|
2007
|
|
|
Basea bi aldagaiz baino ez dugu osatuko, nahasia izan barik, argia izan dadila bilatzen dugulako, adierazgarritasuna galdu barik. Baina islatu nahi dugun informazia horixe da, nortzuk izan diren lagunkideak eta zein elkartetan; azalpenak eta ondorioak gero
|
aterako
ditugu, baseak bilduriko datuetan oinarrituta, gainontzeko informaziobideek eskainitako argibideekin osaturik.
|
|
2008
|
|
|
Agertu badira, kasu bakoitza zein maiz tasunaz; eta agertu ez badira, zein kasu agertu diren, zein maiztasunez eta zein kon binaziotan (binaka, hirunaka?). Horiek oso garrantzitsuak izango dira azterketa honetatik
|
aterako
ditugun ondorioetarako.
|
|
|
Hizkuntza menperatzailea laster konturatzen da berrikuntzaz eta ez dio inolako lotsarik ematen txikiak jorratutako bide berritik abiatzeak. Norgehiagoka horretan argi dabilena garaile
|
aterako
da.
|
|
|
(/) baakit askotan/ galderekin hastia zuzenean ez dela izaten erraza orduan ba/ nik eh aurrena// baaa 10 minutuz eo gutxia goz ba gauza txiki bat// esango dizuet gauza txiki bat kontatuko dizuet// eta// gauza txiki hori kontatuta geo ba ikusiko deu
|
aterako
det halako ondoriyo bat halako moraleja txiki bat aterako det/ eta handikan aurrea ba pixka bat zuei utziko dizuet hitza ezta? /// esango nuke
|
|
|
(/) baakit askotan/ galderekin hastia zuzenean ez dela izaten erraza orduan ba/ nik eh aurrena// baaa 10 minutuz eo gutxia goz ba gauza txiki bat// esango dizuet gauza txiki bat kontatuko dizuet// eta// gauza txiki hori kontatuta geo ba ikusiko deu aterako det halako ondoriyo bat halako moraleja txiki bat
|
aterako
det/ eta handikan aurrea ba pixka bat zuei utziko dizuet hitza ezta? /// esango nuke
|
|
|
(/) badakit askotan galderekin hastea zuzenean ez dela izaten erraza; orduan, aurrena, gauza txiki bat esango dizuet, 10 minutuz edo gutxiagoz, eta ondoren halako ondorio edo moraleja bat
|
aterako
det. Gero zuei utziko dizuet hitza. Nere iritziz mundu honetan dena sekretua da, garrantzia duen/ dena da sekretua; halatan jakin egin behar dugu sekretu horiek asmatzen eta geurega natzen.
|
|
|
(2) gauza txiki hori kontatuta gero ba ikusiko degu <
|
aterako
det halako ondoriyo bat I halako moraleja txiki bat aterako det> (B.A.)
|
|
|
(2) gauza txiki hori kontatuta gero ba ikusiko degu < aterako det halako ondoriyo bat I halako moraleja txiki bat
|
aterako
det> (B.A.)
|
|
|
Nafarroarekiko ikerketa egingo balitz, seguru asko, Erdi Arotik hasita xehetasun interesgarriak
|
aterako
liratekeela. Rol de pueblos vascongados y rol de pueblos romanzados, deitzen diren Iruñeko elizbarrutiko sailkapenetan.
|
|
|
Adinaren arabera talde naturalak bilatzea da hoberena, bere partaideek erabiltzen dituzten hizkuntza ezaugarrien arabera. Edozein kasutan, adin konpartimentazio sendoena a posteriori
|
aterako
den zerbait da, nire tesia bukatzen denean; orain hurbiltze prozesu bat egin ahal dut, a priori, hipotesi bezala, eta dudan zaldibiar ezagueran oinarriturik zein adin talde dauden esatera ausartu naiz.
|
|
|
irugarren egunean
|
aterako
ditu buruak edetera? (13v).
|
|
|
–ez deraustae besterik>
|
aterako
,/ salbo bai zaituala amaetan? (40v).
|
|
|
472 Felipe Zuluetak (Azkueren gestioez arduratzen zena Euskal Herrian) 1904.05.13an Tours-era idatzitako gutunean aipatzen denez Azkuek Bustintzari hitza emana zionez Ibaizabal berrian enplegatzeko mañariarrak jakin gura zuen ea noiz
|
aterako
zen aldizkaria. Baina Zuluetaren ustez hobe zen proiektu hori momentuz bertan behera uztea, ze bere kalkuluen arabera urteko 3.000 pezetako defizita izango zuen gutxienez.
