|
2017
|
|
|
Lan honen helburua zera da: Gipuzkoan haurdunen artean agertutako listeriosi kasuen ezaugarri epidemiologikoak zehaztea eta jarraibide terapeutikoak zeintzuk izan behar diren
|
adieraztea
. Aldi berean, gure zerbitzuan arrisku taldeak daudela kontuan izanik, haurdunak eta fetuak zein jaioberriak, diagnostiko goiztiar bat egiteko protokolo bat eraiki da.
|
|
|
Listeria kasuen intzidentzia. Gipuzkoan
|
adierazitako
Listeria monocytogenes kasuen intzidentzia tasa urteen bitartean.
|
|
|
1 irudia. Gipuzkoako Mikrobiologia Zerbitzuari
|
adierazitako
Listeria monocytogenes kasuen eboluzioa.
|
|
|
Elektroforesi bidez egindako behaketa molekularrak andui ezberdinen taldekatze konkretuak zeudela
|
adierazi
zuen. Taldekatzeetako bati 14 kasu zegozkion eta Ia patroikoa zen.
|
|
|
o Haurdunaldiko 4 kasu eta jaioberriaren beste 4 kasu
|
adierazi
ziren.
|
|
|
Estresak berak, aldiz, ez du jokaera mailan aldaketarik eragin, baina estresaren aurrean izandako jokaerak, hau da, sagu aktibo edo pasibo izateak, eragina izan du estriatuko 3 HK/ KIN ratioan. Sagu pasiboek 3 HK maila altuagoa azaldu dute KIN mailarekiko, eta horrek, tumoreak bezala, estrategia pasiboa izateak bide toxikoa aktibatu duela
|
adierazten
du. Hortaz, jokaera aktiboagoak garunean neurotoxizitate maila baxuagoa izatea eragingo luke.
|
|
|
Jokaerari dagokionez, tumoreak sakarosarekiko preferentzia txikitu eta eremu irekiko proban gelditasuna handitu ditu. Ondorioz, tumoreak bide toxikoa aktibatu eta jokaera depresiboak areagotu dituela
|
adierazten
dute datuek.
|
|
|
Osasun mentalaren alorrean bereziki garrantzitsua da hizkuntza. Izan ere, gaixotasun psikiatrikoen zeinu eta sintomak hizkuntzaren bidez
|
adierazten
dira nagusiki. Gaixotasun psikiatriko gehienek, gainera, mintzairari eragiten diote.
|
|
|
Gaiaren gaineko 15 artikulu lortu genituen; gehienek nabarmendu zuten gaixo elebidunen sintoma psikotikoen aurkezpenean hizkuntzaren araberako ezberdintasunak zeudela. Azterketa ama hizkuntzan egitean deliriozko sintomatologia larriagoa
|
adierazteko
joera zegoela behatu zuten. Entzutezko haluzinazioei dagokienez, ezberdinak zirela ama hizkuntzan edo bigarren hizkuntzan, lehen hizkuntzan nagusiki entzuteko joerarekin ere.
|
|
|
Osasun mentalaren alorrean bereziki garrantzitsua da hizkuntza. Izan ere, gaixotasun psikiatrikoen zeinu eta sintomak hizkuntzaren bidez
|
adierazten
dira, ez dago, osasunaren beste alor batzuekin alderatuta, bestelako proba osagarri diagnostikorik. Gaixotasun psikiatriko gehienek, gainera, mintzairari eragiten diote.
|
|
|
Gaixotasun psikiatriko gehienek, gainera, mintzairari eragiten diote. Berezitasun horien adibide argia eskizofrenia da; izan ere, gaixoaren jokabidean ere isla daitezkeen arren, sintoma psikotikoak hizkuntzaren bidez
|
adierazten
dira nagusiki. Gainera, ondoren azalduko dugun moduan, mintzaira kasu gehienetan neurri batean edo bestean kaltetuta agertzen da.
|
|
|
Sintoma negatiboak, bestalde, apatia, afektu murrizketa, isolamendu soziala eta interes eta ekimen falta. Aipatu dugun moduan, sintoma horiek neurri batean kaltetuta egongo den mintzairaren bidez
|
adieraziko
dira. Andreasenek (5) gaixo eskizofrenikoen mintzairaren deskribapena egin zuen eta honako nahasmendu hauek zehaztu zituen:
|
|
|
Gure kasuan, Euskal Autonomia Erkidegoan, gaur egun oraindik osasun sistema publikoko komunikazio hizkuntza gaztelania da. Bai gurean eta bai beste testuinguru elebidun batzuetan dagoen joera horrek aurresuposatzen du gaixo elebidunak sintomak hizkuntza batean edo bestean berdin
|
adieraziko
dituela, gaixotasun psikiatrikoen kasuan aurresuposizio hori ziurtzat nekez eman daitekeen arren.
|
|
|
Del Castillo-k 1970ean (7) 5 gaixo eskizofrenikok osatutako kasu sorta batean, sintoma psikotiko larriagoak ama hizkuntzan
|
adierazten
zituztela deskribatu zuen. Bigarren hizkuntzan hitz egitearen esfortzuak emozioei arreta gehiago eskaintzea eragiten zuela proposatu zuen, horrek errealitateari lotuta mantentzen laguntzen zielarik, eta hori dela-eta, sintomen adierazpena arinagoa zela.
|
|
|
Marcos et al.ek 1973an (9) jatorriz puertorricarrak ziren baina AEBetan bizi ziren 10 gaixo psikotikorekin egin zuten lanean, Brief Psychiatric Rating Scale ren (BPRS) bidez gaztelaniaz eta ingelesez aztertu zuten sintomen larritasuna. Sintomatologia afektibo eta negatibo larriagoa bigarren hizkuntzan
|
adierazten
zela deskribatu zuten; ez, ordea, sintomatologia positiboa.
