|
2003
|
|
|
Prostitutek, ordea, ez dute langabezia sorospena jasotzeko eskubiderik jarduera hori egiteari uztea erabakitzen dutenean, baina enplegu bulegoan eman dezakete izena lan eskatzaile gisa. Eta burdelak beste edozein enpresak bezala tratatzen dira, hau da, sozietateen gaineko zergak eta Gizarte Segurantzako kotizazioak ordaintzen dituzte eta
|
laneko
zuzenbidea eta indarrean dauden osasun arauak errespetatu behar dituzte. Udalek, bestalde, burdelek udal mugen barruan onartuak izateko bete behar dituzten baldintzak ezartzen dituzte, eta arrazoi moralengatik ezin diote uko egin instalazioari.
|
|
|
Maiz sarri goraipatu da haren eragina, XIX. mendeko kodegintzaren bidean. Askok uste dutenaren aurka, Domaten
|
lana
zuzenbidearen kutsukoa da; ez, menturaz, politikaren sundakoa, zuzenbide publikoari bere lanaren bigarren zatia eskaintzen badio ere. Domat, bistan da, teorikoa ez ezik, magistratua ere bada, eta zuzenbidearen jarduera praktikoa bame bametik ezagutzen du.
|
|
2005
|
|
|
Iberiako iturriek atzo adierazi zutenez, bertan behera utzitako hegaldietako bidaiariak beste bidaiariei akoplatzen ari ziren, eta, grebak aireko trafikoan duen eragina ikusi ondoren, neurri egokiak hartuko zirela gehitu zuten. Aurreikuspenak Sindikatuek eta ezkerreko oposizioak mobilizazio orokorrera deitu dute ondoko herrialdean, erosteko ahalmena, soldatak, enplegua eta
|
lan
zuzenbidea defendatzeko. Frantziako sindikatu handi guztiek (CGT, CFDT, FO, CFTC eta CFE) protesta masiboko eta greba orokorren jardunaldia egingo dute sektore publikoan, Frantziako lurralde osoan 143 manifestaziorekin.
|
|
2006
|
|
|
«Auzitegi Nagusiko Auzitegien lan arloko salek eskumena izango dute euren mugapeko lan arloko epaitegiek emandako ebazpenen kontrako eta mugape horretako merkataritzako epaileek emandako auto eta epaien kontrako suplikazio errekurtsoak aztertzeko, baldin eta ebazpen, auto nahiz epaiok
|
lan
zuzenbidea ukitzen badute.»
|
|
|
Berdintasunerako planteamenduak batez ere
|
Lan
Zuzenbidearen esparruan gertatudira. Seme alabak izateko erabakiak pertsonaren denbora berriro ordenatzekobeharra sortzen du, ez bakarrik aisialdiari dedikatutakoa, baita lanari dedikatutakoaere.
|
|
|
Seme alabak izateko erabakiak pertsonaren denbora berriro ordenatzekobeharra sortzen du, ez bakarrik aisialdiari dedikatutakoa, baita lanari dedikatutakoaere. Batzuetan seme alaben arreta eta lana bateragarri egiteko oztopoak sortzendira, horregatik
|
Lan
Zuzenbideak amatasuna eta aitatasuna kontuan izaten ditulanari buruzko arauak emateko garaian. Adibidez, zenbait lanpostuk haurdunarenosasunaren gain ondorio kaltegarriak izan ditzakete.
|
|
|
Profesional horien lana, garrantzia galdu beharrean, gero eta esanguratsuagoa da; baina, esan dugun moduan, Publizitatearen Lege Orokorrak publizitate subjektu juridikotzat hartzen ez dituenez, araudi berezietara jo beharra dago eguneroko jardueran gainerako publizitate subjektuekiko (iragarle, agentzia eta hedabideekiko) erlazioetan sor litezkeen arazoak konpontzeko. Hori dela eta, lan erlazioei dagokienez,
|
Lan
Zuzenbideari eta Zuzenbide Zibilari begiratu diegu; trafiko ekonomikoan izaten diren egintza juridikoei dagokienez, berriz, Merkataritza Zuzenbideari.
|
|
|
|
Lan
zuzenbidearen ikasgaiak. Iturriak, sindikatu zuzenbidea, lan kontratua, gizarte segurantza, lan prozesua
|
|
|
|
Lan
zuzenbidea. ARRIETA IDIAKEZ, Francisco Javier.
|
|
2007
|
|
|
Kode Zibila, Zigor Kodea, Foru lege zibilak, Lege zibilak: ondasun higiezinak, Hipoteka legeria, Adingabeen Legea, Konkurtso legeria,
|
Lan
zuzenbideko legeria eta, oraingo honetan, Zuzenbide politikoaren legeria.
|
|
|
c)
|
Lan
zuzenbidearen eremuan, begi bistakoak dira alokairu aren eta soldataren arteko desberdintasunak. Izatez, salario hitza, euskaraz alokairu gisa eman dena, lan zuzenbidearen berezko kontzeptua da, hots, enpresaburuek, eurentzat lan egiteagatik, langileei trukean ematen dieten ordainsaria.
|
|
|
c) Lan zuzenbidearen eremuan, begi bistakoak dira alokairu aren eta soldataren arteko desberdintasunak. Izatez, salario hitza, euskaraz alokairu gisa eman dena,
|
lan
zuzenbidearen berezko kontzeptua da, hots, enpresaburuek, eurentzat lan egiteagatik, langileei trukean ematen dieten ordainsaria. Alokairuek babes berezia dute; hortik bada, alokairuko langileak.
|
|
|
Dena den, nabarmendu behar da soldata kontzeptua erabili ohi dela
|
lan
zuzenbidetik at dauden subjektuentzat, esaterako, funtzionarioentzat.