|
|
|
1902.03.07ko gutunean Broussaini: «Bere 320 oiek bilduko lituke Ondarrabian eta nolako naspil aundia elitzake Aranakeri ortatetik
|
aterako
–» (in Charritton, 1986: 74).
|
|
|
Zeren azken aldean egiten zen kontzesioa, akademikoak «Sabin baño jakittunaguak, zurraguak eta euzkelmattaliaguak» zirela frogatuz gero «pozik jarrattuko gayakez» esanez, erretorika soiltzat hartu behar da: ideologiak itsuturik egon ezean edonork ikus zezakeen Azkuek edo Campionek Sabino Aranak baino gehiago zekitela euskal linguistika kontuetan; bestalde ea Sabino Arana baino «euzkelmattaliaguak» ziren planteatzean, neutraltasunez ezin erantzunezko galdera pausatzen zen, hortik beti
|
aterako
zitzaielarik garaile euren. Maisua?. Debatea leialtasun sabindar parametro horietan kokaturik ezinezkoa zen arrazoi bidez Euzkeltzale Bazkunakoak Akademia onartzera eramatea, eta zeinahi argudio emanik ere beti atxikiko zitzaizkion beren Irakasle bakarraren autoritateari.
|
|
|
Nuan, nuen ala nun? Edozein kasutan bata zein bestea hautatuta ere, Bizkaikoek zerabilten argija eta nebanetik desberdina
|
aterako
zitzaien.
|
|
|
Atal hau amaitzeko, irakurle bakoitzak
|
aterako
ditu bere ondorioak, baina badirudi maila teorikoan esan direnak neurri handi baten betetzen direla kode idatziari dagokion arloetan, hau da, euskararen aldaera batua edo euskalkiaren erabilera landua erabiltzen dela. Kontuak nahasiago ageri dira ahozko kodean, gehienek batua eta herriko hizkera «nolabaiteko nahastean» darabiltzate, eta beste batzuek, berriz, herriko hizkera darabilte harreman informaletan eta batua eskolako jardunean.
|
|
|
Baina eskolaren inguruko gizartean euskalkiak bizirik eta zelanbaiteko bizkortasunez irauten badu, orduan uste dugu eredu hori aintzat hartu behar dela eta erabili eskolako lanetan, betiere eginkizunen formaltasun maila eta idatzizkoaren eta ahozkoaren arteko desberdintasunak kontuan hartuz. Horrela etxeko hizkera moldeek antz handiagoa izanen luketelako, eta gisa horretan hizkuntzaren irakaskuntza baldintza hobeetan egingo litzatekeela uste baitugu, hots, emaitza hobeak
|
aterako
liratekeela. Izan ere, Agirrek eta dioten bezala (1985):
|
|
2009
|
|
|
Arau hoiek zer harrera izan duten aztertzea, beroiei buruz zer iritzi dauden entzutea, etab. Arantzazuko Biltzarrean ez zen batasunaren auzia alde guztietarik aztertu: Ortografia, Deklinazioa eta Hiztegia aztertu ziren soilki, eta oraikoan ere ez gara alor hortatik
|
aterako
. Orduko arauek zer harrera izan duten jakiteko bidezkoa zen Biltzarrean Estadistika eta inkestari toki berezia ematea eta hala egin dugu.
|
|
2010
|
|
|
Intruso moduan bizi zuen erdara, nagusiki, euskaltzale jende horrek. Euskara bizirik
|
aterako
bazen Euskal herritik kanpora erauzi beharra zegoen gaztelania: hala ikusten zituen kontuak euskaltzale jende horren sektore mobilizatuenak.