|
|
|
Price eta Cuellar ek 1981ean (11) 32 gaixo eskizofreniko mexikar amerikarrei psikopatologiaren azterketa orokorra egin zieten gaztelaniaz eta ingelesez elkarrizketa klinikoan oinarritutako BPRSren bitartez. Emaitzek gaztelaniaz sintomatologia larriagoa
|
adierazten
zutela ondorioztatu zuten, eta larritasun handiago hori hizkuntzan zuten gaitasun mailarekin lotuta zegoela, besteak beste.
|
|
|
Gaixo alemaniarren diagnostikoaren inguruan ezberdintasun handirik ez bazegoen ere, gaixo turkiarren diagnostikoetan aldakortasun nabaria hauteman zuten aztertzaileen artean, batez ere deliriozko sintomatologia, eta hein txikiagoan, haluzinazioak aztertzeko orduan. Gainera, bazirudien ezberdintasun horiek ez zeudela gaixo turkiarren alemanaren gaitasun mailarekin lotuta, hizkuntza bakoitzean sintomak ezberdin
|
adieraztearekin
baizik.
|
|
|
PAANSaren bitartez psikopatologia aztertu, eta alderdi linguistikoak proba espezifikoen bitartez ebaluatu zituen. Sintoma psikotiko larrienak lehen hizkuntzan
|
adierazten
ziren, eta bigarren hizkuntza egitura aldetik kontserbatuago zegoela deskribatu zuen.
|
|
|
Southwood eta besteek 2009an (19) argitaratutako lanean lehen agerraldi psikotiko bat zeukan gazte hegoafrikar baten kasua azaldu zuten. Gazteak afrikaans ez, bere lehen hizkuntzan, azterketa egiteraan deliriozko sintoma gehiago
|
adierazi
zituen, bai hizkuntza bitxikeriak baita pentsamenduaren nahasmendua ere. Bestalde, hizkuntzaren alde pragmatikoa aztertzean, ingelesez afrikaans hizkuntzan baino kalte linguistiko handiagoa hauteman zuten.
|
|
|
Wang-en lanak izan ezik (14), argitaratuta dauden beste guztiek nabarmendu dute gaixo elebidunen sintoma psikotikoen aurkezpenean hizkuntzaren araberako ezberdintasunak daudela. Gehienek, gainera, diote deliriozko sintomatologia larriagoa
|
adierazten
dutela azterketa ama hizkuntzan egitean. Entzutezko haluzinazioei dagokienez, ezberdinak dira itxuraz ama hizkuntzan edo bigarren hizkuntzan.
|
|
|
Laburbiltzeko, aztertutako ekarpenek bi puntu azpimarratzen dituzte. Alde batetik, badirudi gaixo psikotiko elebidunek, azterketa psikiatrikoa euren ama hizkuntzan egitean, bigarren hizkuntzan baino deliriozko sintoma ugariagoak edo larriagoak
|
adierazten
dituztela kasu askotan. Beste alde batetik, badirudi ere gaixo psikotiko elebidunek entzutezko haluzinazioak euren ama hizkuntzan entzuteko joera handiagoa daukatela beste hizkuntzetan baino.
|
|
|
Ildo berean, pentsa liteke gaixoak ama hizkuntza hobeto menperatzen duen heinean, bere hizkuntzan luze eta sakonago hitz egiteko joera edukiko duela, azpitik garuneko zirkuituekin lotutako arrazoiak egon edo ez egon. Gainera, kontuan eduki behar dugu psikosiaren oinarria pentsamenduaren nahasmendua dela, eta pentsamendu nahasi hori mintzairaren bidez
|
adieraziko
dela. Hori horrela izanda, azterketa bigarren hizkuntzan egitean mintzairaren defizitak hautematen direnean, hizkuntzaren ezaguera okerrari leporatzeko arriskua egon daiteke, pentsamenduaren nahasmendu moduan interpretatu ordez.
|
|
|
Sabelaldeko ekografiak ez du pankrea aztertzeko aukera egokirik ematen gehienetan, hesteetako aireak galarazten duelako (15). Haren balio nagusia etiologia zehaztea da, behazun bidean kalkulurik baden ala ez
|
adierazten
digulako. Sabelaldeko OTAk pankrearen itxura ikusten laguntzen du, eta Balthazar en eskala erabiliz, larritasunaren aurreikuspena egin liteke (16).
|
|
|
Bilboko Osasun Publikoko Laborategian EIA microplate test kit a (OsaRure Technologies Inc, Bio Rad) erabili zen. Probaren kuantifikazio muga [LOQ] 4 ng/ ml zen, eta tabakoaren kutsaduraren adierazle espezifikoa denez, muga horren azpitik esposizio eza kontsidera dezakegu; 4 ng/ ml-tik 99 ng/ ml-ra esposizio pasiboa
|
adierazten
digu, eta 100 ng/ ml edo gehiago tabako aktiboa adierazten digu (14).
|
|
|
Bilboko Osasun Publikoko Laborategian EIA microplate test kit a (OsaRure Technologies Inc, Bio Rad) erabili zen. Probaren kuantifikazio muga [LOQ] 4 ng/ ml zen, eta tabakoaren kutsaduraren adierazle espezifikoa denez, muga horren azpitik esposizio eza kontsidera dezakegu; 4 ng/ ml-tik 99 ng/ ml-ra esposizio pasiboa adierazten digu, eta 100 ng/ ml edo gehiago tabako aktiboa
|
adierazten
digu (14).
