|
2003
|
|
|
|
Ateratzearekin
, gizonandanañobatoihukaespainolez: Queremosla UniversidadVasca! Polizagordekogizonekberehalabahitzendituzte biga. Bilbaokoabokatetakazeta egile bat, etaeskuakestekaturikberekineremaitenurrun.
|
|
2006
|
|
|
Horrabestemiraria! Azkuek jasotako kantaerak 1966anMikelLaboak hauspetik
|
atera
zituen arte, ez da inon nabari beste kontrapunturik, ez Oiartzunen ez Goizuetan, ez bestetan, eta hain juxtu ondore hartantxe,
|
|
2007
|
|
|
Basea bi aldagaiz baino ez dugu osatuko, nahasia izan barik, argia izan dadila bilatzen dugulako, adierazgarritasuna galdu barik. Baina islatu nahi dugun informazia horixe da, nortzuk izan diren lagunkideak eta zein elkartetan; azalpenak eta ondorioak gero
|
aterako
ditugu, baseak bilduriko datuetan oinarrituta, gainontzeko informaziobideek eskainitako argibideekin osaturik.
|
|
|
Aldizkarietako ohiko lankideak bereizi ditugu lan honetan, honako irizpide honi jarraituz: aldizkari bakoitzean gehien idatzi zuenaren artikulu kopuruaren %60a
|
atera
dugu, eta kopuru hori edo gehiago idatzi zutenak aldizkari hartako ohiko lankidetzat hartu ditugu. Horrela Gure> Herrian 45 artikulu (76ko %60a) edo gehiago idatzi zutenak ohiko lankidetzat hartu ditugu, Eskualdunan 274 (458ko %60a) edo gehiago, Bulletin> du> Musée> Basquen 10 (17ko %60a) edo gehiago, Société> des> Sciencies, > Lettres> et> Arts> de> Bayonnen 35 (61ko% 60a) edo gehiago, Euskeran 24 (41eko %60a) edo gehiago eta Aintzinan 30 (50ko %60a).
|
|
|
1918an Bizkaia, Gipuzkoa, Araba eta Nafarroako diputazioek, eta Baiona, Iruñe eta Gasteizko Apezpikuak deiturik, hau da, Eliz agintariak, Eusko Ikaskuntzaren biltzarra antolatu zuten Oñatin, euskal kultura langai harturik. Bilera hartan
|
ateratako
ondorioei iraunkortasuna eman nahian, erakunde berri bat sortzea erabaki zuten, hau da, Eusko Ikaskuntza. Julián Elorza elkarte berriaren lehendakari izendatu zuten, Julio Urkijo lehendakariorde eta Angel Apraiz Bartzelonako unibertsitateko katedraduna idazkari269.
|
|
|
Semenario handiko istudiantetarik mozkin hoberik
|
athera
dugu... osoki zuzen izaiteko, erran behar dugu haatik zonbat sustatu, lehiarazi, lagundu eta eskutik dituen atsiki P. La, tte, beren kide jakitatez nola adinez eta guziz eskuararen amodioz gehienak... Horiek hola, gauden ephe labur P. La, tte apezgei geroztik apeztuaren itzulkuntzari beha.
|
|
|
Horiek hola, gauden ephe labur P. La, tte apezgei geroztik apeztuaren itzulkuntzari beha. Zor dakogu, ez bakarrik hoberena
|
athera
delakoa, bainan oraino berekin dakarzan erakaspenentzat... La, tte jaunaren hizkuntzan aurkitu ditugu hitz batzu, eskualdunek nekez onhartu ondoan, laster erortzera utzi zituztenak...
|
|
|
historia zela, gramatika zela, etab; tartean Legassek frantsesezko artikuluren bat sartzen zuen. Horrela, Chabier Gasteiz-ek (Piarres Xarrittonen izengoitia) Eskualdunak> liburutxoa idatzi zuen; Axularren mendeurrena ospatzeko, Axular> 1643 1943>
|
atera
zuten Xabier Diharce, Gabriel Lertxundi, Jean Elissalde, George Lacombe, Pierre La, tte, Jean Saint Pierre eta Leon Léonek; garaiko intelektual ospetsuenetarikoak, beraz. Almanaka> eta egutegia ere argitaratu zituzten 1943an.
|
|
2008
|
|
|
Agertu badira, kasu bakoitza zein maiz tasunaz; eta agertu ez badira, zein kasu agertu diren, zein maiztasunez eta zein kon binaziotan (binaka, hirunaka?). Horiek oso garrantzitsuak izango dira azterketa honetatik
|
aterako
ditugun ondorioetarako.
|
|
|
abestu, adierazi, afaldu, agertu, ahaztu, aldatu, amaitu, argitu, asmatu,
|
atera
, aurkeztu,
|
|
|
iruditzen zaigu aditz banakoak corpusean onar ditzakeen egiturak definitzen diren aldetik. Ondoren, esan dugun bezala,
|
atera
zaizkigun balio desberdin horietan, kasu bakoitzak zein izaera semantiko duen aztertuko dugu, eta horren arabera, balio semantiko berak edo antzekoak dituzten aditzekin multzo koherenteak osatzen saia tuko gara. Honen bidez, uste dugu, sintaxia eta semantikaren artean dagoen harreman horren berri ematen dugula neurri handi batean.