|
|
|
are gutxiago ezereza, sarri entzun behar izaten denez124 Bistan da, euskara asignatura huts bihurtzeak ez duela Autonomia Estatutuak eta EEN legeak ezarritako helburua lortzen. Hemen eta orain, A ereduko klase emankizun hutsak ez du garantizatzen EAEko ikasleak, batez ere etxetik erdaldun direnak, parez pareko elebidun
|
aterako
direnik eskolatik125 Hori ez da lortzen. Baina ez da egia, ezer lortzen ez denik:
|
|
|
B eta ereduko murgiltze bideak zabaltzearekin batera irakasleen glotodidaktikazko trebetasun kontu hori bigarren plano batera pasatu izan dela uste dut. Behar beharrezko trebetasuna da hori ere, ordea, euskara klaseei (eta, are, euskarazkoei) probetxurik
|
aterako
bazaie. Ez da harritzekoa Hezkuntza Administrazioak Glotodidaktika Atala sortu izana hasieran bertan, Sailaren egoitza nagusian, eta geroztik gai hori lantzeko hainbat plaza sortu izana Berritzeguneetan.
|
|
|
Bada ordea inoiz ez bezalako hiztun multzo (multxo?) osatua, hitzez eta idatziz euskaraz lasai eta ganoraz jarduteko gai dena. Hiztun masa kritikoa ezinbestekoa du hizkuntzak, bizirik
|
aterako
bada: ez dakienarekin ezin da euskaraz egin.
|
|
|
–Bere lekua? behar du euskarak, begien bistako etorkizunean bizirik
|
aterako
bada gaztelaniaren eta beste erdaren ondoan. Zein da, ordea,, bere lekua??
|
|
|
Eztabaida eta adostasun bilaketa hori ez da batere erraza. Hizkuntza ahula bizirik
|
aterako
bada behar beharrezko bilaketa da hori, ordea: hil ala biziko egitekoa da hori euskararentzat.
|
|
|
Hori ez da ereduaren kontrako alegatua, eredua bere neurrian eta bere kontestuan kokatu beharraren argudio bide sotila baizik. Behar beharrezkoa du euskaldungoak, mende berrian bizirik
|
aterako
bada, euskarazko eskola. Ingurumen baldintza batzuen barruan bakarrik emango du, ordea, eskola horrek bere fruitua.
|
|
|
Baiña, zoritxarrez, jakingo banu andereño orrek ez diola nere neskatoari Jainkoaz itz egin nai, bereala
|
aterako
nuke umea ikastolatik monjatxoen eskuetan jartzeko. Zeruko aberria leenagokoa dalako mundu ontakoa baiño.
|
|
|
eta gu hiru gurasorekin kooperatiba osatuta, baina lokalik gabe. Bada, ez genekien apustua
|
aterako
ote zen! Baina eutsi egin genion, Oionen eta beste herri askotan, ikastola proiektua egonkortzeko eta zabaltzeko Araba osoan?, Rekarteren hitzetan.
|
|
|
–Kilometroak ez zen diseinatu bakarrik festa bat izateko?, Josu Erguin sortzailearen esanetan. . Han parte hartzen zuen bakoitzak, bere gorputzarekin esfortzu bat egingo zuen, izerdi tanta batzuk
|
aterako
zituen ikastolaren alde; ez bakarrik dirua emanez, baizik eta baita zerbait eginez ere?.
|
|
|
Ordura arte horrela izan baitzen, eta geroztik ere horrela izango zela defendatzen genuen. Jendeak lan egiten bazuen horren alde, bada, nahi genuena
|
aterako
zela aurrera?.
|
|
|
Hor egon zen akatsa. Eta akatsa izan zen, halaber, eztabaida behar bezala ez lantzea; bestela, ez ziren emaitza horiek
|
aterako
–.
|
|
2011
|
|
|
ez dutela halabeharrez ere data bera. Aski urruti dirudi euskal dialektologiaren usadioetarik; alabaina, iruditzen zait tradizio garatuagoetako ohiturak hemen ere zabal balitez ez ginatekeela galduan
|
aterako
diakronistak: gure iraganari buruzko ustekizun eta llillura zenbait ezabatzeaz landa, historiaurrearen berreraiketarako lanabes finduagoak bide genituzke, batez ere Meilletek (eta Mitxelenak) hainbatetan eskatzen zuten philologie de précision harekin elkarlanean arituaz.
|
|
|
zukeena; halaere, dotrinahaunongoaetanoizkoadenargiezdakigunbitartean,
|
nekez
aterako duguondoriozehatzikberedatuetarik (hurbilpenbaterako, ik.Lakarra1997: 501).
|
|
2012
|
|
|
izango. Teoria hau euskal itzulpenaren historiari aplikatuko bagenio, honako hipotesi hau
|
aterako
genuke: euskal literaturaren historian itzulpenek pisu handia izan dutenez eta literatura polisistemaren erdigunetik nahiko gertu egon direnez, itzultzaileek metodo atzerriratzailea erabili izan dute, eta itzulpenek, beraz, nahiko gertutik jarraitu izan dituzte jatorrizkoaren eredu linguistiko eta literarioak.