|
|
|
Asimetria horrengatik analisi estatistikorako erregresio linealaren ordez (aldagaiaren normaltasunean oinarritzen baita), erregresio binomial negatiboa erabili zen. Horrek, puntu batetik hurrengora pasatzeko probabilitatearen areagotzea
|
adierazten
digun adds ratioa (OR) eta% 95eko konfiantza tartea(% 95 KT) kalkulatzen ditu. Analisi bibariantea egin zen soilik, aldagai sozioekonomikoak sartzean eredu anizkoitzean emaitzak ez zirelako modu nabarmenean aldatzen(?
|
|
|
2 taulak tabakoaren azturaren berri ematen digu lagineko amen haurdunaldian. Haurdunaldiaren hasieran% 21ek erretzen zuela
|
adierazten
zuen; bigarren hiruhilekoan% 13ra jaitsi zen eta hirugarren hiruhilekoan% 12ra; eta haien artean 12 zigarro egunean gehienez erretzen zutela aipatu zuten (tauletatik kanpoko informazioa). Gernu kotininari dagokionez,%?
|
|
|
Bestalde, tabakoak garapen kognitiborako duen osagai kaltegarri garrantzitsuena nikotina dela
|
adierazi
dute ikertzaile ugarik (6, 10). Horren oinarria nikotinaren ordezkoek azaldu duten eraginean datza; ikusi baitute, ADHNa garatzeko arrisku berdina dutela tabakoa kontsumitzen duten amen haurrek eta nikotinaren ordezkoak (nikotina txaplatak) erabiltzen dituzten amen haurrek.
|
|
|
Hiperaktibitatea edo inpultsibitatea ez zen lotzen estatistikoki amaren tabako kontsumoarekin. Ikerketa honek
|
adierazten
du ADHNaren eta haurdunaren tabako, kontsumoaren arteko lotura ez dela handia, baldin badago ere. Lanaren mugen artean dago laginaren tabako azturaren prebalentzia(% 21ekoa haurdunaldiaren hasieran eta% 12koa 32 astean) eta kopuru murritza (gehienez 12 zigarro egunean).
|
|
2018
|
|
|
Azkenik, gizakietan eginiko zenbait ikerketak sistema immunea itu duten terapiek onura klinikoak izan ditzaketela
|
adierazten
dute. Adibidez, azido azetilsalizilikoa (antiinflamatorioa) fluoxetina antidepresiboarekin konbinazioan erabili zenean, depresioaren gutxitzearen portzentaje altuagoak agertu ziren, lehenago fluoxetina bakarrik erabilita erresistenteak ziren depresiodun pazienteetan baino.
|
|
|
Esate baterako, psoriasidun gaixo talde bati TNF, aren antagonista den etanercept ematean, plazeboa eman zitzaien beste gaixo talde batean baino hobekuntza handiagoa lortu zen, sintoma depresiboei dagokienez. Aurkikuntza horiek
|
adierazten
dute zitokinen antagonistek edo agente antiinflamatorioek immunoaktibazioak eragindako portaera aldaketak blokeatzeko balio dezaketela (20).
|
|
|
Animalietan eginiko azterketek periferiatik garuneranzko seinale inflamatorioen hainbat transmisio bide aurkitu dituzte, hala nola bide humorala (muga hematoentzefalikoa zeharkatuz), bide neurala (zitokinen lotura nerbio aferenteen zuntzetara) edo bide zelularra (monozitoen lekualdaketa garun baskulatura). Gainera, gizakietan egindako aurkikuntzetako batek
|
adierazi
duenez, periferian erantzun inflamatorio eta immune bat ematen denean, TNF, aren aktibazio akutuak garuneko zitokina proinflamatorioen mailak kronikoki igotzen ditu. Horretaz gain, beren buruaz beste egindako pertsona talde baten garunetan burututako analisiek frogatu dute makrofago peribaskular eta haien aktibazioarekin eta zelula immuneen lekualdatzearekin lotutako faktore inflamatorioen gene espresioa handituta dagoela.
|
|
|
Handitutako gibeletik askatutako TNFa mikrogliako zelulen kimiokina (zitokina mota bat) ekoizpena induzitzeko gai zela ikusi zen, monozitoak garunera erakartzea eragiten zuena. Beste azterketa batean, arratoiei IFN, periferikoki administratu ondoren, IL, aren igoera deskribatu zen hipokanpoan, periferiako sistema immunearen estimulazioak gehiegizko erantzun neuroinflamatorioa eragin dezakeela
|
adieraziz
(8).
|
|
|
Gaixotasunaren etiologiari dagokionez, oraindik ezezaguna den arren, ikerketa askok
|
adierazten
dute faktore genetikoen, faktore psikosozialen eta neurotransmisioaren eta maila hormonalen asalduren konbinazioak depresioa eragin dezakeela (3). Depresio endogenoaren etiologia eta fisiopatologia argitzen jarraitzeko asmoz, azken urteetan hainbat hipotesi garatu dira, non gaixotasuna ikuspuntu ezberdinetatik aztertu den, eta horietatik aipagarrienak teoria monoaminergikoa eta teoria neurotrofikoa dira.
|
|
|
Horretaz gain, eta tratamenduari dagokionez, depresioan erabiltzen diren hainbat farmako antidepresibo eraginkorrek kortisola erregulatzen duten substratu neuroendokrinoetan jarduten dute. Emaitza hauek
|
adierazten
dute depresioaren zenbait alderdi HPA ardatz desorekatu batek sor ditzakeela (7). Depresiodun gaixoetan meta analisi bidez eginiko ikasketa batean, tratamendua jaso aurreko eta ondorengo kortisol mailak neurtu ziren.