|
|
|
Ondoren, hutsune hauei irtenbide emateko, azken joera linguistikoek proposatzen duten bidea, sintaxia eta semantikaren arteko elkarreragina, alegia, izango dugu hiz pide, bereziki B. Levin en English> verb> classes> and> alternations> (1993) lanaren plan teamenduari erreparatuko diogularik. Lan horretan ikusi dugunetik
|
ateratako
ondo rioetan oinarrituta, gure lan prozeduraren berri emango dugu hurrengo atalean, horre tarako hartu ditugun baliabide sintaktikoak, aurrerabakiak, eraikitako datu basea, eta hautatutako aditz zerrenda aurkeztuko ditugularik. Eginkizun horretan baliatuko ditugun baliabide automatikoen garrantzia ere azpimarratuko dugu.
|
|
|
Hona hemen: herritarrentzako idazki asko aurreko dokumentu batzuetan oinarritzen dira (dekretuak, legeak, txosten teknikoak...), eta dokumentu horiek, salbuespenik gabe, erdaraz eta barruko teknolektoan idazten direnez, kaleratu beharreko testuak erabat kutsaturik
|
ateratzen
dira. Horregatik gertatzen zaigu hain zail, esate baterako, Errenta Aitorpena edo beste hainbat agiri gure kontu betetzea; hain zuzen ere, mila dekretu, lege eta arauetan dituztelako erroak.
|
|
|
Hizkuntza menperatzailea laster konturatzen da berrikuntzaz eta ez dio inolako lotsarik ematen txikiak jorratutako bide berritik abiatzeak. Norgehiagoka horretan argi dabilena garaile
|
aterako
da.
|
|
|
Halaber hizkeraren eta idazkeraren funtzioei buruz ere. Halaz ere, eta orain arteko horiek zalantzan ipini gabe, beharrezkoa zaiguke alde horien zenbait alderdi gehiago sakontzea eta ondorioak
|
ateratzea
. Horretan lagundu nahi lukete ondorengo lerroek.
|
|
|
(/) baakit askotan/ galderekin hastia zuzenean ez dela izaten erraza orduan ba/ nik eh aurrena// baaa 10 minutuz eo gutxia goz ba gauza txiki bat// esango dizuet gauza txiki bat kontatuko dizuet// eta// gauza txiki hori kontatuta geo ba ikusiko deu
|
aterako
det halako ondoriyo bat halako moraleja txiki bat aterako det/ eta handikan aurrea ba pixka bat zuei utziko dizuet hitza ezta? /// esango nuke
|
|
|
(/) baakit askotan/ galderekin hastia zuzenean ez dela izaten erraza orduan ba/ nik eh aurrena// baaa 10 minutuz eo gutxia goz ba gauza txiki bat// esango dizuet gauza txiki bat kontatuko dizuet// eta// gauza txiki hori kontatuta geo ba ikusiko deu aterako det halako ondoriyo bat halako moraleja txiki bat
|
aterako
det/ eta handikan aurrea ba pixka bat zuei utziko dizuet hitza ezta? /// esango nuke
|
|
|
(/) badakit askotan galderekin hastea zuzenean ez dela izaten erraza; orduan, aurrena, gauza txiki bat esango dizuet, 10 minutuz edo gutxiagoz, eta ondoren halako ondorio edo moraleja bat
|
aterako
det. Gero zuei utziko dizuet hitza. Nere iritziz mundu honetan dena sekretua da, garrantzia duen/ dena da sekretua; halatan jakin egin behar dugu sekretu horiek asmatzen eta geurega natzen.
|
|
|
(2) gauza txiki hori kontatuta gero ba ikusiko degu <
|
aterako
det halako ondoriyo bat I halako moraleja txiki bat aterako det> (B.A.)
|
|
|
(2) gauza txiki hori kontatuta gero ba ikusiko degu < aterako det halako ondoriyo bat I halako moraleja txiki bat
|
aterako
det> (B.A.)
|
|
|
Krahe indoeuropeista izanik indoeuropartzat jo zituen berak Europako ipar eta mendebalean baturiko ibai izen asko, baina ibai izen horiek gehien erakusten duten bokala, eta hitz hasieran batez ere? / a/ denez gero (indoeuropera zaharrean oso urria zena) eta zatiketa morfologikoaren bitartez erroa gehi CV itxurako atziz kiak
|
atera
beharrean VC atzizki prebokalikoak atera daitekeenez gero, batez ere ize naren azken a> > determinatzailetzat jotzen bada, Vennemann ek uste du antzinako hidronimia hizkuntza aglutinante eta soilik atzizkiz baliatzen denaren gainean eraiki ta dagoela.
|
|
|
Krahe indoeuropeista izanik indoeuropartzat jo zituen berak Europako ipar eta mendebalean baturiko ibai izen asko, baina ibai izen horiek gehien erakusten duten bokala, eta hitz hasieran batez ere? / a/ denez gero (indoeuropera zaharrean oso urria zena) eta zatiketa morfologikoaren bitartez erroa gehi CV itxurako atziz kiak atera beharrean VC atzizki prebokalikoak
|
atera
daitekeenez gero, batez ere ize naren azken a> > determinatzailetzat jotzen bada, Vennemann ek uste du antzinako hidronimia hizkuntza aglutinante eta soilik atzizkiz baliatzen denaren gainean eraiki ta dagoela.
