|
2000
|
|
|
Ez da kontuan hartzen elizaren jarduera, adibidez, hor dagoela. Gure inguruan, Arrasate aldean, bizkaieraz egiten dugu
|
baina
elizak azken hamarkadetan gipuzkeraz egin du bere jarduera. Horrek badu eragina.
|
|
|
" Elizak egiten duen moduan egingo dugu,
|
baina
elizak esaten dituen gauza berdinak esan gabe", esan zuen irriz Martxelo Otamendi" Euskaldunon Egunkaria" ko zuzendariak" Bizkaia" ren aurkezpenean. Izan ere, Bizkaia osoan tradizio luzea izan da ez horrenbeste beharbada mendebaleko euskararen Araba eta Gipuzkoako lurraldeetan herrikoa ez zen euskara jaso bat entzuteko, elizaren bidez batez ere.
|
|
|
|
Baina
Elizan zaharra zena eta Monarkian Administrazio eta Eskola bidez egin nahiizan zen hizkuntz politika nahikoa aldenduak zeuden beren irizpide eta helburuetan.Eta, aldenduak ez ezik, kontra ere bai arlo batzuetan. Eliza erromatarraren EuskalHerriko (eta beste hainbat tokitako) hizkuntzazko kulturapenean historikoki alde kritikagarririk franko ageri bada ere, arlo honetan elkarren lehian jarri ziren bi botereenhizkuntz politiken aldea nabaria da.
|
|
2002
|
|
|
Ez da hori.
|
Baina
elizen barruan gustura egoten omen da. Sarritan, beste herri batzuetara joaten garenean, bertako elizak ikustera alde egiten du.
|
|
|
Abel nire besoetan hil zela. Esaldi kurtsia izango da eta hala da!,
|
baina
Elizakoak hartuta hil zela esatea baino hurbilago dago egiatik. Behin eta berriro errepikatzen diren horiek" Elizakoak hartuta hil zen";" Ez zaitut sekula ahaztuko";" Gaztea berez da susmagarri"... eta errepikatutako hori jasotzen duenaren komenientziak sortzen omen dute konbentzioa.
|
|
2003
|
|
|
" Ez beldurrik izan. Behinola latin zaharra bezala biziko da gure hizkuntza; herriak agian erderaz egingo du gure herrietan,
|
bainan
Eleiza hor ari izango da, lehen latinez egin zuen antzera: " Aitaren eta Semearen..."
|
|
|
Laster etorriko da belaunaldi berria, ez bakarrik sinesgarritasunik ez zuen eliza
|
baina
eliza oro arnegatuko duen belaunaldia: –Euskaltzaleen Jainkoa hil behar dugu!?
|
|
|
Eta denetarik zegoen sakristian, sakristia guztietan bezala.
|
Baina
eliza hartako sakristian denetarik egoteaz aparte, beste gauza bat ere bazegoen: Tabucchi entziklopedia oso bat.
|
|
|
|
Baina
Elizak agintzen dituen neurri guztiak hartuta
|
|
|
Baina, sorginen kasuan bezala, hemen ere elizgizonen anbiguitatea nabarmena da: batetik sorgin eta begizkoetan ez dela sinetsi behar, bestetik halakoak deabruarekin hitzartuta daudela; umeari sorginengandik eta begizkotik babesteko kolkoan jartzen zaizkion kutunak superstizio direla,
|
baina
Elizak bedeinkatutako kutun eta dominak, aldiz, zeharo eraginkor direla. Bermeon predikatutako sermoi honetan, Añibarrok anbiguitate hori biribiltzen du, inor sorgintzat ez  hartzeko eskatu eta, aldi berean," sorguinen echizuas" ihes egiteko honako" erremedio santubac" proposatzean:
|
|
2004
|
|
|
Aitta hil zen, arbolatik erorita. Nahi nuen joan leku batera,
|
baina
elizarik gabe, ez nuen nahi inork niri misiolari esaterik, ez nuen Erromako eliza katoliko apostolikoaren berririk jakin nahi, elizaren jerarkiak eta! Ez nuen ezer jakin nahi!
|
|
|
Jentila da nire ama, eta, behinola, gu gaztetxoak ginelarik, gurdi batean lotu zuen aitak ama, ta, seme alabekin batean, elizara eraman zuen bataiatzera.
|
Baina
elizara heldu ginenean, sutan jarri zen gure MARI, ta, lokarriak erreta, airean joan zen bere Murumendiko koba zulora, honela ziharduelarik:
|
|
|
Tarteka tarteka liburu bakar batzuk ateratzen zituen euskaraz. Gero aldizkari batzuk ere baziren,
|
baina
Elizaren ingurukoak, komentuen ingurukoak. Horiek ziren zeuden gauza guztiak.
|
|
2005
|
|
|
(Harri eta Herri, Euskal Harria, Harrizko herri hau, Azken harria) bere leitmotivetako bat bihurtuko zuen, elizari egindako kritika hain zuzen. Olerki liburuetan Arestiren ahotsa profetaren ahotsa bihurtuko zuen, bere egingo zuen Bibliako hizkera,
|
baina
Elizaren hipokresiaren aurka egitearren eta berriro gizakiaren alde egiteko. Arestiren ahots biblikoaren zantzuak ipuinotan antzeman daitezke, gehienetan tonu ironikoaz.