|
|
|
Estresak eragina izan zuen saguen pisu bilakaeran. Lagin errepikatuentzako probak
|
adierazi
zuenez, sagu estresatuek ez zuten kontrolek bezainbeste pisu irabazi denboran zehar (F [1,94]= 58.34; p= 0.000). Benlafaxinak ez zuen aldaketarik eragin gorputz pisuan (4 grafikoa).
|
|
|
Analisi unibarianteak
|
adierazi
zuenez, estresak hipokanpoko 5HIAA maila murriztu zuen (F [1,49]= 4.44; p= 0.042), baita 5HT maila ere (F [1,49]= 6.8; p= 0.012) (6 grafikoa). Benlafaxinak ez zuen eraginik izan hipokanpoko bide serotoninergikoan, eta estresaeta farmakoafaktoreek ez zuten elkarrekintzarik adierazi.
|
|
|
Analisi unibarianteak adierazi zuenez, estresak hipokanpoko 5HIAA maila murriztu zuen (F [1,49]= 4.44; p= 0.042), baita 5HT maila ere (F [1,49]= 6.8; p= 0.012) (6 grafikoa). Benlafaxinak ez zuen eraginik izan hipokanpoko bide serotoninergikoan, eta estresaeta farmakoafaktoreek ez zuten elkarrekintzarik
|
adierazi
.
|
|
|
Emaitzei erreparatuta, zazpi asteko ezegonkortasun sozial kronikoaren estresak sagu emeetan depresio motako sintomak eragin dituela esan dezakegu. Batetik, SPTn sakarosa kontsumo murritzak anhedonia
|
adierazten
du talde estresatuan. Anhedonia depresioaren sintoma nagusitzat hartzen da, eta animalia zein gizakietan garuneko sari sistema erasanean datza haren oinarri biologikoa.
|
|
|
Espezieen arteko parekotasun hori dela medio, animalia ereduetan zeinu depresiboak aztertzeko irizpide nagusitzat proposatu da (17). Gainera, hipokanpoko 5HT eta 5HIAA mailen gutxitzea bat dator depresioaren hipotesi monoaminergikoarekin, bide serotoninergikoko osagaien eskasia
|
adierazten
baitute. Kortex prefrontalari dagokionez, 5HIAA maila handiagoa adierazi dute subjektu estresatuek, nahiz eta 5HTn ezberdintasunik ez egon.
|
|
|
Gainera, hipokanpoko 5HT eta 5HIAA mailen gutxitzea bat dator depresioaren hipotesi monoaminergikoarekin, bide serotoninergikoko osagaien eskasia adierazten baitute. Kortex prefrontalari dagokionez, 5HIAA maila handiagoa
|
adierazi
dute subjektu estresatuek, nahiz eta 5HTn ezberdintasunik ez egon. Horrek, egitura honetan estresatuek kontrolek baino aktibitate serotoninergiko handiagoa dutela iradokitzen du.
|
|
|
Nahaste psikiatrikoen bilakaeran, aktibitate monoaminergikoaren aldaketa dinamika ezberdinak agertu daitezke garun egitura batetik bestera (19). Bestetik, pisu gutxiago irabazi izanak
|
adierazten
du estresak saguetan eragin kaltegarria izan duela. Esperimentua hasi aurretik subjektu guztien pisua antzekoa bazen ere, esperimentuan zehar estresatutakoek pisua galdu dute, eta ostera, pisua hartzen hasi badira ere, ez dute kontrolek adina irabazi.
|
|
|
Parte hartzaileen elikaduraren ezagutzaren inguruan% 42k ona zuela
|
adierazi
zuen eta% 49k nahikoa zela;% 9k, aldiz, uste zuen ez zela nahikoa. Elikaduraren garrantziaren arabera, gehienek(% 88) erantzun zuten oso garrantzitsua zela;% 12k, ostera, adierazi zuen elikadura ez zela garrantzitsua, ez zituela arduratzen edo batzuetan arduratzen zituela.?
|
|
|
Parte hartzaileen elikaduraren ezagutzaren inguruan% 42k ona zuela adierazi zuen eta% 49k nahikoa zela;% 9k, aldiz, uste zuen ez zela nahikoa. Elikaduraren garrantziaren arabera, gehienek(% 88) erantzun zuten oso garrantzitsua zela;% 12k, ostera,
|
adierazi
zuen elikadura ez zela garrantzitsua, ez zituela arduratzen edo batzuetan arduratzen zituela.? –
|
|
|
Parte hartzaile gehienek(% 92)
|
adierazi
zuten obesitatea osasunerako kaltegarria dela;% 8k, aldiz, erantzun hauetako bat eman zuen: «ez du eragiten», «onurak dakartza» edo «ez daki nola eragiten duen» (2 taula).
|
|
|
Lokomozio aparatuko arazoak dituztenei gainpisuak min osteo artikularrean nola eragin dezakeen galdetzean,% 15ek ez dakiela nola eragiten duen erantzun zuen, eta portzentaje hori nagusien kasuan handitu egiten zen% 21,8raino. Gainera, nagusien% 9,4k
|
adierazi
zuen pisuak ez duela inolako eraginik minari dagokionez, baita adin ertainekoen% 4,2k ere.? –
|
|
|
Partaideen% 67,8k egunean 2 baso ur edaten zituela
|
adierazi
zuen, bestalde% 12,5ek bi baso baino gutxiago edaten zuela. Gazteak ziren ur gehien edaten zutenak,% 25ek sei ur baso baino gehiago edaten zituen eta% 40k 4 baso bitartean.