|
|
|
Hau da, Medamana> bezalako ibai izen batean ez ditu* ma > eta* na > atzizkiak, indoeuroperazko* mo eta* no > ren ondorengoak izan daitezkeenak,
|
ateratzen
, bai zik eta* med am-an a.
|
|
|
Argumento horiek formalak izanik ere nahiko ahulak dira, J. Lakarrak in> xten > > erakutsi duen bezala (1996): euskaraz/ a/ bokalaren ugaritasuna ez da Vennemann ek aldarrikatzen duen adinakoa, batez ere/ e/ bokalari
|
ateratzen
dion aldea ikusten denean, eta ez ditu aitzin euskararen fonema sistema eta formen distribuzioa batere kontuan hartzen, aitzin euskarak/ p/,/ m/,/ w/, labiobelareak e.a. edo sC, sCR itxu rako hasierak inoiz euki izan balitu bezala. Azkenik, euskal artikuluari ematen dion horrenbesteko antzinatasuna ez du azaltzen, euskalari guztien iritzitan euskal artiku luak (ez a (k) soilik, baita au> > eta ok> ere) euskal deklinabide mugatua sortzearekin batera lehenagoko erakusleetatik datozela ederki jakin arren.
|
|
|
Akitania bera antzu agertu baldin bazaigu azken urteotan lekuko berrien ikus puntutik, fortunaren kolpe itzal bati esker akitaniar izen mordo bat ezagutzera eman da Alemaniako Espiratik gertu Rin ibaiondoaren garbiteka lanetan aurkikuntza arke ologiko baten ondorioz. Zilarrezko bitxi batzurekin batera garbitzaileontziak 129 zila rrezko xafla finak
|
atera
zituen ibaiondotik, horietatik hogeitamar inguruk latinezko testuak idatzirik zituztelarik. Testu guztiak erromatarren Marte jainkoari eskainitako ex> dira eta alde horretatik Inperioan zehar hainbat tokitan agertutako izkri zioen pareko.
|
|
|
Hemendik
|
ateratzen
den ondorioa garbia da, eta halako lanetan zuhur jokatu nahi badugu ahaztu ezinekoa: antzin aroko lekukotasuna euskararen etorkia eta his
|
|
|
Ez uste hobeki
|
atera
nintzela. Lotan nituen aurre iritziak neuzkan.
|
|
|
hutsez egiteko ohitura txarra sartu zaigu, horregatik, Barandiaran eta Azkueren ondo tik euskaraz jarraitzen dut, edukiaren aldetikako jakintzen biltzen Herri> Sendakuntzazkoa> eman nuen, Ehizarena> izango da filologo frustratuen baimenik gabe. Filologoek eta mekanografoek, beren gipuzkoar mundutik
|
ateratzen
jakin behar lukete. Ez da bakarrik zuberera gaizki tratatua dena, Patxi Ondarrak badaki bere kostuz nola 11.orrialdeko zuzenketak egin behar izan zituela, asko Aita Iraizozek, Nafarroako lapurtarrean idatzia automatikoki, norbaitek gipuzkoartu zizkiolako.
|
|
|
Azkuek ez zituen Sabino Aranaren terminatxoak erabili nahi izan: euskararen muinetik
|
atera
nahi zituen hitz berriak. Noski denbora asko galdu dugu garbizaleke ria eta mordoilokeriaren gatazkan.
|
|
|
Nafarroarekiko ikerketa egingo balitz, seguru asko, Erdi Arotik hasita xehetasun interesgarriak
|
aterako
liratekeela. Rol de pueblos vascongados y rol de pueblos romanzados, deitzen diren Iruñeko elizbarrutiko sailkapenetan.
|
|
|
Nire ustez, baina, etenik bako eta ekidin edo saihestu ezin den lehian dihardute. Lehia horretan euskara galtzen ez
|
ateratzea
da helburua.
|
|
|
Horretaz, euskararen historiara
|
ateratzen
den garaia alde batera utzita (gaur goi zean Gorrotxategik hitz egin du horretaz zorrotz eta zeharo), goazen hizkuntza harre manen hasierari buruz hitz egitea.
|
|
|
Mitxelenak berak ere, Larramendiren jokabideari puntua
|
atera
, euskara bera gidaritzat hartuta:
|
|
|
Adinaren arabera talde naturalak bilatzea da hoberena, bere partaideek erabiltzen dituzten hizkuntza ezaugarrien arabera. Edozein kasutan, adin konpartimentazio sendoena a posteriori
|
aterako
den zerbait da, nire tesia bukatzen denean; orain hurbiltze prozesu bat egin ahal dut, a priori, hipotesi bezala, eta dudan zaldibiar ezagueran oinarriturik zein adin talde dauden esatera ausartu naiz.
|
|
|
Azkueren hiztegia osatu eta eguneratzeko Mitxelenak urte luzetan egindako lana, zapata kaxetan jasoriko fitxa bilduma, bere horretan baliatu beharrean, testuak osorik eskanea zitezkeen. Testu horietako hitzak eta zegozkien testuinguruak
|
atera
. Programa egokien bidez, lerro bateko testuingurua baino luzeagoak ere lortu; pazientzia pitin batekin (behar bada pitin batekin baino gehiagorekin) lematizazioa egin...
