|
2000
|
|
|
Ez da kontuan hartzen elizaren jarduera, adibidez, hor dagoela. Gure inguruan, Arrasate aldean, bizkaieraz egiten dugu
|
baina
elizak azken hamarkadetan gipuzkeraz egin du bere jarduera. Horrek badu eragina.
|
|
|
" Elizak egiten duen moduan egingo dugu,
|
baina
elizak esaten dituen gauza berdinak esan gabe", esan zuen irriz Martxelo Otamendi" Euskaldunon Egunkaria" ko zuzendariak" Bizkaia" ren aurkezpenean. Izan ere, Bizkaia osoan tradizio luzea izan da ez horrenbeste beharbada mendebaleko euskararen Araba eta Gipuzkoako lurraldeetan herrikoa ez zen euskara jaso bat entzuteko, elizaren bidez batez ere.
|
|
2002
|
|
|
Abel nire besoetan hil zela. Esaldi kurtsia izango da eta hala da!,
|
baina
Elizakoak hartuta hil zela esatea baino hurbilago dago egiatik. Behin eta berriro errepikatzen diren horiek" Elizakoak hartuta hil zen";" Ez zaitut sekula ahaztuko";" Gaztea berez da susmagarri"... eta errepikatutako hori jasotzen duenaren komenientziak sortzen omen dute konbentzioa.
|
|
2003
|
|
|
Laster etorriko da belaunaldi berria, ez bakarrik sinesgarritasunik ez zuen eliza
|
baina
eliza oro arnegatuko duen belaunaldia: –Euskaltzaleen Jainkoa hil behar dugu!?
|
|
|
Baina, sorginen kasuan bezala, hemen ere elizgizonen anbiguitatea nabarmena da: batetik sorgin eta begizkoetan ez dela sinetsi behar, bestetik halakoak deabruarekin hitzartuta daudela; umeari sorginengandik eta begizkotik babesteko kolkoan jartzen zaizkion kutunak superstizio direla,
|
baina
Elizak bedeinkatutako kutun eta dominak, aldiz, zeharo eraginkor direla. Bermeon predikatutako sermoi honetan, Añibarrok anbiguitate hori biribiltzen du, inor sorgintzat ez  hartzeko eskatu eta, aldi berean," sorguinen echizuas" ihes egiteko honako" erremedio santubac" proposatzean:
|
|
2004
|
|
|
Aitta hil zen, arbolatik erorita. Nahi nuen joan leku batera,
|
baina
elizarik gabe, ez nuen nahi inork niri misiolari esaterik, ez nuen Erromako eliza katoliko apostolikoaren berririk jakin nahi, elizaren jerarkiak eta! Ez nuen ezer jakin nahi!
|
|
|
Tarteka tarteka liburu bakar batzuk ateratzen zituen euskaraz. Gero aldizkari batzuk ere baziren,
|
baina
Elizaren ingurukoak, komentuen ingurukoak. Horiek ziren zeuden gauza guztiak.
|
|
2005
|
|
|
(Harri eta Herri, Euskal Harria, Harrizko herri hau, Azken harria) bere leitmotivetako bat bihurtuko zuen, elizari egindako kritika hain zuzen. Olerki liburuetan Arestiren ahotsa profetaren ahotsa bihurtuko zuen, bere egingo zuen Bibliako hizkera,
|
baina
Elizaren hipokresiaren aurka egitearren eta berriro gizakiaren alde egiteko. Arestiren ahots biblikoaren zantzuak ipuinotan antzeman daitezke, gehienetan tonu ironikoaz.
|
|
|
Eukaristiak egiten duela Eliza, Eukaristiarik gabe ez dela Elizarik. Sinestedunak izan daitezke eskuin eta ezker,
|
baina
Elizarik ez da meza batek elgarretaratzen ez ditueno. Apezpikuek erraten ez dutena, eta denek ulertzen dutena, apezik gabe ez dela Eukaristiarik.
|
|
|
Gure seminarioetan, Parisko (edo Madrilgo) liburuak baitira nagusi! Paris (Madril) ez bakarrik munduko,
|
baina
Elizako zilkoa balitz bezala! Zenbat dira Iparraldean Gasteizko Frantses (Francisco de Vitoria †1546) ezagutzen duten apezak?
|
|
|
Jesus Jainkoa zen,
|
baina
Elizak erakasten digunaz gizona ere bai, bekatuaz kanpo, orotan gu iduri gizona. Tentamenduan ere bai, tentamendua ez baita bekatua.
|
|
|
Athorri barkatzen nion,
|
baina
Eliza guzia menperatu nahi lukeen bulegokeria horri... Mundu hori nahi baino hurbilagotik ezagutu duen Congar teologo famatuak idazten zuen Pio XII.a, Montini eta beste bakar batzu ez bada, batere ez zela idekidurarik gogolari eta ikerlariei buruz Erroman, ez eta intelektualen akulatzaile izan zukeen unibersitate eta seminarioen kongregazioan.49
|
|
|
Eta jendea, hemengoa, herrikoa, beldurrez egoten zen Beatriz andrearekin. Diruagatik egoten zen jendea beldurrez, badakizu, diruari beti beldurra,
|
baina
elizara askotan joaten zelako ere bai, tratu handia zeukalako abadeekin eta gotzainarekin, eta etxe barruan ere kapera handi bat zeukatelako eurentzat bakarrik, eta esaten zutelako gotzainaren laguna zela. Horregatik egoten zen jendea beldurrez Beatriz andrearekin, eta tratua ematen zion gotzainari bezala.