|
|
|
Vatikanok araudiak atera ditu apezik gabeko elizkizunetaz. Proposatzen du giristinoak zentroan biltzea,
|
bainan
Elizak baitaki gizonaren berri, beste aterabiderik ere proposatzen du. Meza ezinezkoa delarik Jainkoaren hitzaren elizkizuna dela, egokiena erraten dute, komunionearekin burura baiditake, Jainkoaren hitzaz eta Kristoren gorputzaz hazten direla denbora berean girixtinoak145 Bainan beste aterabide bat aurkitu arte baizik ez da hori bali izaten ahal.
|
|
|
Eukaristiak egiten duela Eliza, Eukaristiarik gabe ez dela Elizarik. Sinestedunak izan daitezke eskuin eta ezker,
|
baina
Elizarik ez da meza batek elgarretaratzen ez ditueno. Apezpikuek erraten ez dutena, eta denek ulertzen dutena, apezik gabe ez dela Eukaristiarik.
|
|
|
Gure seminarioetan, Parisko (edo Madrilgo) liburuak baitira nagusi! Paris (Madril) ez bakarrik munduko,
|
baina
Elizako zilkoa balitz bezala! Zenbat dira Iparraldean Gasteizko Frantses (Francisco de Vitoria †1546) ezagutzen duten apezak?
|
|
|
Aita Saindua alabainan. Geroztik erabaki dut ez dutala aita saindurik aipatuko gehiago,
|
bainan
Elizako Burulehena.
|
|
|
Jesus Jainkoa zen,
|
baina
Elizak erakasten digunaz gizona ere bai, bekatuaz kanpo, orotan gu iduri gizona. Tentamenduan ere bai, tentamendua ez baita bekatua.
|
|
|
Athorri barkatzen nion,
|
baina
Eliza guzia menperatu nahi lukeen bulegokeria horri... Mundu hori nahi baino hurbilagotik ezagutu duen Congar teologo famatuak idazten zuen Pio XII.a, Montini eta beste bakar batzu ez bada, batere ez zela idekidurarik gogolari eta ikerlariei buruz Erroman, ez eta intelektualen akulatzaile izan zukeen unibersitate eta seminarioen kongregazioan.49
|
|
|
Eta iman harriak burdina harrapatzen du eta elizako orratzak harrapatzen ditu oinaztuak.
|
Baina
eliza ez da apurtzen. Ze oinaztua etxe normal batean jausten bada, apurtu egiten du etxea.
|
|
|
|
Baina
eliza ezin du apurtu, ze elizak etxe magikoak dira, eta elizak ezin ditu inork apurtu. Eta abadeak ere pertsona magikoak dira.
|
|
|
Eta jendea, hemengoa, herrikoa, beldurrez egoten zen Beatriz andrearekin. Diruagatik egoten zen jendea beldurrez, badakizu, diruari beti beldurra,
|
baina
elizara askotan joaten zelako ere bai, tratu handia zeukalako abadeekin eta gotzainarekin, eta etxe barruan ere kapera handi bat zeukatelako eurentzat bakarrik, eta esaten zutelako gotzainaren laguna zela. Horregatik egoten zen jendea beldurrez Beatriz andrearekin, eta tratua ematen zion gotzainari bezala.
|
|
|
Izan ere, horixe bakarrik jakin ahal izan dut orain arte, inguru hauetan, erotzat zeukatela Lakoizketa botanikoa. Narbarteko familia on bateko seme izaki, bertako erretore izatera iritsi zela,
|
baina
elizako lanak amaitu bezain azkar, atzera eta aurrera ibiltzen zela bera bakarrik mendian eta erreka zokoetan. Sotana beltz beti zikin batekin, arima galdua zirudiela.
|
|
|
Zinez esaten dizut, kapitain jauna, gerra honek baino baja gehiago egin izan dituela ipar beltzak herri hartan. Herri xumea, zintzoa, eta lan du sinesteak,
|
baina
eliza xume bat ere ez zeukan Trintxerpek, lau eta bost kilometro egin behar izaten genituen igandeetan moja batzuen kapera hotz eta txiroan meza entzuteko. Ez dizut ukatuko guk nahi baino gehiagotan sortida egin gabe gelditu behar izaten zutela ontziek.
|
|
2006
|
|
|
Dorretxeak ondo ikusi eta gero aldapan behera abiatuko gara. Berriro ere elizara doan bidea hartuko dugu,
|
baina
elizara iritsi aurretik Goiko kaleko 6 zenbakian gelditzea ezinbestekoa da. Bertan jaio eta bizi izan zen Koldo Mitxelena filologo eta euskaltzale handia.
|
|
|
|
baina
Elizak eskua estu
|
|
|
Hori litzateke Donemiliaga Kukullako monasterioak hiribilduekin hainbeste auzi izatearen arrazoia.
|
Baina
elizekin ere ika mikak izan zituen etengabe, eliza haiek eskuratu nahi zituztelako Donemiliagak biltzen zituen zergak.