|
|
|
–Anitzetan gertatzen da jendeak euskara batua deitzen diola berez euskara batua ez denari. Batek baino gehiagok, testu bat euskara batuan jar dezan eskatzen badiogu, segur naiz, guti goiti beheiti?,, gibelean?,, jalgi?,, abian jarri?,, etortzen balitz?,, jin?,, berba?... bezalakoak aurkituko balitu eta den denak ulertuko balitu ere, aldamenean jarriko lituzkela, gutxi gora behera?,, atzean?,?
|
atera
–edo, irten?...
|
|
|
Eta berriro lanari heldua zioten, gerra amaitu ondoren. Eta lan horretan hartutako erabakiak aztertzean, hauxe da Zalbidek
|
ateratzen
duen ondorioa:
|
|
|
Jakingarriak dira oso, nire ustez, Altubek (1920a, 1920b, 1933a, 1933b, 1936) gerraurrean eta batez ere Villasantek (1956, 1959, 1963, 1968) gerraostean esan eta idatzitakoak hitz berrien eta maileguen auzian. Bi euskaltzainen ideia nagusiak bilduaz, ondorio hauek
|
atera
ditzakegu (aipatu baino ez ditut egingo beste nonbait luze samar mintzatu bainintzen honetaz):
|
|
|
Aimery Picaud-ek bere lehen hitz zerrenda
|
atera
zuenetik, euskal hiztegigintzak ikaragarri egin du aurrera. Koldo Mitxelenak eta Ibon Sarasolak egindako hiztegigintza elebakarrari esker, askoz errazagoa da orain eta zehatzago gertatzen da, gainera hiztegigintza elebidun fidagarria egitea, duela esaterako 30 urte edo baino.
|
|
|
Zenbait kasutan, horrelako sistema behar beharrezkoa da, adjektiboetan eta oso hitz polisemikoetan batik bat. Konpara dezagun, adibidez,?
|
atera
–hitza, nire hiztegitik hartutakoa, Elhuyarren hiztegitik hartutakoa, eta 3000> egi tik hartutakoa.
|
|
|
Jakina, hizkuntz bikoteak bestelakoak dira, baina garbi ikusten da hiztegion barne egitura bestelakoa dira. Nire hiztegian,?
|
atera
–hitza zenbait ataletan dago antolatuta:
|
|
|
On handia egingo lioke euskal kulturari latin euskara edota greko klasiko euskara hiztegiak sor tzeak; bai eta txinera euskara eta arabiera euskara hiztegiak egiteak ere. Komeni da, baita ere, frantses euskara eta errusiera euskara hiztegi handi bana
|
ateratzea
. Jakina,
|
|
|
Euskaltzaindiaren webguneko bazter batetik
|
ateratako
interfaze puska bat:
|
|
|
Besteak beste, jakin egin behar baita. Hasteko, jakin, eta gero, norberak dakiena besteekin batera plazara
|
atera
, eta aldeko eta kontrako iritziak agertu. Eta denon artean zerbait egitea, ahalik eta erarik egokienean egitea, posible ote den aztertu behar da.
|
|
|
Literatur hizkuntza batuaren arloak, ordea, gainerako eremu formal guztiak dira, eta, izenak berak adierazten duenez, oso bereziki zeregin idatziak: ...ekoak dire nik, gure hizkuntz koktela oraindik behar bezain irabiaturik ez dagoelako, baina beti ere eredu batu literarioa errespetatuz (amama/ amona/ amandre/ amatxi, > apur/ pixka/ poxi/ amiñi, > ahalke/ lotsa, > artez/ zuzen, > aurkitu/ topatu/ idoro/ ediren/ kausitu, > debekatu/ galarazi, > gurdi/ orga> hitz/ berba/ ele/ mintzo, > irten/
|
atera
/ jalgi/ ilki, > jausi/ erori, > jolasean/ olgetan, > nahi/ gura, > neba arreba/ haurride, > ondo/ ongi/ ontsa, > txakur/ or, > txerri/ urde...) > tradiziorik gabeko txokokeria, laburpen, arrunkeria edo aldaera dialektal hutsei sarrerarik eman gabe: arkitu, > arpel, > arrai, > artzai, > erten, > galazo/ galazi, > ipui, > iten> > mahain, > Eta ez nituzke aipatzeke utzi nahi herri hizkeren aitzakiaz aspaldion bazterretan agertzen hasi zaizkigun merenderue, > > karroak, > edo biberoak> bezalako erdarakada gordin horiek.
|
|
|
Adibide argi bat ipintze ko, antzinan Bizkaiko ikuspegi hertsitik, bizkaieraren batasuna egiteko orduan, ikasi> forma aukeratu bazen, jaurerri honetan erabiltzen ziren beste aldaerak baztertuz (ikesi, >), berauek, linguistika aldetik, hautatua bezain onak izan arren, oraingo honetan Euskal Herri osorako nazio hizkuntza planteamenduan, gauza bera egiteko ordua heldu da erro bereko beste aldaera guztiekin ere. Eredu batuan aulki, >
|
atera
, > koitza, > r, > r, > gezur, > raso, > e, > roitu> edo soro> hobetsirik gelditu diren unetik, euskalki ezberdinetan ahoz esaten diren alki, > atara, > bakotxa, > bedar, > barri, > bezela, > elexa/ eleiza, > edur, > > eskeini/ eski ni, guzur, > burraso, > roi...