|
|
|
Izan ere, horixe bakarrik jakin ahal izan dut orain arte, inguru hauetan, erotzat zeukatela Lakoizketa botanikoa. Narbarteko familia on bateko seme izaki, bertako erretore izatera iritsi zela,
|
baina
elizako lanak amaitu bezain azkar, atzera eta aurrera ibiltzen zela bera bakarrik mendian eta erreka zokoetan. Sotana beltz beti zikin batekin, arima galdua zirudiela.
|
|
|
Zinez esaten dizut, kapitain jauna, gerra honek baino baja gehiago egin izan dituela ipar beltzak herri hartan. Herri xumea, zintzoa, eta lan du sinesteak,
|
baina
eliza xume bat ere ez zeukan Trintxerpek, lau eta bost kilometro egin behar izaten genituen igandeetan moja batzuen kapera hotz eta txiroan meza entzuteko. Ez dizut ukatuko guk nahi baino gehiagotan sortida egin gabe gelditu behar izaten zutela ontziek.
|
|
2006
|
|
|
Dorretxeak ondo ikusi eta gero aldapan behera abiatuko gara. Berriro ere elizara doan bidea hartuko dugu,
|
baina
elizara iritsi aurretik Goiko kaleko 6 zenbakian gelditzea ezinbestekoa da. Bertan jaio eta bizi izan zen Koldo Mitxelena filologo eta euskaltzale handia.
|
|
|
|
baina
Elizak eskua estu
|
|
|
Berean jarraitu zuen apaizak,
|
baina
elizaren aginduak gogorarazten zituen modu berean: sinetsita baino gehiago ohituraz, hala egin beharra zeukalako, ikusi ikusten baitzuen otsoen ipuinek ez gintuztela askorik izutzen.
|
|
2008
|
|
|
Gure nahia beste bat litzateke, egia esan, baina errealitatea den bezalakoa da. Gaurko giroan eta gure familietan, aste bukaerak, lo egiteko edo kirola egiteko hartzen dira, gehienbat,
|
baina
Eliza eta horrelakoak ez dira kontuan hartzen. Honek nahiko urduri uste gaitu horretan gabiltzanok.
|
|
|
Abadea heldu baino lehen, akolito horrek zurrutada luze samarra egin, kontizu. Blastakoa sakristian izan da,
|
baina
eleizatik be entzun da.
|
|
|
bekatu mortala ere bada? . Reginak lurrera begira ahoskatzen zituen hitz multzoak, baita, tarteka egiten zituèn pausetan, begiak markesa anderearen norabidean jaso ere, bizi senak edo eragindako erreakzioan?,
|
baina
Elizak, betiko ezkontza agintzen du?
|
|
|
Helburua ez zen soilik euskara katedra gisako ikasgaiak sortzea, baserritarrei eraginkorkiago zuzendu ahal izateko, baizik apaizgaiak, fraileak eta mojak ere, beren barne jardunean, euskaraz aritu ahal izatea, garaian gertatzen ez zena. Zeren eliztar batzuk euskaltzaleak ziren,
|
baina
Eliza erakunde gisa, euskararekiko «tolerantea» zen asko jota. Mikel Aizpuruk dioen bezala:
|
|
|
eta, moradores? direlakoen arteko bereizketa bukatzea eskatu zuten, beraiek beste edozein herritarrak bezala zergak ordaintzen zituztelako,
|
baina
elizak eskubide bereziak kobratzen zizkien hileta elizkizunetan927.
|
|
|
–Senarrak berorri egin dionak... ez du izenik... bekatu mortala ere bada... –Reginak lurrera begira ahoskatzen zituen hitz multzoak, baita, tarteka egiten zituèn pausetan, begiak markesa anderearen norabidean jaso ere, bizi senak edo eragindako erreakzioan–,
|
baina
Elizak... betiko ezkontza agintzen du... eta ez dut desiratzen... markes jaunaren damua baizik.
|
|
2009
|
|
|
Herriko etxe bakoitzari jarleku bat dagokio elizan. Baita lurrez beste udalerri baten egon
|
baina
elizaz Jatabe direnei ere. Adibiderako, aipa ditzagun Mungiako Markaida auzoko Arene eta Gortezarre etxeak, elizaz Jatabe direnak.
|
|
|
–Nik ere maite dut Eliza, aizu, eta igandero kantatzen dut meza emakumez osatutako parrokiako koruarekin, neure bizitzako mementorik ia ederrenetan,
|
baina
Elizak ez ditu gauza guztiak ongi egiten. Hasteko, emakumeok koruan kanta dezakegu, bai, baina ez goian koruan, gizonezkoak bakarrik igo daitezke-eta.
|
|
|
–Jesus errebelde bat izan zen batez ere, Eliza haren irudi ezin ordenazaleago bat ematen saiatu den arren; baina horrek bere esplikazioa du; izan ere, Eliza botere egitura da eta Jesusen errebeldia bahitu du; izan ere, Jesusek aberaskumeen aurka predikatu zuen,
|
baina
Eliza aberaskumeen instituzioa da; izan ere, Jesusek beste masaila jartzen zuen, baina Elizak ez du inoiz berea jartzen; izan ere, kristauek kristau izateari utzi zioten aginte zibilarekin bat egin zutenetik, Konstantino enperadorearekin.