|
|
|
HTA zuten pertsonen gatzaren eguneroko kontsumoari dagokionez,% 31,5ek
|
adierazi
zuen beti erabiltzen zuela, eta% 41,4k batzuetan. Gizonezkoen kasuan,% 44,6k adierazi zuen ez zuela sekula mineral hori erabiltzen, eta emakumezkoen kasuan, portzentaje hori erdira jaisten zen(% 21).
|
|
|
HTA zuten pertsonen gatzaren eguneroko kontsumoari dagokionez,% 31,5ek adierazi zuen beti erabiltzen zuela, eta% 41,4k batzuetan. Gizonezkoen kasuan,% 44,6k
|
adierazi
zuen ez zuela sekula mineral hori erabiltzen, eta emakumezkoen kasuan, portzentaje hori erdira jaisten zen(% 21).
|
|
|
Bestetik, elikaduraren inguruan zuten ezagutzaren inguruan gehiengoak(% 91) esan zuen ona edo nahikoa zutela; portzentaje baxuagoak(% 83), aldiz, esan zuen elikadura egokia zutela. Beren elikadurari buruzko iritzia galdetu zitzaienean, gazteen herenak
|
adierazi
zuen ez zuela elikadura onik; portzentaje hori, aldiz, asko gutxitzen zen nagusien kasuan,% 8,6koa izanik. Ezberdintasun handi horren arrazoi nagusiak bi izan daitezke:
|
|
|
Datu hori hainbat ikerketak babesten dute, gatzaren gutxitzeak presio arteriala gutxitzen duela ikusi baitute (20,21), eta gainera arratoietan ikusi dute gatz gehiegi erabiltzea gaixotasun kardiobaskularren arrisku faktore garrantzitsua dela (21). Baina ikerketa honetako hipertentso gehienek(% 73) gatza beti edo batzuetan erabiltzen zuten; azpimarragarria da talde horretan gehienek(% 84)
|
adierazi
zutela elikadura egokia zutela. Correia eta lankideek (2014) ikusi zuten subjektuek aholkatutako sodioaren kontsumoa gainditu egiten zutela, jaten zituzten elikagai industrializatuengatik eta jatekoari gatza gehitzeko ohituragatik (22).?
|
|
|
Gainera kontuan izan behar dugu gosaria beharrezko otordua dela, eguneko energiaren% 20 bertan ahoratu bailitzateke (23). Watanabe eta lankideek (2014)
|
adierazi
zutenez, gosaltzen ez duten nerabeetan obesitatea gehiago ageri da (24).
|
|
|
Bestetik, obesitatea gizartean ongi baloratuta ez dagoela kontuan hartzen badugu, horrek ere sentimendu hori handi dezake (26). Obesitatea zutenen kasuan erdiek
|
adierazi
zuten berek eramaten zutela pisuaren kontrola, kasu horretan egokiena espezialista batek jarraipena egitea izango litzakeelarik.? –
|
|
|
Ikerketa honetan, ostera, adin ertainekoak izan ziren lo ordu gutxien egiten zutenak. Loaren kalitateari dagokionez, emakumeak izan ziren kalitate txarragoa zutela
|
adierazi
zutenak, eta hori bat dator beste autore batzuek diotenarekin, esaten baitute emakumezkoek loaren alterazio gehiago izaten dituztela edo loaren falta handiagoa dutela gizonek baino (29).? –
|
|
|
Obesitatea pairatzen zutenen% 83k programatik kanpo ariketa fisikoa egiten zuen, eta horrek jarduera fisikoarekiko kontzientzia positiboa
|
adierazten
du. Ikerketa honetako emaitzak Kroazian 883 pertsonarekin egindako ikerketan lorturako emaitzen aurka doaz, ikusi baitzuten ikerketa horretako parte hartzaileek pertzepzio urria zutela ariketa fisikoak izan zezakeen garrantziaz gaixotasun kardiobaskularrak saihesteko unean.
|
|
|
Ikerketa honetako emaitzak Kroazian 883 pertsonarekin egindako ikerketan lorturako emaitzen aurka doaz, ikusi baitzuten ikerketa horretako parte hartzaileek pertzepzio urria zutela ariketa fisikoak izan zezakeen garrantziaz gaixotasun kardiobaskularrak saihesteko unean. Izan ere, bertako partaideek
|
adierazi
zuten arazo kardiobaskularretan arrisku faktore garrantzitsuena tentsio arterial altua izatea zela eta garrantzia gutxienekoa jarduera fisikoa (30).? –
|
|
|
Galdetegiak parte hartzaileek beren gaixotasunaren inguruan zuten ezagutzarekin zerikusia zuten galderez eta beren egunerokotasunean zituzten bizi ohituren inguruko galderez osatuta zeuden. Nutrizioa ez zela garrantzitsua% 12k
|
adierazi
zuen. % 91k adierazi zuen elikaduraren inguruko ezagutza ona zutela eta% 83,3k baieztatu zuen elikadura egokia zutela.
|
|
|
Nutrizioa ez zela garrantzitsua% 12k adierazi zuen. % 91k
|
adierazi
zuen elikaduraren inguruko ezagutza ona zutela eta% 83,3k baieztatu zuen elikadura egokia zutela. Ostera,% 1,8k ez zuen gosaltzen% 3,4 gazteen taldekoak izanik (< 40 urte),% 50,5ek otordu artean jateko ohitura zuen.
|
|
|
Gaur egungo gizartean, obesitateak, hipertentsioak eta diabetesak duten garrantzia izugarria da, mundu mailan dagoen arazoa baita; alde batetik, pertsonarentzat, eta, bestetik, osasun zerbitzuentzat. OMEk (Osasunaren Mundu Erakundea) gaur egungo egoera ikusita, obesitatea XXI. mendeko epidemia garrantzitsuenen artean egongo dela
|
adierazi
du. Espainiako azken datuek adierazten dutenez, helduen% 15ek obesitatea du eta% 37k gainpisua, horrek adierazten du bi pertsona heldutik bat pisu arruntetik gora aurkitzen dela (1,2).