|
|
|
Geroz eta premia handiagoa dago, askotarikoak diren lan harremanen araubidea arintzeko, eta lan harreman juridikoak bultzatzeko,
|
lan
zuzenbidearen iturri gisa. Premia horrek eraginda, tzak ezartzean, Laneko Sindikatu izae komeni da, laneko gutxieneko baldinrako Hitzarmen Kolektiboen Legeak eta lan araudiek jarduera ekonomikoen edo enpresen arabera jasotako bikoiztasuna ezabatzea.
|
|
|
Lan legeriaren euskarazko testua eta argitaraldi elebiduna, bilduma honen beste titulu batzuekin gertatzen den bezala, Herri Arduralaritzaren Euskal Erakundearen eta Deustuko Unibertsitateko Euskal Gaien Institutuaren arteko elkarlan hitzarmenaren ondorio dira. Azken horrek ondu ditu, unibertsitate bereko Zuzenbide Fakultateko Euskara Juridikoaren Mintegiarekin batera, lehen idatzaldia eta horren gaineko berrikuspenak, Deustuko Unibertsitateko Zuzenbide Fakultatean
|
lan
zuzenbideko irakasle den Javier Arrieta Idiakezen eskutik, eta fakultate berean irakasle diren Gotzon Lobera eta Andres Urrutiaren gidaritzapean. Bilduma honetako beste lege testuen terminologiarekin koordinazio lana burutzeko eta argitaraldia prestatzeko laguntasuna eman du Deustuko Unibertsitateko Zuzenbide Fakultateko irakasle den Esther Urrutia Idoyagak.
|
|
|
|
Lan
zuzenbideko legeria
|
|
|
|
Lan
zuzenbideko lege testuak euskaraz eta gaztelaniaz biltzen dituen liburu honek berebiziko garrantzia du, bestalde, gizakiaren eta gizartearen arlo ezinbesteko bat arautzen duten xedapenak jasotzen dituelako: lana eta lan harremanak, alegia.
|
|
|
Zuzenbidearen beste zenbait arlo baino berriagoa da
|
lan
zuzenbidea. Halere, garapen izugarria izan du mendebaldeko herrialdeetan, langile mugimenduaren borrokarekin hasi eta XX. mendean gauzatu zen Ongizatearen Gizartearen hedapenarekin.
|
|
|
|
Lan
zuzenbideak, edukiari bagagozkio, berezitasun franko du zuzenbidearen gainerako adarrekin alderatzen badugu, bai lan zuzenbidearen babes izaeran, bai zuzenbide zibilarekiko dituen desberdintasunetan, bai lexiko eta terminologian ere. Horiek guztiak euskaraz ematea, eta egoki ematea, eta zuzenbidearen gainerako arloekiko koherentzia gordez, izan da Deustuko Unibertsitateak eta IVAPeko Itzultzaile Zerbitzu Ofizialaren ardura eta langintza.
|
|
|
Lan zuzenbideak, edukiari bagagozkio, berezitasun franko du zuzenbidearen gainerako adarrekin alderatzen badugu, bai
|
lan
zuzenbidearen babes izaeran, bai zuzenbide zibilarekiko dituen desberdintasunetan, bai lexiko eta terminologian ere. Horiek guztiak euskaraz ematea, eta egoki ematea, eta zuzenbidearen gainerako arloekiko koherentzia gordez, izan da Deustuko Unibertsitateak eta IVAPeko Itzultzaile Zerbitzu Ofizialaren ardura eta langintza.
|
|
|
Lana gizartean egiten den ginoan, XX. mendean gizarteak gero eta erakunde gehiagoren premia izan du. Halaber, erakundeok modu egokian arautu behar izan dira,
|
lan
zuzenbidearen ikuspuntutik.
|
|
|
Gure gizartean, lan kontratuak eta inprimakiak euskaraz eskaintzen dira. Eginkizun hori, oraindik aitzindari dena, osatzeko datoz, etorri ere, lege testuak, horiexek baitira
|
lan
zuzenbidearen egoera eta inguruabar zehatz guztien iturri.
|
|
|
Konstituzio jurisprudentziak, GEEAk ezarritakoari jarraituz, argi utzi du betekizun hori kasu zehatz batzuk aztertzean: ...onarioen arteko tratu desberdintasuna onargarria izan daiteke Gizarte Segurantzaren ondoreetarako, baina ez adierazpen askatasunari edo botoeskubideari dagokionez (urriaren 5eko 90/ 1984 KAE); herritarren jokabide ona edo makurra ez da garrantzitsua pentsio desberdinak ematea justifikatzeko (ekainaren 6ko 114/ 1987 KAE); lan finkoaren eta aldi baterako lanaren arteko desberdintasunak garrantzia du
|
lan
zuzenbiderako alderdi batzuei dagokienez, baina ez du garrantzirik lan berdinen kasuan alokairu desberdintasunak ezartzeko (uztailaren 22ko 136/ 1987 KAE), etab.
|
|
|
Gortegintzarako Legearen 10 artikuluan ganberako osoko bilkurak nahitaez aztertu beharreko gaiak ezarri ziren: ...a izaerako eragiketa handiak, tributu araubidea, banku eta diru antolaketa, sindikatuen esku hartze ekonomikoa eta nazioko ekonomia modu garrantzitsuan ukitzen zuten legegintza neurriak, espainiarren naziotasunari, eskubideei eta eginbeharrei buruzko oinarrizko legeak, estatuko erakundeen antolaketa politiko juridikoa, toki araubidearen oinarriak, zuzenbide zibilaren, merkataritzako zuzenbidearen,
|
lan
zuzenbidearen, zigor zuzenbidearen eta prozesu zuzenbidearen oinarriak, nekazaritza, merkataritza eta industria antolaketaren oinarriak, Gobernuak bere ekimenez edo kasuan kasuko batzordearen ekimenez Gorteen osoko bilkuraren esku utzitako legeak, eta lege lerrunik izan ez arren Gobernuak Gorteen esku utzitako gai edo hitzarmenak. Artikulu horretan aipatu ez eta lege itxura izan behar zuten gainerako gaiak Gorteetako batzordeen eskumenekoak ziren.