|
|
|
–Jesus errebelde bat izan zen batez ere, Eliza haren irudi ezin ordenazaleago bat ematen saiatu den arren; baina horrek bere esplikazioa du; izan ere, Eliza botere egitura da eta Jesusen errebeldia bahitu du; izan ere, Jesusek aberaskumeen aurka predikatu zuen, baina Eliza aberaskumeen instituzioa da; izan ere, Jesusek beste masaila jartzen zuen,
|
baina
Elizak ez du inoiz berea jartzen; izan ere, kristauek kristau izateari utzi zioten aginte zibilarekin bat egin zutenetik, Konstantino enperadorearekin.
|
|
|
–Nik anarkistatzat diat neure burua, bai, Chaplin,
|
baina
elizak erretzeko kontu horretan nahiago diat su-hiltzaile su emaile baino.
|
|
|
Kilkerren hotsak eko Elenak, gerra zibilaz ari dela, Jainkoa bi aldeetan dagoela dio; beraz, ez batean ez bestean. Jainkoa agian ez,
|
baina
Eliza bai, Eliza bi aldeetan egon zen. Agintari politikoek umemoko inuzenteak dirudite jendeak, ama?
|
|
|
Baina praktikatu, eta errito batzuk eginegiteagatik ez zituen ulertzen. Nik uste erlijiosoa pixka bat bazela,
|
baina
elizarekin ezzuen bat egiten. Agnostikoa edo.
|
|
|
Beste kontu bat da inskripzioa egiteko behar den bide eta titulu egokia zein den zehaztea. Ebazpenak, zuzenean, arazo horren gainean ez du ezer adierazten,
|
baina
Elizak emandako jabetza ziurtagiriei buruz zalantzak badituela ikusten da, ezer adierazi beharrik ez eta, arazoa gogorarazi eta oharra egiten baitu ebazpenak:
|
|
|
Iartzan beste zona berde zabal bat egitea aurreikusi dute. Zizurkil GoiaErrepidea Elizaren atzealdetik pasako da,
|
baina
elizatik pixka bat aldenduta. Eliza eta plaza ingurua oinezkoentzako gune izango da.
|
|
|
–Nik ere maite dut Eliza, aizu, eta igandero kantatzen dut meza emakumez osatutako parrokiako koruarekin, neure bizitzako mementorik ia ederrenetan,
|
baina
Elizak ez ditu gauza guztiak ongi egiten. Hasteko, emakumeok koruan kanta dezakegu, bai, baina ez goian koruan, gizonezkoak bakarrik igo daitezke-eta.
|
|
|
–Jesus errebelde bat izan zen batez ere, Eliza haren irudi ezin ordenazaleago bat ematen saiatu den arren; baina horrek bere esplikazioa du; izan ere, Eliza botere egitura da eta Jesusen errebeldia bahitu du; izan ere, Jesusek aberaskumeen aurka predikatu zuen,
|
baina
Eliza aberaskumeen instituzioa da; izan ere, Jesusek beste masaila jartzen zuen, baina Elizak ez du inoiz berea jartzen; izan ere, kristauek kristau izateari utzi zioten aginte zibilarekin bat egin zutenetik, Konstantino enperadorearekin.
|
|
|
–Jesus errebelde bat izan zen batez ere, Eliza haren irudi ezin ordenazaleago bat ematen saiatu den arren; baina horrek bere esplikazioa du; izan ere, Eliza botere egitura da eta Jesusen errebeldia bahitu du; izan ere, Jesusek aberaskumeen aurka predikatu zuen, baina Eliza aberaskumeen instituzioa da; izan ere, Jesusek beste masaila jartzen zuen,
|
baina
Elizak ez du inoiz berea jartzen; izan ere, kristauek kristau izateari utzi zioten aginte zibilarekin bat egin zutenetik, Konstantino enperadorearekin.
|
|
|
–Nik anarkistatzat diat neure burua, bai, Chaplin,
|
baina
elizak erretzeko kontu horretan nahiago diat su-hiltzaile su emaile baino.
|
|
|
–Jainkoek paso egingo dute,
|
baina
elizak ez gaitu bakean uzten. Bistan da ez zenuela apaizekin ikasi.
|
|
|
Arantzazukoa egun handia izan zen euskal kulturarentzat, eta Basterretxeak esan zuen modura," haurdunaldia luzea izan da, baina erditzea ongi atera da, eta ederra izan da". 1953an ekin zion margolan horien sorkuntzari,
|
baina
elizaren dotrina eta filosofiarekin" zintzoa" zen fraideren batek ezabatu egin zituen lehen marrazkiak. Isilpean, gauez, zentsura egin zuen, kristautasunaren balioen eta estetikaren izenean seguruenik, frantziskotarren hierarkiak eta Vatikanok Basterretxeari eta Oteizari debekua jarri zieten arrazoi berengatik.
|
|
2010
|
|
|
Hor hasi zen nire nekazal borroka. pistola eta guzti ibiltzen ziren,
|
baina
elizak pobreenekin konpromisoa zeukan garaia zen, eta gure borroka klandestinoa izan arren, justua zenez, bere babes osoa geneukan. 1975eko ekainean Horcones eko sarraskia pairatu genuen, 14 konpañero erail zizkiguten, tartean moja eta fraide batzuk.