|
|
|
Berean jarraitu zuen apaizak,
|
baina
elizaren aginduak gogorarazten zituen modu berean: sinetsita baino gehiago ohituraz, hala egin beharra zeukalako, ikusi ikusten baitzuen otsoen ipuinek ez gintuztela askorik izutzen.
|
|
2007
|
|
|
Bidezkoa zen beraz, apez berriaren lehen bisita gure etxerateko izan zadin, bere aingeru begiraleaz lagundurik, bixtan dena. Apez xaharrak zehaztu zuen, halere, berriak ez zuela inundik ere bera ordainduko,
|
bainan
elizan ibiltzen ez ziren gazteetaz artatuko zela eta, ez bazen errana izan ere, hola apez lana ikasiko zuela. Ikusiz apez berriaren aurpegi fin eta xuhaila, gaztaroa oraino utzia ez zuen haren gorputz mendrea, argi zegoen praktika luze baten beharra ukanen zuela herri huntako eliztarrekin bizitzen ikasteko.
|
|
2008
|
|
|
Gure nahia beste bat litzateke, egia esan, baina errealitatea den bezalakoa da. Gaurko giroan eta gure familietan, aste bukaerak, lo egiteko edo kirola egiteko hartzen dira, gehienbat,
|
baina
Eliza eta horrelakoak ez dira kontuan hartzen. Honek nahiko urduri uste gaitu horretan gabiltzanok.
|
|
|
Abadea heldu baino lehen, akolito horrek zurrutada luze samarra egin, kontizu. Blastakoa sakristian izan da,
|
baina
eleizatik be entzun da.
|
|
|
bekatu mortala ere bada? . Reginak lurrera begira ahoskatzen zituen hitz multzoak, baita, tarteka egiten zituèn pausetan, begiak markesa anderearen norabidean jaso ere, bizi senak edo eragindako erreakzioan?,
|
baina
Elizak, betiko ezkontza agintzen du?
|
|
|
Helburua ez zen soilik euskara katedra gisako ikasgaiak sortzea, baserritarrei eraginkorkiago zuzendu ahal izateko, baizik apaizgaiak, fraileak eta mojak ere, beren barne jardunean, euskaraz aritu ahal izatea, garaian gertatzen ez zena. Zeren eliztar batzuk euskaltzaleak ziren,
|
baina
Eliza erakunde gisa, euskararekiko «tolerantea» zen asko jota. Mikel Aizpuruk dioen bezala:
|
|
|
eta, moradores? direlakoen arteko bereizketa bukatzea eskatu zuten, beraiek beste edozein herritarrak bezala zergak ordaintzen zituztelako,
|
baina
elizak eskubide bereziak kobratzen zizkien hileta elizkizunetan927.
|
|
|
Gizartean euskararen egoera kezkagarria da, eta horrek arduratu egiten nau.
|
Baina
Elizan, kezkatzeaz gain, min egiten dit. Behartsuen alde egitea baldin bada lehentasuna, gure Eliza urruti dago euskara hala kontsideratzetik, eta beraz, euskara indar utopikoa, komunitatearen sortzailea, kontsideratzetik.
|
|
|
–Senarrak berorri egin dionak... ez du izenik... bekatu mortala ere bada... –Reginak lurrera begira ahoskatzen zituen hitz multzoak, baita, tarteka egiten zituèn pausetan, begiak markesa anderearen norabidean jaso ere, bizi senak edo eragindako erreakzioan–,
|
baina
Elizak... betiko ezkontza agintzen du... eta ez dut desiratzen... markes jaunaren damua baizik.
|
|
2009
|
|
|
Herriko etxe bakoitzari jarleku bat dagokio elizan. Baita lurrez beste udalerri baten egon
|
baina
elizaz Jatabe direnei ere. Adibiderako, aipa ditzagun Mungiako Markaida auzoko Arene eta Gortezarre etxeak, elizaz Jatabe direnak.
|
|
|
Abadeak be ez uste, gero, kolko barruan halako kili kili edo pikakada batzuk sentiduten ez ebazanik.
|
Baina
eleizea bere kontura eban eta, ezeren jaramon barik, nahi ta demoninoak eurakaz eroango baeben be, eleizea zaintzera joan behar eban berak. Luziano barik zelan, ostera?
|
|
|
–Nik ere maite dut Eliza, aizu, eta igandero kantatzen dut meza emakumez osatutako parrokiako koruarekin, neure bizitzako mementorik ia ederrenetan,
|
baina
Elizak ez ditu gauza guztiak ongi egiten. Hasteko, emakumeok koruan kanta dezakegu, bai, baina ez goian koruan, gizonezkoak bakarrik igo daitezke-eta.
|
|
|
–Jesus errebelde bat izan zen batez ere, Eliza haren irudi ezin ordenazaleago bat ematen saiatu den arren; baina horrek bere esplikazioa du; izan ere, Eliza botere egitura da eta Jesusen errebeldia bahitu du; izan ere, Jesusek aberaskumeen aurka predikatu zuen,
|
baina
Eliza aberaskumeen instituzioa da; izan ere, Jesusek beste masaila jartzen zuen, baina Elizak ez du inoiz berea jartzen; izan ere, kristauek kristau izateari utzi zioten aginte zibilarekin bat egin zutenetik, Konstantino enperadorearekin.