|
|
2008
|
|
|
Tributu zuzenbidearen arauekin zein Administrazio zuzenbidearen arau orokorrekin lege hutsunea bete ezin daitekeenean bakarrik aplikatu ahal da Kode Zibila. Bestalde ere, ezin ahantz daiteke zenbait kasutan Zuzenbide erkide hori Merkataritza zuzenbidea edo
|
Lan
zuzenbidea bera izan daitekeela.
|
|
|
a) Egintza horien aurka administrazio bideko erreklamazioaren ondoren
|
Lan
zuzenbideko edo Zuzenbide zibileko epaileak erabaki behar duenean. b) Administrazio bidea agortzen duten egintzak.
|
|
|
Guk, oraingo honetan, Larramendiren
|
lana
zuzenbidearen ikuspuntutik aztertu nahi genuke. Are gehiago, Larramendiren lanari begiratzea guretzat nahitaezkoa dela esango genuke.
|
|
|
Enpresak ematen dituen agiri guztiak arretaz irakurtzea eta presarik ez izatea, ziur ez dagoen zerbait sinatuz, nahiz eta horrek soldata atxikitzea ekarri.
|
Lan
zuzenbideko adituek kaleratze gutuna bakarrik sinatzea gomendatzen dute, ez likidazioa, eta are gutxiago finikitoa. Beharrezkoa balitz, langileak ez du inoiz ahaztu behar lan epaitegien aurreko erreklamazioa eskubide bat dela, eta inork ezin diola uko egin.
|
|
|
Hala ere, aurreabisu epea lan harreman zehatzari aplikatu beharreko hitzarmenean ezarri ohi da. Hori dela eta, kontuan hartu behar da beti" langileari aplikatzen zaion hitzarmen kolektiboak aurreabisua eskatzen badu, eta 15 egunekoa bada (ohikoa dena) edo gehiagokoa bada", Irene Sánchez Turmerok,
|
lan
zuzenbidean aditua denak, dioenez. Irene Sanchez Turmerok dioenez, 2720/ 1998 Errege Dekretuak iraupen luzeagoa eskatzen du.
|
|
|
Osasun laguntza jasotzeko eskubidearen onuradun izateko, legean aurreikusitako kasu batzuk bete behar dira. Juan Antonio Maldonado Granadako Unibertsitateko
|
Lan
Zuzenbideko eta Gizarte Segurantzako irakasleak gogorarazi duenez, hain dira zabalak non laguntza jasotzeko eskubidea ia unibertsala baita, betiere herritarrei aitortzen bazaie. Hala, onartzen da kotizatu ez duen pertsona batek ez duela inoiz osasun laguntza jasotzeko eskubiderik izango kasu hauetan:
|
|
|
Gipuzkoa Aurrerak atzo goizean antolatutako jardunaldietan Federico Duran
|
Lan
Zuzenbidean katedradunak, Antonio Basolas Gas Naturaleko Garapen eta Estrategia zuzendariak eta Miguel Boyer Espainiako Ekonomia ministro ohiak ere hartu zuten parte.
|
|
2009
|
|
|
Testu juridikoen itzulpenean ere Gotzon Loberarekin batera aritu da, Deustuko Unibertsitateak argitaraturiko euskarazko zuzenbide eskuliburuak koordinatzen: Zuzenbide zibila, Merkataritza zuzenbidea, Zuzenbidearen historia,
|
Lan
zuzenbidea... Eta Urrutiaren ardurapean argitaratu dira hainbat legeren euskarazko bertsio eguneratuak, hala nola Espainiako Konstituzioa (2004), Zigor Kodea (2004), Kode Zibila (2004) eta Foru lege zibilak (2002).
|
|
|
Atzerritarrak
|
lan
zuzenbideko ikuspegitik Bengoetxea, Aitor, Uztaro 6, 125
|
|
|
Espainiako miraria desegin da.
|
Lan
zuzenbide bat eratu dute, langile merke eta zintzo baten bidez mozkin azkarra eskaintzeko enpresei. Lan erreformek eta hura babestu dutenek porrot egin dute.
|
|
|
Argi fokua zenbait lekutatik kendu nahi dela, nolabait: " Ez arretarik jarri azken urteotan lan baldintzei eman zaien egurrean;
|
lan
zuzenbidea ia desagertzerainoko zartako historikoari ez egin kasu; ez erreparatu gure sistema sozioekonomikoa zein patologikoa den bere metatze logika mugagabean, eta logika horrek zelan eroaten gaituen bizitza jartzera makina produktiboaren esanetara; ez begiratu nolako lan erritmoetara behartzen gaituen horrek; ez eta prekarietateak zelako gailurrak harrapatu dituen azken urteotan".... Ez ikusi, finean, ilargia, ezpada berau seinalatzen duen atzamarra.
|
|
|
Lehendabizi,
|
lan
zuzenbidea leherrarazi. Ondoren, urte luzeetan, berau ia desagertzerainoko lan politikoa egin ostean, eta egin bitartean?, kontzientziei forma egokia emateko beharrezko lan kulturala:
|
|
2010
|
|
|
Autonomia kolektiboaren fruitu eta
|
lan
zuzenbidearen iturri den hitzarmen koletiboak [LEren 3.1 b) art.] berezitasun asko ekartzen dizkio lan ordena jurisdikzionalari. Tresna horren bitartez lan harremanaren alderdien ordezkariek beren eremuko langileak eta enpresaburuak lotzen dituzten arauak sortzen dituzte, lan kontratuen gutxienezko edukia baldintzatzeko.
