorietara. Ipuingintzari buruzko hamaika liburu irakurri zituen,
|
baina
idazleengan aurkitu zuen azkenik erantzuna. Zaharra delako daki asko deabruak.
|
|
2013
|
|
|
Ez zuen idazle izateko asmorik. Idaztekoa bai, idaztea gustuko zuelako,
|
baina
idazle izateko asmorik ez. Eta garrantzitsua da ñabardura oraingoan ere.
|
|
|
«Agente batek portzentaje bat kobratzen du, eta horregatik bera beti saiatuko da argitaletxe handiekin kontratuak lotzen, baina paradoxikoki argitaletxe handi horiek ez dira beti izaten idazlearentzako onenak. Erradarraren azpian badira argitaletxeak, agente bati ekonomikoki etekinik emango ez diotenak,
|
baina
idazle bati interesatuko zaizkionak. Bere mira beste bat delako.
|
|
|
Saioa du gauean. Gaurkoan bera da aktore eta gidoigilea,
|
baina
idazle eta zinema zuzendari gisa ere aritua da hainbatetan. Itzal luzekoa da haren izena.
|
|
|
Egia da bai ezkontza «mertzenarioak» eta bai «burugabeak» kritikaturik agertzen direla, baina argi eta garbi azaltzen da gizarte horretan zein aukera gutxi dagoen konponbide zoriontsu bat egiteko. Zelanbait esateko, liburuan komenentziazko soluzio literario bat ematen da,
|
baina
idazleak bere kritikaren pozoia sartu du orrietan barrena. Are gehiago, Austenen ironia bazter guztietara ailegatzen da, han hemen dudarako lekua eginez:
|
|
|
kontalaria, maisua etaxarmatzailea. Edozeinek daki kontatzen eta irakasten,
|
baina
idazle gutxi da xarmatzaileizateko gauza, eta Bernardok testu xarmagarriak egiten zituen ja 78an.
|
|
|
Astekariak berak informazioaren antolatze kronologikoak alde txarrak bazituela aitortu zuen, baina irakurleen nahiari men egitea erabaki zuten. Berri horiek guztiak, gehienetan, biziki labur aipatuak ziren, eta batzuetan ia deus ez zen jakiten,
|
baina
idazlearen iruzkinekin betetzen zen saila.
|
|
|
Bai, lan honetan erabiliko ditugun adibideetan beretan ageriko da «jendearen ahotik hurbilekoa» zela Hiriart Urrutiren estiloa, baita ere «umore eta grazia ezkondu» zituela.
|
Baina
idazle gisa, eta Eskualduna ko zuzendari gisa, oroz gainetik euskararen kalitatean egin zuen indarra da azpimarra daitekeena, Casenavekegiten duen bezala:
|
|
|
Aurreko edizioetatik honek duen bereizgarri nagusia da idazlearen testua gaurkoturik eskaintzea: grafia eta puntuazioa gaurko arauetara ekarririk, morfologia ere neurtitzek onartzen duten neurrian gaurkoturik,
|
baina
idazlearen hizkeraren eta estiloaren berezitasunak ahal den ginoan zaindurik. Neologismoen edo aranismoen ugaritasunak zailtzen baitu irakurketa, edizio prestatzaileek oin oharren bidez argitzen dituzte gaurko irakurlearentzat zail gerta daitezkeen guztiak.
|
|
2014
|
|
|
Gorka Arrese Susa argitaletxeko editoreari ez zaio inoiz gertatu halakorik. «Behin argitaletxean lapurreta egin ziguten, eta ordenagailuak eraman zizkiguten,
|
baina
idazleek gordeta zituzten euren lanak». Argitaletxera bidalita desagertzea zaila dela uste du Arresek.
|
|
|
|
Baina
idazlea?, idazlea, erran nuen orain, huraka?
|
|
|
Puntu honetan, nork berea esan dezala. niretzat pertsona eta idazle funtsezkoa izan zen, oteiza baino hamaika aldiz gehiago: Borobila> eta> Pun > > obrari buruzko gutun hura bidali zidalako, aurrena, kritika eginez
|
baina
idazle izan nintekeela adieraziz; bigarren, euskara zama ideologiko itogarri batetik libratu zuelako gehienek baino indar eta irizpide hobeaz, eta guretzako, hurrengo belaunaldien tzako, prest utzi. Baina, nola jakin?
|
|
|
Urte luzetan, Ga briel Arestiri buruzkoa ez> zela uste izan nuelako. Gabriel Ares tiren lan ikusezinarekin duelako zerikusia, eta gero eta gehiago estimatzen dudalako lana bistaratu bai,
|
baina
idazlea ikusezin
|
|
|
|
Baina
idazlea izateak eta pertika jauzilaria izateak antzeko zailtasuna dute.
|
|
|
New York irakasleak ordezkatzen aritu nintzen,
|
baina
idazlea naiz.
|
|
|
Van Houten jauna Mutil ona naiz,
|
baina
idazle kakatsua.
|
|
|
Zu pertsona kakatsua zara,
|
baina
idazle ona.
|
|
2015
|
|
|
Alegia begien aurrean zeukan, alegia erakutsidun ezinago bikaina gainera,
|
baina
idazle kaxkarra ez zen ipuina kasik idatzia zeukala jabetu.
|
|
|
Fikzioaren minez ote nago dagoeneko? Ez,
|
baina
idazleei buruzko kontuok utzita itzul nadin, berriz ere bidean utzi baitut, aitonaren istoriora.
|
|
|
–Bueno, oraindik ideia bat besterik ez da, nagusiekin komentatu ez dudana,
|
baina
idazle gazte bat honen gainean lanean jarri dut, eta pentsatu dut zuk ere parte har zenezakeela proiektu horretan?.
|
|
|
Hemen, une honetantxe, jauzi egin nuke, jakina.
|
Baina
idazleak, benetakoa baldin bada, aurre egin behar die gertakari beldurgarri eta mingarriei, horrela erakutsiko baitu bere trebezia eta sena, bere ausardia eta balioa. Gainera, nola ahantzi hileta biaje edo hura, idazketaren terapiari ihes eginda?
|
|
|
Bergaran egin zuen hori neurtzeko Biltzarra eta, gauzak osotasunean hartuta, aldekoa izan zen emaitza. Batasunaren aurkakoak ere baziren, jakina, horietako batzuk Euskerazaleak elkartean eta Kardaberaz Bazkunan zihardutenak,
|
baina
idazle eta irakasle gazte gehienek erabat onartua zuten euskara batua. Harritzekoa zen, gainera, hain denbora tarte laburrean, hainbesteko arrakasta lortu izatea eredu berriak (Biltzarreko argibideak in Euskera 23 (1978):
|
|
|
esku artean duzun liburua zurea baino lehenago argitaratu zen.
|
Baina
idazle hori plagiatzaile ez bada, zu ere ez naski. Orrialde hori irakurtzen duzun estreinako aldia baita.
|
|
|
Libururik publikatu gabeko idazle zapuztua zen Mikel, hori ere hala da,
|
baina
idazlea azken finean. Horrek seko erasaten zuen susmoa daukat, beste ezeren gainetik nabarmentasuna lortzea baitzuen helburu.
|