|
|
|
Eta apaizak: . Zeruko ura ez dago diruz ordaintzerik,
|
baina
elizan aurki hasiko gara obretan, eta AEGk lagun diezaguke hainbat kontutan, beharbada??.
|
|
|
Jainko infinituki zuzen batek berdin zeruratu bailituzke nola kristau herri batean hiltzen den haur bataiatua, hala munduaren beste puntan hiltzen den indiokume bataiatu gabea, erru izpirik ere ez duena. Baina orduan, dilemari erantzun bat emateko. Elizatik kanpo ez zegoen, ez, salbaziorik,
|
baina
Elizak ezin zezakeen errugabetasuna betiko suarekin zigortu?, zer asmatu zuten teologoek. Linboa:
|
|
|
baina kontzilio berriarekin gauza asko aldatu dira, eta jakizu eliztar askok eta askok geure egiten ditugula Berengario Tours-ekoaren ideiak, Elizak bere garaian kondenatu zituenak, eukaristia sinbolikoa baztertuz eta haragizkoa, kanibalismoa, ondorioz? hobetsiz; esan ere, esango didazu, nola gutxiets ditzakedan Elizaren dogmak,
|
baina
Elizaren barruan beti egon izan dira bi eliza: bata arauzalea, gehiengo batek osatua eta Erromarekin guztiz lotua; bestea, ebanjelioari atxikiagoa eta libreagoa; nire bilakaera, berriz, batetik besterainokoa izan da, muturretik muturrera, alegia?, ez nire buruhausteak izan gabe, bolada batean. Euskal Herriko hainbat apaiz eta fraidek karta ezagun hura sinatu genuèn garaian, non Zamorako espetxean preso zeudèn apaizei geure baldintzarik gabeko elkartasuna adierazten baikenien?
|
|
|
Entzuna nago lurrikarak eta izaten diren lekuetan, txakurrak, segundo batzuk lehenago, urduri jartzen direla eta zaunkan hasten, zergatik ez, haien pertzepzio eremua eta gurea ez badira beti bat!?, eta ez dut dudarik halako zerbaiti antzeman ziola, ai, Galileok eta Giordano Brunok txakur bat lagun izan balute, Inkisizioak eragindako lurrikarei antzemateko?!,
|
baina
Elizak, heretikoak ez ezik, txakurrak ere kondenatuko zituzkeen orduan sutara, seguru baietz??, txakurra negarrez hastearekin batera, lurrikara bat bezalakoa sentitu bainuen neure baitan, bertigo bat, oinen azpian nuèn euskarria bat batean desagertu eta hutsean zehar, neure hutsaren hutsean zehar, amiltzera banindoa bezala:
|
|
|
izeba eta arreba Amanda baino mistikoagoak baitira, nolabait esatearren. Aitor dut arras bestelakoa izango litzatekeela Elizari buruz dudan ikuspegia, baldin eta eliztar gehienak haiek bezalakoak balira,
|
baina
Eliza den bezalakoa da: gorrotagarria, handinahia, zer harrokeria da hori, Elizak aita santuaren hutsezintasuna aldarrikatzera eraman zuena, Vatikanoko I. kontzilioan!?, arrisku hutsa?
|
|
|
...ta gizonak homosexualtzat ere, ez nolanahiko argudioekin... baina kontzilio berriarekin gauza asko aldatu dira, eta jakizu eliztar askok eta askok geure egiten ditugula Berengario Tours-ekoaren ideiak, Elizak bere garaian kondenatu zituenak, eukaristia sinbolikoa baztertuz eta haragizkoa —kanibalismoa, ondorioz— hobetsiz; esan ere, esango didazu, nola gutxiets ditzakedan Elizaren dogmak,
|
baina
Elizaren barruan beti egon izan dira bi eliza: bata arauzalea, gehiengo batek osatua eta Erromarekin guztiz lotua; bestea, ebanjelioari atxikiagoa eta libreagoa; nire bilakaera, berriz, batetik besterainokoa izan da —muturretik muturrera, alegia—, ez nire buruhausteak izan gabe, bolada batean —Euskal Herriko hainbat apaiz eta fraidek karta ezagun hura sinatu genuèn garaian, non Zamorako espetxean preso zeudèn apaizei geure baldintzarik gabeko elkartasuna adierazten baikenien— zalantzan ibili bainintzen, Eliza utzi ez utzi...
|
|
|
Entzuna nago lurrikarak eta izaten diren lekuetan, txakurrak, segundo batzuk lehenago, urduri jartzen direla eta zaunkan hasten —zergatik ez, haien pertzepzio eremua eta gurea ez badira beti bat! —, eta ez dut dudarik halako zerbaiti antzeman ziola —ai, Galileok eta Giordano Brunok txakur bat lagun izan balute, Inkisizioak eragindako lurrikarei antzemateko...!,
|
baina
Elizak, heretikoak ez ezik, txakurrak ere kondenatuko zituzkeen orduan sutara, seguru baietz... —, txakurra negarrez hastearekin batera, lurrikara bat bezalakoa sentitu bainuen neure baitan, bertigo bat, oinen azpian nuèn euskarria bat batean desagertu eta hutsean zehar —neure hutsaren hutsean zehar— amiltzera banindoa bezala: zer egin behar nuen nik, izan ere, Madril bezalako hiri handi batean, etxerik eta babesik gabe, eta zer, txakurrik gabe eta txakurrak eskaintzen zidàn euskarri psikologikorik gabe?