|
|
|
Guztiz logikoa da, zeren zuzenbide jurisdikzionalak zuzenbide materiala aplikatzean sortzen diren gertakizunei erantzun behar baitie. Jakina denez, lan organo jurisdikzionalek aplikatu beharreko zuzenbide substantiboa
|
lan
zuzenbidea da, eta langilea bereziki babesteko haren xedea (babes helburu deritzona), berehala aztertuko dugunez, lan zuzenbide jurisdikzionalera hedatzen da21.
|
|
|
Guztiz logikoa da, zeren zuzenbide jurisdikzionalak zuzenbide materiala aplikatzean sortzen diren gertakizunei erantzun behar baitie. Jakina denez, lan organo jurisdikzionalek aplikatu beharreko zuzenbide substantiboa lan zuzenbidea da, eta langilea bereziki babesteko haren xedea (babes helburu deritzona), berehala aztertuko dugunez,
|
lan
zuzenbide jurisdikzionalera hedatzen da21.
|
|
|
Posible da Administrazioak ugazaba rola hartuz, Administrazio zuzenbidearen eremutik at,
|
lan
zuzenbidearen esparruan aritzea. Ondorioz, lan prozesuko protagonista izan daiteke.
|
|
|
Bi horien artean jatorrizko desberdintasuna ikusten da: ...egoera ekonomikoa desberdina da, eta desberdina da baita ere horietako bakoitzak biak lotzen dituen mendekotasunezko harreman juridikoan betetzen duen tokia (KAE 3/ 1983, urtarrilaren 25ekoa eta KAS 20/ 1984, otsailaren 13koa eta Del Rey Guanter, S.,. La aplicación de los valores superiores de la Constitución española en el Derecho de trabajo?, 1988/ 1 zk.). Aipatutako arrazoia erabiltzen bada
|
lan
zuzenbide materialaren babes xedea edo konpentsatzailea justifikatzeko, arrazoi bera aplika daiteke esandako xedea lan prozesura eta hura arautzen duten arauetara hedatzeko (KAE 3/ 1983, urtarrilaren 25ekoa, KAE 78/ 1983, urriaren 4koa, KAE 109/ 1983, azaroaren 29koa, KAE 114/ 1983, abenduaren 6koa eta KAE 99/ 1988, maiatzaren 31koa. Doktrinan bereziki azpimarratzen dute elementu hau, Velasco de la Fuente, M. k,. La igualdad en el campo jurídico procesal laboral?, Revista de Derecho Procesal, 1991/ 1 zk., eta Montoya Melgar, A. k,. Los procesos laborales y el sistema del Derecho del trabajo?, Revista Española de Derecho del Trabajo, 1986/ 25 zk.). Horrela, Martínez Abascal, V.A k, ZZAA (Koor.
|
|
|
Doktrinan bereziki azpimarratzen dute elementu hau, Velasco de la Fuente, M. k,. La igualdad en el campo jurídico procesal laboral?, Revista de Derecho Procesal, 1991/ 1 zk., eta Montoya Melgar, A. k,. Los procesos laborales y el sistema del Derecho del trabajo?, Revista Española de Derecho del Trabajo, 1986/ 25 zk.). Horrela, Martínez Abascal, V.A k, ZZAA (Koor. Martínez Abascal, V.A.), Nueva Ley de Enjuiciamiento civil y proceso laboral, op.cit., 8 or., esaten duenez,
|
lan
zuzenbide substantibo eta prozesalaren babes xedeak edo konpentsatzaileak aberastu egiten du lan ordenan epai bidezko babes eraginkorrerako oinarrizko eskubidearen edukia. Horrela, lan prozesuaren arauketan bereziki langilea basbesten duten neurriak asko dira.
|
|
|
Ezin da isildu ere lan ordena jurisdikzionalean aritzen diren magistratuak lan arloan adituak direla. Beraz, lan arloan espezializatutako ordena jurisdikzionalean
|
lan
zuzenbide substantibo edo materiala zehatz ezagutzen duten pertsonek epaitzen dute, eta haren aplikazio egokia bermatzen dute.
|
|
|
Antzean, konponbide jurisdikzionalak autonomia kolektiboa lokarrarazten duela adieraziz, Pérez Yañez, R.,. El ASEC: ...Millet, J. L.,. El arbitraje laboral?, ZZAA, Curso sobre resolución alternativa de conflictos (arbitraje, conciliación), op.cit., 168 or. eta Alemán Páez, F. A., Las comisiones paritarias, Civitas, Madril, 1996, 87 or. Errealitate horren jatorria azaltzen du Lantarón Barquín, D. k, Ordenación de la solución extrajudicial de los conflictos laborales, Lex Nova, Valladolid, 2003, 80 or., eta
|
lan
zuzenbidea, bere jatorritik, hitzarmen kolektibo bainoago estatuko arau izan dela eta fenomeno hori aldatzea zaila dela aitortzen du.
|
|
|
Nahiz eta, normalean, eta prozesu zibila erreferentziatzat hartuz, demandatzailea den kautelazko neurriak eskatzen dituena (PZLren 721 art.), lan prozesuan,
|
lan
zuzenbidearen babes xedearekin bat, prebentziozko bahitura, Soldatak Bermatzeko Funtsaz gain, bere erantzukizuna eman daitekeenean, ofizioz ere eska daiteke (LPLren 79.1 art.). Eskaera hori, sententzia aurretik, prozesuko edozein mementotan egin daiteke, inoiz ez, prozesu aurretik451?, eta ez du jardueren garapena esekitzen (LPLren 79.3 art.). Eskaera demanda bidez egiten da, eta bi eratara egin daiteke:
|
|
|
Lan ordena jurisdikzionala bereziki lan gatazka ebazteko pentsatutako jurisdikzioa (kosmosa edo supersistema gure eraikuntzan) osatzen duten planetetariko bat da. Espezializazio horren isla dira ordena horretan soilik aritzen diren organo jurisdikzionalak (gizarte epaitegiak), goragoko organo jurisdikzionaletan bakarrik langaiez arduratzen diren salak (Justizia Auzitegi Nagusietan, Auzitegi Nazionalean eta Auzitegi Gorenean), organo horiek
|
lan
zuzenbidean adituak diren magistratuak zerbitzatzea, bere lege propioan (LPLn, alegia) aplikatzen den zuzenbide substantiboarekin eta honen babes xedearekin bereziki ondo ezkontzen den prozesu bakun, bizkor eta forma eskasduna aurreikustea? 461 Babes xede horren harira, lan prozesua honetaz bustitzeko aipatutako neurri prozesal guztiek462, aipatutako kritikak ahaztu gabe, lan ordena jurisdikziona... Lan gatazkaren protagonisten beharrizanei erantzuten die.