|
|
|
OMEk (Osasunaren Mundu Erakundea) gaur egungo egoera ikusita, obesitatea XXI. mendeko epidemia garrantzitsuenen artean egongo dela adierazi du. Espainiako azken datuek
|
adierazten
dutenez, helduen% 15ek obesitatea du eta% 37k gainpisua, horrek adierazten du bi pertsona heldutik bat pisu arruntetik gora aurkitzen dela (1,2). Obesitateak eragin zuzena dauka beste hainbat patologiatan, hala nola II motako diabetes mellitus ean (DM2), hipertentsio arterialean (HTA), arazo kardiobaskularretan, zenbait minbizitan eta arnas arazoak agertzeko arriskua ere ekar dezake (3,4).
|
|
|
OMEk (Osasunaren Mundu Erakundea) gaur egungo egoera ikusita, obesitatea XXI. mendeko epidemia garrantzitsuenen artean egongo dela adierazi du. Espainiako azken datuek adierazten dutenez, helduen% 15ek obesitatea du eta% 37k gainpisua, horrek
|
adierazten
du bi pertsona heldutik bat pisu arruntetik gora aurkitzen dela (1,2). Obesitateak eragin zuzena dauka beste hainbat patologiatan, hala nola II motako diabetes mellitus ean (DM2), hipertentsio arterialean (HTA), arazo kardiobaskularretan, zenbait minbizitan eta arnas arazoak agertzeko arriskua ere ekar dezake (3,4).
|
|
|
Gainera, azken ikerketek
|
adierazi
dutenaren arabera, AEBn eta Europan obesitatearen zergati garrantzitsuena jarduera fisikorik eza da. Jarduera fisikoan aldaketa txikiak egiteak obesitatearen prebentzioan eragin nabarmena duela adierazi dute.
|
|
|
Gainera, azken ikerketek adierazi dutenaren arabera, AEBn eta Europan obesitatearen zergati garrantzitsuena jarduera fisikorik eza da. Jarduera fisikoan aldaketa txikiak egiteak obesitatearen prebentzioan eragin nabarmena duela
|
adierazi
dute. Horretaz gain, jarduera fisikoak eragin handia dauka abdomeneko koipearen gutxitzean eta gorputz pisuaren mantentzean (7).
|
|
|
Jarduera fisikoa egiteak efektu onuragarriak ditu hipertentsoengan, hobekuntzak ekartzen baititu gaixotasun kardiobaskularra ekar dezaketen faktoreetan (8,9). American College of Sports Medicine ek (ACSM)
|
adierazi
duenaren arabera, hipertentso aktiboek eta egoera fisiko aerobiko ona dutenek hilkortasun arrisku txikiagoa dute hipertentso sedentarioekin eta egoera fisiko baxua dutenekin alderatzen baditugu.? –
|
|
|
Logikoa da pentsatzea gaixoek zenbat eta ezagutza hobea izan nutrizioaren inguruan, gero eta ohitura hobeak izango dituztela. Aldiz, ikerketa epidemiologikoek
|
adierazi
dutenez, nahiz eta populazioa informatuta egon eta dieta osasuntsuaren oinarrizko kontzeptu basikoak izan, ezagutza horiek ez dira praktikara eramaten (10).
|
|
|
Kasu batzuetan, izen lagunaren bidez
|
adierazi
da adjektibo erreferentziala:
|
|
|
Adjektibo erreferentzial hori maileguan hartuz gero, beste horrenbeste gertatzen da euskaraz ere, baina, euskarazko erabidera jo nahi bada, hitz elkarketa da izen gisa erabiltzekoa, eta izen lagunaren bidezko erabidea, berriz, adjektibo gisa erabiltzekoa. Hori
|
adierazteko
, sarrera bana egin zaie hiztegian:
|
|
|
1 Galdera bat egin?
|
Adierazteko
edo ulertzeko arazoak ditu
|
|
|
batezbestekoa eta DTa aldagai jarraituentzat; eta maiztasun absolutuak (N) eta portzentajeak(%) aldagai kategorikoentzat. Aldagai bakoitzean galdutako datuak
|
adierazi
ziren.
|
|
|
Paritateak jaiotzako GParekin lotura
|
adierazi
du erregresio logistikoan. Ama multiparoen artean haurdunaldi aurreko obesitatea dutenek 1,7 aldiz arrisku handiagoa daukate adin gestazionalerako ume handiak izateko, ama nuliparoekin konparatuta (16).
|
|
|
Ikerketa honetan umeen elikadura 4 urtean neurtu zen eta umearen GPan eragin zuzena
|
adierazi
zuten 4 urterekin dietako karbohidrato, proteina eta gantz orokorren kopuruak eta 7 urterekin karbohidrato eta gantz ase eta poliasegabeek. Azken urteetan, ume eta nerabeen elikadurak izan duen aldaketa nabarietako bat animalia jatorriko janarien eta azukredun edarien kontsumoa gehitzea izan da; gantz, azukre, elikagai findu eta, oro har, kaloria ugarikoak direnak (24).
|
|
|
Neskek 4 eta 7 urteetan mutilek baino GP arrisku handiagoa zuten. Edoskitzeak ez zuen GParekin lotura esanguratsurik
|
adierazi
. GPa 4 urtean proteinen eta karbohidratoen eta 7 urtean karbohidratoen eta gantz aseen zein poliasegabeen kontsumoarekin areagotzen zen.