|
|
|
–Jesus errebelde bat izan zen batez ere, Eliza haren irudi ezin ordenazaleago bat ematen saiatu den arren; baina horrek bere esplikazioa du; izan ere, Eliza botere egitura da eta Jesusen errebeldia bahitu du; izan ere, Jesusek aberaskumeen aurka predikatu zuen, baina Eliza aberaskumeen instituzioa da; izan ere, Jesusek beste masaila jartzen zuen,
|
baina
Elizak ez du inoiz berea jartzen; izan ere, kristauek kristau izateari utzi zioten aginte zibilarekin bat egin zutenetik, Konstantino enperadorearekin.
|
|
|
–Nik anarkistatzat diat neure burua, bai, Chaplin,
|
baina
elizak erretzeko kontu horretan nahiago diat su-hiltzaile su emaile baino.
|
|
|
Gure helburua da, hala ere, hiru meza horiek bi eta batera murriztea lehenengo fase batean eta desagerraraztea gero.
|
Baina
elizarekin kontu handiagoz jardun behar da; gure epaileak, hortaz, lege figura berrien bila ari dira orain, hiru meza horiek deskalifikatu eta legez kanpo uztea errazagoa izan dadin. Kontuan hartu behar da biztanleen% 70 baino gehiago dela fededuna Eskualde honetan.
|
|
|
Kilkerren hotsak eko Elenak, gerra zibilaz ari dela, Jainkoa bi aldeetan dagoela dio; beraz, ez batean ez bestean. Jainkoa agian ez,
|
baina
Eliza bai, Eliza bi aldeetan egon zen. Agintari politikoek umemoko inuzenteak dirudite jendeak, ama?
|
|
|
Baina praktikatu, eta errito batzuk eginegiteagatik ez zituen ulertzen. Nik uste erlijiosoa pixka bat bazela,
|
baina
elizarekin ezzuen bat egiten. Agnostikoa edo.
|
|
|
batetik, Mendizabalen garaian saldu ez zirenak; bestetik, udalerrien ondasunak («Berezkoak eta Komunalak»); hortik datorkio emandako izena («zibila»).
|
Baina
Elizaren ondasunek ere beren lekua izan zuten. Desamortizaziotik at gelditzen ziren artzapezpiku eta apezpikuen jauregiak, apaizetxeak, baratzeak, lorategiak eta abar:
|
|
|
Beste kontu bat da inskripzioa egiteko behar den bide eta titulu egokia zein den zehaztea. Ebazpenak, zuzenean, arazo horren gainean ez du ezer adierazten,
|
baina
Elizak emandako jabetza ziurtagiriei buruz zalantzak badituela ikusten da, ezer adierazi beharrik ez eta, arazoa gogorarazi eta oharra egiten baitu ebazpenak:
|
|
|
Iartzan beste zona berde zabal bat egitea aurreikusi dute. Zizurkil GoiaErrepidea Elizaren atzealdetik pasako da,
|
baina
elizatik pixka bat aldenduta. Eliza eta plaza ingurua oinezkoentzako gune izango da.
|
|
|
Proportziorik ez dago gauza bati eta besteari ematen zaion garrantzian.
|
Baina
elizaren arazo bereziena ez da hori: eta gizartearena gutxiago.
|
|
|
–Nik ere maite dut Eliza, aizu, eta igandero kantatzen dut meza emakumez osatutako parrokiako koruarekin, neure bizitzako mementorik ia ederrenetan,
|
baina
Elizak ez ditu gauza guztiak ongi egiten. Hasteko, emakumeok koruan kanta dezakegu, bai, baina ez goian koruan, gizonezkoak bakarrik igo daitezke-eta.
|
|
|
–Jesus errebelde bat izan zen batez ere, Eliza haren irudi ezin ordenazaleago bat ematen saiatu den arren; baina horrek bere esplikazioa du; izan ere, Eliza botere egitura da eta Jesusen errebeldia bahitu du; izan ere, Jesusek aberaskumeen aurka predikatu zuen,
|
baina
Eliza aberaskumeen instituzioa da; izan ere, Jesusek beste masaila jartzen zuen, baina Elizak ez du inoiz berea jartzen; izan ere, kristauek kristau izateari utzi zioten aginte zibilarekin bat egin zutenetik, Konstantino enperadorearekin.
|
|
|
–Jesus errebelde bat izan zen batez ere, Eliza haren irudi ezin ordenazaleago bat ematen saiatu den arren; baina horrek bere esplikazioa du; izan ere, Eliza botere egitura da eta Jesusen errebeldia bahitu du; izan ere, Jesusek aberaskumeen aurka predikatu zuen, baina Eliza aberaskumeen instituzioa da; izan ere, Jesusek beste masaila jartzen zuen,
|
baina
Elizak ez du inoiz berea jartzen; izan ere, kristauek kristau izateari utzi zioten aginte zibilarekin bat egin zutenetik, Konstantino enperadorearekin.