|
|
|
|
Lan
zuzenbide jurisdikzionala. Azterketa objektiboa eta kritikoa
|
|
|
Egile laboralistak dira, gehienbat, honelakoak esaten dituztenak. Lan prozesua prozesu zibiletik independentea dela esanez, hura
|
lan
zuzenbidean kokatzen dute, eta horren esparruan ez bakarrik lan zuzenbide substantiboa edo materiala baizik eta lan zuzenbide prozesala ere sartzen dute. Iritzi honetakoak dira, askoren artean, Blasco Segura, B., Alcázar Carrillo, R.
|
|
|
Egile laboralistak dira, gehienbat, honelakoak esaten dituztenak. Lan prozesua prozesu zibiletik independentea dela esanez, hura lan zuzenbidean kokatzen dute, eta horren esparruan ez bakarrik
|
lan
zuzenbide substantiboa edo materiala baizik eta lan zuzenbide prozesala ere sartzen dute. Iritzi honetakoak dira, askoren artean, Blasco Segura, B., Alcázar Carrillo, R.
|
|
|
Egile laboralistak dira, gehienbat, honelakoak esaten dituztenak. Lan prozesua prozesu zibiletik independentea dela esanez, hura lan zuzenbidean kokatzen dute, eta horren esparruan ez bakarrik lan zuzenbide substantiboa edo materiala baizik eta
|
lan
zuzenbide prozesala ere sartzen dute. Iritzi honetakoak dira, askoren artean, Blasco Segura, B., Alcázar Carrillo, R.
|
|
|
Juridikoki, eta orokorrean esanda, EGEaren gaiak bi arazo handi sortzen ditu
|
lan
zuzenbidearen ikuspuntutik. Alde batetik, oinarrizko eskubidearen ideiaren helmena.
|
|
|
Enpresaren gizarte erantzukizuna
|
lan
zuzenbidearen ikuspegitik
|
|
|
Ez da harritzekoa, honenbestez, enpresaren jarduera esparru ia guztiei loturik egotea EGEaren zabaltasuna, eta ezta hainbat arlo ezberdinetatik aztertua izatea ere: dela ekonomia, soziologia edo filosofiatik, dela
|
lan
zuzenbidearen, merkataritza zuzenbidearen zein zuzenbide zibilaren ikuspegitik.
|
|
|
Ildo beretik, eta nahiz eta hainbat egilek gizarte erantzukizunak
|
lan
zuzenbidearen esparrutik kanpo egon behar zuela uste izan, gaur egun eztabaidaezina da EGEaren dimentsio soziala. Izan ere, ezin zalantzan jar daiteke langileek alderdi inplikatuen artean duten leku nabarmena.
|
|
|
Ezabapen hori eginda ere,
|
lan
zuzenbidearen ikuspegitik bederen, oso era zabalean erabilia da EGEaren nozioa, enpresen ekimen ezberdinak deskribatzeko. Bakan batzuk aipatzeagatik:
|
|
2011
|
|
|
Ordeñana Gezuraga, I. (2010):
|
Lan
zuzenbide jurisdikzionala. Azterketa objektiboa
|
|
|
|
Lan
zuzenbide jurisdikzionala. Azterketa objektiboa eta kritikoa Ixusko Ordeñana Gezuraga 2010ean argitaratua ISBN:
|
|
|
Atzerritarrak
|
lan
zuzenbideko ikuspegitik Bengoetxea, Aitor, Uztaro 6, 125
|
|
2012
|
|
|
Langileei kaleratzeko mehatxua egingo diete lan baldintza okerragoak onartzeko.
|
Lan
zuzenbidearen eta langileen babesaren kontrako estatu kolpea da: kontratu berri bat sortu dute, urtebeteko proba epearekin, langileak bata bestearen atzetik erabili ahal izateko; sektoreko hitzarmenak ez dira bete beharrekoak; kaleratzeetan hogei eguneko kalte ordaina orokorra izango da; enplegua erregulatzeko dosierretan ez da Administrazioaren baimenik...
|
|
|
Unai Sordo Euskadiko CCOOko idazkari nagusiak eta Damaso Casado UGT Euskadiko buruak oso hitz gogorrak izan zituzten lan erreformaren aurka, atzo Bilbon egindako agerraldian. Azken hamarkadetan onartutako erreforma «bortitzena» da,
|
lan
zuzenbidearen aurkako «luku bonba», langileen eskubide guztiak «banan bana» bortxatzen dituena. Sordoren hitzetan, enpresaburu «atzerakoienen» aldeko «jarrera ideologikoa» hartu du Espainiako Gobernuak.
|
|
|
Gainera, kontratatuak langabezia saria kobratzeko eskubidea badu, sari horren %25 erabil dezake enpresariak. " Nolabaiteko umilazioaren aurrean gaude, langileari proposatzen baitzaio bere soldataren zati bat ordain dezala", dio Koldo Irurzun EHUko
|
Lan
Zuzenbideko irakasleak Garan egindako elkarrizketa batean.