|
|
|
Datu hauek
|
adierazten
dute baldintza sozial eta ekonomikoek osasunean eragina daukatela, umearengan eta amarengan, batik bat. Osasuneko Eragile Sozialen Batzordeak (Commission on Social Determinants of Health) azaltzen du mekanismo sozial, ekonomiko eta politikoek maila sozioekonomiko jakin batzuk sorrarazten dituztela.
|
|
|
Ikerketa honetarako partaideek baimen informatua bete zuten, adostasuna
|
adieraziz
, eta Donostia Unibertsitate Ospitaleko Etika Batzordeak onartu zituen ikerketaren baldintzak.
|
|
|
Horiek Z score bihurtu ziren erreferentziazko populazioarekin konparatzeko. Z score sistemak
|
adierazten
du balio zehatz bat erreferentziazko batezbesteko edo medianatik zenbat desbiderapen tipikoz (DT) aldentzen den, 2DT eta+ 2DT arteko balioak normaltzat hartuz (7).
|
|
|
Lehenik eta behin eskerrak eman nahi dizkiegu ikerketa hau posible egin duten familia eta haurrei. Gainera, lan asistentziala aurrera eraman zuten Zumarragako Ospitaleko eta Osasun Zentroetako langileei ere gure esker onak
|
adierazi
nahiko genizkieke. Baita proiektu hau aurrera eramateko euren oniritzia eman duten erakundeei ere:
|
|
|
Ondorioz, gure lurraldean zauritutako pazienteei punta puntako atentzioa ematen zaie. Eta zenbakiek hala
|
adierazten
dute: azkenengo hamarkadan, ospitalean ingresatutako traumatizatu larrien hilkortasuna% 16,7tik (2010 urtean)% 8,77ra (2016an) jaitsi da gure lurraldean, Espainia mailan% 15 inguruan mantentzen delarik (16).
|
|
|
Baker ek «arretarik gabeko epidemia» izendatu zuen 1985 urtean (4), eta datuok arazoaren dimentsioa
|
adierazten
dute, proportzio epidemikoak izatera heldu dena. Baina problema are handiagoa bihurtzen da ondorio sozialak aztertzerakoan, gizartearen bizilagun gazte eta potentzialki produktiboenak jotzen baititu bereziki (5).
|
|
|
Zer maiztasunekin galtzen duzu gernua? (
|
adierazi
bat) Inoiz ez__ 0
|
|
|
Konplikazioak ekiditeko sortu da eta ez dira xingola klasikoak baino txarragoak epe labur eta ertainean (2 EM); ebakuntza osteko min gutxiago deskribatu da eta beste albo ondorioetan tasa berdina. Xingola hau, gaur egun, aukera bat da, epe luzerako datuak falta direla pazienteari
|
adierazi ostean
(B GG).
|
|
|
3 Galtzen duzun gernu kantitateari buruz duzun sentsazioa jakin nahiko genuke. Normalki galtzen duzun gernu kantitatea (babesleak eraman zein ez eraman)(
|
adierazi
bat)
|
|
|
Mesedez
|
adierazi
borobil batez 0 (ez nau ezer kaltetzen) eta 10 (asko kaltetzen nau) bitarteko zenbaki bat
|
|
|
5 Noiz galtzen duzu gernua? (
|
adieraz
ezazu zuri gertatzen zaizun guztia) Inoiz ez duzu gernua galtzen__
|
|
|
Gernu egiteko egutegia. Pazienteak likido ahoratzea, inkontinentzia eta motak
|
adieraziko
ditu, baita zenbatean behin eta zenbat txiza egiten duen ere.
|
|
|
erditze kopuru handia arrisku faktorea da bai gernu inkontinentziarako eta bai prolapso genitalarentzako. Halere, inoiz erditu gabeko emakumezkoek ere beren bizi kalitatea erasaten duen gernu inkontinentzia
|
adierazten
dute, 55 eta 64 urteen bitarteko emakumezkoen% 32 erasanda izanik (8).
|
|
|
Gernu inkontinentzia mota bakoitza
|
adierazten
duten sintomen balioespenera zuzenduta daude.
|
|
|
Konklusio gisa, bai Burch en teknikak, bai pubis atzekoak bai obturatzailean zeharrekoak antzeko eraginkortasuna dute (A GG hirurek), baina konplikazio tasa baxuagoa denez, xingolak aukerako teknikak dira gaur egun. Ebaki bakarreko xingolak beste aukera bat lirateke, epe luzerako daturik ez dugula pazienteari
|
adierazita
(B GG hauentzat).
|
|
2019
|
|
|
Lehen mailako arretako medikuek pazienteen tamaina eta altuera neurtu behar izaten dute sarritan, eta informazio hori sistema informatikoan grabatu ohi dute. Datu base horietan, askotan, 89 eta 8900 bezalako balioak agertzen dira, unitate edo eskala ezberdinetan neurtu direla
|
adierazten
dutenak (bigarrena, 89 kilogramo= 89000 gramotan). Kasu horietan datu, faltsurik, ez badago ere (hots, 8900 egiazko datu bat da), datu basea inkoherentea izango da unitate nahasketaren ondorioz.
|
|
|
4 irudian ikusi ditugun pazienteak bihotz gutxiegitasunaren kohorte batendira. Han partetxe
|
adierazi
dugun bezala, 2011tik aurrera Osakidetzako ospitaletan lehenengo aldiz ingresatutako pazienteei buruzko datuak bildu eta hainbat datu iturri gurutzatu ditugu, OBI (Osakidetza Business Intelligence) plataformako datu baseak eta kanpoko erregistroak (Hilkortasun Erregistroa).