|
|
|
–Nik anarkistatzat diat neure burua, bai, Chaplin,
|
baina
elizak erretzeko kontu horretan nahiago diat su-hiltzaile su emaile baino.
|
|
|
–Jainkoek paso egingo dute,
|
baina
elizak ez gaitu bakean uzten. Bistan da ez zenuela apaizekin ikasi.
|
|
|
Arantzazukoa egun handia izan zen euskal kulturarentzat, eta Basterretxeak esan zuen modura," haurdunaldia luzea izan da, baina erditzea ongi atera da, eta ederra izan da". 1953an ekin zion margolan horien sorkuntzari,
|
baina
elizaren dotrina eta filosofiarekin" zintzoa" zen fraideren batek ezabatu egin zituen lehen marrazkiak. Isilpean, gauez, zentsura egin zuen, kristautasunaren balioen eta estetikaren izenean seguruenik, frantziskotarren hierarkiak eta Vatikanok Basterretxeari eta Oteizari debekua jarri zieten arrazoi berengatik.
|
|
2010
|
|
|
Hor hasi zen nire nekazal borroka. pistola eta guzti ibiltzen ziren,
|
baina
elizak pobreenekin konpromisoa zeukan garaia zen, eta gure borroka klandestinoa izan arren, justua zenez, bere babes osoa geneukan. 1975eko ekainean Horcones eko sarraskia pairatu genuen, 14 konpañero erail zizkiguten, tartean moja eta fraide batzuk.
|
|
|
Eta apaizak: . Zeruko ura ez dago diruz ordaintzerik,
|
baina
elizan aurki hasiko gara obretan, eta AEGk lagun diezaguke hainbat kontutan, beharbada??.
|
|
|
Jainko infinituki zuzen batek berdin zeruratu bailituzke nola kristau herri batean hiltzen den haur bataiatua, hala munduaren beste puntan hiltzen den indiokume bataiatu gabea, erru izpirik ere ez duena. Baina orduan, dilemari erantzun bat emateko. Elizatik kanpo ez zegoen, ez, salbaziorik,
|
baina
Elizak ezin zezakeen errugabetasuna betiko suarekin zigortu?, zer asmatu zuten teologoek. Linboa:
|
|
|
baina kontzilio berriarekin gauza asko aldatu dira, eta jakizu eliztar askok eta askok geure egiten ditugula Berengario Tours-ekoaren ideiak, Elizak bere garaian kondenatu zituenak, eukaristia sinbolikoa baztertuz eta haragizkoa, kanibalismoa, ondorioz? hobetsiz; esan ere, esango didazu, nola gutxiets ditzakedan Elizaren dogmak,
|
baina
Elizaren barruan beti egon izan dira bi eliza: bata arauzalea, gehiengo batek osatua eta Erromarekin guztiz lotua; bestea, ebanjelioari atxikiagoa eta libreagoa; nire bilakaera, berriz, batetik besterainokoa izan da, muturretik muturrera, alegia?, ez nire buruhausteak izan gabe, bolada batean. Euskal Herriko hainbat apaiz eta fraidek karta ezagun hura sinatu genuèn garaian, non Zamorako espetxean preso zeudèn apaizei geure baldintzarik gabeko elkartasuna adierazten baikenien?
|
|
|
aitak idatzia utzi du karta bat, non argi eta garbi adierazten dituen gertatutakoaren motiboak, haren ohorea eta izen ona zalantza txikienetik gordetzen dituztenak.
|
Baina
Elizaren ordezkaria ere hemen dugu, eta aita kalonjeak berrets dezake nik esandakoa?. Eta don Anizetok buruaz bospasei aldiz baietz esan, eta Teofilo Mariak aurrera ekin zion:
|
|
|
entzuna bainago Pontxi delako hori arotza dela, eta lan batzuk egin nahi dituela, eliza bat eraiki ere bai, beste jainkozale sutsu batzuekin batera.
|
Baina
eliza eraikitzeko horrelako batzuk ditu. Jainkoak beste mana euri bat bidaltzen ez badu behintzat, txanpon euri urrezko bat edo??; zu harpa jotzen ari zintzaizkidan, Damaso, eta nik banekien; beste askotan ez bezala, baina, gogor egin nizun:
|
|
|
Entzuna nago lurrikarak eta izaten diren lekuetan, txakurrak, segundo batzuk lehenago, urduri jartzen direla eta zaunkan hasten, zergatik ez, haien pertzepzio eremua eta gurea ez badira beti bat!?, eta ez dut dudarik halako zerbaiti antzeman ziola, ai, Galileok eta Giordano Brunok txakur bat lagun izan balute, Inkisizioak eragindako lurrikarei antzemateko?!,
|
baina
Elizak, heretikoak ez ezik, txakurrak ere kondenatuko zituzkeen orduan sutara, seguru baietz??, txakurra negarrez hastearekin batera, lurrikara bat bezalakoa sentitu bainuen neure baitan, bertigo bat, oinen azpian nuèn euskarria bat batean desagertu eta hutsean zehar, neure hutsaren hutsean zehar, amiltzera banindoa bezala:
|
|
|
Zertara datorren hau guztia??; zaude lasai, Damaso, ez bainabil, aspaldiko partez, iparra galduta; buruan dauzkat, izan ere, zuk zeurean zuzendutako hitzak, zeinetan, zure umorearen berri jakinarazi ondoren. Marx anaien umoreak zurean izan zuèn garrantziaz mintzatzen zatzaizkit, besteak beste?, kritika latza egiten baitidazu: ?