|
|
|
Sindikatu abertzaleen kasuan, lan horiaurreratua dute, besteak, egoera berrira egokitu lirateke. Euskal Herrikogobernuak sindikatu eta patronalarekin adostu lezake
|
lan
zuzenbidea, eta horrekegun ia irudikatu ezinezko dinamika eta eredu propio batera eraman gaitzake.
|
|
|
Lan harremanen kontzeptua argia da, teknikoki. Pertsona batek enpresabatentzat, eta enpresaren lan aginduen menpe, borondatezko lana egiten dueneansoldataren truke, langile horren eta enpresa horren artean lan harremana dago, etabien arteko harreman horri
|
lan
zuzenbidea aplikatuko zaio.
|
|
|
Frantziako estatuaren kasuan, azterketa oso xinplea dela esan genezake.Nabarmena da estatuko botereari dagozkiola enplegu politika, lan harremanak, etagizarte babesaren araubide juridikoak, Frantziako Konstituzioaren 34 artikuluaklegeen esku uzten baitu
|
lan
zuzenbidearen eta Gizarte Segurantzaren oinarriakipintzea, eta Frantzian legeak bakarrik Estatuak eman ditzake.
|
|
|
Zentzu hertsian, lan harremanei dagokienez, Europar Batasunak estatuen eskuuzten du
|
lan
zuzenbidea, eta, estatuen arteko elkarlana eta koordinazioa bultzatzenditu, soft law teknika bigun eta ez lotesleen bitartez (praktika onen elkartrukea, etab.) 20 Europar Batasunak espresuki bere burua gai nagusietatik kanpo kokatzendu (soldata, sindikatuak, greba eta ugazaben itxiera).
|
|
|
Bitartean, autonomia erkidegoei Estatuak sortu duen
|
lan
zuzenbidea aplikatueta betearaztea dagokie: hitzarmen kolektiboak gordailatu eta erregistratzea; grebetan gutxieneko zerbitzuak ezartzea; enplegu erregulazioko espedienteak ebaztea, etab.
|
|
|
Profesional horien lana, garrantzia galdu beharrean, gero eta esanguratsuagoa da; baina, esan dugun moduan, Publizitatearen Lege Orokorrak publizitate subjektu juridikotzat hartzen ez dituenez, araudi berezietara jo beharra dago eguneroko jardueran gainerako publizitate subjektuekiko (iragarle, agentzia eta hedabideekiko) erlazioetan sor litezkeen arazoak konpontzeko. Hori dela-eta, lan erlazioei dagokienez,
|
Lan
Zuzenbideari eta Zuzenbide Zibilari begiratu diegu; trafiko ekonomikoan izaten diren egintza juridikoei dagokienez, berriz, Merkataritza Zuzenbideari.
|
|
|
Hartuko diren langileen kontratuak
|
lan
zuzenbideko erregimenean egingo
|
|
2013
|
|
|
(56) Horrekin esan nahi dugu egoera batean arau bi edo gehiago batera gertatzea. Horretarako hierarkia printzipioa kontuan hartu beharreko erregela bihurtzen da, baina
|
Lan
Zuzenbidean ez da erregela bakarra. Beste era batera esateko, hierarkia batez ere subordinazioa eskatzen duten arauen arteko harremanetan aplikagarria izaten da eta hori ez da beti gertatzen lan arauekin [ZCP Ak, Lan Zuzenbidearen iturriak, K. Gorostiaga.
|
|
|
Horretarako hierarkia printzipioa kontuan hartu beharreko erregela bihurtzen da, baina Lan Zuzenbidean ez da erregela bakarra. Beste era batera esateko, hierarkia batez ere subordinazioa eskatzen duten arauen arteko harremanetan aplikagarria izaten da eta hori ez da beti gertatzen lan arauekin [ZCP Ak,
|
Lan
Zuzenbidearen iturriak, K. Gorostiaga. ELERIA (2000)]
|
|
|
Juristen
|
lanak
zuzenbidea erakarri zuen, eta zuzenbide horri Ius deitu zitzaion, Inperioaren legeriak eratortzen zuenarekin alderatuta, azken horri lex deitzen baitzitzaion. Inperioaren xedapenak bikoiztu egin ziren, eta beharrezko egin ziren antolaketa eta sistematizazioa.
|
|
|
Onartu zuen Justinianoren zuzenbidea logikoa zela, halako itxurarik izan ez arren, eta arin erakutsi zuen zein zen azpian zegoen zentzuzko egitura. Horren
|
lanak
zuzenbide zibilaren geroko garapenean izandako eragina ikusita, zeharo interesgarriak dira berak ateratako ondorioak.
|
|
|
Eskaintze den kontratua
|
lan
zuzenbideko erregimenean egingo du Orioko Udalak, denboraldi baterako eta asteko 25 ordurako.
|
|
2014
|
|
|
Lehenengoz, koalizio gobernua osatu zuten urte hartan EAJk eta PSE EEk, eta lehendakariordetzaren idazkari orokor kargua hartu zuen. Deustuko Unibertsitatean irakasle ibilia zen ordura arte, Zuzenbide Zibilean eta
|
Lan
Zuzenbidean. Garai hartan jeltzaleekin harreman onak ehundu zituela nabarmendu dute askok.
|
|
2015
|
|
|
Erakunde sortzaileei zegozkien zortzi eserlekuak Miguel Sanzek hautatu zituen, bere eserlekua barne: Miguel Sanz, Yolanda Barcina; Francisco Iribarren gobernuko presidenteordea; Juan Cruz Alli CDNko presidentea; Javier Iturbe Iruñeko hautetsi ohia, PSNkoa; Jose Antonio Asiain abokatu eta presidenteorde Gabriel Urralbururen gobernuan, PSNkoa; Jose Manuel Aiesa CEN enpresaburu elkarteko presidentea eta Juan Antonio Sagardoi
|
Lan
Zuzenbideko katedraduna.