|
|
|
ezinezkoa da ezerezetik sortzea; poeta bakoitzak lehenago irakurritako testuen oihartzun edo arrastoen gainean idazten du; nahiz eta oihartzun horiek nahita bilatuak ez izan, beti dago poetaren atzean eragin literarioak atxikitzen dituen itzal moduko bat, poetari guztiz originala izatea eragozten diona. Edozein idazlek, beraz, poema edo testu berri eta original bat idatzi nahi duenean ere, aldez aurretik egindako irakurketetan oinarritu behar du halabeharrez, eta
|
aterako
den emaitza ordura arte jaso duen literatura tradizioaren bihurpen edo itzulpen bat izango da ezinbestean.
|
|
|
iritziaren aldeko argudioa ez litzateke izango enuntziatu parentetikoan agertzen dena; aitzitik, baieztapen horri jarritako eragozpena, edo kontrako alderdia litzateke. Kontrako norabidean doan argudioa paratuko du, eta hala bere arrazoibidean indartuagoa
|
aterako
da, kontrako argudio eta alderdiak ere kontuan izan eta hausnartu dituelako inpresioa egingo baitigu. Hau, azken batean, kontra argudioaren teknikaz baliatzea izango litzateke.
|
|
|
enuntziatzaile honek darabilen ikuspegiak esatariarekin bat egingo du; edo, hobeto esan, esatariarena berarena da. Hala, aurretik emandako informazioa bigarren une batean iruzkindu egingo du (honek ere miztoa
|
aterako
dio). Azken batean, egitura honetatik inferi dezakegu E1 enuntziatzaileak zerabilen, zenbait?
|
|
|
b. Ondorioztatuz: lehen formulazioaren ondorioa
|
aterako
du.
|
|
|
213 Planifikazio maila haindiagoari lagunarteko ezaugarriak eranstetik
|
aterako
da.
|
|
|
Puntuazioa lantzeko erabilitako euskarriak oro har, gramatika liburuak, estilo liburuak, idazkera liburuak, ortografia liburuak eta hiztegiak izan dira132, baina ez dago euskal hiztun idazleen puntuazio jardunaren deskripzio zehatz berariazkorik. Beraz, Mitxelenaren euskarazko idazkeran oinarritutako bigarren graduko puntuazio markei buruzko lan deskribatzaile honen bitartez gure aletxoa ekarri nahi diogu euskal bibliografiako komunikazioaren ikerketari, nahiz eta jakin hemendik
|
aterako
duguna ez dela puntuazio legerik izango, Mitxelenaren puntuazio joera nagusien ildo nabarmenenak baizik.
|
|
|
juntatzean zilegi da singularraren aldeko apustua egitea. Itxura batean diogu, izan ere, horrelakoetan ere funtsezko ñabardura bat egiten du eta ñabardura horrek, gure ustez, salbuespen kasuetatik
|
aterako
luke goiko adibidea: kideko sintagmaz diharduenean sinonimoez edo oso hurbileko esanahi duten sintagmaz dihardu Euskaltzaindiak; erreferente bakarra dutela pen
|
|
|
Esatariak, izan ere, eskueran du inguratzen duen errealitateaz informazio multzo handi bat (datu base izugarri bat) bere inguruarekin harreman sareasortzeko ezinbesteko gertatzen zaiona. Datu base zabal hori datuez eta datuhoriek egoki erabiltzeko instrukzio jarraibideez osatuta dago eta aldian aldikokomunikazio egoera jakin horri egokitzen zaizkionak edo egokitzeko baliaga rri zaizkionak soil soilik
|
aterako
ditu (hautatuko ditu). Komunikazio jakinbati egokitzeak zera esan nahi du:
|
|
2013
|
|
|
Baina gerlari buruz egin diren tesietan anitz aztertutako sail orokor horretaz gain, beste batzuetan ere jarri dugu arreta, hala nola euskaldun gisa zer jarrera agertzen zuten, eta baita ere fededun gisa. Gure irakurketa eta azterketa parametroetan garrantzi handia zuen sail horrek, eta
|
aterako
ditugun ondorioetarako funtsezko zutabea izanen dira.