|
Baina
Eliza eta umorea, dogma eta umorea, bestela esanda, termino kontraesankorrak dira per se?
|
|
|
izeba eta arreba Amanda baino mistikoagoak baitira, nolabait esatearren. Aitor dut arras bestelakoa izango litzatekeela Elizari buruz dudan ikuspegia, baldin eta eliztar gehienak haiek bezalakoak balira,
|
baina
Eliza den bezalakoa da: gorrotagarria, handinahia, zer harrokeria da hori, Elizak aita santuaren hutsezintasuna aldarrikatzera eraman zuena, Vatikanoko I. kontzilioan!?, arrisku hutsa?
|
|
|
|
Baina
Eliza eta umorea, dogma eta umorea, bestela esanda, termino kontraesankorrak dira per se?
|
|
|
...ta gizonak homosexualtzat ere, ez nolanahiko argudioekin... baina kontzilio berriarekin gauza asko aldatu dira, eta jakizu eliztar askok eta askok geure egiten ditugula Berengario Tours-ekoaren ideiak, Elizak bere garaian kondenatu zituenak, eukaristia sinbolikoa baztertuz eta haragizkoa —kanibalismoa, ondorioz— hobetsiz; esan ere, esango didazu, nola gutxiets ditzakedan Elizaren dogmak,
|
baina
Elizaren barruan beti egon izan dira bi eliza: bata arauzalea, gehiengo batek osatua eta Erromarekin guztiz lotua; bestea, ebanjelioari atxikiagoa eta libreagoa; nire bilakaera, berriz, batetik besterainokoa izan da —muturretik muturrera, alegia—, ez nire buruhausteak izan gabe, bolada batean —Euskal Herriko hainbat apaiz eta fraidek karta ezagun hura sinatu genuèn garaian, non Zamorako espetxean preso zeudèn apaizei geure baldintzarik gabeko elkartasuna adierazten baikenien— zalantzan ibili bainintzen, Eliza utzi ez utzi...
|
|
|
Entzuna nago lurrikarak eta izaten diren lekuetan, txakurrak, segundo batzuk lehenago, urduri jartzen direla eta zaunkan hasten —zergatik ez, haien pertzepzio eremua eta gurea ez badira beti bat! —, eta ez dut dudarik halako zerbaiti antzeman ziola —ai, Galileok eta Giordano Brunok txakur bat lagun izan balute, Inkisizioak eragindako lurrikarei antzemateko...!,
|
baina
Elizak, heretikoak ez ezik, txakurrak ere kondenatuko zituzkeen orduan sutara, seguru baietz... —, txakurra negarrez hastearekin batera, lurrikara bat bezalakoa sentitu bainuen neure baitan, bertigo bat, oinen azpian nuèn euskarria bat batean desagertu eta hutsean zehar —neure hutsaren hutsean zehar— amiltzera banindoa bezala: zer egin behar nuen nik, izan ere, Madril bezalako hiri handi batean, etxerik eta babesik gabe, eta zer, txakurrik gabe eta txakurrak eskaintzen zidàn euskarri psikologikorik gabe?
|
|
|
" Arrain txikiak ehun, handiak berrehun... entzuna bainago Pontxi delako hori arotza dela, eta lan batzuk egin nahi dituela, eliza bat eraiki ere bai, beste jainkozale sutsu batzuekin batera.
|
Baina
eliza eraikitzeko horrelako batzuk ditu... Jainkoak beste mana euri bat bidaltzen ez badu behintzat, txanpon euri urrezko bat edo..."; zu harpa jotzen ari zintzaizkidan, Damaso, eta nik banekien; beste askotan ez bezala, baina, gogor egin nizun:
|
|
|
izeba eta Bibi bezalako pertsonak salbuespen dira Elizan, Amanda ere salbuespen den bezala, beste era batean bada ere... izeba eta arreba Amanda baino mistikoagoak baitira, nolabait esatearren. Aitor dut arras bestelakoa izango litzatekeela Elizari buruz dudan ikuspegia, baldin eta eliztar gehienak haiek bezalakoak balira,
|
baina
Eliza den bezalakoa da: gorrotagarria, handinahia —zer harrokeria da hori, Elizak aita santuaren hutsezintasuna aldarrikatzera eraman zuena, Vatikanoko I. kontzilioan! —, arrisku hutsa... nahiz eta zuetako batzuek esperantza berreskuratu duzuen, Vatikanoko II. kontzilioak bidea zuzenduko duelakoan:
|
|
|
|
Baina
Eliza eta umorea —dogma eta umorea, bestela esanda— termino kontraesankorrak dira per se... eta nola ulertuko duzu, bada, nire umore hau, Erromako Elizako ministroa ere bazara-eta!