|
|
|
Biak Nafarroako Kutxaren lege aholkulariak ziren. Jose Antonio Asiainen kasuan, Asiain Jimenez & Arredondo abokatu bulegoaren bazkideetako bat da, eta Jose Antonio Sagardoi, berriz,
|
lan
zuzenbidean aditu da.7
|
|
2017
|
|
|
Bi zuzenbide mota horietako batekoak dira zuzenbidearen adar guztiak,
|
lan
zuzenbidea izan ezik, bataren zein bestearen arauak hartzen baititu bere baitan.
|
|
|
|
Lan
zuzenbidea.
|
|
|
|
Lan
zuzenbideak.
|
|
|
4 Bertan, ondoko atalak landu ziren: Zuzenbidearen izaera eta iturriak (Koldo Gorostiaga/ Antton Elosegi/ Xabier Elias); Zuzenbidearen Filosofia (Antton Idiakez); Zuzenbidearen historia (José Luis Orella); Merkatal Zuzenbidea (Koldo Kortabitarte); Zuzenbide Zibila (José Javier Hualde);
|
Lan
Zuzenbidea (Antton Ibarguren/ Koldo Gorostiaga); Gizarte Segurantza (Koldo Gorostiaga); Nazioarteko Zuzenbidea (José Antonio Obieta/ Andres Urrutia); Finantz Zuzenbidea (Marco Antonio Rodrigo); Zuzenbide Penala (José Luis de la Cuesta/ Beatriz Casares); Zuzenbide Politikoa (Gurutz Jauregi); Administrazio Zuzenbidea (Edorta Cobreros); Zuzenbide Prozesala (Koldo Kortabitarte). Atal klasikoetatik aldenduz, azken artikulu batek Euskal Zuzenbidea jorratzen zuen (Andres Urrutia).
|
|
|
6 Zigor Kodea; Kode Zibila; Merkataritzako legeria; Merkataritzako sozietateen legeria; Lege zibilak: ondasun higiezinak; Zuzenbide politikoaren legeria; Prozedura Kriminalaren Legea;
|
Lan
zuzenbideko legeria; Konkurtso legeria; Foru lege zibilak; Hipoteka Legeria; Erregistro Zibilaren Legea eta Erregelamendua; Prozedura Zibilaren Legea; Adingabeen Legea.
|
|
|
Orioko Udalak Txu Txu tren turistikoaren gidari bat hartuko du lanerako aurtengo denboraldi ofizialean (ekainaren 23tik irailaren 10era) eta deialdia egiten du lanpostu hori betetzeko. Hartuko den langilearen kontratua
|
lan
zuzenbideko erregimenean egingo da, denboraldi baterako eta lanaldi osorako.
|
|
2018
|
|
|
Lan prestakuntza eta orientabidea:
|
lan
zuzenbidea
|
|
|
" Hondakin Plangintzaren egitura eta eduki edo atal nagusiak markatzea eta Mahai Sozialaren proposamenak jasoz gero, Plana idaztea". Prozesuaren diseinatzaileaEuskal Herriko Unibertsitatea.BERME BATZORDEA" Hitzartu" parte hartze prozesua jarraitu eta gainbegiratuko duen organoa ere aurkeztu zuten abenduaren 16an Donostiako Eureka zientzia museoan; Berme Batzordea. ...rketa masterraren koordinatzailea Madrilgo Unibertsitate Konplutentsean." Revista Internacional de Sociologia" aldizkariko idazkaria.Juan Jose Alvarez Rubio (Zumaia): Nazioarteko Zuzenbide Pribatuko katedraduna EHU n. Eusko Ikaskuntza saria. Gobernantza Demokratikoaren Institutuko idazkaria.Garbiñe Biurrun Mancisidor (Tolosa): EAEko Auzitegi Nagusiko Lan arloko Salako presidentea. EHUko
|
lan
zuzenbideko eta Gizarte Segurantzako irakasle asoziatua." Jueces para la Democracia" elkarteko kidea.Bernardo Atxaga (Asteasu): Ekonomian lizentziaduna. Euskaltzaindiako kidea. Idazlea. Euskadi Saria (1989, 1997, 1999), Espainiako Literatura Sari Nazionala (1989), Millepages saria (1991), Pirinio Atlantikoetako Hiru Koroa saria (1995), Eusko Ikaskuntza saria (2002), Cesare Pavese poesia... @HitzartukideFacebook:
|
|
2019
|
|
|
Aitor Bengoetxea GEZKI ko zuzendariak parte hartzearen inguruan legeek dituzten mugak eta aukerak azaldu zituen Hernanin, ahoan bilorik gabe: "
|
Lan
zuzenbidea Estatuaren eskumen esklusiboa da eta parte hartzearen gaian ere berak du arkatza". Ohartarazi zuen legeek ez dutela asko laguntzen eta enpresaren" bertikaltasuna" bere egiten dutela:
|
|
|
Gehieneko iraupena astean 40 ordukoa izanen da, urtean batez beste. Gainera, Sanahuja Mirandako
|
lan
zuzenbidean aditua den Eva Gómezek dioenez, aparteko orduek muga bat dute: «Ezin dira 80 aparteko ordu baino gehiago egin urtean».
|
|
|
261).
|
Lan
zuzenbideko erreformek, bai Espainiar Estatuan zein gainerako herrialdetan, lanaren esplotazio maila handitzeko balio izan dute, langileen ahultasun egoera handituz eta soldaten" berregokitzeari" bidea emanez. Argi lanaren esplotazio maila igo egin dela, hau da, soldataren eta erautsitako gainbalioaren arteko aldea, irabazi tasaren beheranzko joeraren kontrako eta kapitalaren errentagarritasunaren aldeko mekanismo printzipala, handitu egin da.