|
|
|
Beraz, geure buruari galdera hau egin behar genioke: ea euskara bat> nahi dugun, ala euskal hizkuntza batzuk.> Eta bigarren kasu honetan, jaki na, ea gure egoerak, demografiak eta baliabideek aukera hori aurrera
|
ateratzeko
era rik ematen ote diguten ere, behin anizbide horretatik hasiz gero, zatiketaren zatiketaz tokian tokiko modelo ezberdinen bila noraino hel gintezkeen asmatzea zaila ez den arren.
|
|
|
Nahi hutsa, ordea, ez da nahikoa izaten asmoak aurrera
|
ateratzeko
. Askok sen tituriko beharrizana, horretarako giro egokia eta gutxienezko egoera administratibo faboragarria, hau da, osagai objektiboak, maiz eraginkorragoak izaten dira proiektuen arrakastarako, eta elementu horiek gure artean 60.ko hamarkadaren bukaeran hasi ziren mamitzen, alfabetatze euskalduntze kanpainen eta ikastolen ugaltzearekin bate ra.
|
|
|
Kasurik nabarmenenetako bat, Xabier Amuriza idazle eta bertsolaria dugu,. Oker handirik gabe esan daiteke bera izan dugula Euskal Herriaren historian bertsolaritza hizkuntza landu eta idatziarekin uztartzen gehien saiatu dena, hura arlo horretako ez gutxiren herritarkeri kutsutik
|
atera
eta bertsogin tza mailaz jasoz. Bizkaitik egindako bere ahaleginak Gipuzkoa aldean ez zuela oihar tzun handirik ikusita, nonbait, aspaldion, ordea, berriz ere lehenagoko molde dialek taletara pasatu da, hots, kasu egiten ez ziotenen bide berberera.
|
|
|
Orain arte herrietan egin diren ikerlanak bildu eta ondorioak
|
ateratzeko
.
|
|
|
Aldiz, bigarrenek, eta lehenek ere bai, jakina, hiztegi orokorragoak behar izan dituzte. Den denek, ezbairik gabe, atseginez hartu izan dituzte argitaletxeek
|
ateratako
hiztegiak.
|
|
|
tasunaren irizpideak hemen garbi bereiziko lituzke batzuk eta bestea. Hortaz, elkarteetatik
|
atera
eta eratorbidean aztert
|
|
|
Horrenbestez, txosten honek lexikoaren azterketara hurbilketa xume bat izan nahi luke ondorio dialektalak, edo geolektalak, ahal den heinean,
|
ateratzeko
asmoz, edo hizkeren bereizketa lanean hitzak lagungarri gerta daitezkeen ikusi ahal izateko.
|
|
|
Baina oraingoan, proposa menak Euskaltzaindira bidali ziren. Euskaltzaindiak" batzorde suntsikor" bat eratu zuen horretarako, eta batzorde horretan egindako zuzenketekin
|
atera
zen behin betiko zerrenda.
|
|
|
Hor egon ziren Jaurlaritza barneko hainbat ordezkari (IVAP, Aldizkari ofizialekoa, Hizkuntza Politika), hiru Foru Aldundietakoak, Nafarroako Gobernukoa, UZEIkoa. Batzordearen proposamenei Euskaltzaindiak egindako oharrak kontuan hartuta zerrenda bat
|
atera
zen, nahiz eta ez zen inprimategiko argitalpen formala izan.
|
|
|
Horiek oro bazirela erran ondoan, nola ez sala ere, emeki emeki direla, eta beldurka bezala, plazarat
|
atera
herri huntako apezgai ixtudiantak. Sotana haren gatik lehenik.
|
|
|
Donibane Garazin hala nola: hango Bergerot eta Antoniori ginen aiher, hek Frantziako xapeldun
|
atera
berriak. Bainan Kanboarrak zitzauzkun lehenik atera:
|
|
|
hango Bergerot eta Antoniori ginen aiher, hek Frantziako xapeldun atera berriak. Bainan Kanboarrak zitzauzkun lehenik
|
atera
: Camadro, Jaureguy eta Boudon.
|
|
|
Bainan geroko partida Akizen, eta gure partidak Goizeko Izarra taldekoak, Bergerot eta Aphessetche garaztarra. Hor sortu zen kalapita, pilota baten gaine tik, eta denak kexu, nehork ez amor eman nahi, ni garaztarra garaztarren etsai
|
aterarik
eni oldartuak heiek. Ez dakit zer gertatu zen orduan, heiek kanporat izanik, 20 zirela.
|
|
|
Ez dakit zer gertatu zen orduan, heiek kanporat izanik, 20 zirela. Nik orduan, kintzea utzi heieri eta berriz itzuli ziren plazarat,
|
atera
ondoan bainan guk, entzunez gaitziturik, berdindu gintuen eta partida ereman furia gorrian! Finalerdia ginuen hori.