|
|
|
Jainko infinituki zuzen batek berdin zeruratu bailituzke nola kristau herri batean hiltzen den haur bataiatua, hala munduaren beste puntan hiltzen den indiokume bataiatu gabea, erru izpirik ere ez duena. Baina orduan, dilemari erantzun bat emateko —Elizatik kanpo ez zegoen, ez, salbaziorik,
|
baina
Elizak ezin zezakeen errugabetasuna betiko suarekin zigortu—, zer asmatu zuten teologoek. Linboa:
|
|
|
Eta apaizak: ‘Zeruko ura ez dago diruz ordaintzerik,
|
baina
elizan aurki hasiko gara obretan, eta AEGk lagun diezaguke hainbat kontutan, beharbada... ’.
|
|
|
aitak idatzia utzi du karta bat, non argi eta garbi adierazten dituen gertatutakoaren motiboak, haren ohorea eta izen ona zalantza txikienetik gordetzen dituztenak.
|
Baina
Elizaren ordezkaria ere hemen dugu, eta aita kalonjeak berrets dezake nik esandakoa". Eta don Anizetok buruaz bospasei aldiz baietz esan, eta Teofilo Mariak aurrera ekin zion:
|
|
|
Zertara datorren hau guztia...?; zaude lasai, Damaso, ez bainabil, aspaldiko partez, iparra galduta; buruan dauzkat, izan ere, zuk zeurean zuzendutako hitzak, zeinetan, zure umorearen berri jakinarazi ondoren —Marx anaien umoreak zurean izan zuèn garrantziaz mintzatzen zatzaizkit, besteak beste—, kritika latza egiten baitidazu: "
|
Baina
Eliza eta umorea —dogma eta umorea, bestela esanda— termino kontraesankorrak dira per se... eta nola ulertuko duzu, bada, nire umore hau, Erromako Elizako ministroa ere bazara-eta!"; erantzun beharrean bainago, zuk bestela pentsatu arren, aintzat hartzen dudala umorea, gero eta aintzakoagotzat; zer uste duzu, bada, Erdi Aroan bizi naizela, iluntasunaren mende, irririk txikiena egit...
|
|
|
Hauek, beren aldetik, harriturik daude, ia sinistu ezinik, zein handia den lortu duten aurrerapena". "
|
Baina
Elizak ez daki hauei ebanjelioa nola erakutsi" (Cardia, 56 or.). Zehatzago oraindik, arazo honi buruz honela ematen du bere iritzia Cardia maisuak berak: " Ebanjelizazio berriak bereziki Europan eta naziorik aurreratuenetan, kontuan izan ditu askatasunik eta burujabetasunik handienean bizi diren herriak, eta gero eta aberastasun handiagoa maite dutenak, bai kulturan bai ekonomian eta baita espirituan ere.
|
|
|
Antzinakoak ez du, berez, lehen bezala jarraitzeko modurik.
|
Baina
Eliza hau nolakoa izango den. Auskalo!
|
|
|
|
Baina
Eliza berriak ez du hormarik, betierekoa baita.
|
|
2011
|
|
|
Inguru horretantxe dagoan Eskidxa etxeari, ostera, bestetara jazoten jako: herriz Bermeo izan,
|
baina
eleizaz Busturia. Era beretsuan, Munitiz inguruko hainbat etxe be, herriz Busturia eta eleizaz Sukarrieta izan dira lehen, gaur egun Sukarrietako udalari erantsita badagoz be.
|
|
|
Etxe bakotxari egokon ermitearen arabera alkartzen ziran baserritarrak. Esaterako, lurrez Busturia
|
baina
eleizaz Almikari (Almorika, Almike) jagokozan etxeetakoak almikarrakaz batu izan dira ermandade eta hainbako auzo alkarte guztietan. Urtean behin batzen zan ganadu ermandadea, urtarrileko San Antonio egunez gehienetan.
|
|
|
Entzikliken harian, apaizen eliz hitzaldietan gai sozialak leku zabalagoa hartu zuen eta, horrekin batera, diktaduraren bidegabekeriak ere maiz salatzen ziren.
|
Baina
elizetan ere, belarriak erne zituela izaten zen erregimenaren aldeko jendea eta behin gure fraideari entzun eta Gotzaindegian jarri zuten salaketa. Gotzainak zigortu egin zuen eta harrezkero ez zuen onik izan?
|
|
|
Egun bat edo bi egiten zituzten Bitorian. Merkatariak ziren asko,
|
baina
elizako eta gobernuetako ordezkariak ere agertzen ziren. Santiagora bidean zebiltzan erromesak ere sarri izaten genituen geure artean.
|
|
|
Hasiera batean, Nafarroan konstituzio hau ez zen martxan jarri, Frantziaren menpe baitzegoen. Geroago bai,
|
baina
Eliza erakundeak, jauntxoek, eta herritar askok ez zuten onartu. Fernando VII.a bueltatzea nahi zuten konstituzioa ezabatu eta Nafarroako foruak martxan berriro jartzeko.