|
|
|
Gure asmoa zen erakustea astekari horrek, zeukan hedapenaren eta eraginaren bitartez, gerlako garaian idatzi zuenarekin euskaldunak frantses sentiarazteko lan egin zuela. Ikerketa lanak hipotesia hori berresteko balio izan balu,
|
aterako
genuen ondorioa hauxe zatekeen: Eskualduna astekariak etengabe zabaldu zuen euskaldunak frantsesak zirelako mezua eta Frantziaren batasunaren alde egin zuten sakrifizioaren bidez, are frantsesago zirelakoa.
|
|
|
Guk denen artean124.420 biztanle biltzen dituzten herrien datuak dauzkagu, hots biztanleriaosoaren %32, 3 falta zaigu. Beraz,
|
aterako
ditugun datuak biztanleriaren biherenari dagozkio. Bi heren horietan, ordea, Ipar Euskal Herri barnealdekodatu gehienak badauzkagu, beraz, Eskualduna k gune euskaldunean zeukanzabalkundea neurtzeko nahiko datu daukagu.
|
|
|
Horrelakorik ez zitzaion gertatu Eskualduna ri, erredaktore batzuk gerla tokian baldin bazituen ere, ez baitzuten kazetari profesionalek osatzen, eta Baionako erredakzioan zeuden apaizek astekaria astero
|
aterako
zela segurtatu baitzuten.
|
|
|
Lehenago aipatu dugun beste artikulu batean, alemanak ihiziekin konparatu zituen: erran zuen janaria eskastuko zitzaielarik
|
aterako
zirela lubakietatik, ihizi bat bere zilotik ateratzearekin konparatuz. Artikulu hartan gerla ihiziarekin konparatu zuen Hiriart Urrutik, eta frantsesak ziren ehiztariak eta alemanak ihiziak.
|
|
|
Ez da alainan gaitz. Ez giten beraz oraino kukuruka has. Izaitekotz, ketaz dira nausituko amerikanoen untziak; alemanen baten orde,
|
aterako
baitira hogoi. Hanbatenaz non Alemanek ez baitezakete oraikotz aurki beren behar orduentzat burdinarik aski.
|
|
|
Eta ordutik etsaien aitzinatzea gelditu zela argitu zuen Adémak. Beraz, alemanen oldar hori geldiarazi ondoan aipatu zuen, erakutsiz gudu hartarik arras ahuldurik
|
aterako
zirela.
|
|
2014
|
|
|
–Nire> ahotik> ezta> hitzik>
|
aterako
, > egia>. Horiek bai profeta uste baten berbak. orduko abade hobiari higuin, baina sotana dunek baino gehiago maite pulpitua.
|
|
2016
|
|
|
Luis Mitxelena jaunak antzinako euskera bilatzen du, eta adrez horretan eman dituen pausuak oso seguruak izan dira. Baina euskal herriaren etorkizuna hobetu nahi dugunontzat probetxu gutxikoak izanen lirake, haietatik ikaskizunak
|
aterako
ezpagenitu. Eta Euskal Herriak euskalduna izaten segi dezala nahi badugu, euskera bat eta bakan bat eduki behar dugu.
|
|
|
Gainera Euskaraz emaiten ditugu frantsesez bizi diren egoera batzuk, oraino guttiago ulertzen, jendeak biltzen du kaskoaren gainerat ez dela euskalduna, mezu hori subliminala da. Jendea, frantsesez ematen den antzerki baten ikustera joanen da, ez badu esaldi bat ulertu jarraituko du segitzen eta kontent
|
aterako
da, euskaraz esaldi bat ez badu ulertu, blokatuko da, ondorioz ondokoa ere ez du ulertuko eta ateratzen da deskontent. Ez da gure falta, gure problema da baina ez gure falta, ez da onartzen ez ulertzea euskara euskaldunak garelakotz, konplexua hor baitugu, mina hor da.387
|
|
|
Gure etsairik handienak ez ditiagu Parisen, bainan hemen gure etxen. Halako apostolu arrazoin batzu
|
aterako
ditie: Parise gabe deus ez girela; Parise gabe ez gaitezkela bizi; hobe dugula pixka bat gal eta jasan, ezenez eta jazar eta oro gal; eta holako!...