|
|
|
Oroitzapen hoberik ere badauka Leon apezak, beharrik, lehenik zer aita ona izan zuen Itsasun Diesse kalonjea, bere erretor xaharra, beti bere bikario pilotariaren alde
|
atera
zaiona pilotarat uzteko. Eta ere beste bi oroitzapen eder hauk, pilota, hots, elizaren edo parropiaren zerbitzari erakusten dutenak:
|
|
|
Bere lagun Etchegaray berarekin jo zituzten Dubois Thicoipe amikuztarrak trinketean, 50 Eta, beti trinketean, heme retzi bote sartu Caracotche apezak Erramouspe gaztearekin Mugordoy eta Etchegaray lagun ohia joz 50 Inchauspe Carricart famatuak ere orduantxe jin eta gure bi xapeldunek heien kontra galdu 18, trinketean: orduan ziren haundienen mailera
|
atera
garaztar horiek.
|
|
|
Domintxaineko seme, Beskoitzetik eta Amikuzerainokoan betea du bere saila, beso bizi eta iraunkor batekin, beharrez marrarat xixtatzen zakiena. Ez da ustegabetarik
|
atera
hola ko pilotaria, araberako herri eta plaza trinketetan. Zerrenda luzeetan lerro katzea merezi dute segurki A. Etchegorry, J.B. Etcheverry, P. Mogaburu, J.P. Peyroutet, B. Miremont, Amestoy eta guziek Amikuze Oztibarre aldetik, hoik denak ere apez eta pilotari izanak.
|
|
|
Ikusten den bezala, adjektiboak eta adberbioak dira, kara> atzizkia eza rritakoan
|
ateratzen
direnak, oinarrian zegoenaren arabera. Erranahia, nik uste, garbi gelditu da itzulpen azalpenetan.
|
|
|
Zalantzarik gabe, Lorenzo del Prestamero() dugu argibide emailea; letra harena da (nahiz bigarren pertsona bat tartean datekeen). Urizaharreko semea, apaiza, Euskal Herriaren Adiskideen Elkarteko kidea eta idazkariordea eta Espainiako Historia Akademiako urgazlea, Prestamerok lan handia egin zuen eta, besteak beste, Akademiak 1802an
|
atera
zuen Diccionario> Geográfico Histórico> izenekoan. Pentsatu behar dugu Humboldtek eskatu ziola informazio hau.
|
|
|
Okher hobe, itsu baiño. Ordenatu zuen ezen halaz, eta legearen arauaz, halako hutsik egiten zuenari bi begiak irazi eta
|
athera
behar zeitzanaz geroztik, athera ziazotela aitari berari bere begietarik bata, eta semeari beretarik bertzea. Eta halatan bien artean kaltea iasanik, legea begira zedilla.
|
|
|
Okher hobe, itsu baiño. Ordenatu zuen ezen halaz, eta legearen arauaz, halako hutsik egiten zuenari bi begiak irazi eta athera behar zeitzanaz geroztik,
|
athera
ziazotela aitari berari bere begietarik bata, eta semeari beretarik bertzea. Eta halatan bien artean kaltea iasanik, legea begira zedilla.
|
|
|
Hori erran nion. Eta berari berehala
|
atera
zitzaion esaldia: –¡ Ya puedes
|
|
|
Horra, bada, nola gelditu den euskararen aztarna hori hango mintzoan arras sustraitua, hango zainetan sartua, erdaran eta euskaran. Nirekin solasean ari zen hark ez daki euskaraz (hau ere, artista haren kasuan bezala, aski harrigarria da, Baztangoa izatea eta euskaraz ez jakitea, baina tira!), kontua da hark ez zekiela euskaraz, baina elkarrizketan bat batean
|
atera
zitzaiola. Ya puedes decir, si!?. Holako kontuak, aski interesgarriak, aztertu gabe daude.
|
|
|
–Idatzi egin behar nuela eta idatzi egin behar nuela. Eta horrela
|
atera
zen Hiru> gizon> bakarka? 12.
|
|
|
Adio, bere, post mortem? lehen liburua, guztiz antolatuta utzi omen zuen berak bakarrik (antza), guztiz modu txukun, zehatz eta zuzenean, eta b) Oztopo horretatik
|
ateratzea
, Hiru> > bakarka> kasuan (Bitoriano Gandiagaren libururik konplexu eta adore handikoena, seguru asko), hautaketa, berrantolaketa eta izenburuak ipintzeko lanetan, Bitoriano Gandiagak jarrera pasibo hartu izanak ez dut uste euskarri nahiko duenik.
|
|
|
Ez beza inork ahantzi nire aitorpen hau, hala da-eta. Eta inoiz inor hasiko balitz Gandiagaren poema arakatzen, ez beza ondoriotzat
|
atera
Pello Zabaletak hau edo beste egin zuela. Hara printzipioa emana!