|
|
|
izeba eta Bibi bezalako pertsonak salbuespen dira Elizan, Amanda ere salbuespen den bezala, beste era batean bada ere... izeba eta arreba Amanda baino mistikoagoak baitira, nolabait esatearren. Aitor dut arras bestelakoa izango litzatekeela Elizari buruz dudan ikuspegia, baldin eta eliztar gehienak haiek bezalakoak balira,
|
baina
Eliza den bezalakoa da: gorrotagarria, handinahia —zer harrokeria da hori, Elizak aita santuaren hutsezintasuna aldarrikatzera eraman zuena, Vatikanoko I. kontzilioan! —, arrisku hutsa... nahiz eta zuetako batzuek esperantza berreskuratu duzuen, Vatikanoko II. kontzilioak bidea zuzenduko duelakoan:
|
|
|
Jainko infinituki zuzen batek berdin zeruratu bailituzke nola kristau herri batean hiltzen den haur bataiatua, hala munduaren beste puntan hiltzen den indiokume bataiatu gabea, erru izpirik ere ez duena. Baina orduan, dilemari erantzun bat emateko —Elizatik kanpo ez zegoen, ez, salbaziorik,
|
baina
Elizak ezin zezakeen errugabetasuna betiko suarekin zigortu—, zer asmatu zuten teologoek. Linboa:
|
|
|
Eta apaizak: ‘Zeruko ura ez dago diruz ordaintzerik,
|
baina
elizan aurki hasiko gara obretan, eta AEGk lagun diezaguke hainbat kontutan, beharbada... ’.
|
|
2011
|
|
|
Inguru horretantxe dagoan Eskidxa etxeari, ostera, bestetara jazoten jako: herriz Bermeo izan,
|
baina
eleizaz Busturia. Era beretsuan, Munitiz inguruko hainbat etxe be, herriz Busturia eta eleizaz Sukarrieta izan dira lehen, gaur egun Sukarrietako udalari erantsita badagoz be.
|
|
|
Etxe bakotxari egokon ermitearen arabera alkartzen ziran baserritarrak. Esaterako, lurrez Busturia
|
baina
eleizaz Almikari (Almorika, Almike) jagokozan etxeetakoak almikarrakaz batu izan dira ermandade eta hainbako auzo alkarte guztietan. Urtean behin batzen zan ganadu ermandadea, urtarrileko San Antonio egunez gehienetan.
|
|
|
Egun bat edo bi egiten zituzten Bitorian. Merkatariak ziren asko,
|
baina
elizako eta gobernuetako ordezkariak ere agertzen ziren. Santiagora bidean zebiltzan erromesak ere sarri izaten genituen geure artean.
|
|
|
Hasiera batean, Nafarroan konstituzio hau ez zen martxan jarri, Frantziaren menpe baitzegoen. Geroago bai,
|
baina
Eliza erakundeak, jauntxoek, eta herritar askok ez zuten onartu. Fernando VII.a bueltatzea nahi zuten konstituzioa ezabatu eta Nafarroako foruak martxan berriro jartzeko.
|
|
|
Kokalekua: Herriko plazan, Herriko etxearen ondoan, estrata batekin bereizia,
|
baina
eliza aldera, eta sartuago; ondoan, kamio bat tartean duela, Marijuangonea (Maisu zaharraren etxea edo Martin Eratsunen etxea) dago, eta atzeko aldetik Martitxonezarra etxetxoari lotua dago. Xardearen etxea esaten zaio.
|
|
2012
|
|
|
PPko Juan Jose Gastañazatorreren ustez, Elizak egiten duen gizarte lanari eskerrak diru asko aurrezten da. Aralarreko Dani Maeztuk erantzun dio Caritasek ez daukala irabazi asmorik,
|
baina
Elizak orokorrean baietz. PSE EEko Pilar Riosek gaineratu du, adibide legez, udal euskaltegia Elizaren eraikin batean egon dela hogei urtean, eta horregatik 350.000 eurotik gora jaso dituela.
|
|
|
INES. Erabakita daukat, German. Bazkarira ez,
|
baina
elizara joango naiz.
|
|
|
INES: Ez, fedea ez,
|
baina
Elizak huts egin zidan?! Modu asko zeuden Jainkoari zerbitzatzeko.
|
|
|
Azkenik, herrian zehar jarraitzen dugu danbor hotsarekin, giro polita dagoen jai eremu eta taberna inguruetan, 02.30ak aldera arte.Ibilbide horretan, izatez, izango dituzue toki kuttunak…A.R.: Leku guztiak dira aipatzekoak,
|
baina
eliza aipatuko genuke lehenbizi. Jende ugari egoten da gu entzuteko zain, eta danbor hotsak soinu berezia hartzen du bertan.
|
|
2013
|
|
|
Orduan Darcyk etxera sartzeko eskatu zion,
|
baina
Eliza bethek esan zuen ez zegoela nekatuta, eta biak geratu ziren zutik belardian. Bitarte horrek asko esateko beta ematen zuen, eta isiltasuna oso deserosoa zen.