|
|
2017
|
|
|
Hiztegi horren metahizkuntza euskara izanen da. Bestalde, aspaldian berantetsi ginen egiazko hiztegi> etimologikoa noiz
|
aterako
genuen, eta negu honetan argitaratuko da. Bestalde, lexikografiaren sail honen xedeetarik bat da ere gaur> egungo> lexikoaren> behatokia> indartzea.
|
|
2021
|
|
|
43.10b Adibide gisa hartu ditugun markatzaileek (nolanahi ere, dena den) hasieran esandakoarekiko nolabaiteko urrunketa adierazten dute. Irakurketa lehenengo enuntziatuan oinarrituta eginez gero, ondorio okerra
|
aterako
genuke; horrenbestez, irakurketa zuzena bigarren enuntziatua kontuan hartuta egin behar da. Markatzaileok, bi enuntziatu artikulatuz, atera litezkeen ondorio oker edo desegoki horiek birbideratzen dituzte irakurketa zuzena egiten laguntzeko, eta esandakoari benetako zentzua har diezaiogun.
|
|
|
Horrela, jo dezagun ondoko hau: Nahiko bat behintzat
|
aterako
du.
|
|
|
Ikus dezagun beste honako hau: Bikain behintzat
|
aterako
du.
|
|
|
Honako honetan, berriz, Elurra ari badu ere, irtengo naiz kalera, kalera irteteko oztopo izan daitekeen baldintza bat ari gara jartzen, beste muturreko baldintza bat. Oztopoak oztopo, ordea, kalera
|
aterako
naiz.
|
|
|
Izan ere, perpausaren barnean kokatzen du, aurrean puntu eta koma duela, eta kausa balioarekin erabiltzen du beti, ez aurkaritzakoarekin: Hau egiten duena ongi
|
aterako
da beste munduko tribunalean; ez du alabaina hara eramanen beldurrik[...] (Mendiburu);[...] hemengo artzainak bere onagatik egiten ditu bere artzainzako gauzak; egiten ditu alabaina ardiaren esneagatik[...] (Mendiburu);[...] ikusi zuena zen bere etxea alde batetik eta bestetik su egina ta laster hauts eginik gelditzeko bidetan sartua; zen alabaina areaz, karez ta harriz ez, baizik oholez ta zurez...
|
|
|
Helburuzko balioa izaten dute baldintzazko perpausean partizipio prospektiboa dagoenean, eta ondore perpausean beharra edo ezina adierazten duen predikatua agertzen denean: Garaiz jaikiko bagara, garaiz oheratu dugu; Lantegia aurrera
|
aterako
badugu, gara beti liskarretan ibili. Balio honetan, baldintzadun perpausetako kausalitate erlazioa nolabait aldatua azaltzen zaigu, eta ondore perpauseko ekintza edo gertakaria lehenago dator baldintzazko perpausekoa baino.
|
|
|
Eta gauza bera gerta daiteke zenbait postposiziorekin: Zure laguntzarekin, liga irabaziko dugu; Zure laguntzarik gabe, ez dugu lana aurrera
|
aterako
. Edo aditz izenari zenbait postposizio erantsiz:
|
|
|
Bestalde, seinalatzekoa da, beste mendeko perpaus mota askotan bezala, ezezkako baldintzazko perpausetan aise azaltzen dela adizki jokatua bukaeran, adizki nagusiaren eskuinaldean: Bihar Pirinioetan euririk egingo ez balu, mendira
|
aterako
ginateke, perpaus menderatugabeetan guztiz markatua den ordena erabiliz. Nolanahi ere, kokaleku hau ez da nahitaezkoa:
|
|
|
Nolanahi ere, kokaleku hau ez da nahitaezkoa: Bihar Pirinioetan ez balu euririk egingo, mendira
|
aterako
ginateke.
|
|
|
Badira, azkenik, ondore gabe uzten diren baldintzadun perpausak ere (Zu ados bazaude...), baina horrelakoetan esanahia ez da aurreko berbalditik eskuratzen, baizik eta une bakoitzeko testuinguruak iradokitzen du. Zu ados bazaude... baldintzazko perpausaren ondore izan daitezke ni ere bai, horrela izango da, edo kontu hori aurrera
|
aterako
da. Beste batzuetan, egindako esaerak izaten dira ondorerik gabe uzten diren baldintzazkoak (Bazeneki...; Zure adina izango banu...), askotan alegialdiko adizkiekin.