|
|
|
–Casa denominada Ariñorena?; Bonberuena (Arriola jauregia deitua, San Balendin Berrio Otxoaren sortetxea), Robledona, Muñoana, Berrixona, Katxarrona (jatetxe bat), Biskondiena, Sagastizabalena, Etxagibelena, (ikastola zaharra), Amerikanuena, Markoidena, Iztegiena (bilduta Isteiña), Kamiñeruena, Kalbona, Martinatxuena, Erreketena edo Seroriena, Modetena, Olasoena, Gerrikabeitiena, Belarruena, Robusena, Lupìolena, Ugaldena, Kasajarena edo Markesena (Marqués de Casajara ren jauregia, Bernardiñona (izen ho rrekin guk geuk ere ezagutu dugu udaletxearen ondoko taberna), Petratxikiña, Xoxuena. Dena dela ahozko bilketatik egileek emaitza askoz ugariago
|
atera
zezaketen, zeren eta guk ere, eskualde berekoak izanda ezagutu ditugu, ena> atzizkidun gehiago, bi jatetxe oso famatuak garai batean, Arrrasaterako irteeran Tetuanena eta Tanjerrena.
|
|
|
Legutio da Euskaltzaindiak, 1979ko bere Euskal> Herriko> Udal> Izendegiari jarraiki, Arabako iparraldean eta, Arratia, Durangaldea eta Debagoiena eskualdeeen bidegurutzean dagoen uri edo hiribildua. Oraintsu
|
atera
berri da udalerri honetako hizkeraren ikerketa ederra baina, zoritxarrez, oraindik ez da egin toponimia ikerketarik. Herri honek badu bigarren euskal
|
|
|
1860), baina bada domina lukeen historia luzeagorik ere: J. B. Etxeberri Uztaritzeko omonier ibartarrak 49 urtez
|
atera
zuen, berak bakarrik, Escualdun>(). 1854ko goseteak eragin zion atzera, behin; bestelakoan, gogor eutsi zion lanari.
|
|
|
1914raino iraun zuen bederen. Lafitte-k
|
ateratako
Gure> Almanaka ren gura soetako bat Etxeberri-ren hartan ikusi zuen Lafitte berak (Lafitte 1949, 1970).
|
|
|
Gure> aldizkariak, Gerrate Handiaren ostean, Gure> Almanaka>
|
atera
zuen (1924), baina 1925etik aitzina Eskualduna ren almanakarekin bat egin zen. Eta ekimen bateratu hori da gerrateraino() luzatu zena, eta haren ondoren (1946) Piarres Lafitte-k eta beronen lantaldeak 1984raino ekarri zutena.
|
|
|
1914koaren arabera, Egutegi> Euzkotarra k badu bereziki azpimarra daitekeenik: Bizkaian
|
ateratakoa
izanda ere (baina aurreko Bizkattarra, Euzkotarra> bihurtuz), euskalki denei leku eman nahi die tako honek, eta tes tuak nonahitik jasotzen ditu, baita Iparraldetik ere, kasu bakoitzean zein euskalkitakoa den propio aditzera emanez.
|
|
|
Bizialdi luzeena izandako López Mendizabal-en egutegi tako honen ondoan, liburu almanaken kasua ere aintzakotzat hartu behar da. Hegoaldean, aipatu dugu, izan zuen oihartzunagatik Donostia-ko Argia ren> da ezagunena, 1922tik aurrera
|
atera
zena10.
|
|
|
Elkarte horrek 1958tik aitzina argitara eman badu ere, lehenagotik zeto rren egutegi hau: Narbaitz kalonjeak
|
ateratzen
zuen, Emakumezkoen Ekintza Katolikoko argitalpen bezala.
|
|
|
5.000 aleko argitaraldia). Horretarako, beharrezko langaiak egun berrituz, beste zenbait langai erdaraz Etxe berak
|
atera
ohi duen aurreko urtekotik hartua du. Eta ohar bat:
|
|
|
inoiz esan izan da gerra-aurrean ere bazuela Mensajero k euskarazko honelako egutegi takorik, baina, azken finean, ezin izan dut hor ren albiste garbirik bildu. Dena den, argi gera bedi Jesusen> Bihotzaren> Egutegia> hau ez dela Euskerazaleak Alkarteak Mensajero ren lankidetza teknikoarekin
|
atera
ohi zuenaren segida, egutegi guztiz berria baizik.
|
|
|
22 Zarauzko Itxaropenan S. Unzurruntzagak esaten didanez, dotrinaren bat
|
atera
zuten haiek ere, baina argitalpenari gerra-aurreko urtea emanez, bestela aurkitzen zituzten era gozpenak saihesteko.
|
|
|
Prentsa erlijioso eliztar hau noraino landu zen jakiteko argigarriak dira ondoko datu hauek: Arantzazuko moldiztegitik
|
ateratzen
ziren aldizkaritan, ia 80.000 ale zabaldu ziren hilero 1963an. Horietako bat elebiduna zen (Aránzazu:
|
|
|
Badago trantze txar bat ere historia honetan: takoarena lan astunegia zela eta, fraideek planto egin nahi izan zuten, eta 1978 imentu berria
|
atera
berorren ordez, egun orriz ez, baizik asteroko orriz osatua. Ohiko irakurleek muzin egin zioten molde berriari, eta eskarmentuaren ondoren bi urteren buruan lehengora itzuli behar izan zuten Arantzazuko fraideek...