|
|
|
Goraipatu zuen. Annette Beckerren arabera, gerlak fedea piztarazi zuen,
|
baina
Elizak hori bere bidera ekartzeko ahalegina egin zuen. Eta fedearen igaitea goraipatu zuen prentsa giristinoak, Jean Jacques Beckerren arabera.
|
|
2014
|
|
|
Bai,
|
baina
elizetan kokatuta dagoelako gehienbat. Hala ere, instrumentuak elizaren barnean literatura izugarria badu ere, badu batere erlijiosoa ez den aldea ere.
|
|
|
Beste gauza askoren artean, bost gazte saiatu gidatzen eta hezten asmatu zuen, haien artean Jose Maria Ormaetxea, gizarte eta lanaren mundua hobetzeko bere printzipioak gauza zitzaten. Eta santu egiten dutenerako, proposatzen dut gizarteak izendatu dezala sustatzaile sozialen patroi; titulu guztiz laikoa litzateke,
|
baina
Elizakoa bezainbeste luke.
|
|
|
Har dezagun gogoan, konparazio bide bezala, Lourdeseko historia. Ipuin arrunt bat besterik ez zen hasieran, Bernardette neskatila gaixoak" uo petito damizelo" ikusi zuela kobazulo batean;
|
baina
Elizak ezarri berria zuen Ama Birjinaren Sortze Garbiaren dogma, eta bizigarri bat behar zen hura popularra egiteko. Neskatilak ikusitako errainua" Ama Birjina" bihurtu zen segituan, Frantziako Elizaren buruzagiak eta Napoleon III.a tarteko.
|
|
|
Algerian ibiliak hor dira herrian eta Elizaren rola ahuldurik da, ez da apezik agertzen ere. Arazoa argitzen da, ez da Eliza/ erlijioa aipatzen
|
baina
Eliza/ eskuina, urturik da pentsamolde kontserbadore batean, notableen helburu garbien errepikatzaile. Gaetan Evariste deitzen da orain, Herriko bozak eta Xurigorriak eta pasatuak dira, pertsonaia berak erakusten ditu Gillomek Xuri gorriak eta II edo remake egiten balu bezala.
|
|
|
Ez zen dantzaririk Besta berrin. Ez baitu dantza helburua,
|
baina
Elizak dantza beregana dezan, dantza kontrola dezan. Anexioa ikusten da, geroztik aldatu da.
|
|
|
Todd maite dut,
|
baina
eliza baita.
|
|
2015
|
|
|
Miseria indibidual gizatar gizatarregiek baino gehiago, Eliz erakundearen mundutarkeria guztizkoak samintzen du. Artzainen lana ardiak zaintzea da,
|
baina
Elizako artzainek, ardien ardura Kristori berari uzten diote?, beraiek bestelako negozioak zaintzen jarduteko. Gotzainek eta kardinalek eta,, txiro ziren apostoluen ordezko direnek, zertarako behar dituzte ondasunak??.
|
|
|
Begiak itxita, egun guztian oldartsu zebilzkion barneko zurrunbiloak baretuz joan ziren poliki poliki. Ez zen santujalea izan bere denboran, eta apaizak ez zituen oso begiko,
|
baina
eliza barruko giroak on egiten zion beti, euri gozatsu batek lur elkorrari legez. Bat batean, indar ezkutu batek erabiliko balu bezala, bankutik jaiki eta konfesalekura zuzendu zen.
|
|
|
andregaiak belaunak begi bistan uzten zituen soineko loreduna zeraman, senargaiak Lacoste urdina. Kale jantzian
|
baina
elizan, zailegia egiten zitzaielako apostasiaren bidea. Bi ezkonberrien amak beltzez ezkondu ziren eta aitak traje ilunez, argazkiek diotenez.
|
|
|
Teresari A. Jeneralak Gaztelan fundatzeko soilik eman zion baimena. Beas, ordea, herriz Gaztelakoa zen,
|
baina
elizaz Andaluziakoa, Cartagenako elizbarrutikoa; beraz, Andaluziako prelatuen mende zegoen. Teresak berandu jakin zuen hala zela, okerra egina zegoenean.
|
|
|
Julian Ávilakoren egitekoa Gotzainaren baimena lortzea zen, ni joan baino lehen ere Gotzainak itxaropen ona eman baitzuen. Obrak ezin izan ziren burutu baimena lortu aurreko igande bat iritsi baino lehen;
|
baina
elizatarako geneukan lekuan meza esateko baimena eman ziguten, eta halaxe esan ziguten.
|
|
|
Azkenik, 1970eko uztaileko batzarrean, L. Villasantek, abertzale gisa identifikatzen ez zen «neokatoliko» gazteagoak, ordeztu egin zuen zuzendaritzan39 Arantzazuko Santutegian bizi zenez, erasoetatik urrunago zegoen, eta 1968ko abenduan euskara batuaren eta K. Mitxelenaren aginpidearen aldera agertua zen frantziskotarren hilabetekarian (Villasante, 1968). Egoera normalizatu batean katedradun jeltzaleari zegokiokeen buruzagitza,
|
baina
Eliza Katolikoak berme izaten jarraitzen zuen, kanpora nahiz barnera begira. 1970eko hautagaiak ikustea besterik ez dago.