|
|
|
Baldintzazkoa da, halaber, agerikoa denez, baldintza ondorio komunztadura nagusitzen denean: Saiatuz gero, erraz
|
aterako
zenuke zuk ere gidabaimena. Baldintzarako lekurik ez denean, berriz, denbora balioa nagusitzen da; hala, esate baterako, perpaus nagusiko aditza burutua denean:
|
|
|
Etxea garbitu eta gero, paseatzera atera da perpausean, esate baterako, ‘paseatzera ateratzearen’ gauzatzeak aurreko ‘etxea garbitzearen’ gauzatzea egiaztatzen du. Eta, geroaldian emanda, Etxea garbitu eta gero, paseatzera
|
aterako
da, perpaus nagusiko gertakariaren gauzatzeak mendekoarenaren gauzatzea suposatzen duela esaten zaigu.
|
|
|
Aukerakoa da, baina aditza isilpean denean, handiagoa da haren beharra: Galdegiozu (ea) etorriko den; Ea isiltzen zareten!; Eta horren bitartez egin kontsulta Jaunari ea bizirik
|
aterako
naizen gaixoaldi honetatik (Elizen arteko Biblia); Hegoari bai, erreparatuko zioten, bai barrualdetik eta baita mendi inguru eta kostatik ere, ea uso usainik usnatzen zuten, edo... (P.
|
|
|
galderazkoak ez badira, edo erabiliko dugu; galderazkoak badira, ala erabil daiteke: Probatu egin nahi dut, ea nire esanera dabilen ala ez (Elizen arteko Biblia); Bietako batek ere ez zekien eurekin ala bere buruarekin ari ote zen hizketan (Epaltza); Txokok ez zekien bizirik ala hilik
|
aterako
zen historia honetarik (Borda). Baina edo ere zilegi da zehar galderetan aukera bat adierazten duten bi osagai juntatzeko, batez ere Hegoaldean:
|
|
|
Kalte guztien gaiñeko kaltea, alferkeriatik heldu den handiena, [[zeiñi narraikola] erran baitut nik oraiñokoan erran dudan guztia] (Axular); Beste gauza asko Isaakek arteraño etziekizkienak[...], [[zeintzuek gizon santu ark aditu zituenean], Jaunari eskerrak eman, eta gero Jakob bere ordeko nagusitzat ezagutu zuen] (Lardizabal); Gorthean utzi zuen andrea, [[zoinari agradatzeko] hainbertze pairatzen baitzuen] (Laphitz). Azken adibide hau, ordea, ez gramatikala izango litzateke, izenordaina perpaus adjuntutik
|
aterako
bagenu: * Han utzi zuen andrea, zeinari [hainbeste pairatzen baitzuen] agradatzeko.
|
|
|
uste izan, pentsatu, iritzi, iruditu, eman, gogoak eman... Ez du ematen hiru baino gehiago direnik (I. Mendiguren); Ez dirudi ezer ukitu dutenik (Zaldua); Inori ez zitzaion bururatzen onik
|
aterako
zirenik (Navarro); Eta ez pentsa erraza izango denik (Atxaga).
|
|
|
Adibidez, nik esaten badut berdin zaidala euria ari duen nahiz eguraldi ona den berdin berdin
|
aterako
naizela kalera, ideia hau azaltzeko badira bi modu behintzat: a) Zernahi eguraldi dela ere, kalera aterako naiz; b) Nahiz dela euria, nahiz dela eguzkia, kalera aterako naiz.
|
|
|
Adibidez, nik esaten badut berdin zaidala euria ari duen nahiz eguraldi ona den berdin berdin aterako naizela kalera, ideia hau azaltzeko badira bi modu behintzat: a) Zernahi eguraldi dela ere, kalera
|
aterako
naiz; b) Nahiz dela euria, nahiz dela eguzkia, kalera aterako naiz.
|
|
|
Adibidez, nik esaten badut berdin zaidala euria ari duen nahiz eguraldi ona den berdin berdin aterako naizela kalera, ideia hau azaltzeko badira bi modu behintzat: a) Zernahi eguraldi dela ere, kalera aterako naiz; b) Nahiz dela euria, nahiz dela eguzkia, kalera
|
aterako
naiz.
|
|
|
Bigarrenari buruz ari ginen egitura distributiboa aipatu dugunean: bai kasu batean bai bestean, kalera
|
aterako
naiz. EGLU III liburukian (17) aipatzen genuen banakaritza deitutako juntadura mota hori.