|
|
|
6 Gizartearen sekularizazioa eta latinaren prestigioaren gainbehera bateratsu ibili dira gurean. Latinaren hegemonia XVI. mendean jarri baldin bazen aurreneko aldiz zalantzan, ez dezagun ahaztu hura indartuta
|
atera
zela Trentoko Kontziliotik (1562ko irailaren 5eko Dekretuan) eta Dekretu horrek indarrean iraun duela gurean 1965ko martxoaren 7a arte (Vaticanoko II. Kontzilioaren ondoren).
|
|
|
b. Ez bakarrikan marka orretan jokatutzeko prestatu, zeñek geiago altxatu ere nai nuke berriz probatu; lenagoko pisuan bertan ogei> ta> bi> ontza>, libre kanterak
|
ateratzeko
, gero nai deguna artu (Bilduma, Zab? 41)
|
|
|
Hemen morfologia arrazoiak izan daitezke (BEZAIN ezin banatuzkoa da), baita sintaxiz koak ere: BEZAIN en atzean HAIN osagaia dago, genitiboa jatorriz, eta horrenbestez, ezin da adjektiboaren ezkerreko kokagunetik
|
atera
.
|
|
|
Atal hau bukatzeko, badut bere eginkizunetan lekukotu beharra eta hau da: hamarkadan, hots, Arantzazu eta Bergarako Biltzar bien tartean, euskara batuaren Hegoaldeko euskaltzainek beraien proposamenak aurrera
|
atera
ahal izateko, Iparraldekoen botoak behar zituzten. Horretarako Zuzendaritzan Jean izateak asko ahal bideratzen zuen eta hala atera ziren gehiengo osoz arau eta gomendio interesgarri ugari.
|
|
|
hamarkadan, hots, Arantzazu eta Bergarako Biltzar bien tartean, euskara batuaren Hegoaldeko euskaltzainek beraien proposamenak aurrera atera ahal izateko, Iparraldekoen botoak behar zituzten. Horretarako Zuzendaritzan Jean izateak asko ahal bideratzen zuen eta hala
|
atera
ziren gehiengo osoz arau eta gomendio interesgarri ugari.
|
|
|
Marckek atzean utzitakoa eta egindako aukera existentziala asumitzen lagunduko dio Carlosi, besteak beste iraultza politikoa« beti arra» dela azalduz eta Carlosek onartuko du bera ere zentsuratzaile izan zela hainbat urtetan, ezinbestean: « herriak eta neronek, zoritxarrez neronek ere bai, ezarri lege estuaren hesietatik kanpo
|
ateratzen
zen oro izendatzen genuen keria» (Ibid. :
|
|
|
« Kamera hartuta zubira txuribeltzezko karrete bat botatzera abiatu naiz[?] Hiri honek argazkilari sena, margolari sena, zerbait egiteko sena pizten dizu. Arratsalde oso eman dut argazkiak
|
ateratzen
» (Ibid. :
|
|
|
Egia da, bestalde, hiru adibide gutxi direla ondorio sendoak
|
atera
ahal iza teko. Nolanahi ere, corpus zabalagoaren argitan aurrerago egin daitezkeen ikerketei beti atea zabalik utzirik, puntu hauek aurreratuko genituzke:
|
|
|
Ikus Petiri> aitzineko sa rreran. Dena dela, Santsin> Santxo> pertsona izenetik
|
ateratako
hipoko ristikoa da. Santsiñena> deitura ezaguna da Nafarroan behinik behin.
|
|
|
– Ilagin.> Elle> (artilea) sorburutik
|
ateratako
ellagin> aldaera hartuz:
|
|
|
Errepublikaren barneko kultura eta hizkuntza aniztasunaren desageraraztea baitzen, euskara bezalako hizkuntza museo hizkuntza gisa baizik ez errespetatuz, edo gehienez ere kanpoko hizkuntza gisa, Espainiako mintzaira gisa, hots. Horri dagokionaz (gainerakoetan ez bezala, bestela hezkuntza publikoaren balioei guziz leial egona baita Haritschelhar) lerrotik doi bat bazter
|
atera
da azkenean Baigorriko aldaska hura, horretarako ahalik izan duenean, erran nahi baitu unibertsitateko euskal estudioen sailean sartu ondoan, Haritschelhar, kasik mende laurden batez(), euskararen alde jokatzera lehiatu izan baita, Euskaltzaindian egin lanek osatzen zituztela katedra alkian eginikakoak, Koldo Mitxelena zuela bereziki, mugaz beste partean, bidaide eta gogaide, eta P. Lafitte Iparr...
|
|
|
Hügüngoaz> (223.o.) bena hügüna zahartzearekilan zainak> dütü barnago lanthatzen,
|
athera
eztereitekeanak.
|
|
|
irugarren egunean
|
aterako
ditu buruak edetera? (13v).
|
|
|
–ez deraustae besterik>
|
aterako
,/ salbo bai zaituala amaetan? (40v).
|
|
|
Mutur bi horien artean, hizkuntza eransleak ditugu: kasu honetan, hiztegiko elementu ez aldakor bati, base> deitutakoa? 4 eransten zaio (eskuian gehienetan) zenbait morfema eta azterketa egokiaren bidez atzizki horiek isolatu daitezke, elementu funtzional bakoitzari dagokion forma fonikoa
|
atera
daitekeelako. Hau argiago ikusteko, har dezagun, adibidez, latinaren rosae.
|