|
|
2016
|
|
|
Oztopoak bai,
|
baina
elizak badu xarma berezi bat ere.
|
|
|
Testamentua izeneko liburuan, munduko erlijio eta jainko guztiak faltsuak direla frogatzen saiatu zen eta komunalismo anarkista baten aldeko aldarriak egin zituen bidenabar. 1724an, hil zen urte berean, argitaratu zioten liburua,
|
baina
elizak ahalegin guztiak egin zituen isilarazteko. Ateismoaren historian Holbach izan zen bigarren mugarria, eta Feuerbach hirugarrena.
|
|
|
Erdi Aroan heziketa urria zuen herriko jendeak,
|
baina
Elizari oso lotua izaten zen. Bi arte mota garatu ziren garai horretan, katedralen artea eta erlijioari lotu antzerkigintza edo drama.
|
|
|
Latino Amerikatik egindako joan etorrian, antzeko galdera bat egin eustan zure taldekide batek esanaz: Zuk herri mugimenduei eskua luzatu deutsazu,
|
baina
Eleizak jarraituko ete dau?. Eta nire erantzuna hauxe izan zan:
|
|
|
“Edonork lehen aldiz jabetza erregistroan bere izenean jartzeko ondasun bat frogak eta lekukoak aurkeztu behar ditu
|
baina
Eliza Katolikoaren beste salbuespen bat egin da”, azpimarratu du EH Bilduko batzarkideak Luis Salgadok.
|
|
|
Aznarren gobernuak Lege Hipotekarioa aldatu zuen eta horri esker Apezpikuaren jabegoa demostratzen zuen inolako dokumentaziorik aurkeztu gabe, Eliza Katolikoak erregistroan bere izenean jar zezakeen edozein ondasuna. “Edonork lehen aldiz jabetza erregistroan bere izenean jartzeko ondasun bat frogak eta lekukoak aurkeztu behar ditu
|
baina
Eliza Katolikoaren beste salbuespen bat egin da eta azken urte hauetan bereak ez ziren hainbat ondasun eskuratu ditu”, azpimarratu du EH Bilduko batzarkideak Luis Salgadok.
|
|
2017
|
|
|
Andoni abadeak kontatzen zigun nola ari zen santua soroan beharrean jo eta ke mezetarako ordua iritsi zitzaionean. Kostata,
|
baina
elizara joatea erabaki zuen, eta bueltan etorri zenean soroa goldatuta aurkitu zuen. Askotan gogoratzen naiz Isidroz, baina ez dut ezagutzen mezetan egon den denboran aingeruek lurra goldatu dioten beste inor; nahiz eta gure inguruko zaharrak urtero joaten ziren mezetara gaurko egunez.
|
|
|
Hori izan da joera elizan, eta erakunde publikoek ere gehienetan ez dute horri aurka egiteko egitasmorik hasi. Informazio faltagatik maiz,
|
baina
elizaren botereari aurka ez egiteko ere bai inoiz.
|
|
|
Hori da behintzat nik topatu dudan azalpen bakarra. Pertsonek sufritu dezakete,
|
baina
eliza salbatu behar da. Eliza ezin da zikindu.
|
|
|
Arantzazu poema (Golgota, Alberna, Arantzazu; Arantzazuko hiru erreketak, hiru gerra zibilak), Bizi Nai, Guruzbideak, etab. Erlijioari inportantziarik ez ematera lerratuak gara, baina mendeetan eta mendeetan komunitateen, lokalak bezainbat nazionalak? identitate zeinu funtsezkoenetakoa izan da (ermitak eta erromeriak, eliza herriaren erdigune, santu eta debozio eta jai nazionalak, etab.). Merezi luke debozio herritarrak aztertzea, ez erlijioagatik,
|
baina
elizetako santuen irudi eta ermitetan espresatu direlako mendeetan gure jendearen beldurrak eta esperantzak. Persiak Greziari eraso dionean, grekoek ez dute sentitu erasoa hizkuntza grekoari egin zaionik, komunitate grekoari baizik.
|
|
|
Hurrena, ateak irekita Minaren zalditeria sartu zen Maylefer maiorraren aginduetara. Errealistek amore eman ez zutenez, Minak herria arpilatzeko baimena eman zuen,
|
baina
elizan sartu gabe eta jendeari minik eman gabe. Neurri horrekin eta jokaera zintzoa erakutsiz, Minak ezabatu nahi zuen hari buruz erregeordeak zabaltzen zuen gaizkile irudia.
|
|
2018
|
|
|
Baina lasai, ikusiko ditugu mutilak neskez jantzitako mozorroekin, toreatzaile eta artaldeak, baita plastikozko zakil ugari ere. Dena den hemen guztiok gara aurrerakoiak, ez fededunak,
|
baina
eliza eta traje zuriak egun horretan badu bere xarma. Orain aurreskua dantzatu ordez atzeskua dantzatu da.
|
|
|
Askatasuna maite dut. Konpromisoa bai, eta konpromiso horretan egin behar duzuna txukun egin,
|
baina
Elizarekin eta beste erakundeekin loturak, ahal den gutxiena.
|
|
|
Bai, sinesten dut,
|
baina
Eliza, erakunde bezala, ez zait gustatzen.