|
|
|
Hara, gaur lur hauetatik botatzen nauzularik, zure begibistatik urrun ibili dut, noraezean galdua munduan; Aurki nazan edonork hil egingo nau (J. A. Mujika); Merke
|
aterako
zaio [la] sakrifizioa bere behatzaren oferenda egin dezanari edo hartarako prest egon dadinari (Irigoien); Hemen, bihotz zintzoz otoitz egin dezanak lortuko du eskatzen duena (Asisko Frantzisko).
|
|
|
Esate baterako, ondorengo adibideetan kategoria bereko elementuak azaltzen zaizkigu elkarturik: izenak (Josu eta Miren), adjektiboak (aktore gazte eta indartsu asko), determinatzaileak (hiru edo lau katu), adberbioak (ez dakigu ondo edo gaizki
|
aterako
den), aditzak (arropak garbitu eta lisatu ditut).
|
|
|
16.4.1b Izenordain erabilera du anitzetan: Ehun milioi urtetik urtera itsasotik ur tanta bat
|
aterako
balitz, eta dena, itsaso guzia horrela agortu behar balitz (Kardaberaz); Nola daiteke, buru puska duelarik, gizon batek hutsa baitu dena? (J.
|
|
|
Begirauk eror! (Lafitte); Beldur naiz leizera eror; Kasu emazu ez gal!; Halako apostolu arrazoin batzu
|
aterako
ditie: Parise gabe deus ez girela; Parise gabe ez gaitezkela bizi; Hobe dugula pixka bat gal eta jasan, ezenez eta jazar eta oro gal; eta holako!
|
|
|
Hola, gehien erabiltzen dena nik neuk moldea izanik ere, badira bai literatura klasikoan eta gaurko idazleen artean ere ni neuk moldekoak: Ni neuk ez dautsat gitarra horri soinu gehiagorik
|
aterako
(Otxolua);[...] neskak ni neuk maite (Orixe); Egon naiz ni neuk maite dudanaren erantzuna noiz helduko (Azkue); Ni neuk nere burua (Webster);[...] ze ni neuk irentsi egin nuen (Jimenez); Eta ni neuk etortzeko erabili dudana (I. Mendiguren).
|
|
|
Liburu hauek, bi liburu, bi liburu hauek, ni, gu, norbait... bezalakoek erreferentzia jakin bat dute eta orduan predikatu baten argumentu izan daitezke, adibidez: { Liburu hauek/ Bi liburu/ Bi liburu hauek} idatzi ditu edo Ni agurtu nau; Gu etorri gara; Norbait
|
aterako
zaigu...
|
|
|
ni re> nire aita> nire aita ren eta abar, bata bestearen osagai direla. Adabegi bakoitzetik, hortaz, goia jota, bi adar
|
aterako
dira.
|
|
|
Bildur naiz, ondore hori, zuek nahi izan ezta ere, ez ote duten zuen ikasleek
|
aterako
(Villasante); Goi ta beko maizterrak, oso aberatsak izan ezta ere, bai ongitxo jaioak, txurikerietan ta gezur goxoak esaten aski ohituak, arpegiz arpegi Don Juan deituarren, gero atzetik, Juan Amots esaten zioten (Agirre). // Hobe lizake, noski, legeok zuhur ba’lira:
|
|
|
– Lagunek eskatzen badidate ere, ez naiz etxetik
|
aterako
.
|
|
|
– Lagunek eskatuz gero ere, ez naiz etxetik
|
aterako
.
|
|
|
Ekar dezagun hango adibide bat: Nahiz dela euria, nahiz (dela) eguzkia, kalera
|
aterako
naiz.
|
|
|
Taloa arto irinez egin behar duzu. Bestela, ez zaizu ondo
|
aterako
.
|
|
|
Taloa arto irinez egin behar duzu. Horrela egiten ez baduzu, ez zaizu ondo
|
aterako
.
|
|
2023
|
|
|
— Hirugarren fasean maila bakoitzak aukeratu duen profesionalarekin eginen duen lana zehaztuko da: langile hori eskolara etorriko da edo taldea haren lantokira hurbilduko da, elkarrizketa eginen zaio, testua ekoiztuko da eta argazkiak
|
aterako
dira. Azken produktua koordinatzaileari entregatu zaio, eta hark zuzeneko harremana izanen du egutegia inprimatzeaz arduratzen den enpresarekin.
|