|
|
|
Kokalekua: Herriko plazan, Herriko etxearen ondoan, estrata batekin bereizia,
|
baina
eliza aldera, eta sartuago; ondoan, kamio bat tartean duela, Marijuangonea (Maisu zaharraren etxea edo Martin Eratsunen etxea) dago, eta atzeko aldetik Martitxonezarra etxetxoari lotua dago. Xardearen etxea esaten zaio.
|
|
2012
|
|
|
PPko Juan Jose Gastañazatorreren ustez, Elizak egiten duen gizarte lanari eskerrak diru asko aurrezten da. Aralarreko Dani Maeztuk erantzun dio Caritasek ez daukala irabazi asmorik,
|
baina
Elizak orokorrean baietz. PSE EEko Pilar Riosek gaineratu du, adibide legez, udal euskaltegia Elizaren eraikin batean egon dela hogei urtean, eta horregatik 350.000 eurotik gora jaso dituela.
|
|
|
INES. Erabakita daukat, German. Bazkarira ez,
|
baina
elizara joango naiz.
|
|
|
INES: Ez, fedea ez,
|
baina
Elizak huts egin zidan?! Modu asko zeuden Jainkoari zerbitzatzeko.
|
|
|
Azkenik, herrian zehar jarraitzen dugu danbor hotsarekin, giro polita dagoen jai eremu eta taberna inguruetan, 02.30ak aldera arte.Ibilbide horretan, izatez, izango dituzue toki kuttunak…A.R.: Leku guztiak dira aipatzekoak,
|
baina
eliza aipatuko genuke lehenbizi. Jende ugari egoten da gu entzuteko zain, eta danbor hotsak soinu berezia hartzen du bertan.
|
|
|
" Kalean ipintzen genuen aurrena, Munarren hasieran, Garibaiko autobus geltokian gero.
|
Baina
eliza barrura eramatea pentsatu genuen, apurtu eta egiten zituztelako". Orain formatu txikiko jaiotzak egiten dituzte, kutxatan agerraldika sartuta." Lan handia eskatzen du, eta urtez urte eszenak gehitzen goaz".
|
|
|
" Mila esker, Jainkoak erruz itzuliko dizue zuri eta Autor gure herritar zintzoari erakutsi duzuen eskuzabaltasuna".
|
Baina
eliz gizonek zergatik ez dute inoiz galderarik egiten diru emaitza oparo bat egiten zaienean? " Diru asko da!
|
|
|
XVI. mendean, protestanteek Eliza Katolikoa gaitzetsi zuten.
|
Baina
Elizak iharduki zuen: 1537an, Ignazio Loiolakoak 1 dok. jesuiten anaidia sortu zuen.
|
|
2013
|
|
|
–
|
Baina
Elizak ez du besterik egin eta, sor Paula! Eta okerrena zera da, gure ebanjelioetako Jesus pobreen alde lerratu zela, eta Eliza aberatsen alde.
|
|
|
Orduan Darcyk etxera sartzeko eskatu zion,
|
baina
Eliza bethek esan zuen ez zegoela nekatuta, eta biak geratu ziren zutik belardian. Bitarte horrek asko esateko beta ematen zuen, eta isiltasuna oso deserosoa zen.
|
|
|
Goraipatu zuen. Annette Beckerren arabera, gerlak fedea piztarazi zuen,
|
baina
Elizak hori bere bidera ekartzeko ahalegina egin zuen. Eta fedearen igaitea goraipatu zuen prentsa giristinoak, Jean Jacques Beckerren arabera.
|
|
|
Mendeetan zehar heriotzaren ikuspegia aldatuz joan zen, dena den, eta XIX. mende bukaeran eta XX. mendean gizartearen zati handi batek ez zuen infernuaren beldurrik edo zeruaren itxaropenik.
|
Baina
Elizak jarraitu zuen itxaropen mezuekin eta heriotzaren ondoko fasearen edertzearekin: horrek onargarriago egiten bide zuen heriotza.
|
|
|
|
Baina
elizak baino ospe handiagoa ekarri dio Zalvideari eraikin xumeago batek. Izan ere, 1816 urte inguruan, fraideak errota bat eraikiarazi zuen misiotik milia gutxi batzuetara.
|
|
|
Francisco de Elizari emandako instrukzioetan, Bodegak enfasi bereziz aipatzen zuen bertakoekin adiskidetzeko beharra, harremanak hondatuta baitzeuden aurreko urtean Esteban Martinezek buruzagietako bat, Callicum, hil zuenez gero.
|
Baina
Elizaren ahaleginek ez zuten mesfidantza uxatzea lortu. Aitzitik, hainbat gorabehera odoltsuk indioen ezinikusia areagotu zuten.
|
|
|
|
Baina
Elizak eta Ralphek zuekin joan behar dute.
|
|
2014
|
|
|
Bai,
|
baina
elizetan kokatuta dagoelako gehienbat. Hala ere, instrumentuak elizaren barnean literatura izugarria badu ere, badu batere erlijiosoa ez den aldea ere.
|
|
|
Baliteke.
|
Baina
elizaren praktika hori izan da, nirea ere horren barruan ulertu behar da. Nirea eta beste askorena.
|