|
|
2020
|
|
|
Ibilbide aldarrikatzaile horretan ezin utzi aipatu gabe, UPV/EHUn ohikoak izan ziren sindikatuen beligerantzia gure kontra, UGT eta CC. OO. bereziki, (Arriolak, Lopez Basagurenek, Doñatek eta, haien kariaz, Pello Salaburuk berak, ahalegin handiak egin zituzten irakaslearen irudi berria oztopatzeko). Aldiz,
|
Lan
Zuzenbidean irakasle moduan aritutako Koldo Gorostiagaren laguntza estimagarria izan zen oso. Hau guztia kontatu nuen Finlandian burutu zen Nazioarteko Hezkuntzaren Historiako Kongresuan 1988an.
|
|
|
Uste dut badakizula abokatua izan nintzela. Bezeroren batek zuzenbide zibileko, merkataritza zuzenbideko edo penaleko kasuren bat bazeukan ez nion ezetzik esaten, baina nire espezialitatea
|
Lan
Zuzenbidea zen. Alor horretan lortu nituen nire karrerako arrakasta nagusienak.
|
|
|
Ertz askotatik sortzen du debatea alargun pentsioak. Isabel Otxoa EHUko
|
Lan
Zuzenbideko irakaslea eta ELE Bizkaiko Etxeko Langileen Elkarteko kidea da, eta pentsatzen du luzera begira desagertu egin litzatekeela alargun pentsioa, eta haren ordez pentsiorako eskubide indibiduala ziurtatu. " Alargun pentsioa defendaezina da emakumeak babesteko tresna moduan –gainera, gizonek ere kobratzen dute– Era berean, defendaezina da emakumeek musu truk egindako lana konpentsatzeko erreminta moduan –edozein pertsonak kobratzen du, haren diru sarrerak kontuan hartu gabe, izan soldatak, izan kapital errentak– Gainera, ezkondutako bikoteentzat balio du bakarrik, nahiz eta dibortziatutakoek ere jaso dezaketen, kopuru txikiagoan bada ere".
|
|
|
Dena dela, Mikel de la Fuente EHUko
|
Lan
Zuzenbideko eta Gizarte Segurantzako irakasle ohiari kezka handi bat eragiten dio pentsioak zergen bidez ere ordaintzeko aukerak.
|
|
|
Bi ereduen arteko nahasmenduak saihesteko, Mikel de la Fuente EHUko
|
Lan
Zuzenbideko eta Gizarte Segurantzako irakasle ohi eta pentsiodunari begitantzen zaio garrantzitsua dela bi kontzeptu hauek bereiztea: batetik, soldata geroratua, kapitalizazioaren ereduari dagokiona, eta, bestetik, soldata zeharkakoa edo sozializatua, banaketa sistemari lotutakoa.
|
|
|
De la Fuente, Mikel. EHUko
|
Lan
Zuzenbideko eta Gizarte Segurantzako irakasle ohia. Pentsioduna.
|
|
|
Otxoa, Isabel. EHUko
|
Lan
Zuzenbideko irakaslea eta ELE Bizkaiko Etxeko Langileen Elkarteko kidea.
|
|
2021
|
|
|
Horregatik,
|
lan
zuzenbidea ikertzea eta lanpostuetan bizi ditugun injustiziei aurre egiten hastea beharrezkoa dugu, langileria bere bizi –eta lan– baldintzen aldeko borrokara batuz. Gatazka laboralen aurrean aterabideak bilatu behar ditugu, baina era berean, langileon arteko batasuna sustatu behar dugu, proiektuan parte hartuz ondoan baldintza berdinetan dagoenari laguntzeko, norbanakoen gaitasunak batuz kolektiboarenak biderkatzeko.
|
|
|
IVAP (1995): Azaroaren 8ko 31/ 1995 Legea, Lan Arriskuen Prebentzioari buruzkoa,:// www.ivap.euskadi.eus/contenidos/informacion/legedia_ euskaraz_ e_ lan_ zuz/ eu_ def/ adjuntos/
|
Lan
zuzenbidea/ Lan arriskuen_ Prebentzioari_ buruzkoa.pdf> (Kontsulta: ).
|
|
2022
|
|
|
Garbiñe Biurrunek Euskadi Irratian esan zuen bezala, erreforma hau enpresa eta sektoreetan gauzatzen hasteko garaia da orain, baita azpikontratazioaren erronkan sakontzekoa ere. Lan Erreformak langile azpikontratatuen soldaten igoerak ekarri dituen arren, bat dator epailearekin Andrea de Vicente
|
Lan
Zuzenbideko irakasleak, Viento Sur aldizkarian idatzitakoan: aukera galdu da nazioarteko kate eta enpresei langileen aldeko arau berriak inposatzeko.
|
|
2023
|
|
|
afterwork modukoak dira, lanetik ateratzean zerbait edatera joateko irteerak, eta, beti nagusiak proposatuta egiten direnez, mendekoei ezinezkoa zaie ezetz esatea. Fuminobu Okabek Zuzenbidea irakasten du Tokioko Soka Unibertsitatean, eta aditua da
|
lan
zuzenbidean, gizarte segurantzan eta Espainiako zuzenbidean. Hark BERRIAri azaldu dionez, «japoniarrek ardura hitza erabiltzen dute enpresari, lantokiari eta giza harremanei leialak zaizkien langileak deskribatzeko.
|
|
|
Juan Carlos Garcia Quiñones
|
Lan
Zuzenbideko irakaslea da Madrilgo Unibertsitate Konplutentsean. Aurten, lan harremanen eta adimen artifizialaren arteko interakzioari buruzko 52 orrialdeko artikulu mamitsua argitaratu du.
|
|
|
Ez. Argi azaldu du aldea Javier Arrieta Deustuko Unibertsitateko
|
Lan
Zuzenbideko irakasleak: «Oro har, bat egin ohi dute, baina algoritmo orok ez du zertan eratu AA sistema bat.
|