|
|
|
Klinikoek idatzitako testuetan, hainbat sinonimo edo esanahi bereko esaldi erabiltzen dira gauza berbera
|
adierazteko
. Kardiologian, esaterako, kanporatze frakzioa hainbat modu desberdinetan azaltzen da idatzia, hala nola, fe?,, fracción de eyección? (gaztelaniaz), edo funtzio sistolikoaren aipamenaren pean.
|
|
|
Hainbat erakunde ahaleginak egiten ari dira RWEaren analisia egiteko jarraitu behar diren pauso nagusiak
|
adierazten
eta estandarizatzen. Erabilitako metodologiak lortu luke RWEa lortzeko diseinatzen diren behaketan oinarritutako azterketen desabantailak murrizten.
|
|
|
terminoak. Lehenengoak sufrimendua, mina, ondoeza eta gaixotasuna
|
adierazten
du. Etenaldi esperientziak dira, norbanakoaren egoera normalean, norberaren errendimenduan edo norberak beretzat duen rolean gertatzen direnak.
|
|
|
jaioberriaren pisua, erditze kopurua eta mota, haurdunaldiaren lehen hiruhilabetekoan iodoa hartzea eta urte sasoia. Beta koefizienteak eta% 95eko konfiantza tarteak erabili genituen, bien arteko erlazioa
|
adierazteko
. Statgraphics, Stataren 14 bertsioa (StataCop, CollegeStation, TX, USA) eta SPSSren 23.a erabili genituen kalkuluak egiteko.
|
|
|
Aldiz, transmotakoek geneen adierazpena genoma mailan erregulatzen dute, beren funtzioa ez baitute transkripzio gunean bertan burutzen. HOTAIRlncRNA erregulazio mota horren adibide garbia da, 12 kromosoman kokatutako HoxCklusterretik
|
adierazten
baita, 2 kromosoman aurkitzen den HoxDklusterra erregulatzeko (14).
|
|
|
Orain arte identifikatutako lncRNAen kopuru handiak eta haien heterogeneotasunak zelularen barruan ezinbesteko funtzio ugari bete ditzaketela
|
adierazten
du. Alor honetan burututako ikerketek erakutsi dute orokorrean lncRNAen funtzio nagusia geneen adierazpena erregulatzea dela.
|
|
|
Horretarako mekanismo nagusia genomaren gune konkretuetara kromatina eraldatzen duten konplexuak (geneen adierazpena erregulatzen duten proteina konplexuak) bideratzean datza (15). Konplexu horiek geneen adierazpena kontrolatzen dute epigenetikoki, hau da, geneak
|
adieraztea
edo isilaraztea eragiten dute horretarako marka espezifikoak ezarriz edo kenduz dagokien geneei. Marka horiek zelula bat bereiztean zelula alabetara pasatzen direla ikusi da, nahiz eta ez dagoen oso argi nola gertatzen den.
|
|
|
Aldiz p14ARFk, MEG3aren kasuan bezala, MDM2 proteinaren mailak murrizten ditu p53 egonkortuz (18). Proteina horiek garapen normalean zehar ez dira
|
adierazten
eta zahartzaroan edo estimulu onkogenikoen ondorioz bakarrik aktibatzen dira. Hain zuzen, lokus horren adierazpena Polycomb konplexu errepresiboek (PRC1 eta PRC2) zorrozki kontrolatzen dute, baldintza normaletan kluster osoa isilaraziz.
|
|
|
Hasteko, lncRNAen eta haien adierazpen patroien identifikazio eta anotazio sistematikoa eta publikoa behar da. Orain arte identifikatutako lncRNA kopurua oso handia bada ere, haien adierazpena oso ehun eta baldintza espezifikoa denez, ehun ezberdinetan eta zelula estimulu ezberdinen aurrean jartzean (gaixo/ osasuntsu, farmakologikoki tratatua/ kontrola?)
|
adierazten
diren lncRNAen deskribapena ezinbestekoa da. Horrez gain, gene kodetzaileek bezala, lncRNAek ere transkripto ezberdinak eman ditzakete mekanismo ezberdinen ondorioz, transkripto horien guztien identifikazioa eta haiengan eragiten duten mekanismoen ezagutza beharrezkoa izanik.
|
|
|
Are gehiago, HSC zeluletan METTL3 eta METTL14 geneen isiltzeak zelula horien proliferazioa gutxitu eta zelula mieloideen desberdintze prozesua bizkortzen du (6, 36). Horrek, m6A mailaren areagotzeak, HSC zeluletan desberdintzapen ibilbide normala aldatzen duela
|
adierazten
du, horren ondorioa zelula progenitoreen pilaketa izanik. Emaitza hauek erakusten dute m6A marka aldatzen duten entzimak itu interesgarria izan daitezkeela etorkizunean minbiziaren aurkako terapietan aurrerapauso garrantzitsuak emateko (6).
|
|
|
Biologia zelularraren eta molekularraren alorrean oinarrizko erronketako bat giza genomaren elementu funtzionalen identifikazioan aurrerapauso trinkoak egitea da. Orokorki, giza genoma bi elementu mota nagusitan bereiz daiteke; alde batetik, gene modura
|
adierazten
diren eta transkripzio eta itzulpen prozesuen ondoren proteina ematen duten elementu edo geneetan, eta bestetik, gene horien erregulatzaile modura jokatzen duten elementuetan. Jakinik proteinak zirela azken finean zelularen barruko funtzioak burutzen zituztenak, hasiera batetik genoma ikertzen zuten ikertzaileen artean genomaren ikuspegi proteozentrikoa zabaldu zen, gerora biologia zelularraren dogma nagusietako bat izan dena:
|