|
|
|
Nik ez nuen sekula horrelakorik pentsatu. Hainbat zirriborro eginak nituen, marrazki mordo bat,
|
baina
eliza izan behar zuen, ez zuen, ez nekien. " Eliza izan behar du".
|
|
|
Beste batzuek diote emazte ezkondua izan zela Andere hori, eta ez zuela inondik ere elizara joan gura. Egun batez senarrak gurdian sarrarazi zuen estutua eta elizaraino eraman zuen bortxaz;
|
baina
elizako atetara heldu eta barrura sartu barik, dena sutan jarri zen, estekak erre zituen eta airean abiatu zen. Geroztik hor dabilela garretan, mendi batetik bestera bueltaka.
|
|
|
Baserri horietan, gipuzkoarrak eta ondorengoak bizi ziren. Beraz, gizon honen kasua ezin zen bakarra izan; euskaldun elebakar asko hilko ziren Astobitzan,
|
baina
elizako agirietan ez da antzeko gertaerarik agertzen. Kasualitate hutsa?
|
|
2019
|
|
|
" Altxamenduan zuzenean parte hartu zuen errateko daturik ez da,
|
baina
Elizak hasieratik txalotu zuen; gurutzadatzat jo zuen", erantsi du historialariak. Garaiko Iruñeko artzapezpiku Marcelino Olaetxearen rola gogoratu du, zehazki:
|
|
|
242 ostia kontsakratu bildu zenituen (mezetako eukaristietan zuk zeuk hartuak) eta" pederastia" hitza idatzi zenuen horiekin. Elizaren sektore bat asko haserretu da zurekin,
|
baina
Elizaren barruan urtetan onartu diren gehiegikeriak frogatuta daude. Errealitatea irudikatzea, errealitatea bera baino gogorragoa egiten zaie batzuei?
|
|
|
Anboto, Alluitz, Axtxiki, Untzillatx... Hortixek ikusten da Arria baserria be, lurrez Berriz
|
baina
eleizaz Garai dana. Sasoi baten, jauregi eta errota izandakoa, etxe eder eta dotorea da.
|
|
2020
|
|
|
Nafarroan ez dute halakorik agindu. Meskitak eta eliza ebanjelistak itxi egingo dituztela esan dute,
|
baina
eliza katolikoak irekita mantentzeko asmotan daude, ofiziorik ez izan arren, banaka otoitz egiteko aukera emateko —gobernuaren dekretuak ez du zehazten, ordea, otoitz egitera joateko etxetik atera ote litekeen— Ezkontzak, bataioak eta halakoak ere atzeratzeko agindu dute. Hiletak jende multzo txikiekin egingo dira, familiartekoekin soilik.
|
|
|
Leon Leon (Hazparne, 1896ko agorrilaren 18a Uztaritze, 1962ko otsailaren 12a) antzerkiak idazteagatik izan zen ezaguna,
|
baina
Elizako testuak ere itzuli zituen. Euskaltzain urgazle izan zen 1950etik landa.
|
|
2021
|
|
|
Tradizio handia du literaturan (Axular, Kardaberaz, Pouvreau, Leizarraga, Iztueta, Haraneder, Agirre Asteasukoa, Lizardi, Orixe, Lardizabal, Antia, Larramendi, Beobide, Labaien, Arana, Mendiburu, Iraizoz, Anabitarte, S. Mitxelena, Mirande, Barrensoro, Arrue, Arrese...), eta aski arrunta da egungo idazleen artean: Eta are gehiago printzeak eta erregeak; Are distiratsuago egin zuen ospakizuna; Are ttikiago zen; Are gutiago gainerako langileak; Are miresgarriagoa dena; Etxe hori beste hura baino handiago (a) da,
|
baina
eliza are handiagoa...
|
|
|
" Gogoratzen dut nire baitara pentsatzea,' bekatu egin baino lehenago hil!', eta bekatu nagusia emakumeekin harremanak izatea zen". Seminariotik irten eta urteetara izan zuen sexua lehenbizikoz pertsona batekin,
|
baina
Elizaren eta apaizen arrastoa fresko zegon oraindik ere. " Gozatzea galarazten zidan, sei hilabetez egon nintzen orgasmorik ezin eduki, apurtu nuen arte".
|
|
|
Animalien eta landareen babeserako elkartean aritu zen, eta Mikeldi margolarien elkartea antolatu zuen ere. Goi mailako euskal kultura garatu nahi ukan zuen, euskara baserriko mundutik harago ailega zedin, eta lortzen ari zen,
|
baina
Elizarekin topatu zen, eta erbestearen bidea hartu behar ukan zuen.
|
|
|
Baina, erlijio katolikotik jaso dituzte konpromiso sozialaren aldeko balioak, eta instituzio horrek eskaini die, aldi berean, hurbil izan duten partaidetzarako organizazio sare bat. Elkarrizketatuek aipaturiko boluntariotza jardueretan engaiamendu maila oso desberdinak ikusi ditugu,
|
baina
Elizako erakundeetan jatorria duen iniziazio ibilbide eredu berbera agertu da jasotako hainbat adierazpenetan.
|
|
|
Momentuz ez nuen pentsatu
|
baina
elizako hormaren beste aldean, hurbil hurbila, hilerrian zegoen Luis Marianoren hilobia. Barneko zeremoniarekin ez zen zer ikusirik, seguru, halere uste dut gustatu litzaiokeela Mexikoko kantuari!
|